Risicoanalyse in het kader van Moederschapbescherming tandartsassistenten. Voorbeeld van de risicoanalyse en de te nemen maatregelen

Transcriptie

1 Risicoanalyse in het kader van Moederschapbescherming tandartsassistenten Voorbeeld van de risicoanalyse en de te nemen maatregelen A. INLEIDING: Het KB van 2 mei 1995 inzake moederschapsbescherming, dat de Europese richtlijnen opneemt in de Belgische wetgeving, wil de werkneemster of haar kind tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode beschermen tegen gevaarlijke arbeidsomstandigheden. Hieronder vindt u een overzicht van de rechten en plichten van werkgevers en werkneemsters: 1. Verwittiging van de werkgever Werkneemsters moeten hun zwangerschap zo vroeg mogelijk melden aan de werkgever, eerst mondeling, nadien gevolgd door geneeskundige getuigschriften. Vanaf dat ogenblik treden immers wettelijke beschermingsmaatregelen in werking: ontslagbescherming maatregelen met betrekking tot veiligheid en gezondheid recht op afwezigheid voor een zwangerschapsonderzoek (enkel indien dit niet kan plaatsvinden buiten de arbeidsuren en met overhandiging aan de werkgever van het medisch getuigschrift) Een snelle melding biedt de gelegenheid om de werkpost eventueel aan te passen en risico's op blootstelling te voorkomen. 2. Risicoanalyse De werkgever is verplicht een risico-evaluatie uit te voeren en een beleid uit te werken zodra een werkneemster in dienst treedt, ongeacht of ze zwanger is. Hij moet nagaan of de uitgevoerde taken gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van een zwangere werkneemster, haar kind, het verloop van de zwangerschap en de borstvoeding. RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 1

2 Deze risico-evaluatie gebeurt: samen met de (adjunct) preventieadviseurs van de Interne & Externe Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (cfr. het voorbeeld in bijlage C); aan de hand van de lijst van agentia, arbeidsomstandigheden en procedés opgenomen in bijlagen I en II van het KB van 2 mei De werkneemster wordt hiervan op de hoogte gebracht bij indiensttreding en via het Arbeidsreglement. Bij blootstelling tijdens de zwangerschap aan één van de in bijlage II van het KB opgesomde agentia (o.a. Hepatitis B, kwik), moet de werkgever onmiddellijk een preventiemaatregel toepassen. 3. Maatregelen In geval van risico's neemt de werkgever (onmiddellijke) maatregelen die blootstelling van de werkneemster vermijden. Die maatregelen kunnen zijn: tijdelijke aanpassing van de arbeidsomstandigheden; tijdelijk andere toelaatbare arbeid laten verrichten; tijdelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst en bezoldiging via het Riziv voor risico's vermeld in de lijst van verboden agentia en arbeidssituaties voor zwangere werknemers. Er is geen gewaarborgd loon verschuldigd door de werkgever indien aan het Riziv een attest van de arbeidsgeneesheer voorgelegd wordt van de verwijdering wegens bepaalde risico's, en een attest van de werkgever dat er geen aangepast werk mogelijk is. De werkneemster ontvangt via het Riziv een geplafonneerde vergoeding van 78,237% van het laatst verdiende loon (bij volledige werkverwijdering). 4. Gezondheidstoezicht Indien in de risicoanalyse blootstelling aan gezondheidsrisico s werd vastgesteld, dient de tandartsassistente steeds op consultatie moederschapsbescherming bij de arbeidsgeneesheer te komen, en dit zo snel mogelijk na melding van de zwangerschap (KB van 25 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op werknemers). De tandarts informeert hierbij de arbeidsgeneesheer over de aanwezige risico s in zijn of haar praktijk (bijlage C). De arbeidsgeneesheer deelt na het geneeskundige onderzoek zijn beslissing mee aan de werkgever en werkneemster via het Formulier voor Gezondheidsbeoordeling. RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 2

3 5. Geneeskundig onderzoek na de bevalling Werkneemsters voor wie maatregelen zijn getroffen naar aanleiding van blootstelling aan risico's, moeten na de bevalling zo vlug mogelijk en uiterlijk acht dagen na de werkhervatting opnieuw een geneeskundig onderzoek ondergaan. Als de arbeidsgeneesheer oordeelt dat er nog steeds een risico bestaat voor de veiligheid of de gezondheid van de werkneemster, zal hij de nodige maatregelen voorstellen. 6. Borstvoeding: lactatieverlof Ook de maatregelen bij borstvoeding zijn gebaseerd op een risico-evaluatie. Die zijn dezelfde als tijdens de zwangerschap: aanpassing, overplaatsing of verwijdering. De lijst van verboden chemische agentia is identiek aan die voor de zwangerschap. Er zijn wel minder biologische agentia (enkel Hepatitis B, HIV en CMV) en arbeidsomstandigheden verboden tijdens de borstvoedingsperiode (zie bijlage II van het KB). De werkgever is verplicht om bij blootstelling aan verboden agentia of bij specifieke risico's te kiezen voor aanpassing en indien dit niet mogelijk is voor overplaatsing als eerste maatregel. Pas als de werkgever geen veilig alternatief kan bieden (geëvalueerd door consultatie bij de arbeidsgeneesheer), kan er sprake zijn van zogenaamd lactatieverlof. Dat betekent een noodzakelijke verwijdering uit het arbeidsmilieu met een tijdelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst. Lactatieverlof duurt tot maximaal vijf maanden na de geboorte en gaat gepaard met een ziekte-uitkering via het ziekenfonds (geplafonneerde vergoeding van 60% van het loon onmiddellijk volgend op de bevallingsrust). Gewoon borstvoedingsverlof (dus niet in het geval van moederschapsbescherming) wegens sociale redenen kan altijd. Daarvoor moet de werkgever wel zijn toestemming geven. Het betreft onbezoldigd verlof, tenzij anders bepaald door een cao. 7. Borstvoedingspauzes Een werkneemster heeft het recht op borstvoedingspauzes, om haar kind te zogen of om melk af te kolven (CAO 80 bis). Tijdens die pauzes worden de arbeidsprestaties opgeschort. Duur De borstvoedingspauze mag een halfuur duren. RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 3

4 Arbeidsdagen van 4 uur of meer geven recht op één pauze; vanaf 7,5 uur zijn twee dagelijkse pauzes toegestaan. De werkneemster kan een pauze in één of twee keer opnemen. Borstvoedingspauzes zijn mogelijk tot negen maanden na de geboorte. Voorwaarden De werkgever en werkneemster moeten samen afspreken op welke momenten de pauze kan worden genomen. De werkgever wordt twee maanden op voorhand op de hoogte gebracht door de werkneemster, per aangetekend schrijven of door overhandiging van een brief waarvan de werkgever één exemplaar voor ontvangst ondertekent. Vanaf dan gaat de ontslagbescherming in. De werkneemster moet ook maandelijks een bewijs (medisch getuigschrift of een attest van een consultatiebureau voor zuigelingen) afleveren dat ze borstvoeding geeft. De ontslagbescherming loopt tot het verstrijken van een termijn van één maand, ingaande op de dag volgend op het laatste attest. Bezoldiging De werkneemster geniet een uitkering van 82 % van het gederfde loon voor de uren of halve uren pauze via de mutualiteit. De werkgever draagt niet bij. RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 4

5 B. OVERZICHT MOEDERSCHAPSBESCHERMING: Chemische agentia Biologische agentia Ioniserende straling (art. 42 Arbeidswet) Zwangerschap Prenataal verlof Bevallingsrust Regeling lactatie Recht op werk zonder risico indien mogelijk. Zo niet tijdelijke werkverwijdering (Riziv). 6 weken, waarvan 1 verplichte week (indien aangepast werk). 6 weken niet-overdraagbaar (bij tijdelijke werkverwijdering). 9 weken (+ max. 5 weken van het overdraagbare prenataal verlof, indien aangepast werk). 9 weken (bij tijdelijke werkverwijdering). Recht op werk zonder risico indien mogelijk. Zo niet max. 5 maanden lactatieverlof (Riziv). RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 5

6 C. RISICOANALYSE EN AANBEVELINGEN: Chemische agentia Gevaar Activiteit/werkpost Maatregelen om risico s te vermijden/te beperken Kwik en kwikderivaten Staan op de lijst verboden agentia KB moederschapsbescherming: aanwezig in amalgaam. Bisfenol A Aanwezig in composietvullingen als bij-product (en sealings) Formaldehyde Staat op de lijst verboden agentia KB moederschapsbescherming IARC: carcinogeen voor de mens Bereiding en plaatsen of Enkel gebruik door de tandarts en met gepredoseerde capsules verwijderen Gebruik van waterspray tijdens het polijsten. amalgaamvullingen Bij mogelijkheid piekblootstelling (bereiding, openen sterilisator, condenseren met ultrason), specifieke ademhalingsbescherming dragen type 3M-6096 HgP3. Stoomsterilisator D.m.v. machinale of ultrasone reiniging eerst alle amalgaamresten verwijderen. De sterilisator op een goed verluchtte plaats zetten en/of afzuiging voorzien Algemene hygiënische maatregelen: Steeds vinyl of nitril handschoenen dragen De afvalcontainer van amalgamen steeds goed afsluiten Regelmatig de lokalen verluchten (min. 5 minuten/uur) Niet eten of drinken in de praktijkruimte, handen wassen met zeep bij elke pauze Huidcontact te vermijden: steeds nitril handschoenen dragen. Condenseren van composietvullingen Chemische sterilisatie (Chemiclaaf) Lage blootstelling via inhalatie wegens zeer lage volatiliteit. Blootstelling tijdens zwangerschap/borstvoeding te vermijden: verwijdering uit de arbeidspost indien werken met Chemiclaaf RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 6

7 Biologische agentia Gevaar Activiteit/werkpost Maatregelen om risico s te vermijden/ te beperken Bacteriën, virussen en Algemene maatregelen volgens Hygiëneprotocol: parasieten huidlaesies steeds goed afdekken met waterdichte pleister Overdracht hematogeen, aërogeen en via direct contact Hepatitis B Hematogene overdracht (via prikaccidenten) Hepatitis C en HIV Hematogene overdracht (via prikaccidenten) verkoudheidsvirussen, Influenza, Streptococcen groep A (angina), Herpes simplex virus type 1 en 2, Bordetella pertussis, Paramyxovirussen, Aêrogeen en via direct contact De handen ontsmetten met alcoholische oplossing na elk nieuw patiëntencontact Geen recappen van gebruikte naalden Werkkledij en gesloten schoenen dragen Kraan met sensor of arm/voetbediening Indien spatrisico: beschermbril, medisch masker (type I R of type II R EN 14683: 2006) en niet-steriele wegwerphandschoenen Indien risico prikaccidenten: geen assistentie aan de stoel De tandarts legt de te reinigen instrumenten eerst voldoende lang in een desinfecterende oplossing (70% ethanol of isopropylalcohol) op een goed verluchte plaats; bijkomend prik- en snijbestendige handschoenen gebruiken Inenting Hepatitis B en controle immuniteit bij aanwerving (KB ) Indien niet immuun: te verwijderen tijdens zwangerschap/borstvoeding. Beperkt maar niet onbestaand risico Hepatitis C en HIV Algemene hygiënische maatregelen: na verwijderen wegwerphandschoenen, de handen ontsmetten met alcoholische oplossing De patiënt een ontsmettende mondspoeling laten gebruiken bij aanvang. Zoveel mogelijk nevelzuiger en rubberdam gebruiken Medisch masker na elk patiëntencontact vervangen i. RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 7

8 verboden agentia KB moederschapsbescherming ( ): Parvo virus B19, HIV, Rubivirus (Rubella), Treponema pallidum, Neisseria gonorrhoeae, Hepatitis B, Enterovirussen (Coxsackie Groep B en Echovirussen), Herpesvirussen (Cytomegalovirus, Epstein Barrvirus, Varicella zoster virus, Herpes type 2), Toxoplasma gondii, Listeria monocytogenes Indien assistentie kinderen < 6 jaar: steeds dragen van nietsteriele wegwerphandschoenen, ademhalingsbeschermend masker (FFP2 EN 149:2001) én beschermbril De handen steeds ontsmetten met alcoholische oplossing na verwijderen handschoenen Indien enkel pediatrische patiënten: werkverwijdering tijdens zwangerschap (alle virussen KB ) en lactatie (Cytomegalovirus) Mycobacteruim tuberculosis Aërogeen Indien sterk verhoogd Tuberculoserisico (regelmatig patiënten uit hoge prevalentielanden, HIV-patiënten, druggebruikers, kansarmen): aangepast werk of verwijdering uit de arbeidspost RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 8

9 Fysische agentia Gevaar Activiteit/werkpost Maatregelen om risico s te vermijden/te beperken Ioniserende straling KB (aangevuld met KB BS ) Radiografieën (intrabuccaal, panoramisch en schedelprofiel) Lawaai Vnl. boor en aspirator Polijsten, tandsteenverwijdering met ultrason, Amalgaamtoestel en compressor Tijdens het nemen van radiografieën dient de praktijk (indien opgebouwd uit een betonnen of bakstenen wand) verlaten te worden of een veilige zone van min. 2,5 m rond het hoofd van de patiënt dient steeds gerespecteerd worden Veilige zone volgens advies fysische stralingscontrole en medische stralingsfysica De zwangere mag in geen geval de foto vasthouden. Een gemiddeld lawaainiveau over 8 uur vanaf 80 db(a) of een piekgeluidsdrukniveau vanaf 135 db(c) moet vermeden worden tijdens zwangerschap Ergonomische problemen Gevaar Activiteit/werkpost Maatregelen om risico s te vermijden/te beperken Langdurig staan Kan aanleiding geven tot varices en oedeem van de onderste ledematen Vanaf de 20 e week mag de zwangere per dag niet langer dan 2 uur onafgebroken rechtstaan Vanaf de 30 e week niet langer dan 1 uur per dag onafgebroken rechtstaan ii Asymmetrisch, voorovergebogen werk (bv. aan de behandelstoel) Kan aanleiding geven tot rug- en schouderpijnen Ruglijden bij de zwangere kan hierdoor verergerd worden. Ergonomische werkhouding RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 9

10 Psychosociale belasting Gevaar Activiteit/werkpost Maatregelen om risico s te vermijden/te beperken Stress Werken onder tijdsdruk, lange werkdagen (> 8 uur), avond -en/of weekend werk, moeilijk werk, polyvalente taken, Tijdens de zwangerschap moet stress beperkt worden Diensten voor Preventie en Bescherming, Werkgever, Datum en handtekening Datum en handtekening i Publicatie van de Hoge Gezondheidsraad nr. 8363: Aanbevelingen met betrekking tot infectiebeheersing bij tandheelkundige verzorging ii Nederlandse richtlijn zwangerschap, postpartumperiode en werk RA moederschapbescherming tandartsassistentenco-prevguideline.doc bron oorspronkelijke document : MENSURA EDPB vzw 10