Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen"

Transcriptie

1 Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Februari 2012 Criminaliteit Opdracht is uitgevoerd door

2 Criminaliteit Stoppen met crimineel gedrag Een kwalitatief, longitudinaal onderzoek naar Marokkaanse en Nederlandse mannen met een crimineel verleden. H. Werdmölder 2011 Dit artikel is een eerste verslag van een longitudinaal en kwalitatief onderzoek naar 40 Marokkaanse en Nederlandse mannen met een crimineel verleden. De basis hiervan is gelegd in Eind 2008, na een periode van twintig jaar, heeft de auteur het onderzoek weer opgepakt. De focus van dit artikel ligt op de keerpunten en obstakels van de categorie mannen die gestopt is met criminaliteit en richt zich op de vraag wanneer jongeren in de criminaliteit komen en welke factoren belangrijk zijn om uit de criminaliteit te komen. In het onderzoek komt naar voren dat bij 10 jongemannen tussen de 21 en 26 jaar een proces van re-integratie had plaatsgevonden. Ze waren niet meer crimineel, hadden werk en de helft woonde samen of was getrouwd. Er had bij hen een proces van sociale rijping plaatsgevonden, een vorm van interne sociale controle. Negen jongemannen hadden meer obstakels om te re-integreren, zoals het vinden van een vaste baan en de verslaving aan harddrugs. De combinatie van werk, huwelijk, het krijgen van kinderen, militaire dienst en een vast woonadres zijn bekende re-integratiemechanismen. In het geval van criminele mannen van Marokkaanse huize is hun directe leefomgeving, waaronder familie, vrienden en schoonfamilie, ook van grote invloed. Een belangrijk obstakel is de verslaving aan harddrugs of alcohol. Maar uiteindelijk zijn persoonlijke eigenschappen, zoals discipline, eigen verantwoordelijkheid, motivatie en doorzettingsvermogen, beslissend. Hedendaags kwaad revisited Kanttekeningen bij de Marokkaanse criminaliteit in Nederland

3 FORUM S. Harchaoui 2011 Dit artikel beschrijft de individualistische tendens binnen de Marokkaanse samenleving, hetgeen gevolgen zal hebben voor de aanpak van de problemen. De tendens van individualisering wordt begeleid door een grote diversiteit binnen de Marokkaanse samenleving als zodanig, maar er zijn ook verschillen tussen Marokkanen die jeugdcriminaliteit begaan. Dit aspect leidt tot de conclusie dat aandacht moet worden besteed aan de eigen verantwoordelijkheid van deze jongeren. Het is belangrijk voor de (effectiviteit van het) strafrechtelijk systeem en voor verder onderzoek en theorie over de Marokkaanse criminaliteit. Vanuit het perspectief dat er een individualistische tendens plaatsvindt, kunnen er opmerkingen geplaatst worden over de criminele betrokkenheid van Marokkanen, over de manieren waarop de criminaliteit plaatsvindt en over de gegeven verklaringen voor de hoge mate van criminaliteit onder de Marokkaanse jeugd. Dit artikel concludeert dat de eigen verantwoordelijkheid echter weer ten volle moet worden teruggegeven aan de als individu opererende Marokkaanse (jeugd)delinquent of verdachte. Dit betekent vanzelfsprekend niet dat culturele omstandigheden niet aan bod moeten komen; het betekent wel dat jongens indringend bevraagd moeten worden op de causaliteit tussen de aangevoerde culturele aspecten en hun concrete gedragingen. Land van Overvecht Een kwalitatief onderzoek naar sociale contacten en crimineel gedrag van Marokkaanse jongeren uit de Utrechtse wijk Overvecht Universiteit Utrecht C. Abourida (masterthesis) 2010 In het onderzoek worden de volgende vragen beantwoord: hoe kunnen de sociale contacten van Marokkaanse jongeren in Overvecht qua aard en locatie worden gekarakteriseerd en hoe worden deze patronen verklaard? En in hoeverre is er een relatie tussen de sociale contacten van deze jongeren en crimineel gedrag en in hoeverre zijn andere aspecten van belang bij het verklaren van crimineel gedrag? In de buurt, op school en het werk worden hechte sociale contacten onderhouden met andere jongeren van verschillende komaf. Naast school, sport en werk zijn buurt- en theehuizen, winkels en de straat belangrijke ontmoetingsplaatsen. Deze ontmoetingsplaatsen zijn belangrijk voor de sociale cohesie in de wijk. Er lijkt echter een gebrek te zijn aan gemeenschappelijke waarden, maatschappelijke orde, sociale controle en

4 solidariteit onder alle wijkbewoners. Sociale netwerken en sociaal kapitaal onder de Marokkaanse gemeenschap in de wijk zijn wel sterk aanwezig. Buurtkenmerken en effecten zijn in dit onderzoek van invloed gebleken op het gedrag en de sociale contacten van jongeren. Transnationale kenmerken van Marokkaanse jongeren uiten zich vooral op sociaal-cultureel gebied en zijn steeds meer gericht op de Marokkaanse gemeenschap in Nederland zelf. Professionals willen jongeren activeren en laten participeren door middel van activiteiten en ondersteuning. Er zijn veel goedbedoelde initiatieven van welzijnsorganisaties en stichtingen die in een aantal gevallen hun doeltreffendheid missen of te optimistisch zijn. Crimineel gedrag bestaat voornamelijk uit fraude, diefstal, inbraak en drugshandel. Fraude gebeurt op het gebied van wonen, werken en onderwijs. Het soort diefstal verschilt per leeftijdsgroep. Dit heeft te maken met de geografische mobiliteit die toeneemt met de leeftijd. Als conclusie kan gesteld worden dat sociale contacten en sociale netwerken van invloed zijn op ongewenst- en crimineel gedrag onder jongeren. De problemen hebben te maken met een gebrek aan sociale binding, een ondermaatse opvoeding, de relatie met ouders en concentratiegebieden. Resultaten en kenmerken die in dit onderzoek ook van invloed zijn gebleken op crimineel gedrag onder jongeren, zijn economische deprivatie, culturele heterogeniteit, hoge verhuismobiliteit, hoog aandeel jongeren in de bevolking, een deprivatiedimensie en gebrek aan sociale cohesie. Deze kenmerken zijn in Overvecht aanwezig en daarmee ook de samenhangende jeugddelinquentie. De verwachting is dat concentraties van niet-westerse allochtonen niet zullen afnemen, maar eerder gelijk blijven of groeien. Waar de meeste onderzoekers en ondervraagden het over eens zijn, is dat de rol van ouders zeer belangrijk is. Een aantal ouders geven hun kinderen naast een slecht voorbeeld door zelf te frauderen, een slechte opvoeding, weinig steun en hebben geen grip op het doen en laten van hun kind buiten de deur. Hierdoor bouwen kinderen sociale netwerken op die bestaan uit verkeerde contacten en ontstaat bendevorming. Naar verwachting zal de komende decennia de sociaaleconomische status van de Marokkaanse gemeenschap over het algemeen verbeteren. Hierdoor zal de economische deprivatie in de wijk in elk geval niet toenemen. Aan sociaalculturele factoren als taal, religie en de daaruit voortvloeiende normen en waarden zal waarschijnlijk nog sterk gehecht worden door Marokkaanse jongeren. Integratie lijkt eerder te komen met participatie dan met recreatie. De jongeren van nu die straks de ouders zijn en weten dat misdaad niet loont, zijn namelijk wel geschoold, geïntegreerd en minder vaak werkloos. Wat onze samenleving dan nog rest is wederzijds respect, begrip en geduld. Integratie, maar uit de gratie Multi-etnisch samenleven onder Rotterdamse jongeren H. Entzinger 2009 Turkse en Marokkaanse jongeren zijn de afgelopen jaren beter gaan participeren in de Nederlandse samenleving. Tegelijkertijd bestaat zowel bij hen als bij autochtone jongeren

5 het gevoel dat de onderlinge culturele afstand is gegroeid. Dit blijkt uit een recent onderzoek onder Rotterdamse jongeren, dat een replicatie vormde van een eerder onderzoek onder deze jongeren in Op de meeste indicatoren blijkt de integratie van migrantenjongeren te zijn voortgeschreden, onder meer vanwege het stijgende opleidingsniveau en het groeiende aandeel van de tweede generatie. Desondanks is, vooral in de beleving van de autochtonen, de onderlinge culturele afstand gegroeid. Dit blijkt niet zozeer uit de daadwerkelijke waardeoriëntaties, als wel uit een verslechterende onderlinge beeldvorming. Deze wekt bij Turkse en Marokkaanse jongeren het gevoel op dat de lat voor hen telkens hoger wordt gelegd: ze gaan voort op het pad van de integratie, maar raken tegelijkertijd uit de gratie.in dit polarisatieproces gaan zij meer nadruk leggen op bepaalde aspecten van de eigen identiteit. In Nederland is het, vooral onder de jongere Marokkanen, de Islam die wordt gebruikt als zo n marker van identiteit, als een instrument waarmee ze zichzelf kan onderscheiden van anderen. Dit lijkt de hypothese te bevestigen dat het veranderend maatschappelijk en politiek klimaat heeft geleid tot een verslechtering van de verhoudingen tussen allochtonen en autochtonen: door de opgeschroefde integratie-eisen wenden allochtonen zich van autochtonen af en vindt er een verharding van onderlinge scheidslijnen plaats. Criminaliteit, leeftijd en etniciteit WODC R. Jennissen 2009 Dit artikel gaat over de afwijkende leeftijdsspecifieke criminaliteitscijfers van in Nederland verblijvende Antillianen en Marokkanen. Deze studie laat zien dat het niet al te positief is gesteld met de criminaliteit onder niet-westerse allochtonen als deze vergeleken wordt met die van de autochtone bevolking. In studies waarbij de groep niet-westerse allochtonen verder onderverdeeld wordt naar de afzonderlijke herkomstgroepen, valt de hoge criminaliteit onder Antillianen en Marokkanen vaak op. Juist bij deze twee groepen met de hoogste geregistreerde criminaliteitscijfers is er iets merkwaardigs aan de hand met de leeftijdsspecifieke criminaliteitscijfers. De zogenaamde age-crime curves voor in Nederland verblijvende Marokkanen vertonen uitzonderlijk hoge criminaliteitscijfers in de tienerjaren in verhouding veel hoger dan de criminaliteitscijfers bij andere herkomstgroepen. Het doel van deze studie is om inzicht te krijgen in de achtergronden van de afwijkingen in de age-crime curves van Marokkanen en Antillianen. Deze studie bestaat uit een literatuuronderzoek dat zowel de Nederlandse casus als ook vergelijkbare situaties in het buitenland bestrijkt en kwantitatieve analyses van data over geregistreerd daderschap in Nederland. Voor dit laatste is gebruikgemaakt van integrale populatie gegevens die op het

6 individuele niveau kunnen worden geanalyseerd. De data hadden betrekking op het jaar De klassieke age-crime curve kenmerkt zich door snel toenemende criminaliteitscijfers in de puberteit die in de late adolescentie en vroege volwassenheid een piek bereiken. De criminaliteitscijfers dalen vervolgens snel onder twintigers en dertigers. Vanaf de middelbare leeftijd ten slotte zijn de criminaliteitscijfers relatief erg laag. Voor Marokkanen is een beeld zichtbaar van een alsmaar afnemende oververtegenwoordiging naarmate de leeftijdsgroepen hoger worden. De verklaring voor het hoge percentage daders onder Marokkaanse tieners in vergelijking met het overall Marokkaanse daderpercentage ligt waarschijnlijk in de culturele dissonantie van jonge Marokkanen. Met culturele dissonantie wordt het verschijnsel bedoeld dat migranten moeten laveren tussen twee sterk verschillende culturen, namelijk die van het land van herkomst (van hun ouders) en die van het land waarin ze op het moment resideren. Om de criminaliteit onder Marokkanen aan te pakken is het dus noodzakelijk dat wordt gefocust op het deviante gedrag van Marokkaanse jongens in hun tienerjaren. Op deze leeftijd hebben Marokkaanse jongeren namelijk het meest te maken met problemen die voortvloeien uit hun culturele dissonantie. De procesparticipatie van Marokkaanse jeugdige verdachten en hun ouders in de Nederlandse rechtbank in vergelijking met Nederlandse jeugdige verdachten en hun ouders L. van Vliet Masterthesis Pedagogische wetenschappen, Universiteit van Utrecht 2009 Deze thesis vergelijkt de deelname tijdens het proces van Marokkaanse jonge verdachten en hun ouders met de deelname van Nederlandse jonge verdachten tijdens het proces en hun ouders in Nederland. Onderzoek naar de oorzaak van de problemen van de Marokkaanse jeugd met de politie en het rechtssysteem in Nederland wijzen op verschillende oorzaken. De voornaamste bronnen voor het ontwikkelen van probleemgedrag bij Marokkaanse jongeren liggen in de problematische thuissituatie waarin veel cultuurverschillen zorgen voor uiteenlopende conflicten, de lage sociaal economische status met werkloosheid, stress en onderstimulering als gevolg, groeps-/bendevorming als gevolg van slechte behuizing, de wantrouwende culturele achtergrond en in de verminderde intelligentie van veel Marokkaanse jongeren. Door middel van observaties tijdens de jeugdstrafrechtzaken in de rechtbanken van Utrecht, Rotterdam en Amsterdam zijn de pedagogische aspecten en de deelname van het proces van de Marokkaanse en Nederlandse verdachten en hun ouders waargenomen. Daarnaast werd gebruik gemaakt van een interview, in de vorm van vragenlijsten, voor zowel verdachten als hun ouders. Deze vragenlijsten werden na afloop van de zitting aan zowel de verdachte als

7 de ouder(s) voorgelegd. De vragenlijsten gingen in op het begrip van de verdachte en hun kennis van aan justitie gerelateerde begrippen. De observaties tonen weinig verschillen in het gebruik van pedagogische aspecten in de verschillende rechtbanken. De deelname van het proces van de verdachten verschilde op een aantal onderwerpen, met name hun laconieke houding en hun begrip verschilden. De verschillen in perceptie werden alleen gevonden in het gevoel van Nederlander zijn. De ouders verschilden ook op dit punt, de ervaring van culturele verschillen in contact met de politie en het rechtssysteem is in overeenstemming met dit verschil. Concluderend kan gesteld worden dat in elke rechtbank pedagogische aspecten worden gebruikt, weinig verschillen zijn gevonden. De deelname van het proces van Marokkaanse verdachten en hun ouders verschilden op diverse punten in vergelijking met de deelname van het proces van Nederlandse verdachten en hun ouders. Tussen onmacht en onwil Een kwalitatief onderzoek naar twintig Marokkaanse veelplegers Politieacademie A. van Wijk en Y. Schoenmakers 2008 In 2006 werden er door de politieregio Brabant-Noord bijna tachtig Marokkaanse jongeren tot 24 jaar in Den Bosch als veelpleger aangemerkt. Om meer inzicht te krijgen in de kenmerken en achtergronden van de jeugdige Marokkaanse veelplegers in Den Bosch, is in opdracht van de gemeente een kleinschalig kwalitatief onderzoek verricht. Van twintig geselecteerde veelplegers zijn de dossiers bestudeerd, zoals aangeleverd door verschillende politiële, justitiële en hulpverlenende instanties. Per veelpleger zijn diverse leefdomeinen in kaart gebracht, zoals gezin, school, werk, gezondheid, vrije tijd en vrienden, criminaliteit en contacten met instanties. Er blijkt weinig informatie beschikbaar te zijn over de achtergronden van de ouders en de wijze van opvoeden. Er is een duidelijke scheiding tussen de wereld binnenshuis en buitenshuis. Terugkerend onderwerp is de soms manipulerende manier waarop de veelplegers omgaan met instanties. Delicten worden ontkend. Zij zijn niet ontvankelijk voor hulpverlening. De ouders soms ook niet, want ook zij ontkennen de problemen. De veelplegers doorlopen soms een lange weg door de justitiële keten. Opvallend daarbij is dat zij vaak laatste kansen krijgen. Taakstraffen en proefperioden lijken niet te helpen. Uit de dossiers wordt duidelijk dat er vaak veel aan voorafgaat voordat de jongeren als veelpleger te kenmerken zijn. De mogelijkheden voor (preventieve) maatregelen liggen bij de jongere Marokkanen die de eerste stappen zetten op het criminele pad. Voor de Marokkaanse veelplegers uit dit onderzoek zullen preventieve maatregelen grotendeels een gepasseerd station zijn. Wel kunnen hun jongere broertjes nog behoed worden voor eenzelfde criminele carrière, door effectief in te grijpen in multi-problem gezinnen. Ook in repressief opzicht valt er nog veel te winnen, namelijk het voorkomen dat het strafrechtelijke

8 systeem haar geloofwaardigheid voor deze jongeren verliest door te laat, niet eenduidig, niet consequent te straffen en de jongeren met fluwelen handschoenen aan te pakken. onwil.pdf Criminaliteit en etniciteit ESB L. Borghans& B. ter Weel 2003 Uit internationaal onderzoek komt naar voren dat sociaaleconomische omstandigheden een belangrijke determinant van criminaliteit zijn. In Nederland wordt criminaliteit echter vaak in verband gebracht met allochtonen. Het is daarom de vraag of deze associatie slechts gebaseerd is op enkele incidenten. In dit artikel wordt geanalyseerd in hoeverre criminaliteit verklaard kan worden uit de sociaaleconomische omstandigheden en de etnische samenstelling van gemeenten. Het doel van dit artikel is om op systematische wijze te analyseren in hoeverre criminaliteit in Nederland verklaard kan worden uit sociaaleconomische omstandigheden, zoals inkomen en werkloosheid. Het is een kwantitatief onderzoek dat het verband tussen het aantal allochtonen (Marokkanen) per gemeente en criminaliteit onderzoekt met als onderzoekselement de sociaal- economische omstandigheden. In tegenstelling tot de Verenigde Staten bestaat in Nederland relatief weinig samenhang tussen werkloosheid en lage inkomens enerzijds en criminaliteit anderzijds. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat in Nederland de sociale voorzieningen voor mensen met een slechte sociaaleconomische positie voldoende zijn om een vlucht in de criminaliteit te voorkomen. Vervelende feiten, criminaliteit onder allochtone jongens SCP P. Schnabel 2002 De criminaliteit in Nederland staat er gekleurd op. Het aandeel van de allochtonen onder verdachten en veroordeelden is aanzienlijk hoger dan hun aandeel in de bevolking als geheel. In de meeste gevallen komt het overigens niet tot de opsporing van een verdachte, maar wanneer het slachtoffer de dader tenminste nog wel gezien heeft, is de kans groot dat de omschrijving 'gekleurd' is door het zuidelijke land van herkomst. In dit artikel wordt inzicht gegeven in de feiten over criminaliteit onder allochtone jongens, met name Marokkaanse, Turkse en Antilliaanse jongens. Ondanks alle ongelukkige beperkingen waar de verschillende registraties onder gebukt gaan en ondanks alle voorbehouden die gemaakt moeten worden, is bet algemene beeld toch heel duidelijk, zij

9 het niet op voorhand gemakkelijk te interpreteren. Er is een groot verschil tussen autochtonen en allochtonen in de kans verdacht te worden van een delicten dat verschil is nog groter waar het de kans op een veroordeling en detentie betreft. Doordat er zoveel meer autochtonen als allochtonen zijn,weerspiegelen de absolute getallen de relatieve verhoudingen niet goed. Niettemin, van de gedetineerden en ook van de strafrechtelijke jongeren is nu nog slechts een minderheid van oorspronkelijk Nederlandse afkomst. Alle cijfers wijzen erop dat de criminaliteit op zich groeit en daarin weer het aandeel van de allochtonen. Het gaat dan vooral om jongens en jonge mannen van Marokkaanse en Antilliaanse afkomst. In het artikel wordt een blik in de toekomst gekeken en wordt er advies gegeven /schnabel_02_vervelendefeiten.pdf Boeken Straatkwaad en jeugdcriminaliteit M. Komen 2005 Bundeling van bijdragen waarin de vraag centraal staat in hoeverre culturele verschillen en etniciteit een verklaring kunnen zijn voor de relatieve oververtegenwoordiging van allochtone jongeren in de jeugdcriminaliteit. Sommige jongeren jagen buurtbewoners de stuipen op het lijf en vallen meisjes of vrouwen lastig. Vooral Marokkaanse en Antilliaanse jongens scoren hoog in de criminaliteitsstatistieken. Het aantal allochtone jongeren in de eindstations van de jeugdzorg is ontzettend hoog, terwijl er maar weinig allochtone professionals in de kinderbescherming en de justitiële jeugdinrichtingen werken. Veel hulpverleners, maatschappelijk werkers, gezinsvoogden, justitiewerkers en beroepsopvoeders komen van een andere etnische en culturele achtergrond dan hun cliënten. Sommige beroepsopvoeders weten niet op welke wijze ze moeten omgaan met etnische of culturele diversiteit van opvattingen over opvoeding, hulp, zorg en straf. Moeten we allochtone jongeren nu extra streng en hard aanpakken of niet? Anderen hebben voor problemen van multiculturaliteit etnisch specifieke oplossingen gevonden, maar hun deskundigheid is niet of nauwelijks in kaart gebracht. Hierdoor weten we nog te weinig wat wel en niet werkt. Volgens verschillende deskundigen werkt een etnisch-specifieke aanpak van problemen het beste. Is dat inderdaad het geval? En waarmee moeten we dan rekening houden? Straatkwaad geeft antwoord op deze vragen. De bundel bevat bijdragen van specialisten ais: Frank Bovenkerk, Simone Crok, W.J. Deetman, J.P.H. Donner, Jaap van Donselaar, Mostapha El Madkouri, SadikHarchaoui, Mieke Komen, Dirk J. Korf, Ruud Peters, Omar Ramadan, Erik van Schooten, Krista Schram, Jeroen Slot, NourdinTchiche, HeleenTerwijn, Maarten Thissen en Willem Wagenaar.

10 marokkaanse+jongeren+aanpak&ots=0hbjghn8ft&sig=h2qzxsik9wlrxdhv4ydaloi1zms#v =onepage&q=marokkaanse%20jongeren%20aanpak&f=false Ieder voor zich: Kansen, cultuur en criminaliteit van Marokkaanse jongens F. Van Gemert 1998 Over criminaliteit van Marokkaanse jongens is al het nodige gezegd en geschreven. In de verklaringen stonden sociaaleconomische factoren meestal centraal en bleven de veel lastiger te grijpen culturele factoren onderbelicht. In dit boek echter krijgt cultuur veel aandacht. De hoofdpersonen in deze studie zijn Marokkaanse jongens uit Rotterdam-Zuid. In het boek worden etnografische beschrijvingen van het gedrag van de Marokkaanse jongens weergegeven, daarnaast wordt ingegaan op de geschiedenis van de Berbers in het Rif, de migratie, het gezin, de Rotterdamse woonomgeving, en hun criminele activiteiten. De auteur analyseert deze verschillende situaties en wijst op de culturele elementen die er als een rode draad doorheen lopen. Het zijn deze elementen die het normale én het criminele gedrag van Marokkaanse jongens begrijpelijk maken. Marokkaanse wortels, Nederlandse grond. Exploratie, bindingen en identiteitstrategieën van jongeren van Marokkaanse afkomst Rijksuniversiteit Groningen S. Ketner 2008 In dit onderzoek staat de identiteitsvorming van jongeren van Marokkaanse afkomst in Nederland centraal. Hoe hebben zij een min of meer coherente identiteit kunnen ontwikkelen vanuit de diverse mogelijkheden die hen ter beschikking staan? Ze kampen met andere uitdagingen dan hun Nederlandse leeftijdgenoten. De Marokkaanse jongeren hebben met twee culturen te maken. De Marokkaanse normen en waarden die ze van huis uit meekrijgen verschillen in menig opzicht van de normen en waarden van de Nederlandse samenleving waarin ze leven. Het verschil tussen thuis en buiten is vaak groot. Hoe gaan de Marokkaanse jongeren met deze uitdagingen om? In dit onderzoek komen de jongeren daarover zelf aan het woord. In het onderzoek wordt de nadruk gelegd op normale Marokkanen met wie het gewoon goed gaat. Tot nu toe werd er vooral onderzoek verricht naar Marokkaanse probleemjongeren in de vier grote steden. Maar meer dan de helft van alle Marokkanen woont niet in een van deze steden. De auteur interviewde daarom 80 Marokkanen (50 meisjes en 30 jongens) tussen de 13 en 20 jaar oud die juist in middelgrote steden wonen. Ze legt de focus op de bestudering van de creativiteit waarmee Marokkaanse jongeren hun identiteit vormgeven.

11 In het onderzoek worden twee conclusies getrokken: de moslimidentiteit speelt bij Marokkaanse jongeren een belangrijke rol. Daarnaast willen ze ook als echte Nederlanders gezien worden. De integratieparadox laat duidelijk zien hier nog een lange weg te gaan is, die Marokkanen en andere allochtone groepen niet alleen kunnen afleggen. Immers, naarmate hoogopgeleide allochtonen meer gericht zijn op de autochtone samenleving en meer willen integreren, lijken ze meer last te hebben van verschijnselen van buitensluiting en discriminatie. Deze veelal hoogopgeleide allochtonen zouden juist een voorbeeldfunctie kunnen vervullen in de Nederlandse samenleving. Er zal dan ook alles aan gedaan moeten worden om deze jongeren binnenboord te houden en hen dezelfde kansen en mogelijkheden te bieden als hun autochtone leeftijdgenoten. De samenvatting van het proefschrift is te downloaden via Integratie én uit de gratie? J. Omlo 2011 In de afgelopen decennia zijn er talloze sociaalwetenschappelijke publicaties verschenen over de integratie van etnische minderheden. De term integratie wordt vooral gebruikt om gedrag, opvattingen en posities van etnische minderheden te meten, te beschrijven, te verklaren of te voorspellen. Het gaat steeds om de integratie van etnische minderheden, maar hoe betrokkenen zelf denken over integratie blijft buiten beschouwing. In deze studie maakt de auteur integratie tot onderwerp van debat. Hij gaat in gesprek met Marokkaans-Nederlandse jongvolwassenen die relatief succesvol zijn in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Centraal staat wat zij onder integratie verstaan. Onder welke voorwaarden vinden zij integratie belangrijk? Hoe oordelen zij over publieke integratiedebatten? Voelen zij zich verbonden met Nederland en voelen zij zich maatschappelijk geaccepteerd? Aan de hand van citaten biedt dit boek inzicht in de belevingswereld van een groep waar veel over wordt gesproken. Marokkaanse lieverdjes Crimineel en hinderlijk gedrag onder Marokkaanse jongeren H. Werdmölder 2011 Al geruime tijd kent de Nederlandse samenleving problemen in de omgang met een groep Marokkaanse jongens. Zij terroriseren de straten en vertonen hinderlijk crimineel gedrag. Wat zijn de achtergronden van hun gedrag? Hoe is het mogelijk dat een klein deel van onze Marokkaanse jeugd optreedt op een manier die in Marokko absoluut niet wordt getolereerd? En hoe valt te begrijpen dat een aantal Marokkaanse jongeren radicaliseert en verstrikt raakt in de netten van radicale moslimfundamentalisten? Hoe reageert de Marokkaanse gemeenschap op de problemen in eigen kring?

12 In dit boek geeft de auteur aan de hand van vele voorbeelden en persoonlijke verhalen antwoord op de vragen die deze groep oproept. Daarbij gaat hij in op belangrijke begrippen uit de Marokkaanse cultuur, zoals religie, eer, schaamte en respect. Ook suggereert hij een aantal belangwekkende oplossingen voor de problematiek die onze samenleving zo bezig houdt. Deskundigenoverzicht In dit laatste hoofdstuk geven we een overzicht van alle deskundigen per thema. In het groen geven we de deskundigen aan die naast hun expertise op het specifieke thema ook deskundig zijn op het gebied van de aanpak van Nederlands-Marokkaanse jongeren. De deskundigen die in het roze zijn aangegeven hebben met name een expertise opgebouwd op het specifieke thema en zijn de auteurs van de verzamelde artikelen. Criminaliteit Prof. dr. Frank Bovenkerk Prof. dr. Frans Bovenkerk is cultureel antropoloog van opleiding. Van 1988 tot 2008 was hij als hoogleraar in de criminologie verbonden aan het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van de Universiteit Utrecht. Thans is hij nog als hoogleraar emeritus aan dit instituut verbonden. Vanaf 2009 is hij als bijzonder hoogleraar radicaliseringsstudies aan de FORUM Frank J. Buijs leerstoel verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, Instituut voor Migratie en Etnische Studies.Tijdens zijn hoogleraarschap in Utrecht ging zijn belangstelling uit naar de onderwerpen georganiseerde misdaad, drugscriminaliteit, de betrokkenheid van etnische groepen bij criminaliteit en schreef hij over uiteenlopende onderwerpen in de criminologie. Thans publiceert hij over radicalisering, ethnicprofiling en uittreden uit criminele groeperingen en zet hij een onderwijs- en onderzoeksprogramma uit over de evaluatie van de effectiviteit van het antiradicaliseringsbeleid. Prof. dr. H. Entzinger Prof. dr. H. Entzinger studeerde sociologie in Leiden, Rotterdam en Straatsburg. Hij is gepromoveerd in Leiden en sinds 2001 is hij als hoogleraar Migratie- en Integratiestudies verbonden aan de EUR. Al bijna dertig jaar beweegt zijn onderzoek zich op het terrein van migratie, integratie en multiculturaliteit. Daarover heeft hij veel gepubliceerd in binnen- en buitenland. Ook adviseert hij de Nederlandse regering, alsmede de Europese Commissie en de Raad van Europa over deze vraagstukken. Dr. H. Ferwerda Henk Ferwerda is criminoloog, politieonderzoeker en directeur van Advies- en Onderzoeksgroep Beke. Voorheen was hij werkzaam bij het Criminologisch Instituut van de Rijksuniversiteit te Groningen. Na zijn studie sociologie promoveerde hij in 1992 aan de

13 Juridische Faculteit op een (longitudinaal) onderzoek onder jongeren naar de ontwikkeling en achtergronden van criminele carrières: 'watjes en ratjes'. Sinds 1986 publiceert hij op diverse terreinen van criminaliteit, veiligheidsbeleid en de strafrechtsketen. Dr. F. Van Gemert Dr. Frank van Gemert is als hoofddocent criminologie verbonden aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij doet onderzoek op het terrein van Jeugd en jeugdgroepen/gangs, criminaliteit en etnische minderheden en culturalcriminology. Dr. R. Jennissen Dr. R. Jennissen is als onderzoeker betrokken bij het WODC op de onderzoeksafdeling RWI (Rechtsbestel, Wetgeving, Internationale- en vreemdelingenaangelegenheden). Dr. S.Ketner Dr. S.Ketner werkt sinds 1 april 2010 bij het Verwey-Jonker Instituut als onderzoeker bij de onderzoeksgroep Jeugd, opvoeding en onderwijs. Zij studeerde Godsdienstwetenschap aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Tijdens haar studie was zij als stagiair verbonden aan het Meertens Instituut in Amsterdam, waar zij een onderzoek uitvoerde naar religieuze uitwisselingen tussen leerlingen op een multiculturele school. Eind 2008 promoveerde zij aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in Groningen op het proefschrift Marokkaanse wortels, Nederlandse grond. Exploratie, bindingen en identiteitsstrategieën van jongeren Marokkaanse afkomst. Dr. M. Komen Dr. M. Komen werkt als criminologe bij het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van Universiteit Utrecht en daarnaast als lector Jeugd en Opvoeding aan de Haagse Hogeschool. Dr. Mieke Komen is gespecialiseerd op het gebied van multiculturaliteit in jeugdzorg in brede zin. Ze heeft veel praktijkervaring en veel onderzoek gedaan naar de (ongelijke toegang tot en etnische ongelijkheid in aanbod, interculturalisering) Centra voor Jeugd en Gezin, kinderbescherming, jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen. Dr. J. Omlo Dr. J.Omlo is als senior researcher werkzaam bij MOVISIE bij het programma Trends en Onderzoek waar hij zich bezig houdt met de effecten van sociale interventies. Hiernaast verricht hij in samenwerking met Jan Willem Duyvendak en Ruben Gowricharn een promotieonderzoek naar de wijze waarop succesvolle Marokkaans-Nederlandse jongvolwassenen argumenteren over integratie. Dr. H. Werdmölder Dr. Hans Werdmölder is als lector Jeugd en Veiligheid werkzaam aan het Expertisecentrum Veiligheid van de Avans Hogeschool in Brabant en als universitair hoofddocent verbonden aan de Universiteit van Utrecht.

Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen

Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Samenwerkingsverband Aanpak Marokkaans-Nederlandse risicojongeren Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Februari 2012 Opdracht is uitgevoerd door Inhoudsopgave 1. Inleiding 6 1.1 Aanleiding

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland

Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland Praktische-opdracht door een scholier 1950 woorden 16 april 2002 6,3 166 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding: Nederland is de afgelopen

Nadere informatie

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding

Nadere informatie

De integratie van Antillianen in Nederland. Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden

De integratie van Antillianen in Nederland. Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden De integratie van Antillianen in Nederland Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden De integratie van Antillianen in Nederland Willem Huijnk - Wetenschappelijk onderzoeker

Nadere informatie

monitor Marokkaanse Nederlanders in Maassluis bijlage(n)

monitor Marokkaanse Nederlanders in Maassluis bijlage(n) Raadsinformatiebrief (openbaar) gemeente Maassluis Aan de leden van de gemeenteraad in Maassluis Postbus 55 3140 AB Maassluis T 010-593 1931 E gemeente@maassluis.nl I www.maassluis.nl ons kenmerk 2010-4748

Nadere informatie

FLEVOMONITOR 2010 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop & Dirk J. Korf m.m.v. Bobby Steiner

FLEVOMONITOR 2010 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop & Dirk J. Korf m.m.v. Bobby Steiner FLEVOMONITOR 2010 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld Annemieke Benschop & Dirk J. Korf m.m.v. Bobby Steiner Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie van de Universiteit

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/53232 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hill, J.M. Title: On the road to adulthood. Delinquency and desistance in Dutch

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

Examen HAVO. maatschappijwetenschappen (pilot) tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen HAVO. maatschappijwetenschappen (pilot) tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen HAVO 2015 tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30-16.30 uur maatschappijwetenschappen (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 56 punten

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II Opgave 4 Slachtoffers van criminaliteit Bij deze opgave horen de teksten 9 tot en met 12, figuur 2 en 3 en tabel 1 uit het bronnenboekje. Inleiding Ruim drie miljoen Nederlanders worden jaarlijks het slachtoffer

Nadere informatie

Wat is het effect van mentoring?

Wat is het effect van mentoring? Wat is het effect van mentoring? Februari 2016 HET IS AANNEMELIJK DAT MENTORING DE WERKLOOSHEID ONDER MIGRANTENJONGEREN KAN VERMINDEREN De werkloosheid onder jongeren van niet-westerse herkomst is veel

Nadere informatie

FLEVOMONITOR 2007 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop, Marije Wouters & Dirk J. Korf

FLEVOMONITOR 2007 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop, Marije Wouters & Dirk J. Korf FLEVOMONITOR 2007 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld Annemieke Benschop, Marije Wouters & Dirk J. Korf Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie van de Universiteit van

Nadere informatie

Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen

Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen Jeroen Nieuweboer Allochtonen in, en voelen zich minder thuis in Nederland dan allochtonen elders in Nederland. Marokkanen, Antillianen

Nadere informatie

Factsheet Maatschappelijke positie van Voormalig Antilliaanse / Arubaanse Migranten in Nederland

Factsheet Maatschappelijke positie van Voormalig Antilliaanse / Arubaanse Migranten in Nederland Factsheet Maatschappelijke positie van Voormalig Antilliaanse / Arubaanse Migranten in Nederland Onderwijs Het aandeel in de bevolking van 15 tot 64 jaar dat het onderwijs reeds heeft verlaten en hun onderwijscarrière

Nadere informatie

een klasse apart? Gonneke Stevens Violaine Veen Wilma Vollebergh Algemene Sociale Wetenschappen, UU

een klasse apart? Gonneke Stevens Violaine Veen Wilma Vollebergh Algemene Sociale Wetenschappen, UU Marokkaanse jeugddelinquenten: een klasse apart? Onderzoek naar jongens in preventieve hechtenis met een Marokkaanse en Nederlandse achtergrond Gonneke Stevens Violaine Veen Wilma Vollebergh Algemene Sociale

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling. Welke ontwikkelingen zijn er in de omvang, aard en afdoening van jeugdcriminaliteit in de periode ?

Samenvatting. Vraagstelling. Welke ontwikkelingen zijn er in de omvang, aard en afdoening van jeugdcriminaliteit in de periode ? Samenvatting Het terugdringen van de jeugdcriminaliteit is een belangrijk thema van het beleid van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Met het beleidsprogramma Aanpak Jeugdcriminaliteit is de aanpak

Nadere informatie

FLEVOMONITOR 2006 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop, Susan Place, Marije Wouters & Dirk J. Korf

FLEVOMONITOR 2006 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Annemieke Benschop, Susan Place, Marije Wouters & Dirk J. Korf FLEVOMONITOR 2006 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld Annemieke Benschop, Susan Place, Marije Wouters & Dirk J. Korf Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie van de Universiteit

Nadere informatie

Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD)

Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) 2013. De gehele publicatie is na te lezen op de website

Nadere informatie

Flevomonitor Annemieke Benschop & Dirk J Korf. Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Bonger Reeks

Flevomonitor Annemieke Benschop & Dirk J Korf. Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld. Bonger Reeks Annemieke Benschop & Dirk J Korf Flevomonitor 2012 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld 26 Bonger Reeks FLEVOMONITOR 2012 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld Annemieke Benschop & Dirk J. Korf Dit onderzoek

Nadere informatie

BIJLAGEN. Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland. Willem Huijnk Jaco Dagevos

BIJLAGEN. Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland. Willem Huijnk Jaco Dagevos Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland Willem Huijnk Jaco Dagevos BIJLAGEN Bijlagen hoofdstuk 2... 2 Bijlagen hoofdstuk 3... 3 Bijlagen hoofdstuk 4...

Nadere informatie

Allochtone Nederlanders thema 21

Allochtone Nederlanders thema 21 Allochtone Nederlanders thema 21 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres minke popma 07 June 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61049 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Sami Inal. Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK

Sami Inal. Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK TJJ Tijdschrift voor Jeugdhulpverlening en Jeugdwerk Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK Belang van algemeen jongerenwerk voor positie van migrantenjongeren

Nadere informatie

5. CONCLUSIES ONDERZOEK

5. CONCLUSIES ONDERZOEK 5. CONCLUSIES ONDERZOEK In dit hoofdstuk worden de conclusies van het onderzoek gepresenteerd. Achtereenvolgens worden de definitie van het begrip risicojongeren, de profielen en de registraties besproken.

Nadere informatie

Samenvatting. Wat is de kern van de Integratiekaart?

Samenvatting. Wat is de kern van de Integratiekaart? Samenvatting Wat is de kern van de Integratiekaart? In 2004 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een Integratiekaart. De Integratiekaart is een project van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie

Nadere informatie

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen)

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen) In opdracht van de Gemeente Amsterdam (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) Als ik mijn vader had gehad vanaf mijn jeugd, dan zou ik misschien anders zijn in het leven. (...) Wat ik allemaal wel niet

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit

Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit SAMENVATTING De Wet BOB: Titels IVa en V in de praktijk Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit Mirjam Krommendijk Jan Terpstra Piet Hein van

Nadere informatie

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners?

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners? Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun? Martijn Souren en Harry Bierings Autochtonen voelen zich veel meer thuis bij de mensen in een autochtone buurt dan in een buurt met 5 procent of meer niet-westerse

Nadere informatie

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009 FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 29 Groei van werkloosheid onder zet door! In het 2 e kwartaal van 29 groeide de werkloosheid onder (niet-westers)

Nadere informatie

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog c.hoffer@parnassiabavogroep.nl 1 Onderwerpen: gezondheidszorg en cultuur demografische

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen havo 2019-I

maatschappijwetenschappen havo 2019-I Opgave 2 Wijken mengen Bij deze opgave horen de teksten 3 en 4 uit het bronnenboekje. Inleiding In bepaalde wijken in Nederland zijn veel economische en maatschappelijke problemen, zoals armoede, overlast

Nadere informatie

szw0001052 Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid s-gravenhage, 23 november 2000 Aanleiding

szw0001052 Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid s-gravenhage, 23 november 2000 Aanleiding szw0001052 Aan de Voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid s-gravenhage, 23 november 2000 Aanleiding Naar aanleiding van vragen over de hoge arbeidsongeschiktheidspercentages

Nadere informatie

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele

Nadere informatie

nog nooit zo allochtoon gevoeld als op de universiteit.

nog nooit zo allochtoon gevoeld als op de universiteit. nog nooit zo allochtoon gevoeld als op de universiteit. Onderzoek naar sociale hulpbronnen als studiesuccesfactor voor niet-westerse allochtone studenten in het Nederlandse hoger onderwijs Lunchbijeenkomst

Nadere informatie

Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie Sandra Beekhoven (SCP) en Jaco Dagevos (SCP)

Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie Sandra Beekhoven (SCP) en Jaco Dagevos (SCP) Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale

Nadere informatie

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit

Nadere informatie

Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 8 1

Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 8 1 Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Internetbijlagen bij hoofdstuk 8 Wonen,

Nadere informatie

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf

Nadere informatie

Divers bereik JEUGDHULP NAAR MIGRATIEACHTERGROND IN AMSTERDAM. Rob Gilsing Femke Stoutjesdijk Marjolijn Distelbrink Bas Tierolf

Divers bereik JEUGDHULP NAAR MIGRATIEACHTERGROND IN AMSTERDAM. Rob Gilsing Femke Stoutjesdijk Marjolijn Distelbrink Bas Tierolf Divers bereik JEUGDHULP NAAR MIGRATIEACHTERGROND IN AMSTERDAM Rob Gilsing Femke Stoutjesdijk Marjolijn Distelbrink Bas Tierolf Divers bereik JEUGDHULP NAAR MIGRATIEACHTERGROND IN AMSTERDAM Rob Gilsing

Nadere informatie

Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa

Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa 1 maximumscore 4 Het verrichten van flexibele arbeid kan een voorbeeld zijn van positieverwerving als de eigen keuze van de jongeren uitgaat naar flexibele arbeid in

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Cannabisgebruik en stoornissen in het gebruik van cannabis in de adolescentie en jongvolwassenheid. Cannabis is wereldwijd een veel gebruikte drug. Het gebruik van cannabis is echter niet zonder consequenties:

Nadere informatie

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH)

SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) Sinds de jaren zestig is het aandeel migranten in de Nederlandse bevolking aanzienlijk gegroeid. Van de totaal 16,3 miljoen inwoners in

Nadere informatie

Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen

Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen FACTSHEET Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen In deze factsheet worden trends en ontwikkelingen ten aanzien van de jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in de provincie Groningen behandeld.

Nadere informatie

Interculturele jeugd en opvoedhulp

Interculturele jeugd en opvoedhulp Interculturele jeugd en opvoedhulp Op zoek naar vertrouwen en doeltreffendheid Presentatie TriviumLindenhof 9/2012 1 Ary Scheffer. Mignon verlangend naar haar vaderland 1836 2 Cijfertjes Bij TriviumLindenhof

Nadere informatie

Uit huis gaan van jongeren

Uit huis gaan van jongeren Arie de Graaf en Suzanne Loozen Jaarlijks verlaten bijna een kwart miljoen jongeren het ouderlijk huis. Een klein deel van hen is al vóór de achttiende verjaardag uit huis gegaan. De meeste jongeren gaan

Nadere informatie

Samenvatting. Aard en omvang van geweld

Samenvatting. Aard en omvang van geweld Samenvatting Dit rapport doet verslag van het onderzoek naar huiselijk en publiek geweld. Het omvat drie deelonderzoeken, alle gericht op het beschrijven van geweld en geweldplegers. Doelstelling van het

Nadere informatie

34 secondant #1 februari 2010. Scherper zicht op Rotterdamse wijkveiligheid

34 secondant #1 februari 2010. Scherper zicht op Rotterdamse wijkveiligheid 34 secondant #1 februari 2010 Scherper zicht op Rotterdamse wijkveiligheid De werkelijkheid achter de cijfers secondant #1 februari 2010 35 De wijk Oud-Charlois heeft meer dan gemiddeld te maken met problemen

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen vwo 2018-I

maatschappijwetenschappen vwo 2018-I Opgave 2 Juridische aanpak jihadi s Bij deze opgave horen de teksten 2 en 3. Inleiding In januari 2016 gaf strafrechter Jan van der Groen een interview aan NRC Handelsblad, waarin hij zijn twijfel uitte

Nadere informatie

Partnerkeuze bij allochtone jongeren

Partnerkeuze bij allochtone jongeren Partnerkeuze bij allochtone jongeren Inleiding In april 2005 lanceerde de Koning Boudewijnstichting een projectoproep tot voorstellen om de thematiek huwelijk en migratie te onderzoeken. Het projectvoorstel

Nadere informatie

multiprobleem gezinnen

multiprobleem gezinnen Een literatuurstudie naar de verbinding tussen veiligheid en zorg op gebied van multiprobleem gezinnen 1. achtergrond en AANPAK Multiprobleem gezinnen (MPG) zijn al decennia lang onderwerp van studie.

Nadere informatie

Samenvatting. factoren betreft), en scoren zij anders waar het gaat om het soort en de

Samenvatting. factoren betreft), en scoren zij anders waar het gaat om het soort en de Samenvatting Dit onderzoek richt zich op het verband tussen de aanwezigheid van risico- en protectieve factoren en de latere ontwikkeling van delinquent gedrag in een groep risicojongeren. De volgende

Nadere informatie

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/

Nadere informatie

Generation What? 1 : Vertrouwen in de instellingen

Generation What? 1 : Vertrouwen in de instellingen Generation What? 1 : Vertrouwen in de instellingen Inleiding De mate van vertrouwen van burgers in de overheid en maatschappelijke instellingen werd al vaker de toetssteen van de democratie genoemd: daalt

Nadere informatie

Culturele interview. Introductie

Culturele interview. Introductie Culturele interview De volgende thema s worden besproken tijdens het culturele interview: 1. Biografie (persoonlijke en sociale gegevens) 2. Geschiedenis van de huidige klachten 3. Eerdere trajecten 4.

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond

Nadere informatie

Alleenstaande moeders op de arbeidsmarkt

Alleenstaande moeders op de arbeidsmarkt s op de arbeidsmarkt Moniek Coumans De arbeidsdeelname van alleenstaande moeders is lager dan die van moeders met een partner. Dit verschil hangt voor een belangrijk deel samen met een oververtegenwoordiging

Nadere informatie

Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming

Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming Jaarrapport integratie 27 Jaco Dagevos en Mérove Gijsberts Sociaal en Cultureel Planbureau, november 27 Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming Mérove Gijsberts en Miranda Vervoort B11.1 Aandeel

Nadere informatie

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling Families onder druk Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen Drs. Ibrahim Yerden Probleemstelling Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel slachtoffers als plegers om met huiselijk

Nadere informatie

Jong spreekt Jong. Lectoraat grootstedelijke ontwikkeling Dick Lammers, Wouter Reith, Vincent Smit

Jong spreekt Jong. Lectoraat grootstedelijke ontwikkeling Dick Lammers, Wouter Reith, Vincent Smit Jong spreekt Jong Lectoraat grootstedelijke ontwikkeling Dick Lammers, Wouter Reith, Vincent Smit Programma 13.00 uur Inleiding; Vincent Smit 13.10 uur Jong spreekt jong; Dick Lammers en Wouter Reith Korte

Nadere informatie

Opvoeden na partner geweld Trees Pels Katinka Lunneman Jodi Mak Susanne Tan Meta Flikweert Marjolijn Distelbrin Majone Steketee

Opvoeden na partner geweld Trees Pels Katinka Lunneman Jodi Mak Susanne Tan Meta Flikweert Marjolijn Distelbrin Majone Steketee Opvoeden na partner geweld Trees Pels Katinka Lunneman Jodi Mak Susanne Tan Meta Flikweert Marjolijn Distelbrin Majone Steketee Financiers: Gemeente Rotterdam Gemeente Amsterdam Gemeente Utrecht Gemeente

Nadere informatie

Als het economisch tegenzit, worden zij hard getroffen. Ze zitten vaker dan gemiddeld in de bijstand.

Als het economisch tegenzit, worden zij hard getroffen. Ze zitten vaker dan gemiddeld in de bijstand. 1 Dank voor dit rapport. Mooi dat het Sociaal en Cultureel Planbureau dit jaar dieper ingaat op één onderwerp dat de aandacht verdient: de arbeidsmarktpositie van migrantengroepen. Als het economisch tegenzit,

Nadere informatie

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2016

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2016 1 Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 20 Fact sheet april 20 De totale werkloosheid onder Amsterdamse jongeren is het afgelopen jaar vrijwel gelijk gebleven aan 2015. Van de 14.000 Amsterdamse jongeren

Nadere informatie

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015 1 Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015 Fact sheet juni 20 De werkloosheid onder Amsterdamse jongeren is het afgelopen jaar sterk gedaald. Van de 3.00 Amsterdamse jongeren in de leeftijd van 15

Nadere informatie

Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen

Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen Mila van Huis De vruchtbaarheid van vrouwen van niet-westerse herkomst blijft convergeren naar het niveau van autochtone vrouwen. Het kindertal

Nadere informatie

Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen

Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen Het gebruik van tabak, alcohol, cannabis en drugs bij jongens met en zonder PIJmaatregel Samenvatting Annelies Kepper Violaine Veen Karin Monshouwer

Nadere informatie

CBS-berichten: Veranderingen in de arbeidsparticipatie in Nederland sinds 1970

CBS-berichten: Veranderingen in de arbeidsparticipatie in Nederland sinds 1970 CBS-berichten: Veranderingen in de arbeidsparticipatie in Nederland sinds 1970 Lian Kösters, Paul den Boer en Bob Lodder* Inleiding In dit artikel wordt de arbeidsparticipatie in Nederland tussen 1970

Nadere informatie

Pensioenaanspraken in beeld

Pensioenaanspraken in beeld Pensioenaanspraken in beeld Deel 2: aanspraken naar herkomst, sociaaleconomische categorie en type Deel 2: huishouden Elisabeth Eenkhoorn, Annelie Hakkenes-Tuinman en Marije van de Grift De pensioenopbouw

Nadere informatie

4. Kans op echtscheiding

4. Kans op echtscheiding 4. Kans op echtscheiding Niet-westerse allochtonen hebben een grotere kans op echtscheiding dan autochtonen. Tussen de verschillende groepen niet-westerse allochtonen bestaan in dit opzicht echter grote

Nadere informatie

5. Discussie. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens

5. Discussie. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens 5. 5.1 Informatieve waarde van de basisgegevens Relevante conclusies voor het beleid zijn pas mogelijk als de basisgegevens waaruit de samengestelde indicator berekend werd voldoende recent zijn. In deze

Nadere informatie

Persberichten. Nederland nog steeds meritocratisch. Wel grotere verschillen tussen hoger en lager opgeleiden op de arbeidsmarkt

Persberichten. Nederland nog steeds meritocratisch. Wel grotere verschillen tussen hoger en lager opgeleiden op de arbeidsmarkt Rijnstraat 50 Postbus 16164 2500 BD Den Haag T 070 340 70 00 F 070 340 70 44 www.scp.nl en Den Haag, 11 december 2014 Inlichtingen bij Nederland nog steeds meritocratisch. Wel grotere verschillen tussen

Nadere informatie

Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten

Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Jolien Geerlings PhD Onderzoeker J.Geerlings@uu.nl Overzicht 1) Inleiding 2) Wat hebben we precies onderzocht? 3) Hoe gaan we om met verschillen

Nadere informatie

Mogen we uit het hokje alsjeblieft?

Mogen we uit het hokje alsjeblieft? 44 ONDERWIJSBLAD ONDERWIJSACHTERSTAND TEKST JOËLLE POORTVLIET BEELD TYPETANK Mogen we uit het hokje alsjeblieft? Meiden met een migratie-achtergrond doen het goed in het onderwijs. Althans, ze halen steeds

Nadere informatie

Informatie over de deelnemers

Informatie over de deelnemers Tot eind mei 2015 hebben in totaal 45558 mensen deelgenomen aan de twee Impliciete Associatie Testen (IATs) op Onderhuids.nl. Een enorm aantal dat nog steeds groeit. Ook via deze weg willen we jullie nogmaals

Nadere informatie

Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen

Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Februari 2012 Overlast Opdracht is uitgevoerd door Overlast De rol van gezinsklimaat en discriminatie op probleemgedrag bij Nederlandse en Marokkaanse

Nadere informatie

Nieuwe dadergroep vraagt aandacht

Nieuwe dadergroep vraagt aandacht Er is een nieuwe groep van jonge, zeer actieve veelplegers die steeds vaker met de politie in aanraking komt / foto: Pallieter de Boer. Nieuwe dadergroep vraagt aandacht Jongere veelplegers roeren zich

Nadere informatie

Integratieonderzoek. Rapport. Ronald Baden. E9787/88 november 2007

Integratieonderzoek. Rapport. Ronald Baden. E9787/88 november 2007 Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Rapport Integratieonderzoek Ronald Baden E9787/88 november 2007

Nadere informatie

Onderzoek en praktijk

Onderzoek en praktijk Onderzoek en praktijk Huisartsen en arbeidssatisfactie Irene van Ham De arbeidssatisfactie van de Nederlandse huisarts. Dissertatie. Groningen : Universitair Medisch Centrum Groningen, Vakgroep Huisartsgeneeskunde,

Nadere informatie

Misdrijven en opsporing

Misdrijven en opsporing 4 Misdrijven en opsporing R.J. Kessels en W.T. Vissers In 2015 registreerde de politie 960.000 misdrijven, 4,6% minder dan in 2014. Sinds 2007 is de geregistreerde criminaliteit met ruim een kwart afgenomen.

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot havo 2018-I

maatschappijwetenschappen pilot havo 2018-I Opgave 2 I love Asian Bij deze opgave horen tekst 4 en de tabellen 1 en 2. Inleiding Communicatiewetenschapper Reza Kartosen publiceerde in 2016 de resultaten van zijn onderzoek naar de vorming van identiteiten

Nadere informatie

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,

Nadere informatie

Het puntenpaspoort Auteur: VNL Datum: Oktober 2016

Het puntenpaspoort Auteur: VNL Datum: Oktober 2016 Het puntenpaspoort Auteur: VNL Datum: Oktober 2016 Inleiding De samenleving wordt reeds lange tijd geconfronteerd met enorme criminaliteitscijfers van (niet-westerse) allochtonen. Deze categorie is drie

Nadere informatie

Allochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl)

Allochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl) Indicator 13 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2012 woonden er in Nederland

Nadere informatie

B en W-nummer 15.0379; besluit d.d. 12-5-2015. Onderwerp

B en W-nummer 15.0379; besluit d.d. 12-5-2015. Onderwerp B en W-nummer 15.0379; besluit d.d. 12-5-2015 Onderwerp Beantwoording van schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders van het raadslid A. Van den Boogaard (PvdA) inzake Arbeidsparticipatie

Nadere informatie

Stichting Marokkaanse Moslims in Breda. Antiloopstraat LB Breda. Tel/Fax Kvk nr:

Stichting Marokkaanse Moslims in Breda. Antiloopstraat LB Breda. Tel/Fax Kvk nr: Stichting Marokkaanse Moslims in Breda Antiloopstraat 51 4817 LB Breda Tel/Fax +3176 514 74 96 E-mail: sij.breda@hotmail.com Kvk nr: 41105317 BELEIDSPLAN (Meerjarenplan) Stichting Marokkaanse Moslims in

Nadere informatie

Vraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik

Nadere informatie

Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties

Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties NVD/CBS Seminar Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties 17 oktober 2018 CBS, Den Haag 10-17 uur In Westerse samenlevingen lijkt familiecomplexiteit steeds normaler te worden.

Nadere informatie

Fort van de Democratie

Fort van de Democratie Fort van de Democratie Stichting Vredeseducatie / peace education projects Het Fort van de Democratie WERKT! Samenvatting van een onderzoek door de Universiteit van Amsterdam naar de effecten van de interactieve

Nadere informatie

5 Samenvatting en conclusies

5 Samenvatting en conclusies 5 Samenvatting en conclusies In 2008 werden in Nederland bijna 5,2 miljoen mensen het slachtoffer van criminaliteit (cbs 2008). De meeste van deze slachtoffers kregen te maken met diefstal of vernieling,

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld 1 maximumscore 3 uitvoerende macht (één van de volgende): 1 politie/openbaar Ministerie/officier van justitie/minister van Veiligheid en Justitie met als taak het opsporen

Nadere informatie

Fact sheet. Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Eigen woningbezit 1e en 2e generatie allochtonen. Aandeel stijgt, maar afstand blijft

Fact sheet. Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Eigen woningbezit 1e en 2e generatie allochtonen. Aandeel stijgt, maar afstand blijft Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Fact sheet nummer 1 januari 211 Eigen woningbezit 1e en Aandeel stijgt, maar afstand blijft Het eigen woningbezit in Amsterdam is de laatste jaren sterk toegenomen. De

Nadere informatie

Samenvatting. Achtergrond

Samenvatting. Achtergrond Samenvatting Achtergrond Ongeveer 10% van de Nederlandse bevolking bestaat uit niet-westerse allochtonen. Hoewel dit een aanzienlijk deel van de bevolking betreft, weten we nog weinig van de wegen die

Nadere informatie

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017 Bloody Mary Vrouwen als dader Mars versus Venus of een beetje van beiden Anne-Marie Slotboom Universitair hoofddocent strafrecht en criminologie, VU 1 2 o Veel stereotypen over verschillen tussen mannen

Nadere informatie

Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding

Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: migratie cultuursensitief werken korte oefening

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2014-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2014-I Opgave 1 Recht van spreken Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 4 uit het bronnenboekje. Inleiding In het tijdschrift Crimelink van mei 2012 staat een bespreking van het boek Slachtoffer-dadergesprekken

Nadere informatie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch summary)

Samenvatting (Dutch summary) Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave 1 Veranderende opvattingen in het jeugdstrafrecht tegen de achtergrond van veranderingen in criminaliteitscijfers onder jongeren Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met uit het bronnenboekje.

Nadere informatie