Infobrochure voor studenten. Inwendige 5 Gastro- Enterologie Dermatologie. Straat 50

Transcriptie

1 Infobrochure voor studenten Inwendige 5 Gastro- Enterologie Dermatologie Straat 50

2 str 50 inwendige WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo n opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen, vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren, Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe, Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen

3 str 50 inwendige INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 3 ALGEMENE GEGEVENS 4 Globale omschrijving van de afdeling: 4 Functies: 4 GRONDPLAN 5 PROFIEL VAN DE AFDELING 6 Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken 6 Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel 7 De meest voorkomende verpleegactiviteiten 8 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 16 Dagschema 16 Diensturen verpleegkundigen 17 Diensturen studenten 17 Afdelingsgebonden tips: 17 Orbis 18 BIJLAGE 19 MEDISCHE TERMINOLOGIE 20 Etymologie 20 Woordenschat 25

4 str 50 inwendige ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling: De hoofdpathologieën op onze dienst zijn gastro-enterologie en dermatologie Verpleegafdeling inwendige 6 bevindt zich in straat 50, op de vierde verdieping van de Z-blok De verpleegafdeling is opgespitst in 2 UNITs waarbij elke unitverpeegkundige verantwoordelijk is voor zijn toegewezen unit. 09/ inwendige5@azstlucas.be Functies: Artsen: Internisten: Dermatologen: zie ook op website zorgaanbod medisch aanbod Hoofdverpleegkundige: Samely Wyckhuyse Stagementor: Lien Vanheede en Tijs Saerens Team van verpleegkundigen: zorgt voor de observatie en verzorging van onze patiënten. Deze mensen zullen aandacht geven aan de leerdoelen van de studenten en hun begeleiden gedurende de stageperiodes. Logistieke assistenten: zij voeren ondersteunende taken uit zoals: zorgen voor het voedingsgebeuren zorgen voor het patiëntenvervoer voeren allerlei boodschappen uit.

5 str 50 inwendige GRONDPLAN

6 str 50 inwendige Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Pathologie Behandeling Onderzoeken Gastro-enterologie Oesophagitis Slokdarmstenose Maagulcus Maag-C.A.,eventueel gemetastaseerd Cholangitis Cholelithiasis DarmCA Pancreatitis PancreasCA Hepatitis (A, B, C) Levercirrose Lever-C.A. Colon C.A. Spastisch colon Peptisch colon Colitis ulcerosa Diverticulitis Maag- en darminfecties: Clostridium, Salmonella en vele andere Darm-obstructie Ziekte van Crohn PROFIEL VAN DE AFDELING Als basis worden de meeste therapieën medicamenteus onderlegd, meestal te starten met een intraveneuze therapie om dan verder te gaan met medicatie per os. Zeer frequent is bijvoorbeeld de therapie met zuurremmende middelen bv. logastric (behandeling van ulcera). Medicatie- therapie (I.V.- therapie, per orale therapie) Antibiotica-therapie Lavement Ascitespunctie ERCP (= endoscopisch retrograde cholangipancreaticografie, wordt uitgevoerd bij cholelithiasis, of bij stenose van de galwegen) Echo-abdomen RX-abdomen C.T.- abdomen R.X.-thorax Gastroscopie Colonscopie Leverpunctie Leverbiopsie Diagnostische ascitespunctie Bariumklysma(steeds laxeermiddel na O.Z.) Gastrografineklysma( dit O.Z. werkt laxerend) M.R.C.P. Enteroclyse (O.Z. van de dunne darm, zeer specifiek, wordt zelden aangevraagd) Li colo Echo endo Dermatologie Erysipelas Andere dermatologische wonden en aandoeningen zona Antibiotica IV Wondzorg fysiologische compressen Symptomatische behandeling Antibioticatherapie Wondzorg specifiek ingesteld voor de te behandelen zone of aandoening IV therapie Open blaasjes droog houden Labo RX Duplex bloedvaten Labo RX Labo RX Ophtalmologisch

7 str 50 inwendige onderzoek indien zona aan aangezicht Infecties Urineweginfecties Luchtweginfecties Gastro-intestinale klachten Deshydratatieondervoeding Braken Diarree Obstipatie Zonder klachten : geen behandeling Zo T en klachten : antibiotica Koorts : antibiotica, aerosol, tapotage Rehydrateren, vochttoediening IV voeding, medicatie, ev. antibiotica Extra vocht, medicatie (Movicol, Duphalac, moviprep) Toedienen van klein of groot lavament Labo, urinekweek Recidiverende UWI : IVP Labo, sputumkweek, haemocultuur, RX thorax Labo, echo abdomen, overzicht abdomen, gastroscopie Stoelgangkweek, echo abdomen, overzicht abdomen Echo abdomen, overzicht abdomen, rectoscopie, colonscopie, li colo Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Gastro-enterologie: Grote variatie van patiënten gaande van zelfzorg tot zware hulpbehoevenden; bv. CApatiënten die palliatief of terminaal zijn. Sommige patiënten hebben soms ook psychologische bijstand nodig, bv.alcoholverslaving, terminale levercirrose. De meeste patiënten komen met hun specifieke klachten terecht op de afdeling waar er vervolgens een aantal onderzoeken worden aangevraagd om zo vlug mogelijk een diagnose te kunnen stellen en de behandeling te starten. Andere patiënten worden doorverwezen door de huisarts om een bepaald onderzoek te laten uitvoeren en verder advies te krijgen van de gastroenterologen. Indien een O.P. gewenst is worden de voorbereidende onderzoeken nog meestal op onze afdeling uitgevoerd, na de operatie transfereren de patiënten meestal naar een chirurgische afdeling. Dermatologie: De meeste dermatologische patiënten worden in het ziekenhuis opgenomen voor IV therapie en een optimale behandeling van hun aandoening. Deze therapie werkt sneller en efficiënter dan medicatie per os. Een adequate wondzorg verloopt soms hygiënisch beter dan in bepaalde thuissituaties.

8 str 50 inwendige De meest voorkomende verpleegactiviteiten Basiszorgen: Kan medicatie toedienen de student kan S.C een inspuiting geven met betrekking tot anticoagulantietherapie (bv. Clexane) de student kan een I.M. inspuiting toedienen (zeldzaam) kan insuline toedienen met spuit en naald huidplooitechniek kan insuline toedienen met insulinepen huidplooitechniek (2) prikken van dagcurves bij diabetespatiënten kan medicatie S.C. toedienen inspuittechniek (2) kan medicatie I.M. toedienen (2) kan medicatie I.V. toedienen (2) kan bij een patiënt met een centraal veneuze katheter leidingen en verbandwisseling uitvoeren (3) de student kan medicatie per os toedienen Goede lichaamshygiëne geven aangepast aan de noden van de patiënt, vb. bedbad, bad of douche geven, hulp aan lavabo, zelfzorg stimuleren evenals aandacht voor de haren, gebit, nagels en conditie van de huid. Omschrijven van verpleegkundige problemen, actie plannen en evalueren. Observeren op psychisch, fysisch en sociaal vlak. Specifieke behandelingen: Ademhalingsstelsel kent normale en afwijkende AH-types en kan afwijkingen hierop bij de patiënt vaststellen zorgt voor de ademhaling van de patiënt o door aangepaste houding o hulp bij ophoesten observeert en rapporteert sputum en kan dit verzamelen voor laboonderzoek kan zuurstof toedienen kan inhalatietherapie toedienen o aerosoltherapie: via pijpje of masker aangesloten op perslucht. Aandacht voor juiste dosering! Unidosis zijn nu voorhanden. o verstuivers: gasvormige puff of poedervormig (discus, aeroliser, turbohaler) Aanleren aan patiënt. Belangrijk! Hoeveel maal te gebruiken. Eventueel wordt een volumatic aangewend. Bloedsomloop stimuleren om zowel passieve als actieve oefeningen te doen afhankelijk van de pathologie, toedienen medicatie Controle van bloeddruk en pols Toedienen van bepaalde bloedverdunnende medicatie - per os, SC. - I.V vb. via spuitpomp(heparine) Bloedtransfusies intraveneuze therapie: via perifeer infuus. Goede observatie van de insteekplaats. Aandacht voor nazorg bij ontsteking centraal veneuze therapie: patiënten krijgen een centrale katheter in de vena subclavia geplaatst (of vena jugularis). Aandacht voor insteekplaats en correcte verzorging (steriliteit!)

9 str 50 inwendige Centrale katheters worden ook dikwijls geplaatst indien er een lange intraveneuze therapie nodig is of als patiënt zodanig verzwakt is dat er TPN-toediening nodig is. Aandacht voor verminderde bloedcirculatie CAVE: -voetwondproblemen Huid en zintuigen kan toezicht houden op en het verband wisselen bij een gesloten chirurgische wonde (2) kan naadloze wondhechting aanbrengen (2) kan de soorten wondnaden herkennen en hechtingsmateriaal verwijderen: haakjes en draadjes (2) kan een receptorzakje aanbrengen bij een passief drainagemiddel toezicht houden op en een verbandwisseling uitvoeren bij een vacuumdrainage en het opvangrecipiënt verwisselen (2) kan een passief drainagemiddel inkorten (2) kan een actief- en passief drainagemiddel verwijderen (2) kan toezicht houden op en verbandwisseling uitvoeren bij: zuivere open wonden: oppervlakkig / diep exsudaat: weinig / veel maceratie geïnfecteerde wonden op advies van de arts verzorgen een staal wondvocht opnemen een wonde peilen en spoelen oude wieken verwijderen en nieuwe wieken inbrengen wondinstillatie toepassen de wonden onderkennen in de granulatiefase, biologische ontstekingsfase en necrotische fase (2) passieve en interactieve wondverbanden aanbrengen: (2) kan de stomazorg uitvoeren en aangepast materiaal gebruiken bij een patiënt met anus praeter (3) kunstnierpatiënten hebben soms last van een droge en jeukende huid (door een te hoog ureumgehalte in het bloed). Aangepaste zeep + ureum crème wordt hiervoor voorgeschreven. Bij ernstige problemen wordt een consult dermatoloog gevraagd. Spijsverteringsstelsel stimuleren om op te zitten, eventueel rond te lopen, aangepaste voeding aangenaam maken, zorgen voor een rustige omgeving, ongemakken voorkomen, voldoende laten drinken Toedienen van medicatie per os of IV Eventueel plaatsen van een maagsonde voeding via microsonde bij dementerende en psychiatrische patiënten. Wordt ook gebruikt bij patiënten die nog niet voldoende voeding kunnen innemen. Na plaatsing steeds controle in RX. RADIO OPAKE KATHETER. gastrostomiekatheter: blijvende katheter door de huid rechtstreeks in de maag geplaatst via PEG = Percutane Endoscopische Gastrostomie Eerste 24 uur geen vocht of voeding => onstekingsgevaar. Preventief wordt er antibiotica toegediend Soort voeding wordt door de arts doorgegeven.

10 str 50 inwendige Steeds spoelen na voedseltoediening. Opletten bij diabetespatiënten. Verbandzorg Uitscheidingsstelsel Zorg voor mictie en defeacatie van de patiënt biedt hulp aan de patiënt die niet zelfstandig kan urineren of defeaceren: met gebruikmaking van toilet of toiletstoel in bed met behulp van bedpan, urinaal bij incontinentie of uridoom. Lavementen: klein lavement : zoals fosfaatlavement, groot lavament Anaal verwijderen van faecalomen wanneer andere laxativa niet helpen draagt er zorg voor dat de zelfstandigheid en de privacy hierbij zo weinig mogelijk geschaad worden observeert en rapporteert, zo nodig, de frequentie en de toiletgewoonten van de patiënt, herkent macroscopische afwijkingen => stoelgangblad maakt zo nodig observatie mogelijk door opvang en verzameling van urine en faeces voor labo-onderzoek bevordert de defaecatie en neemt maatregelen om obstipatie te voorkomen door: o te stimuleren tot meer beweging o gebruiken van een aangepaste voeding en vochtinname toedienen van orale of rectale laxativa kan een eenmalige blaaskatheterisatie uitvoeren bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt voor: staalname, urineretentie en residu (2) kan alleen / met hulp een verblijfkatheter plaatsen bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt en kan het vereiste toezicht hierop uitoefenen (2) kan een urinestaal afnemen bij een verblijfskatheter (2) Voert de zorg uit bij een suprapubische sonde Kan residu bepalen met behulp van de bladderscan voeding en vochttoediening Zorg voor voldoende voedsel en vochtopname kan de voedingstoestand van de patiënt beoordelen dient de maaltijd op met zorg voor de omgeving en de sfeer stimuleert de zelfstandigheid van de patiënt bij de maaltijd biedt hulp aan bij patiënten die niet zelfstandig kunnen eten en drinken dient voedsel en vocht toe met gebruik van hulpmiddelen zoals tuitkannetje, aangepast bestek maakt de voedingsbalans correct op (blad aan het voeteinde van het bed) Er steeds attent op zijn of de patiënt nuchter moet zijn: voor operatie voor het onderzoek door zijn diagnose/pathologie (bijv. pancreatitis) na een onderzoek (vb na zijn gastroscopie mag de pt. tot 60 na het onderzoek niets nuttigen omdat de keel verdoofd werd met xylocaïne spray) - > verstikkingsgevaar Er zijn verschillende diëten, de meest voorkomende zijn : Diabetesdieet, Na-arm, Na-2000, Na-3000, C.A.V. (cholesterolarme voeding), L.V. (lichtverteerbare voeding), Glutenvrij-dieet, Vetarme voeding, Eiw 80 vochtbeperking.

11 str 50 inwendige mobiliteit Zorgt voor de juiste houding in bed en afwisseling hierin rugligging, zijligging, buikligging, wisselligging, half zittend, rechtop zittend, Trendlenburg, anti-trendlenburg, Fowler, met hoogliggende arm of been. maakt goed gebruik van de hulpmiddelen: ruggesteun, voetensteun, dekenboog, bedgalg, bedverhogers, zandzakken, veiligheidshekkens, alternaitingmatras en andere hulpmiddelen die de druk onder de drukplaatsen herverdelen helpt zonodig bij beweging: passief bewegen van de ledematen mobiliseert de zieke: o zittend op de rand van het bed o zittend in zetel of rolstoel o lopend aan de arm/of met andere hulpmiddelen o kan de patiënt vervoeren met bed, brancard rolstoel o kan de tillift gebruiken en kan de patiënt in en uit bed tillen hygiëne: De student zorgt bij de dagelijkse lichaamshygiëne van de patiënt of voor de hulp hierbij bestaande uit: de volledige of gedeeltelijke verzorging van de patiënt, op bed, aan de lavabo onder de douche schenkt bij de verzorging van de huid telkens aparte aandacht aan de verschillende drukplaatsen, met de bedoeling decubitus te voorkomen, voorkomt en behandelt intertrigo verzorgen van de uitwendige geslachtsorganen, na mictie of defaecatie, bij incontinentie, tijdens de menstruatie het voorkomen van verwikkelingen van bedlegerigheid en immobiliteit: decubitus, contractuur, trombose, atrofieën, luchtwegeninfectie, incontinentie, urineretentie, afname van eetlust, darmtraagheid, constipatie en psychische gevolgen helpt de patiënt die in zijn beweging gestoord is door informatie te geven over de gevaren van langdurige immobiliteit dagelijkse mondverzorging: tanden poetsen, mond spoelen, prothese verzorgen, voorkomen en/ of eventueel behandelen van mondaandoeningen, mondverzorging bij de patiënt die daar zelf niet toe in staat is, stimuleren van speekselsecretie, lippen verzorgen dagelijkse haarverzorging: haar borstelen of kammen, baard scheren, haar wassen in bed of aan de lavabo nagelverzorging van handen en voeten biedt hulp bij aan - en uitkleden en laat het kiezen van de kleding zoveel mogelijk over aan de patiënt Zorgt voor een goed opgemaakt bed kan bed opmaken en afhalen: o de patiënt mag uit het bed o de patiënt mag in bed draaien maar niet opstaan Fysieke beveiliging: Gebruik maken van bedsponden en fixatiemateriaal. Steeds zorgen voor beveiliging, vb. onrusthekkens omhoog, bij onrustige patiënten fixatiemateriaal aanwenden zoals een voorzettafel, fixatiegordel, polsbinden, verpleeglaken, driepuntsfixatie

12 str 50 inwendige Bed in de laagste stand zetten bij het verlaten van de kamer Er voor zorgen dat het belsignaal altijd in het bereik van de patiënt ligt. Verpleegactiviteiten die verband houden met het stellen van diagnose: Observeert de lichaamstemperatuur: rectaal, oraal of axillair; voelt en telt de pols, maar ook vb. kleur, pijnprikkels, alertheid, sufheid, ademhalingsritme Kan glycemie bepalen met behulp van de beschikbare middelen Specifieke voorbereidingen bij onderzoeken en behandelingen Colonscopie Algemene aandachtspunten bij een colonscopie: o Avond voor onderzoek Beschuit of yochurt o Observatie van de stoelgang o Controle op nausea, een verlaagde RR o Patiënten stimuleren om te drinken o VM onderzoek 2 liter moviprep 2 liter water Phosfaatlavement / fleet 1 liter water o NM onderzoek 1 liter moviprep (zoutoplossing) 1 liter water o Patiënten moeten vervoerd worden met bed o O.P.- hemdje o identificatie-armbandje = wit o etiket met patiënt gegevens onder plastiek hoesje aan het voeteinde van het bed (adres + telefoonnummer doorhalen met zwarte stift dit om de privacy van de patiënt in acht te houden) o Na het onderzoek mag de patiënt onmiddellijk eten. o Steeklaken, onderlegger o Vals gebit en juwelen moeten uit voor het onderzoek Enkele tips om de voorbereiding van de patiënt aangenaam te maken: o Bij nausea kan er primperan toegediend worden. o Er is mogelijkheid om appelsap toe te dienen aan de moviprep, om de smaak te verbeteren o Kauwgom werkt preventief bij nausea (patiënt dient dit wel zelf mee te brengen) o Soms helpt het om met een rietje te drinken. o Zorg dat het water voor de moviprep uit de koelkast komt Colonscopie onder verdoving Idem coloscopie Gastroscopie Hierbij dient de patiënt enkel nuchter te zijn, en mag hij/zij na het onderzoek niet direct iets nuttigen omdat de keelholte nog verdoofd is door xylocaïnespray, de patiënt dient nog een uurtje geduld uit te oefenen om te eten.

13 str 50 inwendige ERCP Dit onderzoek gebeurt ook onder anesthesie dus is er ook een anesthesiefiche en een dagelijks observatieblad nodig, de patiënt is nuchter. ERCP= Endoscopic Retrograde Cholangio-Pancreatography, is een diagnostische procedure voor het onderzoek van lever, galwegen en pancreas. Aangezien het gebeurt onder sedatie worden de patiënten afgehaald op recovery). Nazorg bij ERCP: controle parameters, eerste uren na het onderzoek niet eten of drinken, tenzij anders vermeld op het dagelijks observatieblad. MRCP Het MRCP is de magnetische resonantie (N.M.R.) van de galwegen en de pancreas. Dit onderzoek gebeurt op de dienst medische beeldvorming en is louter diagnostisch. C.T. abdomen De patiënt is nuchter, een verpleegkundige van radiologie brengt een fles met contrastvloeistof naar de afdeling dit dient de patiënt uit te drinken op het aangegeven tijdstip vermeld op de fles, telkens 1 beker met een tussenperiode van 20, na de derde beker mag de patiënt niet meer plassen zodat contraststof in het lichaam blijft. Nazorg: veel drinken, zeker 1l extra, melden aan de patiënt dat hij/zij dunne ontlasting kan hebben. Slik-act slokdarm De patiënt dient nuchter te zijn Nazorg: het drinken van een laxeermiddel: prepacol Maag-darm: bariumklysma De patiënt dient nuchter te zijn Nazorg: 30 ml olie te drinken, dit mag verdunt worden met een andere vloeistof Maag-darm: gastrografineklysma De patiënt dient nuchter te zijn Nazorg: melden aan de patiënt dat hij/zij dunne ontlasting kan hebben Dunne-darmtransit De patiënt dient nuchter te zijn Nazorg: 30 ml olie drinken RX-colon De avond voor het onderzoek dient de patiënt een flesje prepacol te drinken Nazorg: 30 ml olie drinken Leverpunctie/ leverbiopsie De patiënt moet nuchter zijn. O.P. hemdje Dagelijks observatieblad Nazorg: de patiënten dienen een tijdje op hun Re- zij te blijven liggen, dit om de bloeding te stelpen; controle verband.

14 str 50 inwendige Ascitespunctie De patiënt hoeft niet nuchter te zijn Verzamelen van materiaal op plateau: steriele set steriele handschoenen iso-betadine (op groen medicatieformulier vermelden) xylocaïne 1% (op groen medicatieformulier vermelden) groene / grijze punctienaald aciteszakken : verpakking met een trousse en 2 opvangzakken. Deze zakken worden nadien in de gele container gedeponeerd. kleefband extra deppers nierbekken steriel opvangrecipiënt voor staalname naaldcontainer eindverband (primapore, mepore op deppers + opsite) Andere verpleegtechnische handelingen Ademhalingsstelsel toedienen van zuurstof toedienen van aërosol + klaarmaken van aërosolmedicatie Bloedsomloopstelsel nemen van bloeddruk en polsslag geven van bloedverdunnende medicatie p.o. of i.v. onder toezicht van een verpleegkundige Spijverteringsstelsel plaatsen van een maagsonde/microsonde geven van een laxavit, fleet of groot lavament nemen van een stoelgangstaal Specifieke aandachtspunten voor de afdeling Zorgt voor de patiënt en zijn omgeving draagt zorg voor de materiële inrichting en de rustige omgeving in de ziekenkamer of het dagverblijf zorgt voor de leefsfeer van de patiënt: bezoek, bloemen, fruit, post, kleding, telefoon zorgt voor het recreatief bezig zijn van de patiënt, onderkent door observatie en gesprek waarin de patiënt belang stelt in verband met ontspanning en bezigheid reinigt en onderhoudt het gebruikte verplegingsmateriaal, past regels voor persoonlijke en algemene hygiëne zodanig toe dat infecties voorkomen worden functioneert als goed teamlid en medestudent op de afdeling met een verantwoordelijkheid die beperkt is tot wat van een beginnende student kan verwacht worden en zoals hierboven beschreven Cognitieve en sociale vaardigheden: De student: kan een opnamegesprek voeren bij een patiënt (2) kan algemene préoperatieve zorgen plannen en uitvoeren (2)

15 str 50 inwendige kan informatie geven aan de patiënt met betrekking tot onderzoeken en ingreep (2) heeft inzicht in de gehanteerde verpleegprotocols op een inwendige verpleegeenheid heeft inzicht in de wijze waarop patiënten het operatiegebeuren beleven(2) kan informatie geven aan inwendige patiënten i.v.m. verpleegkundige interventies. (2) kan observaties op somatisch en niet-somatisch vlak rapporteren en bespreekbaar stellen en team(2) kan een verpleegplan hanteren (2) kan postoperatieve verwikkelingen bij patiënten observeren en signaleren i.v.m. - o ademhalingsstelsel, gastro-intestinaal stelsel, cardio-vasculair stelsel, urinestelsel, huid, zenuwstelsel (2en 3) Technische vaardigheden De student: kan de basisprincipes toepassen: hygiëne en steriliteit, veiligheid, beleving van de patiënt, comfort, zelfzorg en inspraak, ergonomie, economie en ecologie (2)

16 str 50 inwendige Vroegdienst: Dagschema 6u30-6u45 6u45 8u 8u30 11u 12u Laatdienst : ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Overdracht N V De overdracht gebeurt per unit naar de unitverpleegkundige Controle van medicatie en toedienen ervan Controles van parameters Indien mogelijk wordt de verzorging reeds opgestart Overdracht per unit naar dienst of dagverantwoordelijke. De student is aanwezig tijdens de overdracht Ochtendverzorging met oa verwisselen van incontinentiemateriaal Medicatie uitdelen, glycemiecontrole Vroegdienst zet medicatie klaar voor de komende 24 uur 13u30-14u12 Overdracht L Tussendoor: - beloproepen beantwoorden - geplande opnames - bloedafname - studenten begeleiden 14.12u Einde vroegdienst 13u30 14u 15u 16u45 18u tussendoor Overdracht V- L Controle van parameters comfortzorg Veranderen van infusen Opzetten van patiënten Namiddagtoer Verzorging Opdienen avondmaal Avondtoer Installeren patiënten in bed Ronddelen medicatie 18u Verversen van incontinentiemateriaal bij bedlegerige patiënten glycemiecontrole - beloproepen beantwoorden - familie te woord staan - studenten begeleiden medicatietoer 19u u overdracht naar ND 21.12u Einde laatdienst Nachtdienst :

17 str 50 inwendige u - Overdracht L N - medicatie ronddelen, pt. installeren voor de nacht - aanpassen medicatiefiches - beantwoorden bellen - verversen van incontinentiemateriaal bij bedlegerige patiënten 22u glycemiecontrole 24u Medicatietoer Tijdens de nacht: doorschrijven van medicatiefiches en verzorgingsdossiers 04u Veranderen van infusen medicatietoer 06u30 patiënteninfo uitprinten volgens aantal vroegdiensten glycemycontrole overdracht N - D 6.45u Einde nachtdienst - slaapwel Diensturen verpleegkundigen Dagdienst Vroegdienst Late dienst Nachtdienst 8u tot 16u42 (1u pauze). 06u30 tot 14u12 (geen pauze) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze) Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen. Afdelingsgebonden tips: Aandacht voor urine en stoelgangcollecties. Let op een goede houding tijdens de maaltijden van de patiënte,(rechte houding) om slikpneunomie te voorkomen Bij het afruimen van de maaltijdplateaus, aandacht besteden voor de voedingsbalans, gelieve deze in te vullen. Bij dermatologische patiënten met erysipelas, controle of de verbanden nog vochtig zijn (in beginstadium van de ziekte) Aandacht voor het nuchter houden van gastro-enterologische patiënten in afwachting van bepaalde onderzoeken. Aandacht voor het eten geven van gastro-enterologische patiënten na bepaalde onderzoeken. Soms is er een wachttijd van 1 uur na verdoving van de keel (vb. gastroscopie)

18 str 50 inwendige Endocrinologische patiënten : Cave hypoglycemie/zweten bewustzijnsverlies hyperglycemie. Steeds aandachtig zijn. HGT bepalen. Bij High aangifte op toestel. Labo laten prikken om suikergehalte exact te laten bepalen. Kijk dagelijks op de dagplanning van den patiënt welke onderzoeken er voorzien zijn. Zo kan je tijdig navragen of je het onderzoek kan bijwonen. Orbis Op deze afdeling in AZ Sint-Lucas werkt men met het nieuwe elektronisch verpleegkundig dossier Orbis. Om al eens een zicht te krijgen hoe dit systeem werkt en in elkaar zit, stellen we online een e-learning module ter beschikking. Deze e-learningmodule is opgedeeld in verschillende lestopics waarin aan de hand van schermfilmpjes en geanimeerde presentaties wordt getoond hoe het elektronisch verpleegdossier binnen AZ Sint Lucas werkt. Deze e-learningmodule kun je bereiken via

19 str 50 inwendige BIJLAGE vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Campus Volkskliniek Groenebriel 1 Tichelrei Gent 9000 Gent Tel. 09/ Tel. 09/ Fax 09/ Fax 09/ info@azstlucas.be info@volkskliniek.be WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling E5 straat 44 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4 e graadsopleiding verpleegkunde LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdeling E4 straat 42 - Welke machine, transportmiddel, producten :.. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken Risico s en hinder (2) val op de begane grond van hoger gelegen vlak prikwonden/snijwonden verbrijzelingen rondvliegende scherven brandwonden elektrische risico s val van voorwerpen geïsoleerd werk andere.. lawaai trillingen warmte koude vochtigheid chemische hinder spatten stof gassen, dampen LUIK B Verplicht medisch toezicht (3) risico beroepsziekten : fysisch.. chemisch.. biologisch. longaandoening huidaandoening.. veiligheidsfunctie? :.. contact met voedingswaren gebruik van beeldschermen (4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) inentingen/test : tetanus tuberculoses hepatitis B andere : ioniserende stralingen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :.. veiligheidsschoenen (type) :.. oorkap/oorpropjes (type) :.. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) :. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :.. Voor de onderneming : naam en handtekening Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost. Datum : Datum : (1) indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico s betreft, dient de tabel Risico s en kinder niet aangevuld te worden (2) geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse (3) aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer (4) gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt (5) algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité

20 str 50 inwendige MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a- zonder dys- wijst op een stoornis -ectomie wegname intra- in -itis ontsteking logos ( -logie, -loog) leer pathos ( -pathie) lijden poly- veel card-, cardi- (afgeleid van het Grieks) vas- (afgeleid van het Latijn) hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks) trache- (afgeleid van het Latijn) bronch- (afgeleid van het Latijn) pneum-, pneumon- ( van het Grieks) pneu (van het Grieks) CARDIOVASCULAIR STELSEL cardiologie cardiopathie hart leer of studie van de hartziekten het lijden aan een hartziekte (bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL bloed RESPIRATOIR STELSEL tracheitis bronchitis pneumectomie apnoe dyspnoe houdt verband met de luchtpijp ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long wegnemen van de long houdt verband met het ademen toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt een moeilijke ademhaling

21 str 50 inwendige stomat- (afgeleid van het Grieks) gastr- (afgeleid van het grieks) enter- (afgeleid van het Grieks) hepat- (afgeleid van het Grieks) nefr- (afgeleid van het Grieks) ur- (Grieks) cyst- (afgeleid van het Grieks) uterus (Latijn) hyster- (afgeleid van het Grieks) gynaec- (afgeleid van het grieks) neur- (afgeleid van het Grieks) encefal- (afgeleid van het Grieks) cerebr- (afgeleid van het Latijn) psych- (afgeleid van het Grieks) polypnoe snel en veelvuldig ademen SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomatologie stomatitis gastrectomie gastritis enteritis gastro-enteritis hepatitis mond studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag wegnemen van de maag maagontsteking darm darmontsteking ontsteking van maag en darm lever infectie aan de lever UROGENITAAL STELSEL ureter (Latijn) cystitis hysterectomie gynaecologie houdt verband met de nier wat verbandt houdt met de urine urineleider houdt verband met de blaas blaasontsteking baarmoeder houdt verband met de baarmoeder wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw vrouwenziekten ZENUWSTELSEL neurologie psychiatrie zenuw studie van de zenuwen, zenuwziekten hersenen hersenen ziel tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van

22 str 50 inwendige geestesaandoeningen OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks) houdt verband met het been muscul- (afgeleid van het Latijn) spier intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks gewricht artritis gewrichtsaandoening pod- (afgeleid van het Grieks) voet podologie studie van de voet thorac (afgeleid van het Latijn) borstkas OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks) oor otitis oorontsteking rin- (afgeleid van het Grieks) neus oftalm- (afgeleid van het Grieks) oog dermat- (afgeleid van het grieks ) heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten cut- (afgeleid van het Latijn) huid subcutane injectie inspuiting onder de huid Aantal / hoeveelheid hemi-, semiuni-, monobi-, ditrioligopoly-, multi- Afmeting PREFIX helft hemiplegie verlamming van een lichaamshelft één twee drie weinig oligofrenie weinig verstand, een verstandelijke handicap veel polypnoe veel en snel ademen

23 str 50 inwendige micro- macro- mega-, megalo- Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto- homo-, iso- hetero- anti- Graad / hoedanigheid hypo- hyper- dys- Ontkenning a-, an- in-, im- Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento- micro-organisme macroscopisch homoseksueel isomorf hetero-anamnese antibioticum hypotensie hypertensie dyspnoe anemie incontinentie intramusculair klein klein organisme, bijv. een bacterie groot wat te zien is met het blote oog groot zelf gelijk Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander bevraging van een familielid tegen tegen de ziekte onder, te weinig, onvoldoende te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis moeilijke ademhaling zonder, gebrek aan bloedarmoede niet niet kunnen ophouden van urine in, binnen in de spier e- ec-, ex- exo- uit, buiten inter-, meso- tussen, in het midden

24 str 50 inwendige Snelheid bradytachy- Tijd ante-, pre-, propost- bradycardie tachycardie prematuur posttraumatische stress traag trage hartslag snel snelle hartslag voor vroeggeboorte na stress na een trauma -algie -ectomie -emie -fobie -geen, -genese -itis -manie -pathie, -paat -scopie -therapie SUFFIX pijn gastralgie maagpijn wegnemen houdt verband met bloed glycemie suikergehalte van het bloed vrees claustrofobie vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming pathogeen ontwikkelen van een ziekte ontsteking cystitis blaasontsteking drang kleptomanie neiging tot stelen aandoening cardiopathie hartlijden onderzoek gastroscopie maagonderzoek behandeling farmacotherapie behandeling met medicatie

25 str 50 inwendige Woordenschat A Abces Abnormaal Abortus Abrasie Abrupt Absence Absorptie Abstinentie Accidenteel Acne Activeren Acuut Adolescent Adult Afasie Agitatie Alert Allergie Amnesie Analyse Anamnese Anesthesie Anorexia Antibioticum Antidepressivum Apathie Artrose Autonoom etterbuil, ophoping van pus in het lichaam afwijkend van de norm miskraam schaafwond plotseling kortstondig bewustzijnsverlies opname onthouding van medicijnen, alcohol, drugs toevallig, of als gevolg van een ongeluk puistjes werkzaam maken plotseling en hevig puber, jeugdig persoon volwassene spraakstoornis opwinding oplettend overgevoeligheid geheugenverlies ontleding vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis verdoving of narcose magerzucht, eetstoornis geneesmiddel dat bacterien doodt middel tegen ziekelijke neerslachtigheid lusteloosheid gewrichtsaandoening zelfstandig

26 str 50 inwendige B Biopsie Bronchitis C Carcinoom Cardiaal een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek ontsteking van de luchtpijptak kankergezwel met betrekking tot het hart Caries Causaal Cellulitis Celmembraan Cerebraal Cerebrovasculair Chemotherapie Chirurgisch Cholesterol Chronisch Circulatie Classificatie Cognitief Coitus Combinatie Complex Complicatie Conceptie Conditie Contraceptivum Convulsie Coronair Correlatie Crisis tandbederf oorzakelijk verband (oorzaak gevolg) ontsteking van het onderhuidse bindweefsel wand, omhulsel van de cel met betrekking tot de grote hersenen met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen behandeling van kanker met medicijnen operatief lichaamsvet van lange duur (bloeds)omloop indeling, rangschikking met betrekking tot het denkproces geslachtsgemeenschap verbinding ingewikkeld bijkomende ziekte bevruchting toestand waarin iemand verkeert voorbehoedsmiddel stuip, toeval m.b.t. de kransslagaders van het hart samenhang ernstige ziekteaanval

27 str 50 inwendige Criterium Curatief Curve Cyclus Cytoplasma Cyste D Decubitus Deficit Delirium Dementie Dermatologisch Detectie Diabetes Diagnose Distilleren Donor Dosis Drainage E Echografie Eczeem Effectief Efficiënt Ejaculatie Elastisch Elektro-Encefalo-Grafie Elektrocardiografie Eliminatie Embolie Embryo toets, een reden genezend kromme lijn terugkerende regelmatige reeks celvloeistof holte gevuld met vocht doorligwond gebrek acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen geestelijke achteruitgang met betrekking tot de huisziekten opsporing, ontdekking suikerziekte vaststelling van een ziekte zuiveren degene die zijn orgaan afstaat hoeveelheid van een geneesmiddel vochtafvoering beeld van organen oppervlakkige huidaandoening doeltreffend doelmatig zaadlozing rekbaar beeld van de elektrische hersenstroom onderzoek van de elektrische activiteit van het hart verwijdering bloedvatverstopping vrucht in het moederlichaam

28 str 50 inwendige Emesis Emfyseem Emotioneel Epidemie Epilepsie Equivalent Etiologie Euforie Evaluatie Evolutie Excessief Excitatie Extern F Faeces Fataal Fenomeen Fertiliteit Fixatie Fobie Fractuur Fysisch G Genetisch Genitaal Geriatrisch Gradueel Gynaecologisch H Hallucinatie Hemopathie braken longaandoening gevoelsmatig besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep vallende ziekte, toevallen gelijkwaardig leer van de ziekteoorzaken verhoogd gevoel van welzijn beoordeling ontwikkeling overdreven opgewondenheid uitwendig ontlasting noodlottig verschijnsel vruchtbaarheid vasthechting ziekelijke vrees been(bot)breuk lichamelijk met betrekking tot de erfelijkheid met betrekking tot de geslachtsorganen medische zorg voor de oudere mens trapsgewijs met betrekking tot de vrouwenziekten zinsbedrog, waanvoorstelling bloedziekte

29 str 50 inwendige Hepatitis Homogeen Hygiënisch Hyperkinesie Hypersecretie Hypersensitiviteit Hypertensie Hyperventilatie Hypotensie Hysterectomie I Identificatie Immaturiteit Immobilisatie Immuniteit Implantatie Implicatie Impotentie Impregnatie In vitro In vivo Inactief Incidenteel Incisie Inclusief Incompatibel Incontinentie Incubatie Indicatie Indicatief Indirect Individueel leverontsteking gelijksoortig met betrekking tot de lichaamszorg overmatige bewegingsdrang verhoogde afscheiding verhoogde gevoeligheid verhoogde bloeddruk angstige ademhaling te lage bloeddruk verwijdering van de baarmoeder vereenzelviging onrijpheid onbeweeglijk maken onvatbaarheid voor een ziekte inplanting verwikkeling onvermogen tot geslachtsgemeenschap binnendringen van de zaadcel in de eicel in een reageerbuis in het levende organisme onwerkzaam bijkomend insnijding met inbegrip van onverenigbaar onvermogen om urine of ontlasting op te houden sluimeren van een ziektekiem aanwijzing aanduidend niet rechtstreeks afzonderlijk

30 str 50 inwendige Inductie Infantiel Influenza Infuus Inhalatie Injectie Insomnia Intensiteit Interactie Interval Interventie Intoxicatie Intramusculair Intraveneus Irreversibel Irritatie Isoleren K Katheter Kinetisch Klinisch L Lactatie Latent Lateraal Leukemie Libido Lipide Lokaal Lumbago M Malaise gevolgtrekking kinderlijk griep vochttoediening in de bloedvaten inademen van dampen inspuiting slapeloosheid sterkte onderlinge beïnvloeding tussenperiode ingreep vergiftiging in de spier in de ader onomkeerbaar prikkeling afsluiten buisje wat beweging veroorzaakt direct voor de arts zichtbaar borstvoeding sluimerend aan de zijkant bloedkanker geslachtsdrift vetachtige stof plaatselijk, van beperkte omvang lendenpijn gevoel van onwelzijn

31 str 50 inwendige Manie Manifest Melanoom Membraan Menarche Meningitis Menopauze Menstruatie Mentaal Metabolisme Microbiologisch Microniseren Mimiek Mobilisatie Modificeren Monotherapie Morbiditeit Mortaliteit Motorisch Mucus Musculair Mutisme N Narcoticum Nasaal Neonataal Nervositeit Neveneffect Nihil O Obesitas Obsessie ziekelijke neiging onmiddellijk herkenbaar kwaadaardig gezwel van de huid dun vlies eerste maandstonden hersenvliesontsteking overgangsjaren maandstonden verstandelijk stofwisseling met betrekking tot de kleinste levende wezens verpulveren gezichtsuitdrukking beweeglijk maken wijzigen behandeling met één geneesmiddel ziektecijfer sterftecijfer met betrekking tot beweging slijm met betrekking tot de spieren onvermogen om te spreken verdovend middel met betrekking tot de neus m.b.t. de eerste weken na de geboorte zenuwachtigheid bijwerking niets overgewicht, vetzucht dwangvoorstelling

32 str 50 inwendige Obstipatie Obstructie Occasioneel Odor Oedeem Oestrogeen Oraal Osteoporose Otitis Ovulatie P Palliatief Parallel Paralyse Paranoia Parese Partikel Pathologisch Pediatrisch Penetratie Perceptie Periodiek Peristaltiek Permanent Permeabiliteit Pigmentatie Placebo Placenta Pneumonie Populatie Post Partum Postnataal moeilijke stoelgang verstopping nu en dan voorkomend reukzin waterzucht vrouwelijk hormoon met betrekking tot de mond botontkalking oorontsteking eisprong verzachtend evenwijdig verlamming achtervolgingswaanzin gedeeltelijke verlamming klein deeltje ziekte m.b.t. de kindergeneeskunde binnendringing door de huid heen waarneming regelmatig terugkerend darmbeweging blijvend doordringbaarheid verkleuring geneesmiddel zonder werking moederkoek longontsteking bevolking na de bevalling na de geboorte

33 str 50 inwendige Postoperatief Posttraumatisch Potentie Potentieel Predispositie Prematuur Prenataal Preoperatief Preventie Prognose Progressief Proteïne Prothese Pseudotumor Psychisch Psychologisch Psychomotorisch Psychose Psychosomatisch Punctie Purgatief R Radiografie Radiotherapie Recuperatie Referentie Regressie Reïnfectie Renaal Repetitief Reproductie na een heelkundige ingreep na een letsel kracht mogelijk vatbaarheid voortijdig voor de geboorte voor de operatie voorkoming (van ziekte) voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte voortschrijdend eiwit kunstmatig lichaamsdeel schijngezwel geestelijk m.b.t. het gevoelsleven m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt geestelijke stoornis m.b.t. het verband tussen geest en lichaam prik middel tegen verstopping fotograferen d.m.v. röntgenstralen bestraling herstel van krachten verwijzing achteruitgang hernieuwde besmetting m.b.t. de nier zich herhalend vermenigvuldiging

34 str 50 inwendige Research Resistent Respons Retardatie Reversibel Rhinitis Routinematig S Salivatie Sarcoom Secretie Sedativum Segment Seniliteit Sensorieel Simultaan Solutio Somatisch Spasme Sporadisch Sputum Stase Steriliteit Substitutie Supervisie Suppositorium Symptoom Syncope Syndroom Systematisch Systemisch T wetenschappelijk onderzoek bestand tegen antwoord vertraging, achterstand omkeerbaar, veranderbaar (neus)verkoudheid zoals gewoonlijk speekselvloed kwaadaardig gezwel afscheiding kalmerend middel onderdeel geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen zintuiglijk gelijktijdig oplossing m.b.t. het lichaam kramp zeldzaam fluim, speeksel stilstand onvruchtbaarheid vervanging toezicht zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht ziekteverschijnsel plotseling bewustzijnsverlies ziektebeeld stelselmatig over het hele lichaam verspreid

35 str 50 inwendige Tendens Terminaal Tetanus Therapie Thermisch Thoracaal Thrombus Tic Tolerantie Tonus Toxicomanie Toxisch Tranquillizer Transfer Transformatie Transplantatie Traumatisch Tremor Trombose Tumor U Ulcus Uniform Urgentie Uterus V Vaccinatie Variabiliteit Vasculair Vegetatief Veneus Vertigo neiging, richting van een ontwikkeling in het eindstadium infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen geneeswijze, behandeling met betrekking tot warmte m.b.t. de borstkas bloedprop zenuwtrek verdraagzaamheid spierspanning verslaving aan gifstof giftig middel dat opwindingstoestanden bedaart overdracht verandering overplanting door een letsel ontstaan beving vorming van bloedprop in bloedvat of hart gezwel zweer éénvormig dringende noodzaak baarmoeder inenting veranderlijkheid m.b.t. de bloedvaten buiten het bewustzijn om m.b.t. de aders duizeligheid

36 str 50 inwendige Viraal Visioen Visueel door een virus veroorzaakt droombeeld m.b.t. het zicht