HEALTHCARE NETWERKEN IN DE ZORG VOOR DE ZORG BEVEILIGING. ZIS/EPD voor de genetwerkte zorg. Van bolt-on naar built-in security

Transcriptie

1 HEALTHCARE HET CSC MAGAZINE OVER ICT-OPLOSSINGEN EN DIENSTEN VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Nummer NETWERKEN IN DE ZORG VOOR DE ZORG Lorenzo ZIS/EPD voor de genetwerkte zorg BEVEILIGING Van bolt-on naar built-in security

2 IN DIT NUMMER HEALTHCARE MAGAZINE NUMMER NIEUWS 6 TITELARTIKEL KLAAR VOOR DE COMPLEXITEIT VAN DE GENETWERKTE ZORG? De zorg van nu vraagt om nieuwe, brede technologische oplossingen 10 VISIE BETERE INFORMATIE VOOR BETERE BESLISSINGEN Interview met Dr. Robert Wah, Chief Medical Officer bij CSC 12 REPORTAGE Digitale netwerken in de ziekenhuisapotheek Meer aandacht voor de patiënt 16 INNOVATIE Slagvaardige informatievoorziening voor zorginstellingen Met minder investeringen in ICT een betere informatievoorziening 19 INNOVATIE integrale informatiebeveiliging Van bolt-on naar built-in security 21 interview MicroHIS X Patiëntenportaal bewijst zijn nut Huisarts Pieter Vrijdag deelt zijn ervaringen 2 COLOFON CSC HEALTHCARE MAGAZINE is een uitgave van isoft Nederland BV, a CSC Company Mendelweg 32, 2333 CS Leiden Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info.hg.nld@csc.com Redactie: Twan Weegels, Nicoline van Wiggen Teksten: Nicoline van Wiggen Ontwerp en vormgeving: Vidya Gangaram Panday

3 stormkracht TWAN WEEGELS Country Manager Benelux CSC s Healthcare Group Internet als hype: het is nog niet eens zo lang geleden dat zelfs topbestuurders er zo over dachten, als iets wat wel zou overwaaien. In de zorg ben ik ze niet vaak tegengekomen. En dat is maar goed ook, want inmiddels vragen, nee eisen, patiënten internettoegang in de zorginstelling van hun keuze. Het liefst op hun eigen mobiele apparatuur. De netwerksamenleving vindt zijn weg naar de zorg, stormenderhand. De volledige kracht van internet en van andere netwerken ziet u die als zorginstelling of zorgverlener tijdig? Weet u wat ze kunnen betekenen voor uw processen en bedrijfsvoering? En weet u ook wat er technisch op u afkomt? Is uw infrastructuur erop voorbereid? En de cruciale vraag: is de beveiliging ervan op orde? toekomst (p ), in Achtergrond kijken we naar de ontwikkelingen in farmaceutische netwerken (p ) en in de huisartsenreportage (p ) vertelt Pieter Vrijdag over de inzet van het MicroHIS X Patiëntenportaal in zijn praktijk. De netwerksamenleving betekent een omslag in de manier waarop we denken en werken. De voordelen zijn er voor iedereen, de onzekerheden in de vorm van aanvallen of inbraken worden vooral aan de ICT-kant gevoeld. Neem contact met ons op als u meer wilt weten over hoe u uw ICT veilig en toekomstbestendig kunt opzetten. Een storm met windkracht 11 woedt ook niet iedere dag. Maar als hij komt, is het goed om erop voorbereid te zijn. In deze editie van het CSC Healthcare Magazine staan netwerken centraal. CSC s topadviseur voor het medische werkveld, Dr. Robert Wah, geeft zijn visie op zorgnetwerken van de Twan Weegels OVER CSC CSC levert wereldwijd ICT-oplossingen en diensten. Het bedrijf heeft zijn hoofdkantoor in Falls Church, Virginia, in de VS, en telt medewerkers in meer dan 70 landen. Kijk voor meer informatie over CSC in Nederland op en voor meer informatie over de Healthcare Group van CSC in Nederland op CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

4 NIEUWS Facturatie nieuwe stijl: overzicht Snel en correct factureren is voor zorginstellingen belangrijker dan ooit. Maar waar in het facturatieproces valt het verschil te maken? Overzicht is het sleutelwoord bij de nieuwe generatie facturatiesoftware die momenteel bij CSC van de band rolt. Het resultaat: glasheldere totaaloverzichten en snel inzicht in bijvoorbeeld openstaande posten. Zo is in een oogopslag duidelijk wat de redenen zijn voor blokkades in factuurposten, en kan er direct actie worden ondernomen. Daarbovenop komen uitgebreide mogelijkheden om de gegevens te filteren op relevante informatie. Inzoomen kan bijvoorbeeld op afdeling, specialisme, verrichting, of te belasten instantie. Met één zoekopdracht staan de gegevens op het scherm. Per post is er bovendien uitgebreide detailinformatie beschikbaar. Dat is nog eens facturatie nieuwe stijl. Een nieuwe go-live voor Lorenzo, geheel volgens planning. Begin oktober is CSC s ZIS/EPD live gegaan bij opnieuw een ziekenhuis in Groot-Brittannië. Het Tameside-ziekenhuis, nabij Manchester, nam het Lorenzo ZIS/EPD in gebruik na een implementatietijd van slechts enkele maanden. Meer dan 2000 medewerkers werden getraind in het gebruik van Lorenzo, en voorafgaand aan de go-live werden 5,5 miljoen data-items overgezet naar het nieuwe systeem. Lorenzo brengt nu alle beschikbare informatie rond een patiënt bij elkaar en zorgt voor efficiëntere communicatie. Ook worden de medisch specialisten en andere zorgverleners van het Tamesideziekenhuis tijdig geattendeerd op bijvoorbeeld openstaande taken of medicatiefouten. Hierdoor verwacht het ziekenhuis betere patiëntzorg en efficiëntere bedrijfsvoering te realiseren. Lorenzo wint terrein in het Verenigd Koninkrijk, waar het afgelopen jaar nog eens zes ziekenhuistrusts voor het systeem kozen. Nieuwe go-live Lorenzo 4

5 Naadloze medicatieoverdracht bij verblijf op OK of IC Veel ziekenhuizen beschikken voor hun patiënten op de OK of IC over een Patient Data Management System (PDMS), dat specifieke informatieondersteuning verzorgt over de patiënt tijdens deze kritieke behandelfases. Vaak wordt in het PDMS ook de medicatie geregistreerd die de patiënt tijdens het verblijf op de OK of IC krijgt toegediend. Belangrijk op de OK of IC, maar dit draagt niet bij tot een integraal medicatiedossier en is mogelijk ook een bron van fouten. Op het moment dat de patiënt naar de IC of OK gaat of terugkomt, vindt namelijk een overdracht plaats van de medicatiegegevens. Deze worden handmatig bijgewerkt in PDMS of regulier medicatiesysteem. Is dit iets wat u herkent? Centrasys/EVS beschikt nu over een speciale PDMSkoppeling. Deze zorgt voor effectieve communicatie tussen Centrasys/EVS en het PDMS, wat de kans op fouten bij de medicatieoverdracht kleiner maakt. De Centrasys PDMS-koppeling geeft IC- en OK-artsen in het PDMS meteen inzicht in de medicatie die de patiënt tijdens het verblijf op de verpleegafdeling heeft gebruikt. Vanuit het PDMS kunnen zij de opdracht geven om de medicatie zoals die in Centrasys geregistreerd staat, te stoppen. Tegelijkertijd beschikt de ziekenhuisapotheek altijd over een compleet, up-to-date medicatieprofiel van de patiënt, omdat alle nieuwe of gewijzigde medicatieopdrachten vanuit het PDMS aan Centrasys worden doorgegeven. Hierdoor blijft het overzicht bewaard en bewaakt, en kunnen nieuwe medicatieopdrachten tijdig logistiek worden verwerkt. Bij terugkeer van de patiënt op de verpleegafdeling kan het medicatieprofiel van de patiënt weer via Centrasys/EVS worden voortgezet of aangepast. Hierdoor is het meest recente overzicht direct weer beschikbaar voor artsen en verpleegkundigen in de klinische situatie. De Centrasys PDMS-koppeling maakt medicatieoverdracht transparant: altijd complete, bijgewerkte medicatieprofielen in Centrasys en in het PDMS. e v e n e m e n t e n agenda Ook de komende tijd is het CSC Healthcare team weer aanwezig op tal van grotere en kleinere evenementen om u te spreken, te horen welke uitdagingen ICT-breed er in uw zorgorganisatie spelen, en te laten zien welke oplossingen CSC voor de gezondheidszorg uw instelling te bieden heeft. Zo zijn we de komende maanden met een stand vertegenwoordigd op de Dag van de GGZ (stand 1), op HIMSS14 in de VS (stand 6565, hal D), op de Huisartsbeurs 2014 (stand D090), op Zorg & ICT 2014 (stand E108, hal 1) en op het NedHIS & EZD congres Op een aantal andere evenementen, waaronder MIC2013, zijn leden van het CSC Healthcare team aanwezig als deelnemer. Kom langs op een van deze evenementen. Wilt u alvast een afspraak maken of wilt u weten of een van de CSC Healthcare teamleden aanwezig is op een evenement buiten deze lijst? Neem contact op via info.hg.nld@csc.com. ICT voor bevolkingsonderzoek darmkanker In 2014 gaat het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker van start, om darmkanker bij meer mensen in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Voor zorgorganisaties komt er behoorlijk wat planning en logistieke organisatie bij het onderzoek kijken, en is er veel werk nodig aan de ICT-infrastructuur voor het onderzoek. Ook CSC draagt bij aan de benodigde ICT voor het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker. Voor het onderzoek is een speciaal landelijk informatiesysteem opgezet: ColonIS. CSC zorgt er momenteel voor dat in ziekenhuizen door heel Nederland de informatiesystemen voor endoscopie en pathologie gegevens met ColonIS kunnen uitwisselen. Het gaat dan om pathologieverslagen en onderzoekgegevens. Het predicaat integratie technisch gereed is in de voorbereidingsfase door het RIVM als eerste aan CSC toegekend. De systeemintegratiespecialisten van CSC leveren op deze manier hun bijdrage aan de strijd tegen darmkanker. Samen beter worden CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

6 TITELARTIKEL Klaar voor de complexiteit van de genetwerkte zorg? 6 De netwerkmaatschappij. Al in 1999 introduceerde de Nederlandse wetenschapper Jan van Dijk de term in zijn gelijknamige boek. Met de razendsnelle groei van internet is de netwerkmaatschappij een feit geworden. Digitale netwerken zijn op geen enkel vlak meer weg te denken, of het nu in de politiek is, of in het bedrijfsleven, het onderwijs of de zorg. Netwerken geven de maatschappij in zijn geheel opnieuw vorm. Wat betekent dat voor de zorg? Kijk alleen al naar de fysieke wereld, en we zien wat er de afgelopen tien jaar veranderd is. Van een wereld waarin gedacht en gehandeld werd vanuit het gebouw, naar een nieuwe wereld waarin het netwerk leidend is. En waar in de oude wereld de patiënt, de zorgverlener en de zorginstelling nog begrensd werden door het gebouw, kent de genetwerkte zorg geen fysieke barrières meer. PatiËntenportaal Zo doorlopen patiënten een hele keten van zorg die niet meer per se aan het ene gebouw van een enkele zorginstelling gekoppeld is. Dankzij netwerktechnologie begint het zorgtraject nu al meestal in hun eigen huis. Bijvoorbeeld met het doorgeven van hun dagelijkse meetwaarden via telemonitoring, of met het maken van een afspraak bij een zorgverlener of zorginstelling via een patiëntenportaal. En we kijken er niet meer van op als ze van tevoren de beoordeling door medepatiënten of door de media van die zorgverlener of instelling hebben opgezocht op internet. Locatieonafhankelijk Ook is het niet moeilijk te zien dat de hele organisatiestructuur van zorginstellingen ontkoppeld is geraakt van gebouwen. Zorgverleners of delen van de organisatie hoeven niet langer in of bij het gebouw van de oorspronkelijke zorginstelling te werken, maar kunnen dankzij netwerktechnologie op afstand deel uitmaken van de organisatie. De verbindende factor is ook hier niet langer een gebouw, maar een netwerk. Specialisatie en fusies hebben daaraan ook hun bijgedrage geleverd. Zorginstellingen zijn zelf netwerken geworden, met kleinere locaties of verpleeginstellingen waarvoor zij bijvoorbeeld de medicatielogistiek afhandelen. En op hun beurt maken ze ook weer deel uit van netwerken, met zorgverleners uit de eerste lijn, met andere zorginstellingen in de regio, met topklinische ziekenhuizen. De genetwerkte zorg, gebaseerd op samenwerking los van locatie, is een feit. Kiezer Dit alles heeft een belangrijke impact gehad op de rol van de zorginstelling, en op die van de zorgverlener en de patiënt. De muren van de zorginstelling zijn virtueel geworden, de zorgverlener heeft in veel gevallen een minder vaste relatie met de zorginstelling, en de patiënt is als het ware een zwevende kiezer in de zorg geworden dankzij zijn eigen deelname aan netwerken mondiger, kritischer en beter geïnformeerd dan ooit. Met andere woorden: de klassieke 1:1:1-relatie tussen zorginstelling, zorgverlener en patiënt is losgelaten, ontkoppeld. De verbanden zijn losser geworden. De genetwerkte zorg biedt nieuwe mogelijkheden en zorgt tegelijkertijd voor een veelvoud aan nieuwe uitdagingen. Is het allemaal nog wel bij te houden?

7 CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

8 TITELARTIKEL ICT voor de genetwerkte zorg 8 Het ontstaan van de genetwerkte zorg betekent ook nogal wat voor de ICT van zorginstellingen. Op alle niveaus van de bedrijfsvoering. Dat biedt nieuwe mogelijkheden en zorgt tegelijkertijd voor een veelvoud aan nieuwe uitdagingen. Is het allemaal nog wel bij te houden? Bij veel zorginstellingen is het al een hele klus om de ICT draaiende te houden, met vaak relatief kleine teams. Die daarbij ook nog eens een hele reeks aan vaardigheden en expertisegebieden te bestrijken hebben. Hoe hou je in zo n situatie het overzicht? Hoe blijf je up-todate, en hoe stippel je de juiste strategie voor de toekomst uit? Impact Wat is precies de impact van genetwerkte zorg? Om te beginnen houdt de ICT niet langer op bij de grenzen van het gebouw. Er hoeft niet langer sprake te zijn van bekabeling, PC s en een eigen datacentrum. ICT kan over gebouwen heen gelegd worden. Voor veel organisaties in het bedrijfsleven en bij de overheid gebeurt dat al in de vorm van cloudtechnologie. Een technologie die voldoende schaalbaarheid en flexibiliteit biedt, en directe aanknopingspunten met netwerken van andere organisaties. Binnen cloudtechnologie zijn veel varianten mogelijk; zoals private cloudomgevingen die op de eigen locatie staan en geheel afgeschermd zijn van internet, of in de vorm van Infrastructure as a Service. Alle voordelen daarvan zijn duidelijk: de kostbare wedloop in hardware-investering wordt doorbroken en de infrastructuur is altijd beschikbaar zodra nodig. Bovendien worden continuïteit en kwaliteit belegd bij derden, wat de interne organisatie ontlast en wat tezamen met een adequate SLA de noodzakelijke garanties biedt. Bij de afweging welke oplossing het beste is in een gegeven situatie, en bij het beveiligen van de omgeving op topniveau, komt vervolgens wel veel technische kennis en ervaring kijken. Legacy Een stap verder dan de infrastructuur betekent de overgang naar genetwerkte zorg dat bestaande oplossingen misschien niet langer toereikend zijn. Legacy-applicaties kunnen een belemmering vormen, omdat ze niet flexibel genoeg zijn voor het netwerkparadigma of een oplossing bieden op een ander detailniveau dan nu vereist is. Vaak ook is het lastig om van de deeloplossingen die applicaties bieden te komen tot een totaaloplossing. Applicatierationalisatie of datavirtualisatie kunnen dan aan de orde zijn. Transformatie Of het kan nodig zijn om de ICT beter te laten aansluiten bij de bedrijfsprocessen, of om de infrastructuur helemaal opnieuw op te zetten. Want genetwerkte zorg stelt drastisch andere eisen. Denk alleen maar aan de enorme groei van netwerken. Die kan het nodig maken om het eigen datacentrum te outsourcen, of om zelfs over te gaan tot een benadering waarin internet centraal staat. Dat kan de kosten in de hand houden en de schaalbaarheid garanderen. Applicaties voor zorgverleners kunnen dan worden afgenomen as a service en het wordt mogelijk om de verbinding te leggen met collega-instellingen in de regio of elders in het land. CSC geeft invulling aan de vragen die de interne organisatie op de ICT-afdeling afvuurt: want waar blijft die WiFi-toegang, en waarom doen we geen VoiPtelefonie? Herinrichting vergt vergaande expertise, al is het alleen maar om alle consequenties van keuzes volledig te overzien. Niet zelden ook vergt het een compleet andere benadering. CSC helpt hierbij. En CSC geeft tegelijk invulling aan alle vragen van het nu die de interne organisatie op de ICT-afdeling afvuurt: want waar blijft die WiFi-toegang voor patiënten, en waarom doen we geen VoiP-telefonie? Het is een aanpak die uiteindelijk tevreden interne klanten oplevert en kosten bespaart, maar die wel vertrouwdheid met de materie vraagt. CSC levert die expertise, naast de technische mogelijkheden, en helpt bij de hele transformatie.

9 Lorenzo voor de genetwerkte zorg Organisatiebreed live met Lorenzo door uitlevering via een secure netwerk; in Engeland is dat dagelijks werk. Een ander gevolg van de genetwerkte zorg is dat er een veel grotere dynamiek is, dat er sneller geschakeld moet worden. De genetwerkte zorg vraagt immers een omslag in het denken. Van denken in organisaties en processen naar denken in virtuele netwerken en gegevens. Gegevens die over de organisatiegrenzen heen worden gedeeld. De applicaties die dit optimaal ondersteunen zijn open gericht op samenwerking en gegevensuitwisseling omdat niet langer voorspelbaar is met welke andere applicaties aangekoppeld gaat worden. En juist ook voor een ZIS/ EPD geldt in de genetwerkte zorg dat het accent verschuift van procesgericht naar casusgericht; de patiënt en zijn gegevens staan centraal. Het eerder dit jaar verschenen visiedocument Registratie aan de bron van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) sluit hierbij aan. Het signaleert de randvoorwaarden voor goede zorgdocumentatie en het gebruik van zorggegevens. Eenmalige registratie, probleemgeoriënteerde verslaglegging in een geïntegreerd patiëntdossier, zorgdocumentatie in het primaire zorgproces en het gebruik van internationale standaarden zijn de voorwaarden die tussen nu en het jaar 2020 gerealiseerd moeten worden. Het Lorenzo ZIS/EPD van CSC is zo n open en gegevensgerichte oplossing, die zorgt voor betere gegevensuitwisseling en dus ook voor betere samenwerking tussen zorgverleners en zorginstellingen. De informatie vanuit de processen komt gestructureerd samen rond de patiënt, wordt gedeeld tussen zorgverleners en zorgorganisaties op basis van internationale standaarden en het is de patiënt, de casus, die leidend is. Big bang En over netwerken gesproken: Lorenzo wordt in het nieuwste model uitgeleverd as a service, vanuit een gehoste omgeving. Daarbij maken we gebruik van de kennis en de implementatie-ervaring die is opgedaan in het Verenigd Koninkrijk. Uitlevering vanuit een gehoste omgeving heeft grote voordelen, zowel tijdens de uitrol als in de onderhoudsfase. Om te beginnen kan de uitrol big-bang plaatsvinden: organisatiebreed live met Lorenzo door uitlevering via een secure netwerk, in Engeland is dat dagelijks werk. Overigens blijft ook een gefaseerde overgang naar Lorenzo mogelijk. Technisch gezien zijn beide mogelijkheden een optie voor de zorginstelling. De upgrades van de omgeving vinden in de onderhoudsfase vervolgens plaats met zero-downtime voor de eindgebruiker. Dat is een belangrijk gegeven als het gaat om SEH s, waar de software 24 uur per dag beschikbaar moet zijn. Upgraden kan in een hostingcentrum bovendien voor de hele omgeving tegelijkertijd en zonder extra inspanning van de eigen ICT-afdeling van de zorginstelling. Beveiliging Dat laatste is een van de punten die uitlevering van Lorenzo vanuit een gehoste omgeving zo interessant maakt voor zorginstellingen: de beheerslast drukt niet op de eigen organisatie, wat de oplossing kostenefficiënt maakt. Daarnaast is een gehoste omgeving sterk schaalbaar. In het geval van uitbreiding van de zorginstelling is een extra locatie of zelfs een extra organisatie gemakkelijk bijgeschakeld, via de configuratie. In dit model zijn daar noch in tijd, noch in infrastructuur grote investeringen voor een zorginstelling mee gemoeid. Een extra locatie kan direct worden geconfigureerd, en voor een nieuwe organisatie kan de configuratie technisch binnen een paar dagen worden afgerond. Bovendien ondersteunt de genetwerkte omgeving van Lorenzo aparte entiteiten, dus de situatie waarin organisaties niet fuseren, maar een losser samenwerkingsverband aangaan. En ook zaken als back-ups en beveiliging zijn in een gehoste omgeving meteen goed geregeld. vernieuwing Maar los van de voordelen van uitlevering as a service is misschien nog wel het belangrijkste aspect voor ziekenhuizen dat CSC ook hier helpt met het transformatieproces. Voor zorginstellingen die van hun oude ZIS/EPD overgaan naar Lorenzo, maakt CSC het mogelijk om de inrichting uit de oude omgeving om te zetten naar een inrichting die beter aansluit bij de eigenlijke zorgprocessen. Met de invoering van Lorenzo hoeft dus niet vastgehouden te worden aan oude processen, maar kunnen nieuwere, doelmatiger processen worden gedefinieerd en gerealiseerd. Ook hier maakt CSC dus de transformatie mogelijk naar een nieuwe omgeving; een omgeving waarin directe gegevensuitwisseling vanzelfsprekend is, samenwerking volop wordt ondersteund en de patiënt topzorg krijgt. CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

10 BETERE INFORMATIE VOOR BETERE BESLISSINGEN 10 Dr. Robert Wah is met zijn ervaring als eerste plaatsvervangend nationaal coördinator voor de invoering van een elektronisch patiëntendossier in de VS en als Elected Chair van de American Medical Association een autoriteit op het gebied van zorg-ict. Bij CSC is hij als Chief Medical Officer verantwoordelijk voor strategie en voor de klinische toets op de ICToplossingen die CSC uitbrengt voor de gezondheidszorgmarkt. Opgeleid als endocrinoloog, is hij nog altijd werkzaam als chirurg en opleider aan de National Institutes of Health en het Walter Reed National Medical Center. Voor CSC Healthcare Magazine geeft hij zijn visie op informatietechnologie in de zorg en op de unieke positie die CSC inneemt.

11 VISIE Als we kijken naar de zorg van vandaag de dag, dan zien we dat de manier waarop we zorg aan patiënten leveren overal ter wereld aan het veranderen is. En die verandering vindt grotendeels plaats langs dezelfde lijnen. We betreden een tijdperk waarin patiëntenzorg georganiseerd is in teams die verschillende locaties en zorgspecialismen overstijgen. De zorg concentreert zich in deze virtuele teams rond de individuele patiënt. Het vereist aanmerkelijk meer coördinatie dan voorheen om de teamleden gezamenlijk voor de patiënt te laten zorgen. En dat is waar technologie een belangrijke rol kan spelen. Om een voorbeeld te geven: hoewel er een consolidatieslag is geweest van zorgfaciliteiten en zorgorganisaties, geloof ik erin dat technologie ook kleinere praktijken en groepen van artsen tezamen kan brengen met andere zorgverleners, zodat het niet langer nodig is om fysiek samen te komen. Zodoende kunnen we zorg blijven leveren met een heterogeen spectrum van grotere organisaties tot kleinere praktijken. Een andere belangrijke manier waarop technologie een rol kan spelen, is door krachtige tools te leveren voor klinische beslissingsondersteuning. Met andere woorden, technologie kan helpen om artsen en andere zorgverleners betere informatie te geven, zodat ze beter voor hun patiënten kunnen zorgen. Mijn kijk op ICT en zorg, en op de rol van CSC in de gezondheidszorg, is dat we werken aan het transformeren van de gezondheidszorg door betere informatie te leveren voor betere beslissingen: de juiste informatie voor de juiste persoon op de juiste plaats en tijd. Dit concept noemen we gecoördineerde zorg. Het gaat erom alle relevante informatie over de patiënt bij elkaar te brengen op een manier die iedereen die bij de zorg betrokken is patiënten zelf, artsen, onderzoekers, regeringen om betere beslissingen te nemen. Van papier naar digitaal Wat nodig is om op dat punt uit te komen, is een daadwerkelijk digitale omgeving. Overal ter wereld wordt momenteel vooruitgang geboekt met het omzetten van de zorg naar digitale werkomgevingen. In die ontwikkeling zijn drie stadia te onderscheiden. De eerste is de overgang van papier naar een digitaal platform. Dat is een proces dat in de meeste landen momenteel plaatsvindt. De volgende fase is dat we die digitale informatiebronnen met elkaar willen verbinden. Dit is ook iets wat we overal ter wereld zien gebeuren. In Nederland bijvoorbeeld heeft CSC het LSP gerealiseerd, dat de medische informatiestroom tussen zorgverleners regelt. En ten slotte is er als een logische consequentie van de eerste twee stadia de stap dat we de informatie die aanwezig is in dat digitale netwerk willen gaan analyseren. Dankzij de techniek kan dat op een krachtiger manier dan ooit tevoren. Visie In de toekomst voert deze hele ontwikkeling tot één groot platform voor de gezondheidszorg. We komen daarmee los van informatie in afzonderlijke databases of servers, en krijgen de beschikking over een groot, genetwerkt platform dat vanaf veel verschillende locaties toegankelijk is. Ik stel me dit platform graag voor als een virtuele informatiepool. Ik zie voor me hoe mensen zich om deze pool heen scharen: artsen, patiënten, farmaceuten, onderzoeksinstellingen, regeringen. Iedereen in de zorg zal aan deze informatiepool willen bijdragen en er informatie aan willen onttrekken. Deze virtuele informatiepool zal zeer waarschijnlijk afhankelijk zijn van cloudtechnologie en absoluut de sterkst beschikbare internetbeveiliging nodig hebben. Ik zie zorg-ict, internetbeveiliging en cloudtechnologie tezamen komen, met de patiënt in het middelpunt. Bij CSC zijn we uitzonderlijk goed gepositioneerd om deze informatiepool te helpen bouwen en in een netwerkstructuur onder te brengen, aangezien we de nodige delen van een dergelijk allesomvattend systeem nu al leveren. Internetbeveiliging Het gaat absoluut essentieel worden om de krachtigste internetbeveiligingsmethodes te gebruiken, zodat we de uiterst persoonlijke en vertrouwelijke informatie kunnen beschermen die patiënten ons toevertrouwen. Zonder die allerhoogste gradatie van beveiliging kunnen we niet over de informatiepool beschikken waar we allemaal gebruik van willen maken. Bij CSC leveren we internetbeveiliging aan veel andere sectoren naast de zorg, zoals aan de financiële sector, om te helpen hun vitale informatie te beschermen. We kunnen de expertise opgedaan in andere sectoren toepassen op de bescherming van informatie in de gezondheidszorg. Hetzelfde geldt voor onze cloudoplossingen, die door Gartner als de beste worden bestempeld. Betere beslissingen Al die ervaring in internetbeveiliging en cloudoplossingen brengen we mee naar de zorg-ict. Daarmee maken we het zorgverleners straks mogelijk om deel te nemen aan het gezondheidszorgplatform van de toekomst en om betere beslissingen te nemen voor hun patiënten. CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

12 REPORTAGE Digitale netwerken in de ziekenhuisapotheek meer aandacht voor de patiënt 12 S inds de introductie van ICT in ziekenhuisapotheken hebben digitale netwerken een hoge vlucht genomen. Er is elektronische gegevensuitwisseling mogelijk tussen locaties en met andere zorgverleners, zowel binnen als buiten de eigen instelling. Wat is er veranderd in de ziekenhuisapotheek, en wat zien ziekenhuisapothekers in hun werkveld als belangrijke ontwikkelingen in de komende jaren? CSC Healthcare Magazine sprak met Deline Hiel en Imke Vegter van Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp. Van administratie naar verificatie Een heel zichtbaar verschil in iedere ziekenhuisapotheek is dat de koppeling van systemen alleen al heeft gezorgd voor een sterke vermindering van administratief werk. Het handmatig uitschrijven van recepten en de hoeveelheid overschrijfwerk is sterk gereduceerd; artsen voeren nu medicatie rechtstreeks in systemen in. Voorheen schreven artsen strookjes uit, die handmatig werden ingevoerd door de apothekersassistenten, vertelt Imke Vegter, pharmacy practitioner bij Rijnland Ziekenhuis. ICT speelt gewoon een veel grotere rol dan tien, vijftien jaar geleden. Alle logistieke processen, het bestellen, alles draait nu op ICT. Vroeger werkten we bijvoorbeeld nog met minikaartjes en moest je handmatig checken of de hoeveelheid onder de minimumvoorraad was. Dat gaat nu allemaal automatisch. Het accent voor de ziekenhuisapotheek anno 2013 is dus verschoven van administratie naar verificatie, wat in de basis mogelijk is gemaakt door ICT. Ook het overheidsbeleid is hierbij van invloed geweest: de afgelopen vijf jaar is er vanuit de overheid veel aandacht geweest voor het verbeteren van de patiëntveiligheid. Denk aan de VMS (Veiligheidsmanagement)-thema s voor de Nederlandse ziekenhuizen, die in 2008 door de minister werden opgesteld met als doelstelling om in vijf jaar tijd alle vermijdbare schade met 50% te reduceren. En aan de Richtlijn Medicatieoverdracht, die het verplicht heeft gesteld dat er bij ieder contact met een zorgverlener een actueel, geverifieerd medicatieoverzicht van de patiënt aanwezig moet zijn. Patiëntveiligheid De invoering van systemen, bijvoorbeeld voor medicatieoverdracht, heeft veel inspanning gevergd, maar heeft ook heel veel opgeleverd, zegt Deline Hiel, ziekenhuisapotheker in Rijnland Ziekenhuis. Nu is er veel meer inzicht. Dat is enorm belangrijk voor de patiëntveiligheid. Om tot een oplossing te komen, zijn ook hier openheid van systemen en gegevensuitwisseling een noodzakelijke randvoorwaarde. CSC heeft voor zijn apotheekinformatiesysteem Centrasys een medicatieviewer ontwikkeld, waarmee de gegevens die beschikbaar zijn via het Landelijk Schakelpunt (LSP) bekeken kunnen worden. Medicatieoverdracht blijft een heel complexe materie, vult Deline aan. Je hebt een huisarts die voorschrijft, en behalve bij de eigen apotheek haalt de patiënt ook wel eens iets bij een andere apotheek, of bij de drogist, of zelfs via internet. De enige die het totaaloverzicht heeft, is de patiënt, maar die weet dan vaak weer niet wat hij precies gebruikt. Vooral voor patiënten die op leeftijd zijn of meerdere middelen hebben, is dat vaak lastig.

13 CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer

14 REPORTAGE Genetwerkte omgeving De communicatie en samenwerking met andere zorgverleners, binnen en buiten de eigen muren, en met openbare apotheken is verbeterd door digitale netwerken, en de patiëntveiligheid hoger. Door het integreren van systemen zie je een veel breder beeld van de patiënt ontstaan. Ook geven systemen relevantere signalen naar artsen en apothekers, zegt Deline Hiel. Het wordt gemakkelijker om samen te werken met andere zorgverleners binnen het ziekenhuis. En we worden ook steeds meer een genetwerkte omgeving met onze collega s in de eerste lijn. Huisartsen kunnen nu digitaal patiënten insturen of bijvoorbeeld een röntgenfoto aanvragen in het ziekenhuis. Die communicatie gaat inmiddels helemaal digitaal. Ook door de Richtlijn Medicatieoverdracht hebben wij veel meer contact met onze eerstelijnscollega s van de openbare apotheken, omdat we daar gegevens opvragen en ook weer aan versturen op het moment dat de patiënt met ontslag gaat. Nieuwe rol Nu netwerken de communicatie vergemakkelijken en administratief werk ontdubbelen, komt een nieuwe rol in zicht voor de ziekenhuisapotheek. Van een administratief en verifiërend takenpakket in de richting van een adviserende rol. Meer toegevoegde waarde dus voor de apotheker en de apothekersassistent. Deline Hiel: Op dit moment hebben we de apothekersassistenten steeds meer beschikbaar doordat het vele werk aan medicatieverificatie en het afstemmen van medicatie in de complexe situatie met alle zorgverleners deels kan worden overgenomen door systemen en netwerken. Dat scheelt erg veel tijd. Als apotheek kun je daardoor veel dichter bij het zorgproces zelf gaan staan. Onze toegevoegde waarde wordt dan groter. We kunnen bijvoorbeeld voorlichting aan patiënten gaan geven. Ook kunnen we helpen om de medicatietoediening efficiënter te laten verlopen. Apothekersassistenten zouden bijvoorbeeld kunnen worden ingezet om de verpleging te helpen met het voorbereiden van intraveneuze medicatie. Dichterbij de patiënt In Rijnland Ziekenhuis zijn we momenteel aan het uitrollen dat we alle patiënten ook zelf spreken. Zo spreekt de Vosmer Photography