Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven

Transcriptie

1 Veilig online: negatieve ervaringen bij 9-16 jarigen Risicofactoren, zelfbescherming en invloed van sociale context (6 oktober 2011) Sofie Vandoninck, K.U.Leuven

2 EU Kids Online: achtergrond en theoretisch kader Types online risico s Van gebruik tot coping Drie niveaus van analyse Individuele gebruiker Sociale mediëring Nationale context

3 EU Kids Online project: achtergrond Meer dan kinderen + ouders in totaal (25 landen) Voor België: 1005 respondenten Interviews thuis, face-to-face Schriftelijke vragenlijst voor gevoelige vragen Gestratificeerde toevalssteekproef Vooraf geteste vragenlijst Consultatie van stakeholders en adviserend panel Dataverzameling in mei-augustus 2010

4 Types online risico s Content Contact Conduct Kind als ontvanger (massaproducties) Kind als deelnemer (volwassene als initiatiefnemer) Kind als actor (kind als initiatiefnemer/ slachtoffer) Agressief Gewelddadige en gruwelijke inhoud Lastigvallen, stalken Cyberpesten Seksueel Pornografisch materiaal Seksueel misbruik Seksuele vragen en handelingen, sexting Inhoudelijk Racistische en/of discriminerende inhoud Ideologische overtuigingen/ brainwashing Schadelijke usergenerated content Commercieel Verborgen marketing Misbruik van persoonlijke data Gokken, copyright, illegaal downloaden

5 Hoe gebruiken kinderen het internet? Wat doen kinderen online? Welke online factoren bepalen hun ervaringen? Wat is de impact? Gebruik Activiteiten Opportuniteit / Risico s Voordelen / Schade Waar Hoe Hoe vaak Vaardigheden Etc. Leren Creëren Spelen Mensen ontmoeten Rondhangen Iets nieuws proberen Anderen pesten Etc. Positieve inhoud User-generated inhoud Seksuele inhoud en berichten Contact met vreemden Cyberpesten Misbruik persoonlijke data Etc. Leren Zelfvertrouwen Sociaal zijn Waarden In/uitgesloten Weerbaarheid opbouwen Zich slecht of ongemakkelijk voelen Misbruik Etc.

6 Demografisch Psychologisch Gebruik Activiteiten Risico s Schade of coping INDIVIDUELE GEBRUIKER ouders school vrienden SOCIALE MEDIERING Kind als analyse-eenheid SES stratificatie regelgeving technologische infrastructuur onderwijs systeem culturele waarden NATIONALE CONTEXT Land als analyse-eenheid

7 Individuele kenmerken INDIVIDUAL USER Demografisch Psychologisch Moderatoren geslacht, leeftijd, SES zelfvertrouwen, psychologische problemen, sensatiezoeken mediawijsheid, mate van aangedaan zijn INDIVIDUELE INDIVIDUAL GEBRUIKER USER

8 Sociale mediëring mediëren van internetgebruik mediëren van online veiligheid controle van internetgebruik controle van online veiligheid restricties internetgebruik ouders Steun van leerkracht Steun van vrienden Ouders School Vrienden SOCIALE MEDIERING

9 Veilig online: overzicht topics Blootstelling versus schade Zelfbescherming en coping-strategieën Tussenkomst van ouders, leerkrachten en vrienden (sociale mediëring)

10 Introductie - radiointerview jongeren en internet - interview met Rozane De Cock (29 juli 2010) jongeren en internet - interview met Rozane De Cock (29 juli 2010)

11 Blootstelling: bewustzijn van risico s en opportuniteiten Denk je dat er dingen zijn op het internet waaraan kinderen van jouw leeftijd zich storen 43 Er zijn veel dingen op het internet die goed zijn voor kinderen van mijn leeftijd 45 Heb je het afgelopen jaar iets meegemaakt op het internet dat je gestoord heeft

12 Blootstelling: kinderen vs ouders kinderen ouders cyberpesten seksuele beelden ontmoeting sexting UG content misbruik privacy

13 Blootstelling en schade: seksuele beelden blootstelling negatieve ervaring behoorlijk tot sterk aangedaan jongens meisjes 9-10 jaar jaar jaar jaar lage SES med SES hoge SES Totaal

14 Blootstelling en schade: cyberpesten blootstelling behoorlijk tot sterk aangedaan Totaal jongens meisjes 9-10 jaar jaar jaar jaar lage SES med SES hoge SES

15 Blootstelling en schade: sexting blootstelling negatieve ervaring behoorlijk tot sterk aangedaan jongens meisjes 9-10 jaar jaar jaar jaar lage SES med SES hoge SES totaal

16 Blootstelling en schade: ontmoetingen met online contacten blootstelling negatieve ervaring jongens meisjes 9-10 jaar jaar jaar jaar lage SES med SES hoge SES totaal

17 Blootstelling en schade: kwestbare jongeren meisjes weinig digitale vaardigheden jonge kinderen Vaker negatieve ervaring psychologische problemen lage SES weinig zelfvertrouwen

18 Zelfbescherming (coping) Introductie

19 Zelfbescherming: typologie van strategieën Passief/fatalistisch Stoppen met internetgebruik Hopen dat het probleem vanzelf weggaat Nadelig voor Online opportuniteiten en mediawijsheid Weerbaarheid (probleem kan terugkeren)

20 Zelfbescherming: typologie van strategieën Communicatief Erover praten met ouders, vrienden, leerkracht, Proactief/probleemoplossend Probleem aanpakken (algemeen) Berichten verwijderen (online) Afzender blokkeren (online) Rapporteren aan provider (online) Privacy-instellingen aanpassen (online)

21 Zelfbescherming: strategieën seksuele beelden cyberpesten sexting probleem gaat vanzelf weg stoppen met internetgebruik erover praten probleem aanpakken

22 Zelfbescherming: online strategieën seksuele beelden cyberpesten sexting berichten verwijderen privacy settings aanpassen afzender blokkeren probleem rapporteren via website

23 Zelfbescherming: seksuele beelden Hopen dat probleem verdwijnt Stoppen met internetten Erover praten Probleem aanpakken Berichten wissen Afzender blokkeren Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje Jongens Meisjes Zelfvertrouwen Weinig Gemiddeld Veel Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog

24 Zelfbescherming: cyberpesten Hopen dat probleem verdwijnt Stoppen met internetten Erover praten Probleem aanpakken Berichten wissen Afzender blokkeren Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje Jongens Meisjes Zelfvertrouwen Weinig Gemiddeld Veel Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog

25 Zelfbescherming: sexting Hopen dat probleem verdwijnt Stoppen met internetten Erover praten Probleem aanpakken Berichten wissen Afzender blokkeren Neg. ervaring sterk/behoorlijk niet/een beetje Jongens Meisjes Zelfvertrouwen Weinig Gemiddeld Veel Mediawijsheid Laag Gemiddeld Hoog

26 Zelfbescherming: kwetsbare groepen Laag zelfvertrouwen (contact risico s) Laag zelfvertrouwen (contact risico s) Sterk aangedaan (seksuele beelden, cyberpesten) Sterk aangedaan Lage sensatiezoeker (seksuele beelden, cyberpesten) Jongere kinderen (seksuele beelden, cyberpesten) Jongens (seksuele risico s) Hopen dat probleem vanzelf verdwijnt Meisjes (seksuele beelden, cyberpesten) Stoppen met internetten

27 Zelfbescherming: kwetsbare groepen Veel zelfvertrouwen Veel zelfvertrouwen (seksuele risico s) Veel mediawijsheid (seksuele risico s) Sterk aangedaan Meisje Erover praten Sterk aangedaan (seksuele beelden, cyberpesten) Lage SES (contact risico s) Probleem aanpakken

28 Zelfbescherming: kwetsbare groepen Veel mediawijsheid Veel mediawijsheid Sterk aangedaan (contact risico s) Lage SES (seksuele beelden, cyberpesten) Sterk aangedaan (seksuele beelden, cyberpesten) Oudere kids (seksuele beelden, cyberpesten) Berichten verwijderen Afzender blokkeren

29 Zelfbescherming en coping: conclusie Weinig mediawijsheid Minder proactief, vooral mbt online strategieën Laag zelfvertrouwen Meer passief/fatalistisch en minder proactief Meisjes Meer fatalistisch, maar ook meer communicatief Jongeren kinderen (9-12 jaar) Meer fatalistisch, minder proactief online Intensiteit van negatieve ervaring: sterke moderator

30 Sociale mediëring Introductie: tussenkomst van ouders (Remco Pijpers; onderzoeker en vader over veilig internetten) (Elke Das; leerkracht lager onderwijs over veilig internetten)

31 Sociale mediëring: algemeen Achtergrond: onderzoek naar TV-kijken Actieve mediatie Communicatief, tijdens online activiteiten van het kind Restrictieve mediatie Opleggen van regels en beperkingen Sociaal meekijken Aanwezig zijn zonder actief in te grijpen

32 Sociale mediëring: online Mediëren van internetgebruik Actief/sociaal Mediëren van online veiligheid Actief/sociaal (voor, tijdens en na internetten) Monitoren van internetgebruik Controlerend/restrictief Monitoren van online veiligheid Controlerend/restrictief (technische tools) Restricties opleggen

33 Mediëren internetgebruik ouders kinderen Praten met het kind over wat online activiteiten Naast het kind zitten tijdens het internettten In de buurt blijven tijdens het internettten Kind aanmoedigen om op het internet dingen te ontdekken en te leren Samen iets op het internet doen met het kind

34 Mediëren online veiligheid ouders kinderen Helpen als het kind moeite heeft om iets te vinden op het internet Uitleggen waarom sommige websites goed of slecht zijn Uitleggen hoe het kind veilig kan internetten Uitleggen hoe het kind zich dient te gedragen tov internetgebruikers Helpen wanneer het kind zich slecht voelt over iets Praten over wat het kind zou doen als het zich slecht voelt over iets

35 Controleren internetgebruik ouders kinderen Bezochte websites Boodschappen in e- mail of instant messenger sociaal netwerkprofiel toegevoegde contacten op SNS

36 Controleren online veiligheid ouders kinderen tools om bepaalde websites te blokkeren of filteren tools om geschiedenis internetgebruik bij te houden tools die een beperking in de tijd opleggen software ter preventie van spam en virussen

37 Restricties op online activiteiten ouders kinderen instant messenger muziek of films downloaden online filmpjes kijken SNS profiel hebben persoonlijke informatie geven foto's, video's en muziek uploaden en delen

38 Sociale mediëring: vrienden helpen na slechte ervaring 26 uitleggen gedragscode 36 uitleggen goede/slechte website 40 uitleggen hoe veilig internet gebruiken 42 helpen met zoeken

39 Sociale mediëring: leerkrachten helpen na slechte ervaring 23 praten over wat te doen indien slechte ervaring 39 uitleggen gedragscode 47 praten over internetactiviteiten 52 uitleggen hoe veilig internet gebruiken uitleggen goede/slechte website helpen met zoeken 57 regels vastleggen over internet op school

40 Sociale mediëring: impact op coping strategieën Controle online veiligheid (seksuele beelden, cyberpesten) Controle online veiligheid (seksuele beelden, cyberpesten) Beperkt internetgebruik ouders (seksuele risico s) Mediëren online veiligheid Steun vrienden (seksuele risico s) Steun vrienden (seksuele risico s) Steun leerkracht (seksuele beelden, cyberpesten) Stoppen met internetten Erover praten

41 Sociale mediëring: impact op coping strategieën Minder steun leerkracht (contact risico s) Mediëring online veiligheid (contact risico s) Steun vrienden (contact risico s) Steun vrienden (seksuele beelden, cyberpesten) Berichten verwijderen Afzender blokkeren

42 Sociale mediëring: conclusie Ouders Restricties: negatieve impact op weerbaarheid Beperkt internetgebruik bij ouders: meer fatalistisch Controle en mediëring van online veiligheid: meer effectief (meer weerbaarheid) Vrienden Ambivalente impact (zowel positief als negatief) Leerkrachten Beperkte impact, behalve op communicatieve strategieën Indien aanwezig, positieve impact op weerbaarheid

43 Sociale mediëring Afsluiting: voorbeelden van tussenkomsten van ouders (minder goede reactie cyberpesten MSN) (cyberpesten MSN goede reactie)

44 Ter afronding Publicatie boek Kids Online België begin 2012 Focus op situatie in België Aandacht voor beleidsaspecten Studiedag Kids Online aan K.U.Leuven (februari 2012) Voorstelling van resultaten voor België Visie van actoren uit beleid en praktijk op resultaten