GEBROKEN WIT. Lesmap voor kleuters werkideeën rond de voorstelling

Transcriptie

1 Lesmap voor kleuters werkideeën rond de voorstelling GEBROKEN WIT spel: Rebecca Tanghe regie: Rudy Goes tekeningen: Sigrid Tanghe muziek: Peter Jacquemyn kostuums: Alexandre Sauzeat Olga Janssens Sigrid Tanghe Morrend Volk vzw Roomakkerwegel Temse België 03/ info@morrendvolk.be

2 INHOUD Info over toneelgroep Morrend Volk p. 3 info over de makers van Gebroken Wit p. 3 info over de voorstelling p. 4 ontwikkelingsdoelen p. 6 Onderwerpen die aan bod komen 1. zichtbaar - onzichtbaar (inbeelden/fantasie) p kleur p rijmen p eten (smaak, gezond/ongezond) p opruimen / orde p vriendschap p verdriet p huisdieren p

3 info over toneelgroep Morrend Volk Morrend Volk is een klein, professioneel gelegenheids-theatergezelschap dat werd opgericht in Naast de freelance bezigheden van de ploeg is het vooral een platform om eigen toneelstukken en kortfilms te kunnen maken. info over de makers van Gebroken Wit De regisseur, de actrice en de tekenares zijn de bedenkers van het stuk. Bij het maken van een voorstelling worden heel veel dingen uitgeprobeerd en dan is het aan de regisseur om de juiste keuzes te maken: over het soort muziek, de soorten snoep, het ritme van de voorstelling, de geloofwaardigheid, de spanning. Rudy Goes vond het boeiend om zich te verplaatsen in de leefwereld van een 3- jarige en de voorstelling onbevangen te bekijken. De actrice is Rebecca Tanghe. Zij speelt veel theater, vooral jeugdtheater, maar geeft ook toneelles aan grote kinderen in de academies van Sint Niklaas en Asse. Soms speelt ze ook op tv, maar niet zo veel: bvb. in Spoed en reclamefilmpjes. Ze wou een kleutervoorstelling maken omdat ze zelf twee kleine kinderen heeft die veel te graag snoep eten. Toen haar zoontje van 3 haar voor het eerst op het toneel zag wenen begon hij ook te wenen. Hij heeft de voorstelling nu al 4 keer gezien, maar kijkt nog steeds met open mond. De tekenares is Sigrid Tanghe. Zij schildert en tekent ontzettend graag: grote schilderijen met grote borstels voor grote museums, maar ook kleine schilderijtjes met korte penselen voor coole kinderen. De muzikant is Peter Jacquemyn. Hij speelt contrabas, maar hij maakt ook grote, houten beelden. Hij is een free-music - muzikant. Dit genre is niet zo bekend bij het grote publiek en is op louter improvisatie gebaseerd. Voor Gebroken Wit heeft hij 3u geïmproviseerd bij de voorstelling. Uit die opnames is de uiteindelijke klankband gemaakt

4 info over de voorstelling Korte inhoud een dikke dame verschijnt, een dikke, witte dame Ze houdt van schilderen mooi schilderen met mooie verf mooie witte verf en van eten van veel eten wit eten maar dan... een waterval van kleuren, een regen van lekker snoep in rood en geel en groen Ze krijgt een kleedje Er komt een heertje, een heertje met een hond. Hij kan aardig dansen. Zij kan trucjes met snoep, te veel snoep Ze bedelft het heertje onder de snoep. Ze eet hem bijna op! Dan is hij plots weg. Triest, een regen van blauwe tranen, Zij wil nooit, nooit meer eten. De dikke dame wordt dun. Hij komt terug en ze dansen, maar zonder eten lukt het niet. Wel met een leger aan worteltjes Een bedje van sla Een bloem tomaten en zoveel lekkers meer

5 De voorstelling - technisch De opstelling Het dikke pak De actrice draagt een witte schildersoverall, waarvan alle openingen (handen, voeten, hals) aansluitend zijn gemaakt met elastieken. Daaronder draagt zij een ceintuur met op de buik een zware batterij en op de rug een ventilator. Die ventilator blaast lucht in het pak zodat die opzwelt. Ze heeft ook een knopje in de hand waarmee ze de ventilator aan en uit kan zetten

6 ONTWIKKELINGSDOELEN Muzische vorming Beeld De kleuters maken kennis met theater en het live gebeuren op een scène. Naarmate de voorstelling vordert raken ze vertrouwd met de gebruikte media (acteren, tekenen, projectie, animatiefilm), zo ontwikkelen ze hun opmerkzaamheidsgeest. De kleuters onderscheiden kleur, lijn, vorm en versiering bij de aangereikte beelden en verwoorden dit. De kleuters uiten impressies in een persoonlijke, authentieke creatie na het beleven van de voorstelling.. Beweging De kleuters observeren de bewegingen die tijdens de voorstelling aan bod komen. Ze tonen belangstelling voor het verhaal en proberen dat zo nauwkeurig mogelijk te reconstrueren. Drama De kleuters staan open voor nieuwe media. De kleuters tonen respect voor uitingen van leeftijdsgenoten. Taal Luisteren De kleuters begrijpen, beschrijven en verwerken de verbale en vooral de niet-verbale informatie, verworven tijdens de voorstelling, op een persoonlijke wijze. De kleuters begrijpen een verhaal over een dikke, witte mevrouw en verwoorden dit op hun eigen manier. Spreken De kleuters durven tijdens een gesprek hun mening zeggen. Lezen De kleuters begrijpen de niet-verbale voorgestelde boodschappen in verband met concrete situaties. Wereldoriëntatie Ruimte De kleuters laten mits aanwijzingen de nawerking ordelijk verlopen. De kleuters maken kennis met de spelwereld van iemand anders, Blanche. De kleuters maken ongemerkt kennis met cultuur, een voor hen nieuwe uitdaging. Motoriek De kleuters voeren tijdens de nawerking eenvoudige motorische handelingen uit. Sociale vaardigheden De kleuters tonen de bereidheid de anderen te respecteren in hun mogelijkheden en beperktheden. De kleuters houden zich aan afspraken en leefregels die gelden binnen de groep, tijdens het bezoek aan de voorstelling. De kleuters tonen de bereidheid om met anderen samen te spelen. De kleuters brengen respect op voor de mening van anderen

7 1. zichtbaar onzichtbaar Blanche (Frans voor wit) houdt van schilderen. Ze schildert met witte verf op een witte muur. Wij kunnen de tekening niet zien, maar Blanche wel. De tekening is onzichtbaar. Wat betekent onzichtbaar / zichtbaar? Iets is onzichtbaar als je het niet kan zien, terwijl je er naar kijkt. Witte verf op een wit blad is (bijna) onzichtbaar. En zwarte verf op een zwart blad? Lucht is onzichtbaar. De wind is onzichtbaar. En glas? Soms is glas onzichtbaar en lopen mensen tegen een glazen deur. Als het pikdonker is is alles onzichtbaar. Stel je voor dat je zelf onzichtbaar bent, wat zou je dan allemaal kunnen doen? Activiteiten: - de juf schildert met een droog penseel een huis op een wit blad, dan een kind, boom, ei, tafel, hartje,... - tekenen van figuren met onzichtbare verf: een bloem - idem, tekenen met een vinger in de lucht - raden wat de juf of klasgenoten tekenen - schilderen met water of met witte verf op een wit blad (= bijna onzichtbaar) - met plakkaatverf op glas schilderen - een mantel tonen en afspreken dat degene die de mantel draagt onzichtbaar is. (zoals bij Harry Potter) Hoe reageren de anderen op deze onzichtbare figuur? Ze horen hem wel, maar zien hem niet. - kinderen blinddoeken en laten voelen aan de andere kinderen. Wie is wie? - zie ook: bij het thema gevoelens : het toneelspel het geschenk foto van een onzichtbare man met zijn zoon - 7 -

8 2. kleur Bij Blanche is alles wit, de muren, kleren, haar, verf, tafel. Haar rustige witte leventje wordt plots overhoop gehaald door rode verf. Ze eet en speelt met kleurige snoepjes, fruit en groenten. Ze weent blauwe tranen voor meneertje Blauw. info WIT IS GEEN KLEUR Zonlicht bestaat uit alle kleuren van het spectrum. Vroeger dacht men dat de basiskleur van licht wit was, en dat de andere kleuren licht ontstonden door iets aan wit licht toe te voegen, net als met verf. Wit licht krijgt echter juist een andere kleur als een deel van het spectrum wordt weggenomen. Wit licht bestaat uit alle kleuren van het spectrum. Rood is de kleur van de liefde (het hart), van bloed, gevaar, warmte. Rood is de kleur die het meeste effect heeft op de mens. Dat komt doordat onze verre voorouders grotendeels van vruchten leefden, vermits rijpe vruchten en bessen vaak rood zijn, is het menselijk oog zeer gevoelig geworden voor deze kleur. Ook omdat rood de kleur van bloed en van vuur is, valt ze zo op. Rood trekt zo sterk de aandacht dat het in heel de wereld gebruikt wordt als een signaalkleur, denk maar aan verkeerslichten, verkeersborden, achter-en remlichten, het rode tekentje op de warmwaterkraan, Wat is jouw lievelingskleur? Activiteiten - kleuren mengen Rood is een hoofdkleur, net zoals geel en blauw. Hoofdkleuren kan je niet maken door te mengen, maar je kan ze wel gebruiken om andere kleuren te maken! Dit zijn de mogelijke combinaties die je kan maken met de hoofdkleuren (primaire kleuren): - rood + geel = oranje - rood + blauw = paars - blauw + geel = groen - Breng Twister mee naar de klas en laat de kinderen al spelend kleuren leren. Vraag aan de kinderen in de klas welke rode, gele, groene, dingen ze allemaal kennen. - Maak een (papieren) regenboog met alle originele kleuren (rood, oranje, geel, groen, lichtblauw, blauw, paars) - Memory Zorg voor een paar plaatjes van groenten (en fruit). Laat de kinderen i.p.v. het identieke plaatje de bijpassende kleur zoeken. Bijvoorbeeld bij de afbeelding tomaat moeten ze het rode plaatje zoeken

9 3. rijmen: Een huis Een muis Een kind In de wind Een boom, Precies een droom En bloemen Wat is dit? Waarom is dit een gedicht? Wat is rijmen? Twee woorden rijmen als ze (achteraan) dezelfde klank hebben. Activiteiten - Zelf een rijmspel maken: Teken, samen met de kinderen, reeksen van 3 kaarten waarop telkens een rijmwoord staat afgebeeld. banaan, maan, haan huis, buis, muis vlam, lam, kam doos, boos, roos blad, bad, kat boom, droom, room... Daarna gooi je de kaarten door elkaar en de kinderen moeten de reeksen weer samen stellen. - Een lied of een gedicht aanleren. Ik eet een appel, peer, banaan kersen met steeltjes aan Wortel, sla en broccoli Tomaatjes, worst met selderie Ik eet ook druiven en een noot zo word ik groot zo word ik reuze reuze groot - 9 -

10 4. eten: Blanche lust de appel niet, ze eet liever snoep, veel snoep, heel veel snoep. Snoep is lekker! Maar,... A. smaak: lekker/niet lekker Een gesprek voeren over wat de kinderen lekker en niet lekker vinden. Wat de één lekker vindt is voor de ander niet lekker. Activiteit: - Verschillende smaken leren kennen: zout, zuur, zoet, bitter. Laat hen geblinddoekt verschillende dingen proeven: stukjes appel, peer, banaan, een lepeltje frambozenazijn, citroen, suiker, pompelmoes, olijfolie,... Laat hen raden wat ze eten. B. gezond/ongezond voedsel Wat is ongezond eten? Als je teveel ongezonde dingen eet word je zelf ongezond. Soms word je te dik of soms eet je te weinig vitaminen. Te veel suiker is slecht voor de tandjes. Daarom moet je vooral gezonde dingen eten. vb. frietjes zijn lekker en gezond, maar teveel frietjes eten is ongezond omdat er teveel vet in zit. Wat is gezond eten? Als je eet wat je lichaam nodig heeft om groot en sterk te worden. Wat je als kleuter leert, heb je voor je leven beet Activiteit - Een lied aanleren over eten. - Lied 1 Samen eten, hip hap hop Pak je fruit en eet het op... smikkel smakkel lekker stop het in je mond, smikkel smakkel lekker eten is gezond! Lied 2 k Zag 2 beren broodjes smeren O dat was een wonder

11 Je kan ook De Actieve Voedingsdriehoek aanleren: Voor jongere kleuters zijn er heel wat andere mogelijkheden om hen met gezond eten in contact te brengen. Dit kan spelenderwijs, want eten moet ook lekker en leuk zijn

12 Activiteiten - De schilder Giuseppe Arcimboldo is vooral bekend voor zijn schilderijen van hoofden die gemaakt zijn van vruchten, groenten, dieren, bloemen en allerlei voorwerpen. De Groenteboer ziet eruit als een stilleven: groenten in een kom. Het eigenaardige is dat, wanneer je het schilderij omkeert, het er nu uitziet als een groenteboer! Zoek het schilderij op in boeken of op internet en breng het mee naar de klas. Laat de kindjes raden wat er afgebeeld is. Daarna kan je ze zelf een gezicht uit groenten of fruit laten maken. Laat ze daarvoor zelf elk een stuk groente of fruit meenemen. De groenten kunnen nadien gebruikt worden voor de groentesoep (zie verder), zodat ze niet verloren gaan. - Snij fruit en groenten in stukken en laat de kleuters er in een bord of met tandenstokers mannetjes, huisjes, autootjes,... van maken (nadat ze hun handen grondig hebben gewassen). Als hun werkjes mooi gelukt zijn neem je er een foto van en dan mogen ze het helemaal opeten. - Boetseren Laat de kinderen groenten boetseren uit klei. Die kan je dan eventueel in een echte schaal leggen in de klas. - Groentesoep Om samen in de klas te maken en ook op te eten natuurlijk. Ingrediënten: 4 kippenbouillonblokjes, 2 l water, groenten (vb. tomaat, champignons, ajuin, sperziebonen, doperwtjes, paprika, prei, selder, bloemkool,...) Stoof de uien op voorhand zodat de kleuters niet allemaal moeten huilen. Daarna mogen de kinderen hun groenten in de pot doen. Begin met de harde groenten: wortels, paprika. Daarna de zachte: champignons. Stoof ze glazig. Maak een bouillon van de blokjes in 2 l heet water. Voeg het bij de groenten. Laat het koken tot de groenten gaar zijn. Er kunnen ook nog gehaktballetjes aan toegevoegd worden. Meer vind je op de website Je vindt er tal van tips over gezonde voeding, lekkere recepten, informatie, lesmateriaal

13 5. opruimen / orde Alles moet wit! Wit is de lievelingskleur van Blanche. Ze houdt niet van wanorde. Er mogen geen vlekken of spatten op de muur zijn, of ze schildert die onmiddellijk weer wit. Ze speelt graag met snoep, maar daarna moet alles weer wit. - Waarom zegt Blanche steeds Alles moet wit!? - Op welke manieren brengt ze weer alles in orde? (wit schilderen, snoep opeten wegduwen, wegblazen) Men kan op verschillende manieren opruimen. Ieder heeft zijn eigen voorkeur om efficiënt op te ruimen. Hierbij spelen vooral het karakter en de fysieke mogelijkheden van het kind een rol. Het beste is een methode te kiezen waar men zich goed bij voelt. Het is wel belangrijk steeds dezelfde methode toe te passen. 2 voorbeelden: - Je kan per categorie speelgoed werken: eerst autootjes, dan knuffels, dan boeken, enz Je vertrekt vanuit een bepaalde ruimte en werkt naar een andere ruimte toe: bijvoorbeeld een kamer opruimen in wijzerszin en alle speelgoed die je tegenkomt ineens op de juiste plaats leggen. Opruimen kan heel moeilijk zijn voor kinderen. Ondertussen een liedje zingen kan hierbij stimulerend werken. Activiteiten - Een opruimlied aanleren. Wanneer de juf of meester roept alles moet wit is dat het (geheim) codezinnetje om te beginnen opruimen en zingen, tot alles is opgeruimd

14 2. We gaan opruimen we gaan opruimen zet het waar het hoort alle spullen soort bij soort we gaan opruimen we gaan opruimen ruim de boel maar op! 3. Hop hop hop Wij ruimen alles op! Wij ruimen alles netjes op HOP HOP HOP!!!! 3. Op is een klasfilmpje te zien met een opruimliedje. Opruimen kan ook een aanleiding zijn voor het aanleren van de begrippen boven, onder, midden, links, rechts, naast. Activiteiten - 3 stukken speelgoed op elkaar leggen. De kinderen moeten benoemen wat boven, onder en in het midden ligt. - idem voor rechts, links en midden. De figuren (Blanche, Heertje, hondje) uitknippen en naast elkaar leggen. Wie staat links, rechts. Zet nu het hondje links. - Begrippen combineren: vb. wat ligt onderaan rechts, boven links,...?

15 6. vriendschap Blanche leert iemand kennen: een man in een blauw pak met een hoed. Hij heeft ook een hondje: Wapi. Ze tonen kunstjes aan elkaar. Blanche kan snoepjes omhoog gooien en ze in haar mond opvangen. Meneer Blauw kan goed dansen, zelfs op zijn hoofd. Ze worden vrienden. Het thema "vriendjes" is een heel geschikt om de sociaal-emotionele kant van de klas eens onder de loep te nemen, en te verbeteren. - Wie is het vriendje van Blanche? - Wie zijn de vriendjes van meneertje Blauw? - Heeft Wapi ook vriendjes? - Wie is jouw vriend? Activiteiten - Als knutselopdracht maken we een slinger van poppetjes. Je tekent een sjabloon van een poppetje. Dan pak je een blaadje en vouw je deze 2 keer, om en om. Leg dan je sjabloon er op. De kinderen kunnen het dan uitknippen of prikken, maar let op, ze mogen niet de handen en voeten knippen. Ze mogen er alleen langs knippen. Het poppetje in het midden zijn ze zelf, de kinderen houden rekening met wat voor een kleren ze aan hebben. De poppetjes links en rechts zijn hun vriendjes of vriendinnetjes. Ze maken de kleren van gescheurd papier, en de haren van wol. Je kan als alternatief ook echte stukken stof gebruiken. - Tekenopdracht: laat de kinderen een tekening maken van zichzelf met een vriendje. Het thema logeren is makkelijk te combineren met het thema vriendjes. kringideeën: Je kunt een kringgesprek houden over logeren bij je vriendje. Vraag de kinderen of ze al eens bij een vriendje gingen logeren. Vonden ze het leuk? Kregen ze last van heimwee? Als afsluiting kan je een "telefoongesprek" voeren. Twee oude telefoons helpen de zaak een beetje. Als juf begin je met een ander kind een gesprek te voeren. Je kunt de volgende dingen aan bod laten komen: mag ik bij jou logeren? hoe lang mag ik blijven? hoe moet ik naar je toe komen? wat gaan we eten? moet ik nog iets meebrengen?

16 - 16 -

17 7. verdriet/ gevoelens Wanneer meneer Blauw en Wapi weg zijn, is Blanche verdrietig, ze weent blauwe tranen. Waarom begon Blanche te wenen? Hebben jullie ook al eens verdriet gehad? Waarom? Als je valt en pijn hebt ween je ook, is dat ook verdriet? Welke andere gevoelens ken je nog? Activiteit - toneelspel Het Geschenk Ga met de kinderen in een kring staan. Je neemt een bal en je zegt dat de leerlingen moeten denken dat dit een cadeautje is. Als ze het cadeautje krijgen moeten ze zich inbeelden dat: - het cadeautje veel te warm is. - ze heel erg blij zij - ze ontgoocheld zijn Als de klas er rijp voor is kan je ze zelf laten kiezen: het kan een mooi cadeautje zijn, een lelijk, een schattig, een vies, een veel te warm cadeautje... Iedere leerling die het cadeautje krijgt moet er verschillend op reageren: blij, ontgoocheld, superblij, kwaad Jij, als leerkracht kan telkens het balletje gooien, maar ze kunnen het balletje ook naar elkaar gooien. - Met oudere leerlingen kun je de bal ook weglaten. Ze moeten de bal inbeelden: die kan groot, zwaar, zacht, lief... zijn. Ze gooien dan naar elkaar met iets ingebeelds

18 8. huisdieren Meneer Blauw heeft een hond, Wapi. Hij plaagt het hondje door te doen alsof hij zijn stok gooit. Wapi houdt van Blanche en heeft veel vriendjes. Hoe heet het hondje van Meneer Blauw? Wie heeft een huisdier? Wat? Hoe heet het? Wat eet het? Activiteit - De hondjes uitknippen en rangschikken van klein naar groot. - Alle hondjes een naam geven. - Elk kindje boetseert zijn huisdier met klei. Dan wordt er een boerderij gemaakt met alle huisdieren

19 - 19 -