OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: BOUWAFVAL Dag1.3 Het bouwafvalbeleid in het BHG

Transcriptie

1

2 OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: BOUWAFVAL Dag1.3 Het bouwafvalbeleid in het BHG Céline Schaar, Leefmilieu Brussel 02/

3 3 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING Leefmilieu Brussel Het begrip afval Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING Algemene oriëntatie Voor de werken Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL Gidsen en handleidingen Opleidingen Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN

4 4 INLEIDING: Leefmilieu Brussel Voornaamste acties van Leefmilieu Brussel: Informatie verzamelen, Acties plannen, Handelen op het terrein, Sensibiliseren, opvoeden, adviseren, Samenwerken met de ondernemingen.

5 5 INLEIDING: Leefmilieu Brussel Departement Afval Ontwikkeling en opvolging van beleidsrichtlijnen voor de preventie en het beheer van huishoudelijk en niet-huishoudelijk afval (prospectiestudies, tools, projectoproepen, subsidies, aansporing tot reglementaire wijzigingen, ruimere verantwoordelijkheid van de producenten, enz.), Juridische analyse m.b.t. afval, inclusief de omzetting van de Europese richtlijnen, Opvolging en monitoring, inclusief de Europese rapporteringverplichtingen, Informeren van de bevolking, Verantwoordelijk voor de implementatie van de voorschriften van het afvalplan.

6 6 INLEIDING: Het begrip 'afval' Kerncijfers: Productie van "niet-mineraal " afval op Europees niveau: kg/inw./jaar in 2008 (910 miljoen ton) 23 % afkomstig van de huishoudens 26 % van de industrie 50 % van landbouw, diensten en energie waarbij nog het volgende moet worden gevoegd: mineraal afval (bouw, extractie), grond en baggerslib, en het afval geproduceerd buiten Europa in het kader van ons verbruik! 85 % van onze CO2 emissies is afkomstig van ons verbruik (productie, transport en beheer op het einde van de levensduur van de verbruikte goederen) 400 kg afval/inw./jaar maar 50 t. natuurlijke rijkdommen/inw./jaar

7 7 INLEIDING: het begrip 'afval' Overexploitatie van de natuurlijke rijkdommen, met schaars worden daarvan als gevolg

8 8 INLEIDING: van afval tot grondstof Nochtans zijn het begrip en de productie van afval sterk afhankelijk van het individu (gescheurde kleding: repareren of wegwerpen?), de periode in de geschiedenis (steenelementen in de bouw: gerecupereerd, ingegraven of gerecycleerd volgens de periode), de cultuur (fles of karaf water) de economische conjunctuur Dit betekent dat veranderingen mogelijk zijn om de productie van afval te beperken of om afvalstoffen op z n minst te zien als grondstoffen die nog nuttig kunnen worden aangewend of gevaloriseerd. Zo zien we op Europees niveau een recente consolidatie van de begrippen afvalbeheerhiërarchie(kaderrichtlijn uit 2008) en efficiënt gebruik van grondstoffen(roadmapto Ressource Efficiency -2011) als reactie op de impact van deze afvalstoffen op het milieu, en vooral wegens het risico van schaarste van de natuurlijke rijkdommen Evolutie aan de gang en sector zal een alsmaar belangrijkere plaats innemen, ook op het niveau van de bouwmaterialen.

9 9 INLEIDING: BSA in het BHG Het bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Openbare actoren en -infrastructuren Leefmilieu Brussel: Transversale thematiek: afval, duurzaam bouwen en vergunningen Net Brussel Verantwoordelijk voor het ophalen en het verwerken van het gemeentelijke afval 2 gewestelijke inzamelcentra (open voor ondernemingen) 1 verbrandingsinstallatie en 2 sorteercentra(pmd en P-K) De gemeentes Beheer van de gemeentelijke containerparken(toegang verboden voor ondernemingen) Ophaling van grofvuil Milieuverklaringen

10 10 INLEIDING: BSA in het BHG Het bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Privéactoren en -infrastructuren Privéoperators voor afvalophaling en -verwerking Commerciële contracten voor afvalophaling Enkele privésorteercentra en/of -verzamelcentra, geen enkel breekcentrum Sociale economie Project voor ophaling en/of voorbereiding voor hergebruik van BSA (Ecopole) Producenten Ruimere verantwoordelijkheid van de producenten en terugneemverplichting (Fost Plus, Val-i-Pac(Clean Site System), Bebat, Recupel, Recytyre, Valorfrit, ) Vrijwillige initiatieven Voorbeeld: Recovynil

11 11 Formation «Matériaux dans les bâtiments durables» - IBGE Printemps 2012

12 12 INLEIDING: BSA in het BHG Bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Productie Beheer Praktijken op de bouwplaats Zie vorige voordracht

13 13 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING Leefmilieu Brussel Het begrip 'afval' Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING Algemene oriëntatie Voor de werken Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL Gidsen en handleidingen Opleidingen Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN

14 14 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Algemene oriëntatie 1. Europese reglementering: kaderrichtlijn 2008/98/EG (nieuwe referentietekst inzake afval in EU) Stelt een afvalbeheerhiërarchie op: Preventie voorbereiding voor hergebruik recycling energievalorisering verwijdering Legt recyclingdoelstellingen voor 2020 vast: 50 % recycling van gemeentelijk afval 70 % recycling van bouw- en sloopafval Verplicht lidstaten tot uitwerking van afvalpreventieplannen Introduceert het concept end-of-life Omzetting in Brussels recht voorzien voor maart 2012

15 15 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Toepassing van de hiërarchie op het bouw- en sloopafval Preventie Keuze van materialen Voorbereiding voor hergebruik Recuperatie van materialen Recycling Sortering op de bouwplaats van de verschillende afvalstromen om het afval te recycleren (puin, kunststof, hout, ) Andere nuttige toepassing of valorisering Verbranding van de restfractie met energierecuperatie Verwijdering Verbranding zonder energierecuperatie of storten als er geen alternatief mogelijk is Elke producent van afval dient deze hiërarchie te respecteren!

16 16 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Algemene oriëntatie 2. Vierde afvalplan , onderworpen aan tweejaarlijkse evaluatie Specifieke voorschriften voor het BSA met als doelstelling 90 % ervan te recycleren: via diverse mechanismen de ecoconstructie aanmoedigen; selectief slopen ondersteunen en het uitbouwen van een circuit in de sociale economie voor de selectieve ontmanteling van gebouwen aanmoedigen; mogelijkheden bestuderen om een sloopafvalinventaris op te nemen; controles op de naleving van de geldende recycleerverplichting intensifiëren; sensibiliseringscampagnes organiseren i.v.m. de correcte verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen, waaronder PCB s en asbest; sorteren en recycleren op kleine bouwplaatsen promoten via proefprojecten; aanvaardbare oplossing voorzien voor de ophaling van asbesthoudend bouwafval afkomstig van kleine huishoudelijke bouwplaatsen.

17 17 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA 3. Brusselse wetgeving van toepassing op de bouwplaatsen (Alleen de afval reglementeringen zijn hier opgenomen; stedenbouw, bodem, water, geluid, enz. worden niet behandeld) Voor de werken Milieuvergunning Op de bouwplaats Gevaarlijke afvalstoffen Inerte afvalstoffen Restafval (sorteerverplichting op grote bouwplaatsen) Extra informatie: Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval, 3 e editie (BIM, 2009)

18 18 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA voor de werken Milieuvergunning (Ordonnantie van 5 juni 1997) Er dient een milieuvergunning verkregen te worden of er is een officiële verklaring vereist voor er met de exploitatie van bepaalde activiteiten, uitrustingen of ingedeelde inrichtingen wordt gestart. Bepaalde bouwplaatsen bestaan uit ingedeelde inrichtingen, zoals de inrichtingen voor het bewaren, opslaan of verwerken van afval. Specifieke procedure overeenkomstig het type vergunning. Meer informatie op Gids van milieuvergunningen

19 19 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken Gevaarlijke afvalstoffen (BBHR van 25 april 2002) Verplichting de gevaarlijke afvalstoffen aan een erkend verwijderaar over te dragen of ze zelf volgens bepaalde voorwaarden te verwijderen Verplichting een gevaarlijke-afvalstoffenregister bij te houden Speciale opslagvoorwaarden Een erkende ophaler inschakelen voor de gevaarlijke afvalstoffen / naar een gewestelijk inzamelcentrum voor chemisch afval brengen Voorbeelden van gevaarlijk afval: asbest, batterijen, accu s, gebruikte oliën, TL-lampen, potten verf, white spirit, bepaalde AEEA, behandeld hout, koolteer, Herinnering: specifieke sessie over asbest en gevaarlijke afvalstoffen op 08/05/2012

20 20 Formation «Matériaux dans les bâtiments durables» - IBGE Printemps 2012

21 21 GELDENDE WETGEVINGINZAKE BSA tijdens de werken Asbest (BBHRvan 10 april 2008) Verplichting tot verwijderen van asbest uit een gebouw voor dit wordt gesloopt Bij elke MV-aanvraag m.b.t. werken voor het verwijderen of inkapselen van asbest moet een asbestinventaris worden gevoegd; deze aanvraag wordt behandeld door het BIM Voorschriften voor verlading ( manutentie ), opslag, verpakking, Verplichting tot opstellen van een asbestinventaris voor alle werken voor het slopen / renoveren van gebouwen van > 500 m² en daterend van voor 1998 Andere verplichtingen m.b.t. gevaarlijke afvalstoffen Herinnering: specifieke sessie over asbest en gevaarlijke afvalstoffen op 08/05/2012

22 22 GELDENDE WETGEVINGINZAKE BSA tijdens de werken Inerte afvalstoffen (1/2) Verplichting tot recycleren van de steen- en zandfractie van het BSA (Besluit van 16 maart 1995) Recyclingverplichting ten laste van de aannemer Recycling is het transformeren van het puin om het als secundaire grondstof te kunnen gebruiken (bijv. in breekcentrum) Bouw-, sloop-, renovatiewerken, gebouwen, kunstwerken, wegen of andere inrichtingen Vrijstelling van de verplichting als er in een straal van 60 km geen enkele recyclinginrichting is

23

24

25 25 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken Inerte afvalstoffen (2/2) Hergebruik van het puin in wegenwerken(omzendbrief van 9 mei 1995) Toepassingen waarvoor bepaalde gerecycleerde materialen kunnen worden gebruikt Grondwerken Onderfunderingen en funderingen Wegdekken Gerecycleerde materialen die kunnen worden gebruikt Puinzeefzand Puinbrekerzand Betonpuinsteenslag Metselwerkpuinsteenslag Mengpuinsteenslag (beton en metselwerk) Asfaltpuinsteenslag

26 26 GELDENDE WETGEVINGINZAKE BSA tijdens de werken Sorteerverplichting voor niet-gevaarlijke en niet-inerte afvalstoffen geldt slechts voor bepaalde werken Ontwerp van besluit tot het invoeren van een sorteerverplichting voor de Brusselse ondernemingen voor de volgende afvalstromen: PMD, papier karton, groenafval, glas en afval waarvoor een terugneemverplichting bestaat (AEEA, batterijen, ) Vrijstelling voor de werken die niet onderworpen zijn aan een verklaring of milieuvergunning

27 27 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Transversaliteit van de thematiek van het bouw- en sloopafval (duurzaam bouwen, afval en vergunningen) Informatie Website, infofiches en dienst van de facilitator ecoconstructie Gidsen en handleidingen Praktische handleiding voor de duurzame bouw Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval Opleidingen Vrijwillige instrumenten VOORBEELDGEBOUWEN Referentiesysteem

28 28 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING Leefmilieu Brussel Het begrip 'afval' Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING Algemene oriëntatie Voor de werken Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL Gidsen en handleidingen Opleidingen Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN

29 29 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Algemene filosofie van de BSA-tools bepaald door de afvalhiërarchie ladder van Lansink Preventie Voorbereiding voor hergebruik Recycling Energievalorisering Verwijdering

30 30 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Preventie Renovatie bevoorrechten op nieuwbouw Hoeveelheid geproduceerd afval verminderen (verpakkingen, gebruik van gerecycleerde en recycleerbare producten, ) Keuze van materialen / producten rekening houdend met hun schadelijkheid: Verf en vernis in waterfase(acryl-, vinyl-, ) Natuurleien of leien uit beton, dakpannen uit gebakken aarde of uit beton Dierlijke of plantaardige lijmen, lijnoliekit,. Ontkistingsoliën op plantaardige basis, kalk, Isolatie uit plantaardige vezels...

31 om

32 Hennep ( Hennepwol (

33 RECUP TOUT - Liège

34 RECUP TOUT - Liège RECUP TOUT -

35 Chine

36 36 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Voorbereiding voor hergebruik Selectieve afbraak en hergebruik van de materialen Demontage en sortering op de bouwplaats van de elementen die hergebruikt en gerecycleerd kunnen worden Recuperatie en tweede leven van de materialen Reparatie Controle Wederverkoop Voorbeelden van materialen: Tegels, bakstenen, straatstenen, dakpannen, schoorstenen, putten, wastafels, wc s, Hout (deuren, vensters, trappen, ) Spoelbakken uit RVS, ijzerwerk, waterpompen, radiatoren, balkons uit smeedijzer, staande lampen, badkuipen,

37 37 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Recycling Sorteren aan de bron wordt bevoorrecht (beter dan later sorteren) Moet gebeuren door het sorteren op de bouwplaats te verbeteren en door een scheiding aan de bron (nieuwe containers, nieuwe praktijken) Vergroten van het aantal te sorteren fracties Energievalorisering Wanneer recycling niet meer mogelijk is Verwijdering Geen enkel alternatief mogelijk

38 38 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen Praktische handleiding voor de duurzame bouw Doelstelling: het ontwerp en de realisatie van gebouwen met hoogwaardige milieuprestaties ondersteunen, rekening houdend met de levenskwaliteit van de bewoners/gebruikers en met de economische uitvoerbaarheid. Doelgroep: architecten, studiebureaus, bouwheren en aannemers. Projectenmet een omvang van maximaal m² Structuur: afdrukbare fiches met 3 niveaus: Het niveau van de motivatie: de principes. Het niveau van de reflectie: de elementenvan de duurzame keuze. Het niveau van de actie: de uitvoering en de aanvullende informatie. MAT12 Structuur en presentatie zijn gemeenschappelijk voor elk van de fiches

39 39 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen Praktische handleiding voor de duurzame bouw 5 domeinen 62 fiches (waarvan er 4 over afval handelen) Principe van voortdurende verbetering, verdere uitdieping aan de gang om deze handleiding eind 2012 uit te breiden tot gebouwen van diverse formaten, om er tevens meer technische informatie in op te nemen, en om een efficiëntere, dynamische lezing van het elektronische document mogelijk te maken Aanvullende informatie:

40 40 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval 3e editie van de gids in 2009 (1 e ed. in 1995) Praktische tool voor een gezond beheer van de afvalstromen met respect voor het milieu als deel van de dagelijkse taken op de bouwplaats Hoofdstukken van de gids WETGEVING (milieuvergunning, afval en bodem) OPLOSSINGEN VOOR DE NUTTIGE TOEPASSING VAN DE VERSCHILLENDE TYPES AFVALSTOFFEN Afvalbeheerhiërarchie Het sorteren op de bouwwerf, het gebruik van containers en het gebruik van big bags MILIEUVRIENDELIJK VERWIJDEREN WEGENWERKEN EN WONING- EN UTILITEITSBOUW ADRESSENLIJST Evolutie van de werkelijkheid op het terrein gaat sneller dan de updates!

41 41 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 2. Opleidingen Jaarlijkse opleidingscyclus over duurzame gebouwen met een module "Bouwmaterialen Bouwafval" 3. Vrijwillige instrumenten VOORBEELDGEBOUWEN Het afval wordt behandeld in het gedeelte over de grondstoffen, als een niet-energiegerelateerde maatregel i.v.m. ecoconstructie, net zoals grondgebied, water en de aspecten comfort en gezondheid; Project om het criterium 'grondstof' te consolideren Aanvullende informatie: angtype=2060

42 42 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 3. De vrijwillige instrumenten Referentiesysteem Duurzame gebouwen (voorzien voor de toekomst): Uitwerken van een systeem voor de erkenning van de kwaliteit van een duurzaam gebouw (certificering, labeling en zelfevaluatie) Kenmerken van dit referentiesysteem Gemeenschappelijk voor de drie gewesten en aangepast aan de Belgische markt Toegankelijk voor alle soorten budgetten Aangepast aan de verschillende bestemmingen Voldoende nauwkeurig voor bijzonder hoogwaardige gebouwen Leefmilieu Brussel is de initiatiefnemer van het project Goed ontwikkelde criteria grondstof" en "afval" A priori operationeel eind 2012

43 43 LOPENDE PROJECTENOP HET VLAK VAN BSA Consolidatie van de aspecten verbonden aan grondstoffen en afval in de algemene tools voor duurzame gebouwen Algemene reflectie over de wetgeving (inventaris, gebruik van gerecycleerde granulaten op bouwplaatsen, ) Geleidelijke implementatie van de voorschriften van het afvalplan Twee concrete projecten in het kader van de Alliantie Werkgelegenheid Milieu

44 44 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING Leefmilieu Brussel Het begrip 'afval' Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING Algemene oriëntatie Voor de werken Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL Gidsen en handleidingen Opleidingen Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN

45 45 LOPENDE PROJECTENOP HET VLAK VAN BSA Alliantie Werkgelegenheid Milieu Fiche 25-3: mobiliseren van de Sociale economie in de duurzame bouwsector door inschakeling van laaggekwalificeerde werkzoekenden, as 'selectieve afbraak' Drie projecten gedragen door LB Studie "Ceraa / Rotor" Hergebruikgids Project voor de activering van de afvalverwerkingskanalen

46 46 LOPENDE PROJECTENOP HET VLAK VAN BSA 1. Hergebruikgids Gemeenschappelijk project van het BHG en het Waalse Gewest (1/3 2/3), ondersteund door Ressource, CCBW en CIFFUL December 2011 tot december 2013 Doelstelling: het uitwerken van een praktische gids om selectieve afbraak, sortering op de bouwplaats, hergebruik van gerecupereerde materialen en gebruik van gerecycleerde producten te bevorderen. Methodologie in 4 hoofdfasen Opstellen van de gids op basis van reeds uitgevoerde werken gericht op "hergebruik" Verbeteren van de gids op basis van ervaring opgedaan op 5 openbare proefbouwplaatsen Creëren van een expertisenetwerk Communicatie over en verspreiding van de praktische gids

47 47 LOPENDE PROJECTENOP HET VLAK VAN BSA 2. Project voor de activering van de afvalverwerkingskanalen Project van Rotor in samenwerking met FEBRAP en Groupe One Januari tot september 2012 Doelstelling: activeren van het kanaal van het hergebruik in het BHG om vraag en aanbod met elkaar te verzoenen Methodologie in 4 hoofdfasen Opstellen van een jaarboek van de verkopers van bouwmaterialen actief op de Brusselse markt Verrichten van test transacties Proefproject samen met ETA om een eventuele "voorbereiding voor hergebruik -fase te testen Communicatie over het project (voordracht in architectuurscholen, artikels in gespecialiseerde vakbladen en bladen voor het grote publiek, )

48 TITEL EERSTE HOOFDSTUK TITEL TWEEDE HOOFDSTUK TITEL DERDE HOOFDSTUK 48 DANK U VOOR UW AANDACHT