De Toekomst van het Nederlands burgerlijk procesrecht

Transcriptie

1 De Toekomst van het Nederlands burgerlijk procesrecht ONDER REDACTIE VAN MR. DRS. M.L. HENDRIKSE EN PROF. MR. A.W. JONGBLOED KLUWER Kluwer - Deventer

2 Inhoud Vöorwoord V Algemeen deel Hoofdstuk 1 Liever renovatie dan nieuwbouw: enkele wijzigingsvoorstellen aangaande het Nederlands burgerlijk procesrecht M.L. Hendrikse 1.1 Inleiding Voorstel 1: aanscherping van de algemene regel dat de rechter ambtshalve rechtsgronden aanvult (art. 25 Rv) Voorstel 2: aanpassing van het voorschrift afschrift in de brievenbus of afschrift per post ex art. 47 Rv Voorstel 3: herintroductie van de 'eigen beursje'-regeling ex art. 58 oud Rv Voorstel 4: introductie van vakspecialistische (comparitie)rechters en lekenrechters Voorstel 5: introductie van de substantieringsplicht in de verzoekschriftprocedure Voorstel 6: afschaffing van art. 164 lid 2 Rv Conclusie 17 Hoofdstuk 2 They have a dream... een fundamenteel nieuw wetboek van rechtspleging H.J. Snijders 2.1 Inleiding Het algemeen normatief toetsingskader Overheidsrechtspraak en andere vormen van geschilbehandeling Geschilbehandeling en andere vormen van probleemoplossing Taakverdeling van de hoofdrolspelers, exit partijautonomie 27 VII

3 2.6 Van centrale rol naar case management door 'zaaksrechter' Voorfase van het proces Gedifferentieerde procedure in eerste aanleg Multipartite processen Appel en cassatie Communicatie Hoe nu verder inhoudelijk en technisch? 44 Hoofdstuk 3 Effectieve(re) rechtspleging R.B. Gerretsen 3.1 Inleiding Het recht op effectieve rechtspleging Verbeterpunten Mediation Concentratie en specialisatie Materiedeskundigheid Reparatie van manco's Conclusie 59 Hoofdstuk 4 10 Stellingen over het burgerlijk procesrecht, eenzijdig toegelicht E.P. van Unen 4.1 Heiaas biedt het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering na het antwoord van de gedaagde geen andere mogelijkheid dan hetzij de verschijning van partijen ter terechtzitting te bevelen, hetzij gelegenheid te geven voor conclusies van repliek en dupliek De gedragsregel dat advocaten over tussen hen gevoerde schikkingsonderhandelingen aan de rechter niets mögen openbaren, moet zo snel mogelijk worden afgeschaft De comparitie na antwoord is een zegen voor het procesrecht De comparitie na antwoord is een ramp voor de rechter De opstellers van het interim-rapport bepleiten terecht afschaffing van het onderscheid tussen procedures die met een verzoekschrift en procedures die met een dagvaarding worden ingeleid. Anders dan zij hopen zal dit niet leiden tot het afschaffen van de dagvaarding als rechtsingang Het ontbreekt ten onrechte aan vaste deskundigen die in de zaken waarvan de rechter geen verstand heeft, kunnen adviseren (en daarmee de beslissing mede beinvloeden) 65 VIII

4 4.7 Dat het interim-rapport geen aandacht besteedt aan de vraag of de verplichte procureurstelling in zaken die in eerste aanleg bij de handelssector van de rechtbank dienen moet worden afgeschaft, is een gemiste kans Van het verplicht stellen van onderhandelingen tussen partijen alvorens het onderwerp van geschil aan de rechter kan worden voorgelegd, moet men geen hoge verwachtingen hebben Mediation is een overschat fenomeen Advocaten zouden geen toga moeten (mögen) dragen 69 Hoofdstuk 5 De fundamentele herbezinning Nederlands burgerlijk procesrecht bezien vanuit de advocatuur Adviescommissie burgerlijk procesrecht Nederlandse Orde van Advocaten Inleiding Algemene bezwaren Hoofdstukgewijze Het doel van het civiele proces De rechter moet niet intensief gaan meeprocederen Miskenning van de voorfase Differentiatie Hoger beroep en cassatie Afrondine Hoofdstuk 6 De toekomstige vormgeving van het civiele procesrecht J.G.J. Rinkes en J.M.P. Verstappen 6.1 Inleiding Uitgangspunten: verantwoordelijkheid en autonomie Procederen kan altijd nog Klachten, tuchtrecht en bindend advies Geschillenbeslechting Europese ontwikkelingen Kwaliteit en efficiency: het gezichtspunt van de procesconsument Eenvoudig of complex? Kosten en tarieven Snelheid, toegankelijkheid en doorlooptijd Tenuitvoerlegging en effectuering van de beslissing Overige karakteristieken Balans 100 IX

5 Bijzonder deel Hoofdstuk 7 De advocaat en zijn rol en taken in het (körnend) procesrecht F.A. W. Bannier 7.1 Inleiding Snelheid en kwaliteit Andere bezwaren tegen de huidige gang van zaken De advocaat Is een schikking mogelijk? De voorfase Bezwaren en oplossingen Samen vatting 122 Hoofdstuk 8 Herkansing in hoger beroep aan banden? Ook met herkansing kan voorrvarend worden geprocedeerd R.H. de Bock 8.1 Inleiding Herkansing in hoger beroep aan banden Herkansing in andere rechtsgebieden onder vuur? De medewerkingsplicht van partijen Een voortvarende, efficiente en effectieve wijze van procederen Juridische oordeelsvorming als dynamisch en continu proces Verplichtingen tegenover de gemeenschap Gezamenlijke verantwoordelijkheid van rechter en partijen Herkansing in reprise En ook nog voortvarend, efficient en effectief procederen Slot 139 Hoofdstuk 9 Naar een nieuwe balans bij de toedeling van kosten van een procedure? /. Ekelmans 9.1 Inleiding Kostentoedeling naar huidig recht Eigen kosten procespartijen Buitengerechtelijke kosten Positie van de eiser Verhouding tot de proceskostenveroordeling 145

6 Hoogte van de vergoeding Betekenis eigen schuld Motiveringseisen Positie van gedaagde Vastrecht Proceskosten Voorlopige bewijsverrichtingen Procedure Afwijkende afspraken Mogelijke verbeteringen Juridische houdbaarheid van de mogelijke verbeteringen Art. 6 EVRM Art. 1, Eerste Protocol bij het EVRM Art. 49 en 50 EG-Verdrag Richtlijn nr. 2000/35 Het vervolg Hoofdstuk 10 De grondslag voor de medewerkingsplicht - en in het bijzonder de mededelingsplicht - van partijen in het burgerlijk proces Een bijdrage aan de fundamentele herbezinning volgens de nieuwe balans. Gras 10.1 Inleiding Aanpak; inhoudsopgave De normen in het proces (I); procesrecht en doorwerking van materieel recht Inhoudelijk onderscheid materieel recht en procesrecht Materialisering van het procesrecht? De normen in het proces (II); doorwerking nader; materiele relatie tussen partijen en processuele relatie tot de rechter Publiekrechtelijke aard van het burgerlijk proces; processuele en materiele relaties nader Redelijkheid en billijkheid niet gelijk te stellen aan de goede procesorde De redenen om redelijkheid en billijkheid van de goede procesorde te onderscheiden in overzicht Mededelingsplicht; verworpen grondslag daarvoor: aanknopingspunten verschaffen voor bewijslevering door de ander Afsluiting; aanbeveling: back to the basics 189 XI

7 Hoofdstuk 11 Zekerheidstelling voor proceskosten W. Heemskerk 11.1 Inleiding Ratio en benaming (historisch) Loop van het incident Toepasselijkheid in hoger beroep, cassatie, kort geding en verzoekschriftprocedure? Uitsluitingen (algemeen) Uitsluiting a (verdrag of verordening) Rechtsvorderingsverdrag Rechtsvorderingsverdrag Haagse Verdrag inzake de toegang tot de rechter in internationale gevallen Vluchtelingen-en Staatlozenverdrag Uitsluiting b (tenuitvoerlegging in buitenland geregeld) Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden EEX-verordening EEX-Verdrag Parallelverdrag-EVEX Uitsluiting c (verhaal in Nederland mogelijk) Uitsluiting d (effectieve toegang tot de rechter belemmerd) Inperking en uitbreiding Ratio (nieuw) Verhaal Rechtsvorderingsverdrag Haagse Verdrag inzake de toegang tot de rechter in internationale gevallen EEX-verordening Parallelverdrag-EVEX Uitsluitingen: waarom? Herbezinning op de cautio judicatum solvi 207 Hoofdstuk 12 Het rechtsmiddelverbod en de doorbreking daarvan F.J.H. Hovens 12.1 Inleiding Soorten rechtsmiddeluitsluitingen De doorbrekingsjurisprudentie Gronden voor doorbreking Het processuele kader Beoordeling van het wettelijk rechtsmiddelverbod 217 XII

8 12.5 De ontbinding van de arbeidsovereenkomst De wijziging van de vordering Het toekomstige appelrecht 222 Hoofdstuk 13 Procesrecht(er) op maat A.W. Jongbloed 13.1 Inleiding Verscheidenheid binnen de rechterlijke macht Verschillende verwachtingen van rechtzoekenden Verscheidenheid aan vorderingen Multi-door court house Intermezzo Naar een Nederlands systeem van case management Concretisering 240 Hoofdstuk 14 Het recht op pleidooi N.H. Margetson 14.1 Het recht op pleidooi tot 1 januari Het recht op pleidooi onder het huidige recht Conclusie: De comparitie is in haar huidige vorm geen alternatief voor het recht op pleidooi 247 Hoofdstuk 15 Een voorstel voor de invoering van een nieuwe beslagvorm: het anderbeslag H.G. Punt 15.1 Inleiding Het strafvorderlijke conservatoire beslag Algemene aspecten van het strafvorderlijke conservatoire beslag Conservatoir beslag op voorwerpen van een ander Verlengde beslagbevoegdheid Beklagmogelijkheden Invoering van een anderbeslag in het civiele recht Inleiding Huidige mogelijkheden om het wegsluizen van vermogensbestanddelen te bestrijden Alternatief: beslag op goederen van een ander Slotopmerkingen 265 XIII

9 Hoofdstuk 16 Aanscherpingen van het (tussentijds) appel H.W. Wiersma 16.1 Inleiding en hoofdstrekking van deze bijdrage Enkele cijfers en gedachten over de noodzaak en wenselijkheid van (tussentijds) appel Geen tussentijds beroep in cassatie na tussentijds appel Gemiste kansen op (her)codificatie van appelprocesrecht? Wenselijkheid van een geherstructureerd tussentijds appel Inleiding Voordelen van het tussentijds appel Nadelen van het tussentijds appel Remedies en aanbevelingen met betrekking tot het tussentijds appel 272 Hoofdstuk 17 Herziening van het arbitragerecht G.J. Meijer 17.1 Inleiding Körte termijn Körte terugblik (herziening van het burgerlijk procesrecht) Veegwet (Aanpassingswet) Voorstellen tot Wijziging van Werkgroep Arbitrage Inleiding Redenen tot wijziging Uitgangspunten en afbakening Algemeen Aansluiting van de Boeken 1-3 Rv en Boek Mediation Selectie van belangrijkste voorstellen tot wijziging Inleiding Arbitrageovereenkomst Institutionele wraking Voorlopige voorzieningen (met inbegrip van arbitraal kort geding) Prejudiciele vraagstelling Gevolgen van vernietiging van arbitraal vonnis Conclusie 299 XIV