Inhoudsrisico s. Contactrisico s. Commerciële risico s

Transcriptie

1 Contactrisico s op sociale netwerksites i

2 is ico s Risico s op sociale netwerksites Inhoudsrisico s Contactrisico s Commerciële risico s Schokkende inhoud Foute inhoud Cyberpesten Ongewenste seksuele aandrang Privacy

3 Inleiding Sociale netwerksites zoals Facebook, Netlog,.. worden meer en meer gebruikt. Ze bieden dan ook zeer veel mogelijkheden op heel veel verschillende gebieden. Toch wekt de snelle groei in populariteit soms ongerustheid op met betrekking tot veiligheid en privacy. We lopen inderdaad enkele risico s bij het gebruik van sociale netwerksites, die in onderstaand schema samengevat staan 1 : In deze les gaan we de contactrisico s in detail bekijken. We onderscheiden hier cyberpesten, ongewenste seksuele aandrang en privacyrisico s. Maar wat bedoelen we daar juist mee? Op het einde van de les zouden jullie moeten begrijpen wat er juist bedoeld wordt met deze risico s op sociale netwerksites zoals Facebook, Netlog, en wat jullie kunnen doen om hier op een juiste manier mee om te gaan! 1 Vanderhoven, E., Schellens, T., & Valcke, M. (2014). Educational packages about the risks on social network sites: state of the art. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 3

4 Huiswerkopdracht Bekijk het profiel van Sexy_Julie. Los hierbij de vragen op. Duid dingen op het profiel aan om je antwoorden te verduidelijken en noteer je antwoord kort maar duidelijk op het vragenblad. Sexy_Julie vrouw 16 jaar Naam: Julie Kiekeboe Geboortedatum: 20/12/2002 Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven adres: 1263 vrienden Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was mega! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 Sofie de paashaas Np! Mooie kleedjes aan -75% Tot - 70% korting! Interesses: feesten, leuke jongens, modellenwerk, dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffi e en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek 6 minuten geleden - Vind ik leuk Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden 3 personen vinden dit leuk 6 Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, 4

5 Vragen bij het profiel 1 A Zie je tekenen op dit profiel van pestgedrag, gemene uitspraken, dingen die mogelijk iemand zouden kunnen kwetsen? Indien ja, welke? B Worden er roddels verspreid? Indien ja, waar? 2 A Staan er uitdagende foto s of andere uitdagende gegevens op het profiel? Indien ja, welke? B Denk je dat dit meisje benaderd zou kunnen worden met ongewenste, seksueel getinte berichten? Waarom wel/niet? 5

6 3 A Staat er veel persoonlijke informatie en/of contactinformatie op het profiel? Wat voor informatie? B Denk je dat dit profiel enkel bekeken kan worden door mensen waarvan dit meisje het oké vindt dat ze zien wat er op haar profiel staat? Of zouden er ook vreemden, minder bekenden, misschien zelfs leraren of ouders haar profiel kunnen bekijken? Waarom denk je dit? Zou dit kwaad kunnen? 4 Indien je zelf een profiel hebt: staat dergelijke informatie ook op jouw profiel? Wat zou jij wel/niet doen? Knip de volgende bladzijden uit je cursus uit op de stippellijn. Geef de uitgeknipte exemplaren aan een van je ouders, en vraag hem/haar om dezelfde opdracht uit te voeren. 6

7 Opdracht ouders Dit is het online profiel van Sexy_Julie. Gelieve bijhorende vragen op te lossen. Duid dingen op het profiel aan om je antwoorden te verduidelijken en noteer je antwoord kort maar duidelijk op het vragenblad. Sexy_Julie vrouw 16 jaar Naam: Julie Kiekeboe Geboortedatum: 20/12/2002 Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven adres: 1263 vrienden Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was mega! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 Sofie de paashaas Np! Mooie kleedjes aan -75% Tot - 70% korting! Interesses: feesten, leuke jongens, modellenwerk, dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffi e en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek 6 minuten geleden - Vind ik leuk Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden 3 personen vinden dit leuk 6 Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, 7

8 Vragen bij het profiel 1 A Zie je tekenen op dit profiel van pestgedrag, gemene uitspraken, dingen die mogelijk iemand zouden kunnen kwetsen? Indien ja, welke? B Worden er roddels verspreid? Indien ja, waar? 2 A Staan er uitdagende foto s of andere uitdagende gegevens op het profiel? Indien ja, welke? B Denk je dat dit meisje benaderd zou kunnen worden met ongewenste, seksueel getinte berichten? Waarom wel/niet? 3 A Staat er veel persoonlijke informatie en/of contactinformatie op het profiel? Wat voor informatie? 8

9 B Denk je dat dit profiel enkel bekeken kan worden door mensen waarvan dit meisje het oké vindt dat ze zien wat er op haar profiel staat? Of zouden er ook vreemden, minder bekenden, misschien zelfs leraren of ouders haar profiel kunnen bekijken? Waarom denk je dit? Zou dit kwaad kunnen? 4 Indien je zelf een profiel hebt: staat dergelijke informatie ook op jouw profiel? Wat zou jij wel/niet doen? Opdracht samen met je ouders 1 Waarover hebben jullie dezelfde mening? 2 Waarover verschillen jullie van mening? 9

10 3 Hoe komt dit denk je (bespreek met je ouder(s))? Ouders Handtekening van één van de ouders: Ik bevestig dat ik deze opdracht samen met mijn kind, (naam) gemaakt heb. HANDTEKENING 10

11 Opdracht stellingenspel Akkoord of niet akkoord? Geef voor elke stelling aan of je akkoord bent of niet, en noteer kort waarom. 1 Een foto van iemands hoofd met varkensoren erop online plaatsen is gewoon grappig en niets om moeilijk over te doen. Beledigingen posten op iemands prikbord is trouwens veel minder erg dan iemand op de speelplaats pesten. 2 Op mijn profiel is er veel informatie over mijzelf te vinden, oa. Interesses, foto s,.. 3 Jongeren die erotische foto s van zichzelf online plaatsen, vragen om problemen. 11

12 4 Ik zie het nut er niet van in om toestemming te vragen aan mijn vrienden alvorens foto s van hen online te zetten. 5 Als je elkaar echt vertrouwt in een relatie, dan ken je elkaars wachtwoord. Een voorbeeld Tieners op Facebook te kijk gezet als hoer De Facebookgroep Antwerpse hoeren brandmerkt bijna dertig jonge meisjes ongevraagd als slet. De pagina verdween gisterenavond laat, maar tot dan stonden meisjes met naam en uitdagende foto te kijk op het sociale netwerk. Twee slachtoffers hebben aangifte gedaan. Dit is een extreem geval van cyberpesten. Facebook verraadt afwezige leerling De Morgen, 03/01/2013 HASSELT - Onverstandig gebruik van Facebook kan verregaande gevolgen hebben. Dat ondervond een leerling uit Hasselt deze week. Hij kwam niet opdagen op school maar postte wel foto s van zijn verblijf op Tenerife. De schooldirectie gaf hem een werkstraf, hoewel hij een goede reden voor zijn afwezigheid had. De Standaard, zaterdag 14/01/2012 Scholier pleegt seksuele chantage via Facebook Een 18-jarige scholier uit Milwaukee wordt er van verdacht Facebook te hebben misbruikt om seksuele chantage te plegen op z n schoolmakkers. Anthony Stancl poseerde op de sociale netwerksite als een meisje en zette zijn makkers aan om naaktfoto s van henzelf op te sturen. Stancl zette nadien zijn slachtoffers voor de verscheurende keuze: als ze geen seks met hem wilden hebben, zou hij de naaktfoto s op het net gooien. 12 Het Laatste Nieuws, 05/02/2009

13 Samengevat De media staan tegenwoordig vol berichten over sociale netwerksites. Uit bovenstaande voorbeelden kunnen we duidelijk de contactrisico s onderscheiden, die we in deze cursus behandeld hebben: C yberpesten Er wordt wel eens gesteld dat iemand wat pesten via een sociale netwerksite niet zo erg is. Toch vinden slachtoffers deze vorm van cyberpesten vaak erger omdat er meer mensen getuige zijn van het gebeuren, omdat de dreigementen vaak erger zijn en omdat het slachtoffer zich nergens meer veilig voelt. Bovendien kan diegene die pest dikwijls anoniem blijven, waardoor de bedreiging groter is dan wanneer het over een concrete persoon in het echte leven gaat.. Pesten via een sociale netwerksite is dus minstens even erg als in het echte leven. Gedraag je daarom altijd respectvol op je sociale netwerksite, en denk altijd goed na of de informatie die je post niemand kan kwetsen. Denk ook even na voor je fan wordt van een pagina of dit niemand kan kwetsen. Denk er bovendien aan dat alles wat je zegt en doet zwart op wit op papier staat. Achteraf ontkennen heeft dus vaak weinig zin! Als je zelf slachtoffer bent van cyberpesten, verwittig dan steeds een volwassene die je vertrouwt. Je kan dit ook rapporteren via een rapporteer-knop op je sociale netwerksite, of een mailtje sturen naar clickhelp@childfocus.be. Je kan ook een smsje sturen naar 0470/ (childfocus). Zij zullen dan zo snel mogelijk contact met je opnemen via telefoon of mail. Ongewenste seksuele aandrang Via sociale netwerksites kunnen mensen je wel eens benaderen met seksuele boodschappen of vragen. Dit kan deel zijn van het experimenteren als jongere, maar het kan ook ongewenst zijn. Let daarom op met de informatie die je op je profiel plaatst: zet geen al te uitdagende foto s online en probeer duidelijk te zijn in je bedoelingen. Het is natuurlijk nooit je eigen fout als iemand je verplicht dingen te doen die je niet wil doen, maar mensen kunnen je bedoelingen fout begrijpen als je teveel uitdagende informatie online plaatst. 13

14 Als je toch ongewenst benaderd wordt, ga hier dan niet op in en blokkeer de persoon. Praat over het probleem met een volwassene die je vertrouwt. Je kan ook mailen naar org. Voor echte misdaden (bv kinderporno) kan je ecops contacteren ( Dit is het online meldpunt van de federale politie waar jij als internetgebruiker misdrijven op of via het internet kan melden. Privacyproblemen Op sociale netwerksites zoals Facebook en Netlog wordt zeer veel persoonlijke informatie gedeeld. Dit heeft in de eerste plaats natuurlijk een hele hoop leuke voordelen. Je moet echter ook altijd in je achterhoofd houden dat het delen van persoonlijke informatie ook risico s inhoudt. Kijk maar naar het voorbeeld hierboven, van de jongen met zijn foto s uit Tenerife. Anderen kunnen misbruik maken van deze privé-informatie of het doorsturen zonder je toestemming. Hetzelfde geldt voor foto s die je liever niet met teveel mensen zou delen (bv in je ondergoed of in zwemkledij). Eens een foto op je profiel is geplaatst, heb je er geen controle meer over. Iedereen kan de foto kopiëren en opnieuw opslaan op verschillende plaatsen, waardoor je de foto nooit meer helemaal kan verwijderen van internet. Denk dus goed na over welke gegevens je met wie deelt. Gebruik ook steeds je privacy-instellingen, zodat vreemden niet teveel informatie over jou te zien kunnen krijgen. Om te weten hoe je dat doet, kan je bijvoorbeeld op de naam van jouw netwerksite (Facebook, Netlog) intikken, en privacy instellingen. Je vindt dan allerlei recente filmpjes die uitleggen hoe je best je privacy-instellingen verandert. Controleer ook regelmatig of al je instellingen nog juist staan, want soms verandert je sociale netwerksite de manier om je instellingen te veranderen. 14

15 Wat te d oen? Als je zelf informatie zou tegenkomen die je schokkend vindt of slachtoffer zou worden van cyberpesten, kan je dit altijd melden aan een volwassene, of via een rapporteer -knop, die bij de meeste sociale netwerksites wordt aangeboden. Je kan ook een smsje sturen naar 0470/ (childfocus). Zij zullen dan zo snel mogelijk contact met je opnemen via telefoon of mail. Als je ongewenst benaderd wordt, ga hier dan niet op in en blokkeer de persoon. Praat over het probleem met een volwassene die je vertrouwt. Gebruik steeds je privacy-instellingen. Om te weten hoe je dat doet, kan je bijvoorbeeld op en privacy instellingen. de naam van jouw netwerksite (Facebook, Netlog) intikken, Voor deze of andere algemene problemen kan je ook een mailtje sturen naar of surfen naar waar je misdrijven op of via internet (kinderporno, ongewenste reclame,..) kan melden.

16 Notities 16 Not itie s

17 Notities Not itie s 17

18 Notities 18 Not itie s

19 Colofon ISBN: In aanvraag NUR: In aanvraag Bestel- & informatieadres: Vakgroep Onderwijskunde, Henri Dunantlaan 2, 9000 Gent Omslag: BS Productions, Groot-Bijgaarden Vormgeving & opmaak: Cox Jael Druk: BS Productions, Groot-Bijgaarden Auteurs Vakgroep Onderwijskunde Ellen Vanderhoven, Tammy Schellens & Martin Valcke Gedeeltelijk gebaseerd op lespakketten van Childfocus ( Deze publicatie kwam tot stand met steun van het Strategic Basic Research (SBO) programma van het Vlaams agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT), in de context van het SPION-project. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. 19

20