L E V E N S L A N G DE CHECK LIST. Platform Wonen van Ouderen

Transcriptie

1 L E V E N S L A N G? DE CHECK LIST Platform Wonen van Ouderen

2 COLOFON Levenslang? De Checklist. is een initiatief van het Platform Wonen van Ouderen naar een idee van Prof.Dr.Ir.Arch.Jan Delrue Auteur (tekst-tekeningen-vomgeving): Nausikaa Denef (Ir.Arch.) Onderzoek: Werkgroep Label van het Platform Wonen van Ouderen Jan Delrue (Prof.Dr.Ir.Arch., Katholieke Universiteit Leuven) Nausikaa Denef (Ir.Arch.) Paula Dudal (Seniorama Leuven) Leny Harding (Ouderen Overleg Komité) Regine Jacquart (Vlaamse Huisvestings Maatschappij) Hendrik Leurs (De Leefboom) Pieter Van Hoof (gerontoloog, De Kleine Kasteeltjes) Voor alle mogelijke inlichtingen omtrent deze publikatie: Platform Wonen van Ouderen J.P.Minckelerstraat 45b 3000 Leuven België tel.: / fax: skynet.be 1998 Platform Wonen van Ouderen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze hetzij electronisch, mechanisch door fotocopiëen, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

3 HHET CONCEPT LEVENSLANGE WONING. Woningen die voldoen aan de criteria opgesteld in de Ontwerpgids Levenslang Wonen zijn woningen die geschikt zijn voor de breedst mogelijke waaier van mensen (groot, klein, jong, oud, ). Deze woningen zijn levenslange woningen, wat ze onderscheidt van de niet levensbestendige woningen. Kenmerkend voor een levenslange woning is dat ze toegankelijk, veilig en comfortabel is. Een toegankelijke woning is een woning waarin iedereen kan leven, ongeacht de leeftijd, de lichamelijke kenmerken, capaciteiten en beperkingen. Een levenslange woning is ook een veilige woning: geen ongelukken meer als gevolg van fout gedimensioneerde ruimtes en accessoires. Bovendien is een levenslange woning een comfortabele woning: omdat minder mobiele mensen meer gebonden zijn aan hun woning, stellen ze vaak hogere eisen aan comfort. Samengevat kunnen we stellen dat een levenslange woning een woning is waar verhuizen enkel nog gebeurt uit vrije wil en niet meer uit noodzaak, zoals vandaag al te vaak het geval is. LEVENSLANG? DE CHECKLIST. Aan de hand van deze checklist kunt u zich een beeld vormen van de staat van uw woning: inhoeverre is uw woning levenslang? wat zijn de knelpunten? zijn deze gemakkelijk te verhelpen? De checklist is opgebouwd uit 4 delen. Bij elk deel wordt eerst kort uitgelegd wat de bedoeling ervan is. Hoe gaat u te werk bij het invullen van de checklist? 1. Lees de vraag en (indien aanwezig) de toelichting (aangeduid met *). 2. Beantwoord de vraag met ja of nee. Indien niet positief op de vraag kan geantwoord worden, maar er wel alternatieven mogelijk zijn, dan kruist u 'nee, maar oplossingen' aan. 3. Duid aan of u de eis (de vraag) al dan niet belangrijk vindt. 4. Combineer stap 2 en stap 3 door na te gaan of de eis (de vraag) al dan niet een knelpunt voor u oplevert. Bij twijfel kruist u 'misschien knelpunt' aan. Zo zal een negatief antwoord bij stap 2 (de woning voldoet niet) en een 'belangrijk' antwoord bij stap 3 (u vindt het belangrijk dat er voldaan wordt aan de vraag) zeker en vast een 'knelpunt' opleveren.

4 De volgende vragen hebben betrekking op wat in de Ontwerpgids Levenslang Wonen de 'basiscriteria' genoemd worden. Een levenslange woning voldoet aan elk van deze 15 basiscriteria. Om als levenslange woning te kunnen worden bestempeld dient op alle vragen van dit deel van de vragenlijst een positief antwoord gegeven te worden. Hoe minder kruisjes u na het invullen van dit deel van de vragenlijst rechts aantreft, hoe dichter uw woning aanleunt bij een levenslange woning.

5 De nodige ruimte voor, achter en naast deuren. Om al zittend een aangenaam zicht naar buiten te hebben, begint het glasvlak bij voorkeur op 0.60 m en maximaal op 0.85 m hoogte. De nodige ruimte rond de eettafel.

6 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Bevinden leefruimte, keuken, grote slaapkamer, badkamer en toilet zich op hetzelfde niveau? Kunt u de woning betreden zonder trappen of te hoge drempels te trotseren? Zijn de vaak te gebruiken deuren breed genoeg (meer dan 0.85m vrije doorgang) en hoog genoeg om vlot te kunnen passeren en kunnen ze bovendien haaks (90 ) open? Openen en sluiten de deuren zonder te veel weerstand? Is er aan de klinkzijde van de deuren nog voldoende muurlengte (minstens 0.45m)?* Is er voor en achter de deuren voldoende ruimte?* Bevinden de deurkrukken zich op reikhoogte (dit is tussen 0.85m en 1.20m)? Is de leefruimte voldoende ruim voor het plaatsen van uw meubilair en blijft er dan nog voldoende vrije ruimte over voor het vlot circuleren (0,85m vrije doorgang)? Kunt u voldoende zetels plaatsen wanneer u bezoek ontvangt? Is de vloerbekleding in de leefruimte voldoende stroef? Hebt u in de leefruimte, vanuit uw zetel, een aangenaam zicht naar buiten?* Kunt u TV kijken zonder dat het buitenlicht u hindert? Is de eetplaats voldoende ruim zodat er gasten kunnen blijven eten en zodat er voldoende vrije ruimte is voor een veilige circulatie? * Kunt u in de slaapkamer een dubbel bed en voldoende kasten plaatsen? Is er voldoende ruimte (minstens 0.90m) langs de vrije zijden van het bed? Hebt u vanuit uw bed een zicht naar buiten?* Is er in de keuken voldoende ruimte haaks op het aanrecht (meer dan 1.20m)? Is de keuken rechtstreeks verbonden met de eetplaats of kan men in de keuken eten?

7 De nodige vrije vloeroppervlakte in de badkamer. De nodige vrije vloeroppervlakte in het bezoekbaar toilet. Om ook aan rolstoelgebruikers voldoende privacy te garanderen moet de ruimte waar het toilet op uitgeeft afgesloten kunnen worden van de andere ruimten.

8 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Is de keukenvloer hard en slipvrij? Is er een spoeltafel met koud en warm water in de keuken? Is er een afvoer voor een dampkap? Is er plaats voor een fornuis, een koelkast en een microgolfoven? Is er extra verlichting boven één van de werkvlakken en boven de kookplaten? Is er naast de kookplaten aan beide zijden een vrije, vlakke ruimte van dezelfde breedte als de kookplaat en minstens 30 cm breed? Is er in de badkamer een aparte douche (dus niet in het bad) aanwezig? Heeft de douche een douchebak met de rand lager dan 15 cm of bij voorkeur geen rand? Is de douche voldoende ruim(min. 1.05mx0.90m)? Zijn de douchemuren voldoende stevig om een stoeltje en handvaten te bevestigen? Valt de bediening van de douche buiten de warmwaterstraal? Kan de douchekop van hoogte veranderd worden? Is de douchevloer voldoende veilig? (antisliptegels of ander slipvrij materiaal) Zijn de sanitaire toestellen voldoende stevig bevestigd om als steun te kunnen dienen? Zijn de badkamermuren voldoende stevig om steunen te bevestigen? Zijn warmwaterleidingen, die zich binnen handbereik bevinden, geïsoleerd? Is er voldoende vrije vloeroppervlakte in de badkamer?* Is de vloer in de badkamer voldoende stroef? Opent de badkamerdeur naar buiten toe? Kan de badkamer voldoende geventileerd worden? Wanneer er enkel een afzonderlijk toilet is, is dit dan bezoekbaar?*

9 Het aangepast toilet. (1) uit Wohnen Ohne Barrieren, Bayerische Staatsministerium des Innern Oberste Baubehörde, 1995 (1) Lichtschakelaars, deurkrukken, deurbellen, brievenbussen, raambedieningen, in de bedieningsband (tussen 0.85m en 1.20m). Stopcontacten bij voorkeur in de bedieningsband en zeker niet lager dan op 0.40m hoogte. Minstens in elke hoek van de kamer een stopcontact (dit is een strikt minimum). Naamkaartjes, huisnummers, in de informatieband (tussen 1.20m en 1.40m).

10 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Is het toilet in de badkamer aangepast?* Zijn de toiletwanden voldoende stevig om steunen te bevestigen? Kunt u vanuit uw slaapkamer snel het toilet bereiken? Is er een terras waar twee personen kunnen zitten? Is de balustrade van het terras voldoende veilig? (0.90m à 1.10m hoogte) Heeft men al zittend op het terras een mooi uitzicht? Is de deurdrempel van de terrasdeur lager dan 2.5cm? Is de terrasvloer voldoende vlak en stroef? Is er voldoende bergruimte in de woning en voldoende ruimte voor het opslaan van geselecteerd afval? Is er plaats voorzien voor een wasmachine? Kunnen alle woon- en slaapvertrekken rechtstreeks verlicht en verlucht worden? (dwz hebben ze een raam dat open kan)? Zijn ramen, zonnewering en ventilatieroosters makkelijk te bedienen? (dus zonder op een stoel te hoeven klimmen)?* Zijn vensterbanken voldoende stevig verankerd? Kunt u vanuit de hal zien wie er voor de buitendeur staat? Is er bij de voordeur een buitenlamp aanwezig? Zijn deurbel, deurkruk, brievenbus en huisnummer geplaatst binnen handbereik?* Zijn lichtschakelaars en stopcontacten goed bereikbaar?* Zijn er in alle kamers voldoende stopcontacten, zodat u niet met verlengsnoeren hoeft te werken?* Zijn alle vertrekken voldoende te verwarmen? Zijn alle elektrische leidingen geïsoleerd en zijn er enkel automatische zekeringen in de woning?

11 (1) (1) uit Wohnen 0hne Barrieren, Bayerische Staatsministerium des Innern Oberste Baubehörde, 1995 Een hellingsbaan mag niet te steil zijn en er moeten voldoende ruime tussenbordessen aanwezig zijn. Een veilige trap is voldoende breed, heeft aan beide zijden een leuning die voldoende lang doorloopt en gesloten treden zonder neus. De gangen in de woning moeten voldoende ruim zijn.

12 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Is er minstens koud water in het toilet en warm en koud water in de keuken en de badkamer? Zijn warmwaterleidingen, die zich in handbereik bevinden, geïsoleerd? Is er minstens één telefoonaansluiting aanwezig op een centraal gelegen plaats? Is er kabel-tv aanwezig in de leefruimte? Is de trap een rechte steektrap of een bordesstrap? Is de trap voldoende breed en zijn de bordessen voldoende ruim? Kan de trapverlichting zowel boven- als onderaan de trap bediend worden? Zij de traptreden goed gedimensioneerd, gesloten en zonder uitstekende neus?* Zijn er aan beide zijden van de trap trapleuningen en volgen ze de traphelling?* Loopt de trapleuning nog zo n 30cm door na het einde van de trap? Ligt de trapleuning goed in de hand? Is de toegang naar de woning goed verlicht? Is het toegangspad voldoende breed (± 1.20m) en voldoende stroef en vlak? Worden niveauverschillen van meer dan 2.5cm met een veilige helling overwonnen?* Is de parkeerplaats voldoende ruim te maken? (3.50m x 5.70m) Zijn de gangen in de woning voldoende breed, ook waar haakse bochten genomen moeten worden?*

13 De volgende vragen hebben betrekking op wat in de Ontwerpgids Levenslang Wonen de 'aanvullende criteria' genoemd worden. Het al dan niet positief beantwoorden op deze vragen heeft geen invloed op het al dan niet levenslang karakter van uw woning. Afhankelijk van het aantal positief beantwoorde vragen, zal uw woning wel een meerwaarde krijgen op gebied van veiligheid, comfort of toegankelijkheid. Wellicht vindt u sommige van de hier aangehaalde aandachtspunten onmisbaar of toch minstens zeer belangrijk voor uw woning. Na dit deel van de vragenlijst te hebben ingevuld ziet u rechts een overzicht van het aantal door u aangekruiste knelpunten.

14 Een inkomhal / tochtsas is voldoende ruim (minstens 1.50mx1.50m). Buiten deze minimale vrije vloeroppervlakte moet er plaats zijn om een stoeltje en een vestiaire of kapstok te plaatsen.

15 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Bevindt er zich in de kernwoning nog een extra kamer die als hobby- en/of logeerkamer kan dienen? Is er rechtstreeks contact tussen de slaapkamer en de leefruimte mogelijk? Is er rechtstreeks contact tussen de slaapkamer en de badkamer mogelijk? Is er een visuele afscherming tussen de keuken en het aanrecht? Is er een aparte inkomhal die voldoende ruim is? * Zijn de kookplaten beveiligd zodat ze automatisch uitschakelen in geval van nood (oververhitting, gedoofde gasvlam, )? Zijn de onder - en bovenkastjes in de keuken gemakkelijk in gebruik (kan u ook aan de bovenste en onderste plank )? Is het aanrecht op een aangename hoogte geplaatst (0.80m-0.90m)? Bevinden de spoelbak, de kookplaten en minstens één werkvlak zich aan dezelfde zijde van het aanrecht (zodat hete potten en pannen verschoven kunnen worden en niet moeten worden opgetild)? Is de spoelbak in de keuken voorzien van een ééngreeps-mengkraan met temperatuurbegrenzing? Is de lavabo in de badkamer voorzien van een ééngreeps-mengkraan met temperatuurbegrenzing? Is de douche voorzien van een thermostatische kraan? Is de woning uitgerust met een domotica netwerk? Is de woning uitgerust met een inbraakalarm? Is de woning uitgerust met een sociaal alarm?

16 Een verstelbaar keukenblok: Het aanrecht en de bovenkastjes kunnen manueel of elektrisch over een rail verplaatst worden en zo op de gewenste hoogte gebracht worden. Een nastelbaar keukenblok: Het aanrecht en de bovenkastjes kunnen door een klusjesman eenvoudig van hoogte veranderd worden om te kunnen overschakelen van staand naar zittend werk. Dit vereist dat de onderkastjes modulair opgebouwd zijn, dat de bovenste laden kunnen weggelaten worden en dat de onderkastjes, waar nodig, volledig kunnen weggehaald worden. De volledige muur achter het kookblok moet afgewerkt zijn om later veranderingen toe te laten.

17 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Is de woning uitgerust met een brandalarm? Is het mogelijk elke ruimte individueel op de gewenste temperatuur te brengen? Gaat het licht aan de voordeur automatisch aan als er zich iemand op het woonerf begeeft? Is het toilet een hangend toilet dat later, indien gewenst, nog van hoogte veranderd kan worden? Is het keukenblok nastelbaar of verstelbaar? * Zijn de waterkranen in keuken en badkamer met weinig kracht te bedienen en van het hendel-type? Is de ganse woning voorzien van grote tuimelschakelaars voor de bediening van de verlichting? Is de inkomdeur zichtbaar vanaf de straat (zodat buren een oogje in het zeil kunnen houden en dieven afgeschrikt worden)? Zijn de radiatoren aan de bovenkant afgerond (veiliger als men er tegen stoot)? Is er in de grote slaapkamer nog een tweede TV-aansluiting? Is er in de grote slaapkamer nog een tweede telefoonaansluiting? Is de voordeur voorzien van een 'seniorenslot' (het slot zit boven de deurkruk)? Kan de voordeur steeds met de sleutel geopend worden, ook al steekt de sleutel er langs binnen nog op? Hebben alle draaideuren in de woning een teruggebogen deurkruk met een cirkelvormige diameter (zodat men er niet met een kledingstuk kan blijven achter haken)? Zijn de schuifdeuren eenvoudig te bedienen? Is de woning gemakkelijk in onderhoud? (vensters, vloeren, muren, )

18 De volgende vragen hebben betrekking op wat in de Ontwerpgids Levenslang Wonen de 'basiscriteria voor de gemeenschappelijke delen in flatgebouwen' genoemd worden. Een appartement kan slechts als levenslange woning bestempeld worden, als niet alleen positief geantwoord wordt op de vragen betreffende de basiscriteria voor woningen, maar ook op de hierna volgende vragen. Hoe minder kruisjes u na het invullen van dit deel van de vragenlijst rechts aantreft, hoe meer de gemeenschappelijke delen van het flatgebouw als levenslang kunnen worden beschouwd.

19 Een veilige hellingsbaan. Vrije ruimte in tochtsassen. De inkomaccessoires. De nodige ruimte voor, achter en naast deuren. De vrije ruimte buiten de lift.

20 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Kunt u de inkom van het flatgebouw bereiken zonder trappen of drempels van meer dan 2.5cm te nemen? Zijn de toegangen tot het flatgebouw en tot de gemeenschappelijke delen voldoende verlicht? Zijn de hellingsbanen voldoende breed en veilig? * Zijn de toegangs- en de circulatiedeuren in de gemeenschappelijke delen van het flatgebouw met weinig kracht te openen, voldoende breed (minstens 85cm) en voldoende hoog en kunnen ze haaks open? Is er voor, achter en naast deuren voldoende ruimte? * Zijn de tochtsassen in het flatgebouw voldoende ruim? * Zijn de inkomaccessoires ( parlofoon, bellenplateau, intercom, brievenbussen, ) door iedereen te gebruiken? * Kunt u zonder trappen te beklimmen, zware deuren te openen, of drempels van meer dan 2.5cm te trotseren, vanaf de gemeenschappelijke ingang de eigen woning bereiken? Zijn zowel de lift (minstens 1.10mx1.40m) als de ruimte voor de lift voldoende ruim? * Zijn de liftdeuren eenvoudig te bedienen en is er voldoende tijd om in en uit de lift te stappen zonder dat men tussen de deuren geklemd raakt? Ligt de vloer van de lift op hetzelfde niveau als de omliggende verdieping? Is de lift voorzien van een handrail en van een stoeltje? Bevinden de bedieningstoetsen zich op reikhoogte (0.85m-1.20m) en zijn ze eenvoudig te bedienen? Is het liftalarm eenvoudig te bedienen? Zijn de gangen in het flatgebouw voldoende breed (minstens 1.20m breed en met regelmatig ruimten van 1.50mx1.50m)? Is de vloerafwerking in de gemeenschappelijke ruimten van het flatgebouw voldoende stroef? Zijn de trappen in het flatgebouw rechte trappen of bordestrappen?

21 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Hebben de trappen aan beide zijden een leuning die de traphelling volgt en nog zo'n 30cm verder doorloopt na het einde van de trap? Ligt de trapleuning goed in de hand? Zijn de trappen voldoende verlicht? Zijn de traptreden gesloten, zonder uitstekende neus en voldoende zichtbaar? Zijn de traptreden voldoende stroef?

22 De volgende vragen hebben betrekking op wat in de Ontwerpgids Levenslang Wonen de 'omgevingscriteria' genoemd worden. Het al dan niet positief beantwoorden van deze vragen heeft geen invloed op het al dan niet levenslang karakter van uw woning. De inrichting van de openbare ruimte behoort tot de taak van de overheid. Voor een bewoner of koper van een woning is het echter interessant om een beeld te krijgen van de graad van toegankelijkheid van de woonomgeving. Hoe positiever op dit deel van de vragenlijst geantwoord kan worden, hoe levenslanger de woonomgeving zal zijn. Na dit deel van de vragenlijst te hebben ingevuld ziet u rechts een overzicht van het aantal door u aangekruiste knelpunten.

23 Ja Nee, maar oplossing Nee Belangrijk Onbelangrijk Geen knelpunt Misschien knelpunt Zeker knelpunt Zijn de stoepen in de omgeving veilig? Zijn er veilige oversteekplaatsen voorzien (zebrapaden en/of verkeerslichten) en zijn de stoepranden hier verlaagd? Zijn de stoepen 's avonds goed verlicht? Zijn de parkeerterreinen voldoende verlicht? Is de woonomgeving overzichtelijk? (geen nauwe steegjes en achterpanden) Zijn er bussen binnen loopafstand (500m)? Zoniet, kunnen taxi's of buurtbusjes misschien een oplossing bieden? Zijn de bushaltes gerieflijk? (zijn er bankjes die beschut zijn tegen wind en regen, van waar men de bus kan zien aankomen?) Zijn de bussen die in de buurt stoppen ook toegankelijk voor minder mobielen? Zijn er winkels binnen loopafstand (500m) voor de dagelijkse boodschappen? Kan men per bus de winkels bereiken? Kunnen de dagelijkse levensmiddelen aan huis geleverd worden? Zijn er in de buurt voldoende ontmoetingsplaatsen (café, bibliotheek, park, cultureel centrum, ) die te voet (500m) of per bus te bereiken zijn? Heeft men vanuit de woning zicht op een boeiende omgeving?