Ondernemingsplan Een praktische gids met internet links

Transcriptie

1 Ondernemingsplan Een praktische gids met internet links

2 Inhoudsopgave Ondernemingsplan: hoe en waarom 4 Curriculum vitae 4 Onderneming in kernwoorden 4 Hulpmiddelen 5 Bedrijfsnaam 5 Huisstijl 7 Rechtsvorm 8 Eenmanszaak 8 Vennootschap onder Firma 9 Commanditaire Vennootschap 9 Freelancer en Zelfstandige Zonder Personeel (ZZP'er) 10 Besloten Vennootschap 11 Marketingplan 12 Een marketingplan in dertien stappen Business domein Situatieanalyse SWOT analyse Confrontatiematrix Strategische opties en het maken van keuzes Segmenteren Targeting Positionering Marketingdoelstellingen Marketingstrategie Marketingmix Activiteitenplan Feedback en evaluatie 14 Personeel 15 Algemene marktinformatie 16

3 Financieel plan 19 Investeringsplan 19 Financieringsplan 19 Exploitatiebegroting 20 Liquiditeitsbegroting 21 Liquiditeitsbeheer in 7 stappen 22 Checklist Het Ondernemingsplan Persoonlijke gegevens Omschrijving plan Marketing aanpak Investeringen en financiering Investeringsbegroting Financiering met eigen middelen* Financiering met vreemd vermogen Toelichting balanspositie Exploitatiebegroting Exploitatiebegroting Specificatie exploitatiekosten Toetsing aflossingscapaciteit Toelichting exploitatiebegroting Specificatie Privé Liquiditeitsprognose 31 Bronnenlijst 32 3

4 Ondernemingsplan: hoe en waarom Het is verleidelijk om meteen met uw zaak te beginnen. En er zijn ondernemers genoeg die op buikgevoel een prima bedrijf runnen. Maar in veel gevallen is het toch handig om eerst uw ideeën op papier te zetten in de vorm van een ondernemingsplan. Banken eisen trouwens bij verstrekking van een financiering altijd zo n ondernemingsplan. Met het opstellen van een ondernemingsplan krijgt u inzicht in de haalbaarheid van uw idee, de sterke en zwakke kanten en het perspectief op langere termijn. Het dwingt u om te kijken of uw idee wel echt zo goed is. Maar het is ook een houvast om af en toe eens naar terug te grijpen. Om te kijken of u eigenlijk op de goede weg bent. Hoe ziet zo n plan eruit? Wat precies in het ondernemingsplan komt staan, is natuurlijk afhankelijk van uw idee, uw persoonlijke situatie, de branche waarin u opereert en het product dat u aanbiedt. Advies: houdt het kort! Natuurlijk heeft u veel te melden, maar banken, investeerders en andere betrokkenen hebben geen zin in lange proza. Wees dus kort en vooral zakelijk. Wel omvat een ondernemingsplan een aantal vaste onderdelen, die u hoe dan ook moet opnemen. Curriculum vitae Onderneming in kernwoorden Marketingplan Financieel Plan Curriculum vitae Het ondernemingsplan begint met een curriculum vitae. Naast uw officiële persoons- en adresgegevens vermeldt u uw opleidingen en diploma s en uw werkervaring. Dit overzicht vult u aan met gegevens over de gezins- en inkomenssituatie (het bestaande en het gewenste inkomen) en uw financiële verplichtingen. Onderneming in kernwoorden Hier gaat het om een samenvatting van de belangrijkste kenmerken van uw onderneming en de markt: Soort bedrijf Bedrijfsnaam De rechtsvorm Vestigingsplaats Eventuele vestigingseisen en startdatum Branchegegevens (markt, concurrentie) Product/dienst (Welk product of dienst biedt u aan?) Hoe ziet uw prijs- en servicebeleid eruit?) Kansen, bedreigingen, toekomstperspectief (Waarom gaat uw bedrijf slagen?) Hoe biedt u bedreigingen het hoofd? Wat wilt u op langere termijn bereiken? Klanten en opdrachtgevers (bestaand en toekomstig) Neemt u personeel aan? 4

5 Hulpmiddelen Er zijn heel wat hulpmiddelen om u te helpen bij het maken van een ondernemingsplan. De Kamer van Koophandel biedt uiteraard hulp. Zo is er het softwareprogramma Easystart dat u stap voor stap begeleidt bij de uitwerking van de ideeën. Bizzdisk is een programma is een interactief computerprogramma dat u helpt bij het opstellen en doorrekenen van uw plan. Kijk bijvoorbeeld eens bij ABN Amro en de Rabobank. Een aanrader is ook beslist de advocaat van de duivel toets van ABN Amro. Deze toets laat u echt kritisch kijken naar uw plannen. Bedrijfsnaam Een goede naam maken Iedere starter móet een naam bedenken voor zijn bedrijf. Belastingdienst en Kamer van Koophandel verwachten dat namelijk van u. Het lijkt simpel, maar het is best lastig om een pakkende naam te verzinnen. Want u moet over het algemeen lang doen met zo n naam. Bovendien moet de bedrijfsnaam goed bij u en uw activiteiten passen en het liefst ook nog een inzicht geven in wat u doet. Verzinnen van een naam Voor het verzinnen van een goede naam bestaat geen advies. Een brainstormsessie met vrienden of bekenden wil nog wel s helpen. En natuurlijk kunt u er ook professionals (reclamebureaus) voor inhuren. Kort en krachtig Kies sowieso voor een krachtige naam. Eentje die blijft hangen en die gemakkelijk is te onthouden. Dat laatste wordt door de opkomst van internet steeds belangrijker. Het is wel zo handig als mensen gelijk uw naam kunnen intikken, zonder dat u deze via de telefoon of radioreclames telkens hoeft te spellen. Ook met het oog op een domeinnaam is dat wel zo handig. Wees duidelijk Zeg met uw bedrijfsnaam wat u doet. Reclamemakers laten als geen ander zien hoe het niet moet met onduidelijke en onuitspreekbare afkortingen. Wat is er mis met Den Boer Beton of Klaassen Bouw? Het geeft precies aan wat deze bedrijven doen. Eventueel kunt u ook de pay-off gebruiken voor een verdere verduidelijking. Passende naam Kies een naam die bij ú en uw activiteiten past. De naam is natuurlijk wel een eerste indruk. Een uitvaartbedrijf met een frivole naam zal niet bij iedere potentiële klant in goede aarde vallen. En ook accountants en notarissen zullen wat voorzichtiger moeten zijn. Maar juist creatieve bedrijven kunnen het zich wél permitteren om verrassende of gekke namen te kiezen. Een saaie naam kan dan juist tegen u werken. Oppassen met humor Humor kan natuurlijk helpen bij het verkrijgen van naamsbekendheid. Toch is enige terughoudendheid gewenst. Want zo n naam is natuurlijk ook uw visitekaartje. En het zou de suggestie kunnen wekken dat u uw werk niet zo serieus neemt. 5

6 Toetsen van de naam Als u een naam hebt gevonden, is het goed om deze eerst eens te testen. Laat hem vallen bij vrienden, collega s en bekenden en vraag wat ze ervan vinden. Welke associaties roept het bij hen op en vinden ze de naam bij u passen. Domeinnaam Het vinden van een goede naam hangt ook nauw samen met de beschikbaarheid van een eventuele domeinnaam. Check op domain-registry.nl dus altijd even of de naam die u in gedachten hebt nog 'vrij' is. Zo ja: claim 'm dan onmiddellijk. Meer over de naam Juridische eisen Een bedrijfsnaam moet aan een aantal eisen voldoen. Juridische eisen aan een naam Als u vindt dat de naam definitief geschikt is voor uw bedrijf, wil dat nog niet zeggen dat u die naam daadwerkelijk mag gebruiken. De bedrijfsnaam moet aan een aantal eisen voldoen. Geen verwarring Volgens de Handelsnaamwet mag een bedrijfsnaam geen verwarring veroorzaken. Het is dus verboden om een handelsnaam te gebruiken die al door een ander wordt gebruikt of die daar veel op lijkt. Hierbij spelen de vestigingsplaats en de activiteiten eveneens een rol. Twee cafés De Rode Leeuw in dezelfde straat geeft onherroepelijk problemen, maar één in Groningen en de ander in Arnhem zal weinig verwarrend werken. Als u zich inschrijft bij de Kamer van Koophandel wordt onderzocht of in het gebied van de Kamer al een bedrijf voorkomt met dezelfde naam. Tegen betaling kunt u dit onderzoek ook landelijk laten uitvoeren. Het onderzoek zoekt ook naar fonetische overeenkomsten oftewel: zijn er namen die hetzelfde klinken? De Kamer van Koophandel geeft vervolgens een advies. Ondernemers hoeven dat niet op te volgen, maar het is wel raadzaam. U zou de eerste niet zijn die - na het drukken van briefpapier, visitekaartjes en het laten maken van mooie neonlichtreclame - alsnog werd gedwongen om zijn naam te veranderen. Merknamen Uw handelsnaam mag evenmin in strijd zijn met bestaande merken. Als u van plan bent om uw notenbar te voorzien van de naam 'Calvé' kon u best eens een groot probleem krijgen met Unilever, de rechtmatige eigenaar van deze merknaam. Het Benelux Merkenbureau in Den Haag of het Europees Merkenbureau in het Spaanse Alicante kunnen uitzoeken of uw potentiële handelsnaam in strijd is met bestaande merken. Niet misleidend U mag zich niet anders voordoen dan u bent. De naam Jansen & De Groot wordt onherroepelijk afgewezen door de Kamer van Koophandel als u het bedrijf in uw eentje runt. Ook het toevoegen van de befaamde letters BV is niet toegestaan als u niet daadwerkelijk een besloten vennootschap bent. En ook de term Wereldhandelsonderneming wordt van tafel geveegd als u louter handel drijft binnen de Nederlandse grenzen. Als uw naam toch niet deugt Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het voorkomen dat een ander bedrijf bezwaar maakt tegen uw naam. Als er bezwaren komen, is het het best om eerst met het andere 6

7 bedrijf te overleggen. Mocht u er niet uitkomen, dan rest vaak louter de gang naar de rechtbank. De rechter zal dan bepalen of een handelsnaam daadwerkelijk tot verwarring leidt. Natuurlijk zal de rechter in overweging nemen wie de naam als eerste heeft vastgelegd en heeft gebruikt. Huisstijl Hebt u eenmaal een naam, dan kunt u ook aan de slag met een huisstijl. Natuurlijk kunt u zelf hobbyen op de computer, maar vaak is het beter om het werk over te laten aan grafisch vormgevers. Eigen gemaakte logo s zien er vaak toch wat onprofessioneel uit. Vergeet niet dat u even vooruit moet met het logo en dat het prominente plaats krijgt op de gevel, op uw briefpapier, uw folders en misschien wel op uw auto s. Dan is het wel zo prettig als het er ook echt mooi uitziet. Op de site van de bond van Nederlandse ontwerpers (bno) kunt u freelance vormgevers vinden. Let bij het ontwerpen van logo s in ieder geval op het gebruik van kleuren. Het aantal kleuren is van belang in verband met prijzen van het drukwerk. Hoe meer kleuren, hoe duurder het wordt. Drukwerk Het laten drukken van briefpapier is een kostbare zaak. Vraag daarom vantevoren enkele offertes aan, want er zijn grote prijsverschillen. Op internet zijn er veel drukkers te vinden waarmee u online zaken kunt doen. Simpelweg een digitaal bestandje mailen en uw drukwerk komt eraan. Tik drukwerk in op een van de zoekmachines en er komt een aantal leveranciers uitrollen. Bestel niet te veel. Als starter weet u immers niet hoelang u het zult uitzingen. Of misschien gaat u wel binnenkort weer verhuizen. Checklist gegevens briefpapier Naam Adres Eventueel postbus Postcode Vestigingsplaats Telefoonnummer URL naar eventuele website Inschrijvingsnummer Kamer van Koophandel BTW-nummer Bankrekeningnummer Eventuele verwijzing naar algemene voorwaarden 7

8 Rechtsvorm Welke rechtsvorm u kiest is van belang in verband met de aansprakelijkheid. Daarnaast heeft het ook invloed op uw belastingsverplichtingen. Er bestaan twee soorten rechtsvormen: organisatievormen zonder rechtspersoonlijkheid en rechtspersonen. Bij de organisatievorm zonder rechtspersoonlijkheid is er geen scheiding mogelijk tussen het vermogen van uw onderneming en uw privé-vermogen. Voorbeelden van organisatievormen zonder rechtspersoonlijkheid zijn: Eenmanszaak Vennootschap onder firma Commanditaire vennootschap Freelance/zzp Bij rechtspersonen gaat uw aansprakelijkheid niet verder dan het bedrag dat u in de onderneming heeft geïnvesteerd. Het meest bekende voorbeeld is: Besloten vennootschap (BV) Eenmanszaak Organisatievorm zonder rechtspersoonlijkheid Zoals de naam al zegt, is de eenmanszaak een bedrijf waarvan één persoon eigenaar is. Dat wil overigens niet zeggen dat er maar één persoon werkt in de onderneming of dat er geen personeel werkzaam zou zijn. Oprichtingeisen Er gelden geen oprichtingseisen voor de eenmanszaak. Er hoeft geen akte te worden opgemaakt. Inschrijving van de eenmanszaak in het handelsregister van de Kamer van Koophandel is verplicht. Aansprakelijkheid Juridisch gezien bestaat er in de eenmanszaak geen onderscheid tussen privé- en zakelijk vermogen. Voor verplichtingen die u als ondernemer in de eenmanszaak aangaat (bijvoorbeeld (ver)koop, (ver)huur, lease en arbeidscontracten) bent u met uw vermogen (privé en zakelijk) aansprakelijk. Dus gaat het mis, dan is de kans groot dat u ook bijvoorbeeld uw koophuis en inventaris bij uw schuldeisers kunt inleveren. Bent u getrouwd, dan is het belangrijk of u in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden bent gehuwd. In het eerste geval hebt u met uw partner een gezamenlijk vermogen en vallen ook zijn of haar bezittingen onder de aansprakelijkheid. Als u huwelijkse voorwaarden laat opstellen, kunt u de aansprakelijkheid op de bezittingen van uw partner beperken of zelfs uitsluiten. 8

9 Vennootschap onder Firma Organisatievorm zonder rechtspersoonlijkheid De vennootschap onder firma (VOF) heeft - in tegenstelling tot de eenmanszaak - meerdere eigenaren (vennoten of firmanten genaamd). De eigenaren kunnen bestaande personen zijn of rechtspersonen zoals besloten vennootschappen. Oprichtingseisen Aan de oprichting van een VOF worden geen bijzondere eisen gesteld. Hoewel het niet verplicht is een firma- of vennootschapscontract op te (laten) maken, is het raadzaam afspraken over verantwoordelijkheden en bevoegdheden en winstverdeling schriftelijk vast te (laten) leggen. Eventueel bij de notaris. De VOF moet worden ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Aansprakelijkheid De vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk. Als de VOF haar verplichtingen niet nakomt, is iedere vennoot met zijn privé-vermogen voor 100 procent aansprakelijk, ook als deze schulden door een andere vennoot zijn aangegaan. Net zoals bij de eenmanszaak kan het verstandig zijn door de notaris huwelijkse voorwaarden te laten opstellen. De VOF heeft een zogenoemd afgescheiden vermogen. Dit houdt in dat de privé-schuldeisers van een vennoot geen verhaal hebben op het vennootschappelijke vermogen van de overige vennoten. Fiscaal De vennoten in een VOF betalen inkomstenbelasting over ieders deel van de winst. Over de omzet moet omzetbelasting worden betaald. Commanditaire Vennootschap Organisatievorm zonder rechtspersoonlijkheid De commanditaire vennootschap (CV) is, net als de VOF, een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen of rechtspersonen. Bij de CV zijn er echter naast de beherend vennoten (de actieve ondernemers die verantwoordelijk en aansprakelijk zijn voor de activiteiten van de onderneming) ook zogenaamde stille of commanditaire vennoten. Commanditaire vennoten zijn alleen als geldschieter bij de onderneming betrokken en mogen niet namens de CV naar buiten treden. Oprichtingseisen Evenals bij de VOF gelden voor de oprichting van een commanditaire vennootschap geen dwingende eisen. Ook hier is een schriftelijke akte wel dringend aan te raden. Inschrijving van de commanditaire vennootschap in het handelsregister is verplicht. Aansprakelijkheid Bij een faillissement kunnen schuldeisers de beherend vennoten privé voor 100 procent aansprakelijk stellen. Commanditaire vennoten zijn alleen aansprakelijk voor het vermogen dat zij in de CV hebben gestoken. 9

10 Fiscaal Beherend vennoten betalen inkomstenbelasting over het ontvangen deel van de winst. Commanditaire vennoten over de ontvangen vergoeding. Over de omzet wordt omzetbelasting geheven. Freelancer en Zelfstandige Zonder Personeel (ZZP'er) Organisatievorm zonder rechtspersoonlijkheid In de volksmond komen de twee begrippen freelancer en zzp regelmatig voor. Toch zijn het - voor de wet - geen bestaande rechtsvormen. De freelancer wordt in de wetgeving niet genoemd waardoor er op het gebied van arbeidsrecht, belastingen en sociale verzekeringen geen standaardregels voorhanden zijn. Of u als freelancer/zzp'er ook als ondernemer wordt gezien, is afhankelijk van een groot aantal factoren. De uitvoeringsinstellingen voor sociale verzekeringen en de belastingdienst hanteren verschillende criteria om te bepalen of u zelfstandige bent. 10

11 Besloten Vennootschap Ondernemingsvorm met rechtspersoonlijkheid De Besloten Vennootschap is een rechtspersoon, waardoor de risico s van hoofdelijke aansprakelijkheid worden beperkt. Oprichting Bij de oprichting moet een BV een kapitaal hebben van euro. Het kapitaal wordt verdeeld in aandelen. Deze zijn niet overdraagbaar en 'staan op naam'. Voor het oprichten van een BV moet de notaris akte opmaken. Ook moet het ministerie van Justitie een verklaring van geen bezwaar opmaken. Het ministerie onderzoekt of de oprichter(s) betrokken zijn geweest bij faillissementen of vermogensdelicten. Ook de BV moet worden ingeschreven in het handelsregister. Aansprakelijkheid, U kunt niet meer geld verliezen dan het bedrag dat u in uw BV heeft gestoken. Er is echter een 'maar': voor schulden ontstaan door wanbeleid kunt u wél persoonlijk aansprakelijk gesteld worden. Belasting Net als bij de eenmanszaak is de BV omzetbelastingplichtig (BTW-plichtig). U heeft geen recht op de ondernemersaftrek. Er wordt vennootschapsbelasting geheven over de winst en inkomstenbelasting over het salaris van de directie. Als u als aandeelhouder van een BV meer dan 5 procent van de aandelen bezit, wordt dit aanmerkelijk belang genoemd. De inkomsten uit aanmerkelijk belang, zoals dividend en winst door eventuele verkoop van aandelen, worden in het nieuwe belastingstelsel belast in box 2 met 25 procent. 11

12 Marketingplan Een marketingplan in dertien stappen Het marketingplanningsproces, zowel toe te passen door organisaties of afdelingen die reeds aan marketing doen als door organisaties of afdelingen die daar nog mee moeten beginnen, bestaat uit een aantal fasen. De Amerikaan Philip Kotler formuleerde zes hoofdfasen, namelijk: 1. Analyse van de kansen en bedreigingen 2. Onderzoek en selectie van de doelen 3. Definitie van de marketingstrategie 4. Planning van het marketingprogramma 5. Organisatie en implementatie van het marketingprogramma 6. Meting en evaluatie van de resultaten en eventueel herdefinitie van de doelen. Op basis van deze zes onderdelen is een dertien-stappenplan ontwikkeld, dat bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Business domein 2. Situatieanalyse 3. SWOT analyse 4. Confrontatiematrix 5. Strategische opties en het maken van keuzes 6. Segmenteren 7. Targets (binnen de gemaakte segmentering) 8. Positionering 9. Marketingdoelstellingen 10. Marketingstrategie 11. Marketinginstrumenten (de vijf P s) 12. Activiteitenplan 13. Evalueren van alle voorgaande stappen, marktonderzoek 1. Business domein Hierin wordt aangegeven wat het bestaansrecht is van de onderneming. Wat is de core business en voor wie worden die handelingen verricht? Het een en ander vloeit voort uit de missie van de organisatie. De vaststelling van het domein vormt de uitgangspositie voor het marketingplanningsproces. 2. Situatieanalyse Deze stap heeft als doel het in kaart brengen van de externe en interne omgeving. Dit geschiedt aan de hand van het verzamelen van interne en externe informatie. Er wordt zowel gekeken naar de huidige als de toekomstige situatie. Tot de interne informatie behoren controleerbare factoren. Voorbeelden zijn de strategie en planning, de resultaten, de structuur van de afdeling, de gebruikte technologieën en systemen, kwaliteit en cultuur. Er wordt natuurlijk ook gekeken naar het huidige productportfolio: wat bieden we aan, en vooral aan wie. Het resultaat hiervan is een PMC-matrix waarin de product/marktcombinaties zijn aangegeven. Tot de externe informatie behoren niet-controleerbare factoren. Voorbeelden hiervan zijn de marktsituatie, de concurrentie, klanten, leveranciers en belangengroepen, maar ook 12

13 politieke, juridische, demografische en maatschappelijke aangelegenheden. De situatieanalyse wordt vervaardigd met behulp van deskresearch en/of marktresearch en het eindresultaat is het antwoord op de vraag: wat gebeurt er om ons heen en bij ons zelf en/of wat gaat er eventueel gebeuren. De situatieanalyse vormt de input voor de SWOTanalyse. 3. SWOT analyse De informatie die in stap 2 in kaart is gebracht, wordt in stap 3 verwerkt tot een SWOTanalyse. SWOT staat voor strenghts, weaknesses, opportunities en threats ofwel sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen. Hierbij doelen de sterkten en zwakten op interne factoren en de kansen en bedreigingen op externe. De SWOT-analyse geeft antwoord op de vragen waar zijn we goed en slecht in en wat zijn eventuele kansen en bedreigingen om ons heen. 4. Confrontatiematrix In de confrontatiematrix worden sterkten en zwakten én de kansen en bedreigingen uit stap 3 met elkaar in relatie gebracht. De matrix moet duidelijkheid verschaffen over de vragen: hoe kan een sterkte gebruikt worden om op een kans in te spelen, hoe kan een sterkte gebruikt worden om een bedreiging af te weren, hoe kan een zwakte zodanig versterkt worden om op een kans in te spelen en hoe kan een zwakte zodanig versterkt worden om een bedreiging het hoofd te bieden. 5. Strategische opties en het maken van keuzes De confrontatiematrix heeft inzicht verschaft hoe een onderneming zich zou moeten opstellen in de markt. 6. Segmenteren Marktsegmentering omvat het verdelen van de markt in duidelijk herkenbare en aanspreekbare deelsegmenten of doelgroepen. Iedere doelgroep heeft haar specifieke kenmerken als het gaat om bijvoorbeeld consumentengedrag (zoals aankoopgedrag, verbruiksgedrag en demografische kenmerken). 7. Targeting Onder targeting verstaan we het maken van keuzen binnen de gemaakte segmentering. Dus op welke doelgroepen/deelsegmenten gaan we ons richten binnen ons marketingplan. Hier kunnen we ook weer gebruik maken van product/marktcombinaties. Aan de orde is de vraag: met welke producten en/of diensten richten we ons op welke deelsegmenten? 8. Positionering Positioneren is het creëren van een unieke, herkenbare propositie voor een organisatie, product of dienst. In deze stap stellen we dus vast op welke wijze we ons onderscheiden van de concurrent. Hoe willen we dat de consument ons product of dienst gaan zien? 9. Marketingdoelstellingen Het doel van het bedrijven van marketing is uiteindelijk het behalen van doelen die we van tevoren vastleggen in de marketingdoelstellingen. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om doelstellingen met betrekking tot de omzet, het marktaandeel, de winst, de 13

14 naamsbekendheid. Marketingdoelstellingen kunnen worden vastgesteld per product of dienst, maar ook voor de totale organisatie. Ook kunnen we per regio of per deelsegmenten doelstellingen vaststellen. 10. Marketingstrategie Samen met de stap marketingdoelstellingen en marketinginstrumenten behoort marketingstrategie tot de kern van het marketingplanningsproces. De stappen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vloeien grotendeels in elkaar over (in sommige schema s worden ze ook onder één noemer gezet). Bij het bepalen van de marketingstrategie kijken we langs welke weg, op welke manier en binnen welk tijdsbestek we de vastgestelde marketingdoelstellingen willen bereiken. De vijf P s (Prijs, Product, Plaats, Promotie en Personeel) zijn daarbij onmisbaar. 11. Marketingmix De vijf P s, de marketinginstrumenten, noemen we ook wel de marketingmix. Traditioneel zijn er vier P s, namelijk Prijs, Product, Plaats en Promotie. De dienstmarketing heeft een vijfde P, namelijk Personeel, toegevoegd. Binnen Promotie vallen onder andere public relations, reclame en persoonlijke verkoop. 12. Activiteitenplan Het activiteitenplan omvat een overzicht van alle marketingactiviteiten, binnen een bepaalde periode, die ondergeschikt zijn aan de marketingdoelstellingen. Het is dus in feite een draaiboek waar precies het wat, wanneer, waar, hoe en wie van de marketingoperatie in staat. Het plan wordt ook gebruikt om de geplande activiteiten te controleren en eventueel bij te sturen. 13. Feedback en evaluatie (wat leidt tot input voor stap 2) Marketinginspanningen moeten constant worden getoetst om te kunnen bepalen of de gestelde doelstellingen zijn behaald. Is de gemaakte keuze in de marketingmix de ideale geweest waardoor de doelstellingen worden bereikt? Toetsing geschiedt met behulp van marktonderzoek. Het geheel wordt geëvalueerd en dient als input voor een nieuw marketingsplanningsproces (terug naar stap 2). Het schrijven van een marketingplan kan gebeuren voor een afdeling, een gehele organisatie, of juist voor een afzonderlijk product of dienst. 14

15 Personeel Als u personeel wilt aannemen moet u met een groot aantal zaken rekening houden: Arbeidsovereenkomst Personeel aanmelden bij verschillende instanties Beëindigen van het contract Arbeidsovereenkomst (Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst waarbij de werknemer zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten). Een overeenkomst kan zowel mondeling als schriftelijk worden aangegaan. De werkgever moet wel de meest essentiële kenmerken van de overeenkomst op papier zetten. Een aantal zaken moet in een arbeidsovereenkomst aan bod komen: naam en woonplaats van beide partijen functie en aard van de werkzaamheden tijdstip van indiensttreding duur van de overeenkomst loon aanspraak op vakantie werktijden opzegtermijn Denk ook aan proeftijd, concurrentiebeding, cao en pensioenregeling. Personeel aanmelden bij verschillende instanties U bent verplicht nieuw personeel aan te melden bij verschillende instanties: Belastingdienst: zij innen de loonbelasting. U bent verplicht een loonadministratie te voeren die door de belastingdienst gecontroleerd kan worden. Uitvoeringsinstelling (Uvi): binnen 14 dagen na indiensttreding moet u nieuwe werknemers aanmelden bij een uvi. De instellingen innen de premies voor de WAO, ziekenfonds en WW. Ziekenfonds: als het loon van uw werknemer beneden de ziekenfondsgrens ligt, moet u de werknemer aanmelden bij een ziekenfonds. Arbowet: als u personeel in dienst neemt, bent u ook verplicht u aan te melden bij een arbodienst. Beëindigen van het contract Er zijn diverse manieren om een arbeidscontract te beëindigen: door wederzijds goedvinden: beide partijen gaan accoord, zorg wel voor schriftelijke vastlegging ingeval van overlijden van de werknemer beëindiging in de proeftijd: dit mag altijd, proeftijd moet zijn overeengekomen in de arbeidsovereenkomst en mag max. twee maanden duren door het verstrijken van tijd waarvoor de overeenkomst is aangegaan ontslag door opzegging: mag alleen met een ontslagvergunning van de directeur van het Regionaal Bestuur voor Arbeidsvoorziening (RBA) ontslag op staande voet: hiervoor moeten wel dringende redenen zijn beëindiging door de kantonrechter wegens gewichtige redenen 15

16 Algemene marktinformatie Om in te schatten of uw plannen haalbaar zijn, hebt u marktinformatie nodig. Bij de kamer van koophandel vindt u veel van die informatie. Om welke informatie gaat het? De belangrijkste informatie is te vinden op: De kamer van koophandel Cijfers over uw branche, vakbladen, opleidingen en branche-organisaties vindt u op deze website onder Branche-informatie ( Gegevens van individuele bedrijven kunt u vinden in het handelsregister. Dit kunt u online inzien wanneer u een gebruikersprofiel aanvraagt (zie Handelsregister). Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ( Cijfers van financieel-economische ontwikkelingen, demografische gegevens, consumptieve bestedingen, inkomensgegevens. Landelijk, per branche en per regio. Speciale aandacht verdient het 'CBS Starterspakket'. 'Cijfers & Trends' ( Overzicht van de landelijke bedrijfseconomische ontwikkelingen van 75 branches in het Nederlandse bedrijfsleven. Uitgave van de Rabobank, verschijnt jaarlijks. 'Jaarboek detailhandel' ( Naslagwerk met algemene informatie over de detailhandel, ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en actuele gegevens van diverse branches. Uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) ( samengesteld door het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM) ( Verschijnt jaarlijks. 'Jaarboek Ambachten' ( Overzicht van de rol van het ambacht in het bedrijfsleven, het belang van het ambacht voor de nationale economie, beschrijving van 54 ambachtelijke organisaties. Uitgave van het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA), uitgevoerd door het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM). 'Enquête Regionale Bedrijfsontwikkelingen (ERBO)' Enquête over regionale ontwikkelingen in diverse branches. Jaarlijkse uitgave van de kamers van koophandel ( Overige externe informatiebronnen Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ( Gevestigd te Voorburg, tel , en Heerlen, tel Het CBS publiceert jaarlijks vele honderden statistieken over uiteenlopende onderwerpen. StatLine, de statische database over Nederland ( Statistische gegevens over mens en maatschappij; arbeid, inkomen en sociale zekerheid; bedrijfsleven; overheid, politiek en bestuur; macro-economie; geld- en kapitaalmarkt; geografie en milieu. Centraal Plan Bureau (CPB) ( Gevestigd te Den Haag, tel Het CPB geeft ramingen uit over toekomstige economische ontwikkelingen (op middellange en lange termijn). Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM) ( Gevestigd te Zoetermeer, tel Het EIM doet onderzoeken en geeft publicaties uit op het gebied van de detailhandel, 16

17 ambachten, industrie, groothandel, dienstverlening, algemeen economisch beleid, arbeidsvraagstukken, fundamenteel onderzoek, internationaal onderzoek, management en organisatie. Economische Voorlichtingsdienst (EVD) ( Gevestigd te Den Haag, tel De EVD heeft met name informatie over het exporterende/ internationaliserende bedrijfsleven in Nederland. Het betreft informatie over exportvoorbereiding, marktselectie, specifieke marktinfo over diverse onderwerpen. Eurostat ( Statistische gegevens m.b.t. de Europese Unie. Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) ( Gevestigd te Den Haag, tel Informatiebron voor de detaillist over veel onderwerpen. MKB Nederland ( Gevestigd te Hoofddorp, tel Marktinformatie over het Nederlandse midden- en kleinbedrijf. Landbouw-economisch Instituut (LEI) ( Gevestigd te Den Haag, tel Diversie statistieken en informatie over de landbouwsector. Ministerie van Economische Zaken ( Gevestigd te Den Haag, tel Informatie over vele aspecten van de Nederlandse economie, Geeft veel (vaak gratis) publicaties uit. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ( Gevestigd te Bilthoven, tel Rapporten op de hoofdgebieden Microbiologie/immunologie, Farmacologie/toxicologie en milieuhygiëne. Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) ( Gevestigd te Den Haag, tel Het SCP informeert de Nederlandse overheid over de verzorgingsstaat: de ontwikkelingen in het dagelijks leven van de Nederlandse bevolking. TNO ( Gevestigd te Delft, tel TNO is een organisatie die samen met bedrijven en overheden werkt aan de praktische toepassing van technologische kennis. Verstrekt informatie over haar werkgebieden. Verwijzende externe bronnen Verwijzende externe informatiebronnen zijn meestal verzamelingen van namen en (virtuele) adressen van diverse instellingen, instanties, organisaties et cetera. Dit kunnen zowel boeken, cd-roms als Internet-sites zijn. Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden ( Uitgever Sdu, tel Naslagwerk met de namen en adressen van alle bestuurlijke instanties in Nederland, zoals ministeries, provinciale en lokale overheden, ambassades, kadasters, inspectiediensten, productschappen, rechtbanken et cetera. Tevens worden de namen van hoofden van afdelingen gegeven. 17

18 Pyttersen's Nederlandse Almanak Uitgever Bohn Stafleu Van Loghum, tel Jaarlijks verschijnend naslagwerk waarin zo goed als alle Nederlandse (overheids)organisaties en instellingen zijn opgenomen, onderverdeeld in rubrieken. Vermeld worden naw-gegevens, namen van directie/bestuur en de doelstelling van de organisatie. Ook op cd-rom verkrijgbaar. ABC voor Handel en Industrie ( Gevestigd te Haarlem, tel Een adresboek (en databank) waarin uitgebreide informatie over Nederlandse bedrijven is opgenomen. Kamers van Koophandel ( Informatie uit het Handelsregister (uittreksels, jaarrekeningen en concernrelaties) en adresgegevens van 1,2 miljoen Nederlandse bedrijven, verenigingen en stichtingen. Handboek voor de Nederlandse Pers en Publiciteit Uitgever Nijgh Periodieken, tel Een volledig overzicht (inclusief uitgeverij) van alle vak-, dag-, week-, en maandbladen, gerangschikt naar onderwerp/branche. Met name vakbladen vormen een interessante bron voor desk research. NL-menu ( Registratie en rubricering van informatiediensten van Nederlandse organisaties op het Internet. Overige externe informatiebronnen Universiteiten, faculteiten en vakgroepen: hebben vaak uitgebreide bibliotheken op hun vakgebied/specialisaties. Een overzicht is hier ( te vinden. Banken: kijk op hun Internet-site, of neem contact op met de hoofdkantoren. Met name de ING-bank, ABN AMRO en Rabobank hebben veel informatie zoals macroeconomische marktinformatie en jaarlijkse marktinformatie over het Nederlandse midden- en kleinbedrijf (trends, ontwikkelingen en kengetallen). Branche-organisaties: hebben vaak veel informatie over hun vakgebied. Zie voor namen en adressen de Pyttersens Nederlandse Almanak. Voor een overzicht van Nederlandse brancheverenigingen, zie ook de website van EIM ( Ambassades: landinformatie over het betreffende land. Zie voor adressen de Staatsalmanak. Vaktijdschriften: bevatten gegevens over trends en ontwikkelingen, de belangrijkste aanbieders, productgegevens et cetera. Zie voor adressen het Handboek voor de Nederlandse Pers en Publiciteit. Dag-, week-, en maandbladen: marktaandelen, fusies en overnames, beursnoteringen en (expert)interviews. Denk bijvoorbeeld aan het Financieel Dagblad, Business Week en Management Team. Zie voor adressen het Handboek voor de Nederlandse Pers en Publiciteit.. Commerciële bureaus die gespecialiseerd zijn in het verzamelen van secundaire informatie, zoals MarketingData ( en SVP Nederland ( 18

19 Financieel plan In het financieel plan vertaalt u uw marketingplan in harde doelstellingen. De financiële uiteenzetting geeft inzicht in de risico s, de kosten en baten en de omzet. Kortom het geeft antwoord op de vraag of 'bruin het kan trekken'. Ook financiers zullen dit gedeelte kritisch bekijken. Om hen vertrouwen te geven in uw onderneming, neemt u in elk geval de volgende onderdelen op: Investeringsplan Financieringsplan Geldbronnen Exploitatiebegroting Liquiditeitsbegroting Investeringsplan Waarin gaat u investeren? In grond, bedrijfsruimte of apparatuur? Welke (aanloop)kosten zijn daarmee gemoeid? Welke bedrijfsmiddelen hebt u nodig om te starten? Bij de inventarisatie van de middelen die nodig zijn om het bedrijf te starten, komen drie onderdelen aan de orde: Vaste activa Bedrijfsmiddelen waarover u langer dan een jaar beschikt (zoals gebouwen, machines en vervoermiddelen). Vlottende activa Bedrijfsmiddelen waarover u korter dan een jaar beschikt (zoals voorraden en vorderingen). Aanloopkosten Kosten om te starten en kosten van het levensonderhoud in de eerste maanden. Financieringsplan Hoe komt u aan geld om te investeren? Als u investeringen moet doen voor uw bedrijf, hebt u geld nodig. Kunt u uw plannen niet zelf financieren (met eigen vermogen), dan zijn er ook nog andere manieren om aan geld (vreemd vermogen) te komen. Vormen van financiering zijn: Leningen Er zijn drie soorten leningen: Korte lening/overbruggingslening Als u geld nodig hebt en verwacht dat u het binnen korte tijd kunt aflossen Middellange lening Om inventaris, machines en vervoermiddelen te financieren. De looptijd varieert van 1 tot 10 jaar. Langlopende/hypothecaire lening Om onroerende zaken (zoals een bedrijfspand) te financieren. De looptijd is meestal 20 tot 25 jaar. Rekening-courantkrediet Met een rekening-courant kunt u tot een bepaald bedrag rood staan (de kredietlimiet) 19

20 Leasing De twee meest voorkomende vormen: Financiële lease Een geldlening voor de aanschaf van een bedrijfsmiddel. Het bedrijfsmiddel wordt eigendom van de onderneming. Operationele lease Een geldlening voor de aanschaf van een bedrijfsmiddel. Het bedrijfsmiddel wordt geen eigendom van de onderneming, maar wordt gehuurd van de leasemaatschappij. Factoring Tegen betaling draagt u uw hele debiteurenbestand over aan een financier. U krijgt op de vervaldag uw geld van de financier, ongeacht of de debiteur op tijd betaalt. Bijzondere financiële regelingen Borgstelling MKB Kredieten Hebt u onvoldoende onderpand voor een lening van de bank, dan kan de Nederlandse Staat bij de bank voor u garant staan. De borgstelling geldt voor de helft van de lening van de bank. Durfkapitaal (tante Agaathregeling) Durfkapitaal is een fiscale stimuleringsregeling van de overheid voor geldverstrekkers aan ondernemers. Particulieren die geld lenen aan ondernemers hebben bepaalde fiscale voordelen. Ook is het mogelijk geld te lenen van een financier, die met een speciaal opgericht fonds als intermediair optreedt. Het fonds betrekt het geld van particuliere geldverstrekkers. Deze hebben recht op fiscale vrijstelling. Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (Bbz) Wilt u een eigen bedrijf beginnen vanuit een uitkering (RWW, WW of WAO) of bij dreigend ontslag, dan kan het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (Bbz) uitkomst bieden. Via de Gemeentelijke Sociale Dienst (GSD) kunt u een rentedragende lening krijgen. Risicokapitaal Risicokapitaal (venture-capital) of durfkapitaal is kapitaal dat derden in de onderneming steken. Doordat zekerheden ontbreken, neemt de geldverstrekker meer risico dan gewoonlijk. Voor starters die veel geld moeten lenen zijn Particuliere Participatie Maatschappijen (PPM's) en informal investors (vermogende particulieren) interessant. Evenals regionale ontwikkelingsmaatschappijen en het IOP fonds (Innovatiegericht Onderzoek Programma). Exploitatiebegroting Wat is de verwachte omzet van uw onderneming? Met welke uitgaven heeft u te maken? Het is belangrijk om uw omzetprognose te vergelijken met de gemiddelde omzet in uw branche en eventuele afwijkingen te toe te lichten. Financiers zullen dit ook doen. Zij zullen ook letten op de rentabiliteit (de vraag of uw onderneming voldoende winst maakt om de rente en aflossing te betalen) en de solvabiliteit (de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen). De schatting van de omzet in het marketingplan is het uitgangspunt voor de exploitatiebegroting. Door de inkoop en alle andere kosten van de geschatte omzet af te trekken, krijgt u een beeld van de verwachte nettowinst (vóór belastingen). 20