Ris ico s. Lerarencursus

Transcriptie

1 Ris ico s op So ciale Netwe rks ites Lerarencursus

2 is ico s Risico s op sociale netwerksites Inhoudsrisico s Contactrisico s Commerciële risico s Schokkende inhoud Foute inhoud Cyberpesten Ongewenste seksuele aandrang Privacy

3 Inhoudstafel Deze cursus bevat drie lessen over de risico s op sociale netwerksites: Inhoudsrisico s Contactrisico s Commerciële risico s 1

4 Voorwoord Sociale netwerksites zoals Facebook en Netlog worden meer en meer gebruikt, ook door jongeren. Ze bieden dan ook zeer veel mogelijkheden op heel veel verschillende gebieden. Toch wekt de snelle groei in populariteit soms ongerustheid op met betrekking tot hun veiligheid en privacy. Jongeren lopen inderdaad enkele risico s bij het gebruik van sociale netwerksites, die in het voorgaande schema hiernaast samengevat staan. De school heeft dan ook de rol om jongeren bewust te maken van deze risico s en hen te leren hoe hier mee om te gaan, zonder hen vol angst sociale netwerksites te laten mijden. Deze rol zit vervat in de vakoverschrijdende eindtermen rond ICT en mediawijsheid. Om deze reden heeft de vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent drie lespakketten ontwikkeld, waarin inhoudsrisico s, contactrisico s en commerciële risico s elk in een les aan bod komen. De lespakketten nemen telkens 1 lesuur in beslag en verlopen telkens op dezelfde manier. We begrijpen dat leraren reeds veel informatie moeten overbrengen aan hun leerlingen, en dat ze daarom soms in tijdsnood komen. Als leraar kan u beslissen om de drie delen te behandelen, of een keuze maken voor één van de drie delen. Deze lespakketten werden ontwikkeld in het kader van het SPION-project (Security and Privacy in Online Social Networks). Ze ontstonden op basis van theorieën en onderzoek over het gedrag van jongeren op sociale netwerksites en op basis van onderwijskundige theorieën. Het pakket heeft meerdere cycli van implementaties, evaluaties en herzieningen doorlopen. Door middel van zorgvuldig empirisch onderzoek werd dan ook aangetoond dat de lespakketten in deze vorm hun doelen bereiken: het bewustzijn van verschillende risico s verhoogt bij de leerlingen en ze gaan zich veiliger gedragen. Naast deze drie lespakketten ontwikkelde SPION ook een algemene privacy-handleiding voor leerkrachten. Deze is bedoeld als optionele achtergrondinformatie, en is niet noodzakelijk om de lessen te geven. Wij hopen dat dit leermateriaal voor u van nut kan zijn, en staan steeds open voor feedback. Ellen Vanderhoven, Prof. Dr. Tammy Schellens en Prof. Dr. Martin Valcke Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen, Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent 1 Vanderhoven, E., Schellens, T., & Valcke, M. (2014). Educational packages about the risks on social network sites: state of the art. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2

5 Aandachtspunten We begrijpen dat een leraar zijn/haar klas het best kent, en dus het best kan inschatten wat bij een specifieke klas al dan niet zal werken. We begrijpen dan ook dat leerkrachten lessen soms wat willen aanpassen. Opdat het lespakket zijn doel zou bereiken, is het echter van groot belang de les te volgen zoals ze beschreven staat. Er zijn ook een aantal factoren die uit ons onderzoek erg belangrijk bleken te zijn opdat de lessen een optimaal effect zouden bereiken. We zetten hier enkele aandachtspunten op een rijtje: 1. Geef tijd voor individuele reflectie! Hoewel samenwerkend leren meer en meer wordt benadrukt als belangrijke instructiestrategie, vonden we in ons onderzoek dat jongeren vooral nood hebben aan tijd om zelf eens stil te staan bij de verschillende risico s op sociale netwerksites. Nog voor de populairste tieners uit de klas hun mening kunnen uiten, en iedereen hiervan overtuigen, is het belangrijk dat iedereen even tijd voor zichzelf krijgt om na te denken. Dit wordt in onze lespakketten opgenomen door tijdens de huiswerkoefening eerst tijd te geven om individueel de vraagjes op te lossen. Ook tijdens het stellingenspel wordt eerst tijd gegeven om individueel na te denken, alvorens de stellingen klassikaal besproken worden. Werken met kaartjes, handopsteking, of lopen naar een kant van de klas, bleken minder goed (of zelfs helemaal niet) te werken! 2. Het gebruik van eigen profielen is niet nodig! In de lespakketten zit een vals profiel, waarop alle mogelijke risico s te vinden zijn. Hoewel jongeren (en ook leerkrachten) wel eens aangeven dat dit onrealistisch is, en dat zij niemand kennen met zo n profiel, blijkt dit profiel toch even goed of zelfs beter te werken dan werken met het eigen, echte profiel. De duidelijke aanwezigheid van de risico s geeft jongeren immers de mogelijkheid om voorbeelden te zien van die risico s, die ze op hun eigen profiel soms moeilijker herkennen. 3

6 3. Ouders actief betrekken heeft zin! Uit de resultaten van ons onderzoek bleek dat het moeilijk is om ouders te betrekken door middel van info-avonden, omdat weinig ouders hier naartoe komen. In onze lespakketten werden ouders actief betrokken door middel van een huiswerkopdracht, die samen met de ouders gemaakt dient te worden en waarin de communicatie tussen leerlingen en ouders gestimuleerd wordt. Dit verhoogt de impact van de les, vooral bij jongens! 4. Een positieve benadering! Onderzoek heeft aangetoond dat het opwekken van angst in een poging om risicovol gedrag te voorkomen een nadelig effect heeft. Het is dus erg belangrijk om deze lessen vanuit een positieve ingesteldheid te brengen. Enkel wanneer erkend wordt dat sociale netwerksites veel positieve mogelijkheden bieden, zal de geloofwaardigheid van de rest van het verhaal voor jongeren groot genoeg zijn. 5. Een enkele les is voldoende om een effect te bereiken! Onderstaande lespakketten zijn bedoeld om te geven op 1 lesuur, per categorie van risico s. Er werden dus in totaal drie lespakketten ontwikkeld die telkens 1 lesuur in beslag nemen, en op dezelfde manier verlopen. Als leraar kan u beslissen om de drie delen te behandelen, of een keuze maken voor één van de drie delen. Handleiding bij de les 1. Wat heb je nodig? Cursus leerlingen met: Inleiding Huiswerkopdracht profiel sexy_julie Stellingen Voorbeelden + Theorie Cursus leerkracht van de te geven les met: Inleiding Lesverloop Voorbeeldprofiel Sexy_Julie met aanduidingen en uitleg Stellingen + info Theorie 4

7 2. Lesverloop Voorbereiding: Voor de les wordt de cursus met de huiswerkopdracht uitgedeeld. De huiswerkopdracht wordt door de leerlingen thuis voorbereid in samenwerking met een van de ouders. 1) Inleiding (10 min) Deze tijd kan gebruikt worden om binnen te komen, administratieve dingen te regelen (bv agenda), en de les in te leiden: wat gaat er gebeuren, waarom, Het is belangrijk hier te benadrukken dat sociale netwerksites vaak gebruikt worden en veel mogelijkhe den bieden (positieve benadering!) maar dat deze les zich zal focussen op enkele risico s die er toch mee gepaard gaan. Het schema waarin de risico s gekaderd worden, wordt overlopen (de leerkracht leest, leerlingen volgen in cursus). 2) Overlopen huiswerkopdracht (10 min) De oefening met het voorbeeldprofiel wordt klassikaal overlopen. Gebruik hierbij de sturende vragen en de oplossingenbladen verder in deze bundel als leidraad. Bespreek ook kort de verschillen tussen wat de leerlingen zelf vonden en wat hun ouders vonden. 3) Zelfstandig stellingenspel (15 min) De leerlingen noteren in hun cursus of ze akkoord gaan of niet met de vijf stellingen in de cursus. Een korte argumentatie wordt eveneens genoteerd in de cursus. Achteraf worden kort de belangrijkste bevindingen besproken (de leerlingen worden zelf vrij gelaten om iets te zeggen over wat ze genoteerd hebben). 4) Voorbeelden + theorie (15 min) Ter afsluiting worden de voorbeelden van de verschillende risico s door een leerling of door de leerkracht voorgelezen. De andere leerlingen lezen mee in hun cursus. Er wordt afgesloten met de kader Wat te doen? op het einde van de cursus. Indien er nog tijd over is kan ook de theorie onder het titeltje samengevat gelezen worden, anders wordt aan de leerlingen gevraagd dit thuis door te nemen. 5

8 Notities Not itie s

9 Inhoudsrisico s op sociale netwerksites Lerarencursus 7

10 Contacten op Sociale Netwerksites 1 Lesonderwerp Risico s mbt de inhoud die men plaatst en vindt op sociale netwerksites. Wanneer men gebruik maakt van een sociale netwerksite (SNS), loopt men bepaalde risico s, nl. inhoudsrisico s, contactrisico s, en commerciële risico s. Deze les focust op de inhoudsrisico s. Meer bepaald gaat het over de wetenschap dat men op SNS wel eens onbetrouwbare, foute informatie tegenkomt en dat er ook informatie te vinden is die voor sommigen schokkend zou kunnen zijn. 2. Lesdoelstellingen De leerling gaat meerdere bronnen na om te verifiëren of informatie op SNS betrouwbaar en juist is. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie betrouwbaar en juist is. De leerling houdt er rekening mee dat mensen zich soms anders voordoen op een SNS dan ze eigenlijk zijn. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie schokkend kan zijn voor sommige mensen. De leerling geeft aan te weten wat hij/zij moet doen bij confrontatie met schokkende informatie op SNS. 8

11 3. Eindtermen Met deze les worden de volgende vakoverschrijdende eindtermen behandeld: Voor eerste graad: ICT De leerlingen: gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier. kunnen met behulp van ICT digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren. kunnen ICT gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen. kunnen ICT gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren.. zijn bereid hun handelen bij te sturen na reflectie over hun eigen en elkaars ICT-gebruik. Voor alle graden: VOETEN: De leerlingen: houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (empathie). kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h. van relevante criteria (kritisch denken). zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken (kritisch denken). kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken (kritisch denken). gaan alert om met media (mediawijsheid). participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte (mediawijsheid). gedragen zich respectvol (respect). nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving (verantwoordelijkheid). doen een beroep op maatschappelijke diensten en instellingen (zelfredzaamheid) maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken (zelfredzaamheid). 9

12 De les Huiswerkopdracht De leerlingen bereiden de opdracht thuis voor samen met 1 van hun ouders. De opdracht zoals ze beschreven is in de cursus van de leerlingen: Bekijk het profiel van Sexy_Julie. Los hierbij de vragen op die je krijgt op het vragenblad. Duid dingen op het profiel aan om je antwoorden te verduidelijken en noteer je antwoord kort maar duidelijk op het vragenblad. 1 Lijkt alle informatie die je ziet juist en betrouwbaar? Wat wel, wat niet? Denk je dat deze persoon is zoals ze zich voordoet? Waarom? Staat er informatie op dit profiel die je schokkend vindt? Welke? Staat er informatie op waarvan je denkt dat die schokkend kan zijn voor anderen? Welke? Staat dergelijke informatie ook op jouw profiel? Wat zou jij wel/niet doen? Dezelfde opdracht werd uitgevoerd door 1 van de ouders. De antwoorden worden vervolgens vergeleken ahv volgende vragen: 1 Waarover hebben jullie dezelfde mening? Waarover verschillen jullie van mening? Hoe komt dit denk je (bespreek met je ouder(s))?

13 Hieronder vind je het profiel zoals de leerlingen het hebben in de leerlingencursus, gevolgd door een profiel waarin de inhoudsrisico s zijn aangeduid. Dit laatste kan het klasgesprek na de opdracht helpen sturen. Mogelijk geven leerlingen ook andere informatie aan die eventueel schokkend of fout zou kunnen zijn. Er zijn hier natuurlijk geen foute antwoorden. Het is belangrijk hen te wijzen op mogelijke risico s en hen hiervan bewust te laten worden. Eens ze weten wat de risico s zijn, beslissen ze zelf of het een te nemen risico is of niet. Het is dus niet de bedoeling hen te vertellen wat ze wel en wat ze niet mogen plaatsen. Let wel op om in het klasgesprek niet te veel in te gaan op antwoorden die gaan over andere risico s (bv commerciële of contactrisico s). Deze zijn immers niet de focus van deze les. Sexy_Julie vrouw 16 jaar 1263 vrienden Mooie kleedjes aan -75% Naam: Julie Kiekeboe Geboortedatum: 20/12/2002 Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven adres: Julie_Verherweghen@hotmail.com Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was mega! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 Sofie de paashaas Np! Tot - 70% korting! Interesses: feesten, leuke jongens, modellenwerk, dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek 6 minuten geleden - Vind ik leuk Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden 3 personen vinden dit leuk 6 Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, 11

14 Gebruikt valse naam, maar geeft deze toch prijs in adres Zoveel echte vrienden? Sexy foto, kan schokkend zijn voor sommigen gezien leeftijd Op deze leeftijd? Niet mogelijk, waarschijnlijk maar 12 (liegt dat ze ouder is) Sexy_Julie vrouw 16 jaar 1263 vrienden Mooie kleedjes aan -75% Naam: Julie Kiekeboe Geboortedatum: 20/12/2002 Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven adres: Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was mega! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 Sofie de paashaas Np! Tot - 70% korting! Interesses: feesten, leuke jongens, modellenwerk, dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek 6 minuten geleden - Vind ik leuk Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden 3 personen vinden dit leuk 6 Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, Schokkende uitspraak Kan schokkend zijn voor sommigen gezien leeftijd 12

15 Opdracht: stellingenspel De leerlingen noteren bij elk van de stellingen in hun cursus of ze akkoord zijn of niet, en waarom. Achteraf worden ze vrij gelaten om iets te zeggen als ze dat willen over wat er genoteerd is. Onderstaande basisinformatie kan het korte klasgesprek achteraf sturen. Op een sociaal netwerk kan je jezelf voordoen als iemand anders. Uitleg: Anonimiteit heeft voordelen, zoals het beschermen van je privacy, maar het zorgt er ook voor dat mensen zich anders kunnen voordoen dan ze daadwerkelijk zijn. Dit kan zeer onschuldig zijn. Zo durven verlegen mensen vaak meer op een sociale netwerksite en zal iedereen liever zijn positieve punten in de verf zetten. Maar het kan ook een heel fout beeld scheppen. Meer nog, mensen kunnen bewust een heel andere identiteit aannemen en zo anderen misleiden. De informatie die je vindt op een sociaal netwerk, is niet altijd juist of betrouwbaar. Uitleg: Op sociale netwerksites verspreidt informatie zich vaak zeer snel. Dit wil niet zeggen dat deze informatie altijd juist is. Roddels kunnen zich in een mum van tijd verspreiden. Iemand vangt ergens iets op en zet het op zijn profiel. Het wordt gedeeld. Voor je het weet gelooft iedereen dit gerucht. Het is daarom belangrijk altijd na te gaan of de informatie die je leest wel juist is. Dit kan je doen door bijvoorbeeld verschillende bronnen op te zoeken die hetzelfde zeggen (verschillende, betrouwbare websites, kranten, ). Ik hou er wel van om een vettige foto van mezelf op mijn profiel te zetten. Uitleg: Het internet biedt veel leuke mogelijkheden, maar brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Zo ben je altijd zelf verantwoordelijk voor de inhoud van je eigen profiel. Je mag er anderen niet mee kwetsen of choqueren. Weet dat wat jij grappig vindt, bij anderen niet altijd als een grap overkomt en erg kan kwetsen. En als een foto eenmaal op internet is geplaatst, je er geen controle meer over hebt. Iedereen kan de foto kopiëren en opnieuw opslaan op verschillende plaatsen, waardoor je de foto nooit meer helemaal kan verwijderen van internet. 13

16 Via sociale netwerksites worden jongeren met allerlei schokkende zaken geconfronteerd. Uitleg: Tijdens het surfen op een sociale netwerksite kom je allerlei zaken tegen. Deze informatie kan bij verschillende mensen op verschillende manieren overkomen. Wat voor de ene absoluut aanvaardbaar is, kan voor de andere heel erg schokkend zijn. Dit heeft niet enkel met leeftijd te maken. Zo zijn er ook ouderen die sneller aangedaan zijn van bepaalde informatie, en daar is helemaal niets mis mee. Het is daarom wel belangrijk stil te staan bij wat je op je profiel plaatst, en wie dit allemaal kan zien. Als je zelf informatie zou tegenkomen die je schokkend vindt, kan je dit altijd melden aan een volwassene, of via een rapporteer -knop, die bij de meeste sociale netwerksites wordt aangeboden (bv bij foto s, berichten,..). Je kan ook een mailtje sturen naar of surfen naar waar je misdrijven op of via internet (kinderporno, ongewenste reclame,..) kan melden. Grove taal op internet hoort er nu eenmaal bij. Iedereen doet het, dus ik ook. Uitleg: Eén van de gevolgen van het onzichtbaar zijn op internet, is dat mensen veel verder gaan in hun gedrag dan normaal. Als je anoniem bent, is er immers niemand die je kan aanspreken over je gedrag. Zo zie je dat mensen op internet veel vaker schelden op elkaar en grovere taal gebruiken. Opmerkingen op sociale netwerksites gaan echter niet gepaard met lichaamstaal, zoals gezichtsuitdrukkingen, gebaren, Wat grappig bedoeld is, kan zonder deze lichaamstaal dan ook anders geïnterpreteerd worden en schokkend overkomen. Let dus altijd op je taalgebruik. 14

17 Een voorbeeld Dit is een afbeelding van een toepassing op Facebook. Met deze toepassing kan je een krantenartikel plaatsen op het profiel van iemand van je vrienden. In dit krantenartikel wordt gedetailleerd beschreven hoe die vriend omkwam in een ongeluk. Je kan verschillende details opgeven, zoals de kleur van de wagen, het jeugdhuis waarin die persoon vaak vertoeft, de plaats waar hij/zij woont,... Op deze manier wordt het krantenartikel nog geloofwaardiger. De persoon in kwestie ziet dit artikel over zijn eigen dood verschijnen op zijn profiel, net als alle bezoekers van het profiel. Grappig? Leerrijk? Of eerder schokkend? Over deze toepassing is veel tumult ontstaan. Sommige mensen vonden het heel grappig. De oprichter van de toepassing, had de bedoeling om jongeren veiliger te doen rijden. Zeer leerrijk, zo zeiden zij. Maar vele mensen vonden het bericht te schokkend. Zij vonden het ongepast om dergelijke krantenartikels te plaatsen. Omdat het bericht zo realistisch is, zouden bezoekers van het profiel immers kunnen denken dat dit echt gebeurd was, en dat deze persoon echt overleden was. 15

18 Samengevat We kunnen in dit voorval in ieder geval de inhoudsrisico s onderscheiden die gepaard gaan met het online plaatsen van informatie op sociale netwerksites, zoals we ze besproken hebben in deze cursus: 1 Foute informatie: Niet alles wat je op sociale netwerksites tegenkomt, is per definitie waar. Kijk maar naar het voorbeeld hierboven. Het is daarom altijd belangrijk je bronnen te controleren. Wie heeft dit bericht gepost? Waarom? Zijn er andere bronnen die deze informatie bevestigen? Dit is ook van toepassing op hoe mensen zich voordoen: op een sociale netwerksite kan iedereen zich voordoen als iemand anders. Dit kan zeer onschuldig zijn. Zo durven verlegen mensen vaak meer op een sociale netwerksite en zal iedereen liever zijn positieve punten in de verf zetten. Maar het kan ook een heel fout beeld scheppen. Meer nog, mensen kunnen bewust een heel andere identiteit aannemen en zo anderen misleiden. Ook hier is het belangrijk goed op te letten! 2 Schokkende informatie: Sommige dingen kunnen voor de ene schokkend zijn, voor de andere niet. Let daarom steeds op wat je post en denk na of dit misschien schokkend zou kunnen zijn voor anderen, ook al is dit misschien niet schokkend voor jezelf! Als je zelf informatie zou tegenkomen die je schokkend vindt, kan je dit altijd melden aan een volwassene, of via een rapporteer -knop, die bij de meeste sociale netwerksites wordt aangeboden (bv bij foto s, berichten,..). Je kan ook een mailtje sturen naar clicksafe@childfocus.org of surfen naar waar je misdrijven op of via internet (kinderporno, ongewenste reclame,..) kan melden. 16

19 Wat te doen? Voor je iets gelooft, controleer je Zijn er andere bronnen die deze informatie bevestigen?! Wie heeft dit bericht gepost? Waarom? Let steeds op wat je post en of dit misschien schokkend zou kunnen zijn voor anderen, ook al is dit misschien niet schokkend voor jezelf! Als je zelf informatie zou tegenkomen die je schokkend vindt, kan je dit altijd aan een volwassene, of via een rapporteer -knop die bij de meeste sociale netwerksites wordt aangeboden. Je kan ook een smsje sturen naar 0470/ (childfocus). Zij zullen dan zo snel mogelijk contact met je opnemen via telefoon of mail. Voor deze of andere algemene problemen kan je ook een mailtje sturen naar of surfen naar waar je misdrijven op of via internet (kinderporno, ongewenste reclame,..) kan melden. 17

20 Notities 18 Not itie s

21 Contactrisico s op sociale netwerksites Lerarencursus 19

22 Contacten op Sociale Netwerksites 1. Lesonderwerp Risico s die voortvloeien uit contact dat men heeft op sociale netwerksites. Wanneer men gebruik maakt van een sociale netwerksite (SNS), loopt men bepaalde risico s, nl. inhoudsrisico s, contactrisico s, en commerciële risico s. Deze les focust op de contactrisico s. Meer bepaald gaat het over pesten via SNS (cyberpesten), ongewenste seksuele toenadering en privacyrisico s. 3. Lesdoelstellingen De leerling gedraagt zich respectvol op SNS. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie niet te persoonlijk is en of het geen te grote risico s inhoudt deze informatie te delen. De leerling gebruikt de privacyinstellingen van zijn/haar SNS profiel zo dat enkel de personen waarvan hij/zij het wil de informatie op hun profiel kan zien. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie uitdagend kan zijn voor sommige mensen. De leerling geeft aan te weten wat hij/zij moet doen bij confrontatie met ongewenste (seksuele) toenadering. 20

23 5. Eindtermen Met deze les worden de volgende vakoverschrijdende eindtermen behandeld: Voor eerste graad: ICT De leerlingen: gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier. kunnen ICT gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen. kunnen ICT gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren. zijn bereid hun handelen bij te sturen na reflectie over hun eigen en elkaars ICT-gebruik. Voor alle graden: VOETEN: De leerlingen: brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk (communicatief vermogen). houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (empathie). kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h. van relevante criteria (kritisch denken). zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken (kritisch denken). kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken (kritisch denken). gaan alert om met media (mediawijsheid). participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte (mediawijsheid). gedragen zich respectvol (respect). nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen in relaties met anderen en in de samenleving (verantwoordelijkheid). verwerven inzicht in de eigen sterke en zwakke punten (zelfbeeld). ontwikkelen een eigen identiteit als authentiek individu, behorend tot verschillende groepen (zelfbeeld). doen een beroep op maatschappelijke diensten en instellingen (zelfredzaamheid). maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken (zelfredzaamheid). 21

24 De les Huiswerkopdracht De leerlingen bereiden de opdracht thuis voor samen met 1 van hun ouders. De opdracht zoals ze beschreven is in de cursus van de leerlingen: Bekijk het profiel van Sexy_Julie. Los hierbij de vragen op die je krijgt op het vragenblad. Duid dingen op het profiel aan om je antwoorden te verduidelijken en noteer je antwoord kort maar duidelijk op het vragenblad A B A B A B Zie je tekenen op dit profiel van pestgedrag, gemene uitspraken, dingen die mogelijk iemand zouden kunnen kwetsen? Indien ja, welke? Worden er roddels verspreid? Indien ja, waar? Staan er uitdagende foto s of andere uitdagende gegevens op het profiel? Indien ja, welke? Denk je dat dit meisje benaderd zou kunnen worden met ongewenste, seksueel getinte berichten? Waarom wel/niet? Staat er veel persoonlijke informatie en/of contactinformatie op het profiel? Wat voor informatie? Denk je dat dit profiel enkel bekeken kan worden door mensen waarvan dit meisje het oké vindt dat ze zien wat er op haar profiel staat? Of zouden er ook vreemden, minder bekenden, misschien zelfs leraren of ouders haar profiel kunnen bekijken? Waarom denk je dit? Zou dit kwaad kunnen? 4 Staat dergelijke informatie ook op jouw profiel? Wat zou jij wel/niet doen? Dezelfde opdracht werd uitgevoerd door 1 van de ouders. De antwoorden worden vervolgens vergeleken ahv volgende vragen: 1 Waarover hebben jullie dezelfde mening? Waarover verschillen jullie van mening? Hoe komt dit denk je (bespreek met je ouder(s))?

25 Hieronder vind je het profiel zoals de leerlingen het hebben in de leerlingencursus, gevolgd door een profiel waarin de contactrisico s zijn aangeduid. Dit laatste kan het klasgesprek na de opdracht helpen sturen. Mogelijk geven leerlingen ook andere informatie aan die eventueel op een contactrisico zou kunnen wijzen, of vinden ze het plaatsen van bepaalde informatie die aangeduid staat als risicovol zelf geen significant risico. Er zijn hier natuurlijk geen foute antwoorden. Het is belangrijk hen te wijzen op mogelijke risico s en hen hiervan bewust te laten worden. Eens ze weten wat de risico s zijn, beslissen ze zelf of het een te nemen risico is of niet. Het is dus niet de bedoeling hen te vertellen wat ze wel en wat ze niet mogen plaatsen (bv: is een herkenbare foto een groot risico, of is dit wel ok?). Let wel op om in het klasgesprek niet te hard in te gaan op antwoorden die gaan over andere risico s (bv commerciële of inhoudsrisico s). Deze zijn immers niet de focus van deze les. Sexy_Julie vrouw 16 jaar 1263 vrienden Mooie kleedjes aan -75% Naam: Julie Kiekeboe Geboortedatum: 20/12/2002 Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven adres: Julie_Verherweghen@hotmail.com Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was mega! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 Sofie de paashaas Np! Tot - 70% korting! Interesses: feesten, leuke jongens, modellenwerk, dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek 6 minuten geleden - Vind ik leuk Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden 3 personen vinden dit leuk 6 Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, 23

26 UITDAGENDE FOTO HERKENBARE FOTO (EVT. PRIVACY RISICO) UITDAGENDE INFO PRIVACY-RISICO (ZELFS BIJ GOEDE INSTELLINGEN KUNNEN NOG STEEDS ZEER VEEL MENSEN DEZE INFO ZIEN): ALLEMAAL BEKENDEN? FOUTE LEEFTIJD: MOGELIJK FOUTE AANTREK Sexy_Julie vrouw 16 jaar PRIVACY-RISICO + MOGELIJK ONGEWENST CONTACT 1263 vrienden PRIVACY: RISICOVOLLE INFORMATIE INDIEN IN FOUTE HANDEN (BV SCHOOL) Mooie kleedjes aan -75% Naam: Julie Kiekeboe Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was Geboortedatum: 20/12/2002 mega! Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent 3 personen vinden dit leuk 6 adres: Julie_Verherweghen@hotmail.com Sofie de paashaas Np! IN COMBINATIE MET ANDERE UITDAGENDE INFO, KAN DIT UITDAGEND 6 minuten geleden - Vind ik leuk Interesses: feesten, leuke GEÏNTERPRETEERD WORDEN jongens, modellenwerk, Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en gemaakt! Wat een kalf! dikke mensen Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden Over mezelf: Bruin haar, Blauwe 3 personen vinden dit leuk 6 ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek Supah party gisteren! Enkel wat dipsy... Tot - 70% korting! Kortingen in de leukste café s van Leuven Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk. Extra: SMS me op 0484/ Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium, Justin Bieber, Mijn school is een topschool., Boe aan de wekker! KWETSENDE INFO (CYBERPESTEN) Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel 2 personen vinden dit leuk Sofie de paashaas ROFL, dipsy?! zondag om 22:57 - Vind ik leuk Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed! Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk 1 Schrijf een reactie... PRIVACY: RISICOVOLLE INFORMATIE INDIEN IN FOUTE HANDEN (BV SCHOOL, TOEKOMSTIGE WERKGEVER) Verdien EXTRA CREDITS om de leukste SPELLETJES te spelen! Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart, 24 PRIVACY-RISICO + MOGELIJK ONGEWENST CONTACT ONSCHULDIGE PERSOONLIJKE INFO (PRIVACY)