Informatisering van het verpleegkundig luik van het patiëntendossier in het ziekenhuis: Enquêterapport over de stand van zaken in België in 2010

Transcriptie

1 Informatisering van het verpleegkundig luik van het patiëntendossier in het ziekenhuis: Enquêterapport over de stand van zaken in België in 1

2 2 Informatisering van het verpleegkundig luik van het patiëntendossier in het ziekenhuis: Enquêterapport over de stand van zaken in België in 1 Synthesenota Twee jaar na de invoering van het extra jaarlijks budget van door Mevrouw de Minister Onkelinx hebben 73% van de ziekenhuizen een aanzet gegeven aan het informatiseren van het verpleegkundig dossier, 66% werken al met een software. 12% van de instellingen heeft nog geen enkele stap ondernomen. We stellen echter vast dat slechts 47% van de ziekenhuizen met een papieren verpleegkundig dossier, inhoudelijk volledig conform het KB van 28 december 6 zijn. Dit percentage is opmerkelijk laag. De vragenlijst liet deze zelfde denkoefening niet toe voor het elektronisch dossier, al laten de antwoorden op de vragen van fase 1 tot 6 vermoeden dat ook hier het percentage laag is, en zelfs nog lager zou kunnen uitvallen. Om te evolueren naar de informatisering van het verpleegkundig dossier hebben 54% van de ziekenhuizen eerst een werkgroep opgericht, 42% hebben er een project van het verpleegkundig departement van gemaakt en er bestaat een investeringsplan in 37% van de instellingen. Minder vaak nog, in 28% der instellingen, gaat dit project samen met een opleidingsplan. Onder diegenen die het dossier helemaal of gedeeltelijk hebben geïnformatiseerd, heeft 54% fase 1 bereikt, die elementen die de verpleegkundigen in de mogelijkheid stellen om de klinische gegevens te verzamelen (anamnese, voorschriften, gegevens van andere beoefenaars). Al worden deze gegevens door sommige medische directies ontoegankelijk gehouden voor de verpleegkundigen. 41% heeft een registratiesysteem van de verpleegkundige handelingen ontwikkeld. 38% van de ziekenhuizen hebben het verpleegkundig elektronisch dossier laten communiceren met andere delen van het patiëntendossier en laten toe informatie uit te wisselen. Een minderheid van ziekenhuizen hebben nog andere ontwikkelingen gerealiseerd ( identificatie verpleegdiagnoses 24%, evaluatie kwaliteit van zorg 15%, automatische extractie van MZG/MPG gegevens 17%, ). Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

3 3 Welke fase van ontwikkeling van een geïnformatiseerd verpleegkundig dossier is globaal behaald? Fase Software Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Fase 6 Fase 7 Fase : Het elektronisch verpleegkundig dossier bestaat nog niet of nog niet volledig: papieren dossier Software: Er is software aanwezig binnen de instelling. Fase 1: Het elektronisch verpleegkundig dossier laat de verpleegkundigen toe klinische gegevens te verzamelen. Fase 2: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de gegevens te analyseren en te interpreteren (beslissingsondersteunend; hulp bij het nemen van beslissingen). Fase 3: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen het zorgplan van de patiënt op te maken en de verpleegkundige interventies te plannen. Fase 4: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen bij het documenteren van de uitvoering van hun interventies. Fase 5: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de effectiviteit van het zorgplan van de patiënt te evalueren. Fase 6: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen een ontslagrapport of een transferblad op te maken. Fase 7: Het elektronisch verpleegkundig dossier bevat andere elementen: pluridisciplinaire procedures of protocollen, verpleegkundige werklast, evaluatie van de kwaliteit van de verpleegkundige zorg, extractie van MZG / MPG. Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

4 4 1. Inleiding Sinds juli 8 heeft Mevrouw de Minister Onkelinx beslist om de Belgische ziekenhuizen een extra jaarlijks budget van in totaal toe te kennen (onderdeel A1 van het Budget van de Financiële middelen) dat specifiek is bestemd voor informatica-investeringen. Dit budget moet echter prioritair worden besteed aan de informatisering van het verpleegkundig luik van het patiëntendossier. Het doel van deze bijkomende financiering is niet de ziekenhuizen ertoe te bewegen om in allerijl een informatisering van het verpleegkundig luik van het patiëntendossier door te voeren, maar wel om zeker te zijn dat deze doelstelling wel degelijk wordt meegenomen in het kader van een globaal stuurplan voor de integratie van het informatiesysteem in de ziekenhuizen. Het globale doel dat op termijn wordt nagestreefd aanzienlijk ruimer: alle Belgische ziekenhuizen moeten ertoe komen een integratiestrategie voor hun geautomatiseerde informatiesystemen ontwikkelen, die bovendien gekoppeld is aan een telematicabeleid dat bedoeld is om elk ziekenhuis performant te maken in termen van extra-muros communicatie. De onderliggende idee voor dit alles is dat het patiëntendossier in de ziekenhuizen zodanig moet worden ontworpen dat het eerst en vooral ten dienste moet staan van een kwaliteitsvolle behandeling van de patiënt, maar ook een aantal secundaire finaliteiten moet kunnen dienen zowel voor de instelling als voor de overheden. Na de baselinebevraging van 8, hebben we in mei 1 opnieuw de stand van zaken willen opmeten van het geïnformatiseerde verpleegkundig luik van het patiëntendossier. Daartoe hebben we aan de directies van de verpleegkundige departementen gevraagd om te willen antwoorden op een vragenlijst. De vragenlijst werd opgebouwd op basis van het KB van 28 december 6 waarin de minimale inhoud van het verpleegkundig dossier wettelijk wordt vastgelegd. In dit rapport worden de resultaten van deze vragenlijst uiteengezet en vergeleken met de baseline van 8. Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

5 5 2. Methodologie De vragenlijst werd naar de ziekenhuisinstellingen verstuurd op 4 mei 1 met als antwoordtermijn 15 juni 1. Een herinnering werd verstuurd op 21 juni 1 met een extra antwoordtermijn tot 15 juli 1. De bevraging werd afgesloten op 15 augustus 1. Er werd in Access een database aangemaakt. De grafieken en de statistische berekening werden gemaakt in Excel, beide programma s maken deel uit van Microsoft Office. Voor een correcte interpretatie van onze resultaten is het nodig om enkele elementen vooraf te duiden: De resultaten werden opgedeeld volgens gewest (Vlaanderen, Brussel, Wallonië), statuut (privé, openbaar) en type instelling (algemeen, gespecialiseerd, psychiatrisch). Gelet op hun gering aantal hebben we de academische ziekenhuizen ingedeeld bij de algemene, en hebben we onder de gespecialiseerde ziekenhuizen alles meegerekend dat niet werd opgenomen in de types algemeen of psychiatrisch. Voor de codering van de antwoorden van de nog niet gerealiseerde items werden volgende regels gerespecteerd: = niet geprogrammeerd. X = geen termijn = niet geprogrammeerd X 16/1/11 = geprogrammeerd in 11 16/1/11 = geprogrammeerd in 11 Alle berekeningen gebeuren op basis van het deelnamepercentage voor de betreffende vraag. Voorbeeld: Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 45% op het totaal van de deelnemende ziekenhuizen 3 gewesten 59% op het aantal deelnemende Brusselse ziekenhuizen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

6 6 3. Resultaten Na de eerste mailing hebben 72% van de ziekenhuizen geantwoord voor 15 juni 1 (termijn vooropgesteld in de inleidende brief). Bij afsluiten van de bevraging hadden we van 19 ziekenhuizen een antwoord gekregen (n=19), wat overeenkomt met een deelnamepercentage van 95% Het papieren dossier Het elektronisch verpleegkundig dossier bestaat nog niet of nog niet volledig, maar ons papieren verpleegkundig dossier bevat de volgende elementen: identiteit van de patiënt verpleegkundige anamnese medische en paramedische informatie voorgeschreven medische behandelingen verpleegplan verpleegplanning gestructureerde observatienota s afschrift van het verpleegkundig ontslagrapport % in 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 47(54) 43(53) 42(44) 57(61) 45(52) 55(62) 52(62) 55(57) 37(41) Identiteit van de patiënt 75(81) 65(76) 92(93) 86(84) 72(77) 86(92) 85(85) 68(86) 62(73) Verpleegkundige anamnese 75(8) 65(76) 92(89) 84(84) 72(76) 84(92) 84(85) 68(86) 62(71) Medische en paramedische informatie 72(76) 62(7) 92(85) 79(8) 67(71) 84(88) 78(79) 68(76) 62(71) Voorgeschreven medische behandelingen 71(78) 61(73) 92(85) 79(82) 68(74) 8(88) 81(84) 64(71) 57(71) Verpleegplan 66(69) 6(68) 67(67) 76(72) 62(65) 8(8) 74(76) 68(86) 52(54) Verpleegplanning 74(71) 63(65) 92(85) 86(75) 7(66) 86(86) 85(83) 68(81) 59(51) Gestructureerde observatienota s 74(78) 63(74) 88(85) 86(8) 7(73) 84(9) 84(83) 64(81) 6(7) Verpleegkundig ontslagrapport 74(64) 63(56) 88(74) 86(7) 7(59) 84(76) 84(7) 64(67) 6(52) Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

7 Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 3 1 Alle onderdelen aanwezig Identiteit Anamnese (para)medische informatie Medische behandelingen Verpleegplan Verpleegplanning Observatienota's Ontslagrapport Privé (%) Openbaar (%) Alle onderdelen aanwezig Identiteit Anamnese (para)medische informatie Medische behandelingen Verpleegplan Verpleegplanning Observatienota's Ontslagrapport Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

8 Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 3 1 Alle onderdelen aanwezig Identiteit Anamnese (para)medische informatie Medische behandelingen Verpleegplan Verpleegplanning Observatienota's Ontslagrapport Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

9 Fase Het elektronisch verpleegkundig dossier bestaat nog niet of nog niet volledig, maar: een werkgroep bestaande uit verpleegkundigen, eventueel openstaand voor anderen, is opgericht binnen de instelling teneinde het lastenboek op te maken of prijsoffertes te bestuderen met het oog op het implementeren van het elektronisch verpleegkundig dossier. een departementaal project is uitgewerkt en geïmplementeerd met het oog op het implementeren van het verpleegkundig dossier als onderdeel van het elektronisch patiëntendossier. een programma inzake permanente vorming die verband houdt met dit project is uitgewerkt en geïmplementeerd. elke beoefenaar van de verpleegkunde krijgt uren/jaar vorming op dit vlak. een investeringsplan inzake informaticamateriaal die verband houdt met het elektronisch verpleegkundig dossier is opgemaakt. % in 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 13 (19) 15 (18) 13 (11) 1 (23) 9 (17) 22 (22) 13 (21) 9 (5) 13 (19) Werkgroep 54 (6) 5 (54) 54 (74) 6 (64) 53 (55) 57 (76) 63 (63) 32 (62) 46 (56) Departementaal project 42 (43) 34 (37) 63 (33) 46 (56) 41 (38) 45 (56) 47 (46) 27 (24) 38 (44) Permanente vorming uitgewerkt 36 (31) 39 (26) 33 (33) 33 (38) 36 (27) 37 (4) 38 (39) 27 (14) 37 (24) Permanente vorming geïmplementeerd 27 (25) 31 (26) 29 (19) 19 (28) 28 (25) 24 (26) 27 (31) 27 (14) 27 (21) Investeringsplan 37 (43) 37 (49) 38 (22) 38 (44) 35 (42) 45 (48) 42 (49) 27 (33) 33 (38) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Werkgroep Departementaal project Permanente vorming uitgewerkt Permanente vorming gegeven Investeringsplan Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

10 Privé (%) Openbaar (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Werkgroep Departementaal project Permanente vorming uitgewerkt Permanente vorming gegeven Investeringsplan Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Werkgroep Departementaal project Permanente vorming Permanente vorming uitgewerkt gegeven Investeringsplan Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

11 11 Tijd besteed aan opleiding per jaar: Vlaanderen Brussel Wallonië Privé Openbaar Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch (n=25) (n=7) (n=1) (n=3) (n=12) (n=) (n=5) (n=17) 9u 5u 5u 7u 7u 7u 7u 7u Betreft het een produkt dat ontwikkeld is: intern extern: welk?: % (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Interne software 16 (15) 17 (15) 25 (26) 13 (1) 17 (14) 16 (16) 14 (18) 18 (14) 19 (1) Externe software 6 (41) 75 (55) 42 (15) 43 (3) 64 (45) 47 (28) 57 (37) 55 (33) 67 (49) Interne + externe software (11) 12 (13) 4 (1) 4 (1) 15 (14) 5 (1) 9 (9) 1 (3) 1 (3) Ziekenhuis met software 66 (5) 8 (59) 54 (37) 49 (38) 71 (51) 53 (42) 63 (47) 68 (38) 71 (54) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 3 1 Interne software Externe software Interne + externe software Instellingen met software Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

12 Privé (%) Openbaar (%) 3 1 Interne software Externe software Interne + externe software Instellingen met software Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 3 1 Interne software Externe software Interne + externe software Instellingen met software Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

13 13 Bij de bevraging tellen we externe software leveranciers. De leverancier met de hoogste marktpenetratie is actief binnen 22 instellingen. Er werd niet nagegaan of al deze leveranciers wel degelijk een volledig verpleegkundig dossier aanbieden binnen hun producten, en ook niet of de individuele modules interageren met elkaar. Per regio ICT Leverancier Aantal instellingen Polymedis (H+Nurse, ) 22 Regas (EPD) 13 Partezis / UZ Brussel (AZIS) 13 Infohos 11 Obasi vzw 1 MIMS (Omnipro) 9 Agfa (Orbis) 7 Modules van multipele 7 providers Cegeka (C2P C2M- ) 4 UZ KUL 4 Dibrosi 3 Ciges (B-Doc) 2 Compufit (Oxygen) 2 C3 Critical Care Company 1 (QCare) Chipsoft 1 Harmonex (Clinicom) 1 IMD intensive care 1 Philips (ICIP Critical care) 1 Sanesco-Kalamazoo (Passion) 1 Spacebel- Stylus (Actipidos 1 Sxe) Aantal leveranciers op de markt Grootste Leverancier Marktaandeel Brussel 3 Polymedis 7% Vlaanderen 18 Partezis 17% Wallonië 5 Polymedis 52% Per type Algemeen 16 Polymedis 23% Gespecialiseerd 1 Polymedis en Compufit Elk 17% Psychiatrisch 7 Regas 31% Per statuut Openbaar 12 Infohos 25% Privé 15 Polymedis % Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

14 Fase 1 Het elektronisch verpleegkundig dossier laat de verpleegkundigen toe klinische gegevens te verzamelen: bevat een gestructureerde verpleegkundige anamnese bevat een overzicht van de verpleegkundige resultaten (bijv. parameters, balans, ) laat toe de gegevens van andere beroepsbeoefenaars te raadplegen: administratieve gegevens van de patiënt medische voorschriften thuismedicatie van de patiënt onderzoeksresultaten (labo, radiologie, ) documenten van paramedici (diëtisten, ) link met het operatiekwartier (planning, opvolging van ingrepen, ) % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 5(6) 8(7) 4(4) 2(5) 5(7) 6(4) 1(1) () (2) Gestructureerde anamnese 41(31) 49(39) 38(15) 3(26) 44(37) 33(16) 35(29) 41(29) 51(37) Verpleegkundige resultaten 38(3) 45(36) 38(19) 29(26) 42(36) 29(16) 33(29) 36(29) 48(33) Andere beroepsbeoefenaars 39(43) 5(53) 29(26) 25(34) Administratieve gegevens 5(4) 6(49) 42(26) 37(33) 53(42) 41(34) 45(43) 41(33) 62(38) Medisch voorschrift 36(26) 45(35) 38(11) 21(18) 39(29) 27(18) 3(26) 18(14) 52(3) Thuismedicatie 31(34) 38(33) 21(7) 22(16) 35(27) (14) 29(22) 32(14) 33(29) Onderzoeksresultaten 42(31) 51(37) 25(15) 32(28) 41(3) 43(34) 47(4) 23(19) 4(21) Paramedici 38(27) 5(33) 33(11) 19(25) 41(3) 29(18) 3(28) 27(24) 54(27) Operatiekwartier 15(15) 19(19) 21(11) 6(11) 12(14) 24(18) 26(28) 5() 2(2) Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

15 Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Gestructureerde anamnese Verpleegkundige resultaten Andere beroepsbeoefenaars Administratieve gegevens Medisch voorschrift Thuismedicatie Onderzoeksresultaten Paramedici Operatiekwartier Privé (%) Openbaar (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Gestructureerde anamnese Verpleegkundige resultaten Andere beroepsbeoefenaars Administratieve gegevens Medisch voorschrift Thuismedicatie Onderzoeksresultaten Paramedici Operatiekwartier Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

16 Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 1 Alle onderdelen aanwezig Gestructureerde anamnese Verpleegkundige resultaten Andere beroepsbeoefenaars Administratieve gegevens Medisch voorschrift Thuismedicatie Onderzoeksresultaten Paramedici Operatiekwartier Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

17 Fase 2 Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de gegevens te analyseren en te interpreteren (beslissingsondersteunend; hulp bij het nemen van beslissingen): helpt verpleegproblemen te formuleren (hypothesen) helpt verpleegdiagnoses te formuleren helpt problemen te formuleren die moeten aangepakt worden in samenwerking met andere gezondheidszorgbeoefenaars % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig (18) 24(21) 8(4) 17(18) 23(21) 12(8) 17(15) 9(1) 29(24) Verpleegproblemen 27(24) 33(29) 17(7) 22(25) 31(29) 18(12) 21() 32() 37(3) Verpleegdiagnoses 24(19) 26(23) 13(4) 24(18) 27(23) 16(8) (16) 23(16) 3(24) Multidisciplinaire problemen 28(26) 36(33) 13(11) 21(23) 33(31) 16(14) 21(23) 27(23) 4(3) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) Alle onderdelen aanwezig Verpleegproblemen Verpleegdiagnoses Multidisciplinaire problemen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

18 Privé (%) Openbaar (%) Alle onderdelen aanwezig Verpleegproblemen Verpleegdiagnoses Multidisciplinaire problemen Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) Alle onderdelen aanwezig Verpleegproblemen Verpleegdiagnoses Multidisciplinaire problemen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

19 Fase 3 Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen het zorgplan van de patiënt op te maken en de verpleegkundige interventies te plannen: helpt doelstellingen te omschrijven (bijv. "SMART") geeft toegang tot protocollen, procedures en/of standaardverpleegplannen helpt de verpleegkundige interventies/taken te plannen in functie van de prioriteit ervan helpt de verwachte resultaten te bepalen % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 6(12) 8(15) 4(4) 5(11) 8(14) 2(6) 4(11) 14(14) 8(13) Doelstellingen 19(19) 23(27) 17(4) 14(13) 25(23) 6(8) 1(12) 23(14) 33(3) Protocol, Procedure, verpleegplannen 24(23) 26(27) 25(19) 21(18) 27(26) 18(14) 27(27) 23(19) 21(17) Interventies plannen 27(23) 29(28) 29(11) 24(21) 3(28) 22(1) 23(23) 32(29) 33(21) Verwachtingen bepalen 14(19) 19(24) 4(4) 1(16) 18(22) 4(1) 8(17) 23(19) 22(21) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 1 5 Alle onderdelen aanwezig Doelstellingen Protocol, Procedure, verpleegplannen Interventies plannen Verwachtingen bepalen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

20 Privé (%) Openbaar (%) Alle onderdelen aanwezig Doelstellingen Protocol, Procedure, verpleegplannen Interventies plannen Verwachtingen bepalen Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 1 5 Alle onderdelen aanwezig Doelstellingen Protocol, Procedure, verpleegplannen Interventies plannen Verwachtingen bepalen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

21 Fase 4 Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen bij het documenteren van de uitvoering van hun interventies: registreert wie wat en wanneer heeft uitgevoerd (elektronische handtekening) helpt bij het opmaken van geschreven transferdocumenten, en/of observatienota s, en/of rapporten % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 29(23) 32(23) 25(15) 25(25) 33(27) (12) 28(24) 32(33) 3(16) Electronische handtekening 36(25) 39(28) 42(19) 29(25) 4(29) 25(16) 33(29) 36(33) 4(17) Opmaak documenten 34(3) 41(37) 25(15) 25(25) 39(36) (14) 28(27) 32(33) 44(33) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) Alle onderdelen aanwezig Electronische handtekening Opmaak documenten Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

22 Privé (%) Openbaar (%) Alle onderdelen aanwezig Electronische handtekening Opmaak documenten Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) Alle onderdelen aanwezig Electronische handtekening Opmaak documenten Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

23 Fase 5 Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de effectiviteit van het zorgplan van de patiënt te evalueren: impliceert een opvolging van het type "gerichte overdracht of "PDCA" evalueert het bereiken van de doelstellingen en laat de resultaten van de verpleegkundige zorgen zien stelt aanpassingen voor aan het zorgplan in functie van zijn effectiviteit % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle onderdelen aanwezig 7(9) 8(1) 8(4) 5(11) 8(12) 4(2) 7(11) 9(5) 6(8) Gerichte overdracht 22(17) 26(19) 13(4) 17() 25() 14(1) 18(16) 27(14) 25(19) Evaluatie doelstellingen 19(16) 25() 13(4) 11(16) 23() 8(6) 12(14) 27(1) 27(22) Aanpassingen zorgplan 1(13) 1(14) 13(7) 1(13) 12(17) 6(2) 1(13) 14(14) 8(11) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 1 5 Alle onderdelen aanwezig Gerichte overdracht Evaluatie doelstellingen Aanpassingen zorgplan Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

24 Privé (%) Openbaar (%) 1 5 Alle onderdelen aanwezig Gerichte overdracht Evaluatie doelstellingen Aanpassingen zorgplan Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 1 5 Alle onderdelen aanwezig Gerichte overdracht Evaluatie doelstellingen Aanpassingen zorgplan Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

25 Fase 6 Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen een ontslagrapport of een transferblad op te maken met het oog op de opname in een andere zorgomgeving. maakt automatisch gegevens over of laat toe gegevens over te maken aan andere delen van het patiëntendossier (aan het medisch dossier bijvoorbeeld). laat toe informatie uit te wisselen met de patiënt, zijn familie, zijn referentiepersoon of elke andere hulpverlener van de patiënt (disciplineoverstijgend transferblad). % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle subvragen Ontslagrapport of transfertblad 29(26) 39(33) 21(7) 17(23) 33(3) 22(16) 25(26) 27(19) 38(29) Andere delen patiëntendossier Informatie-uitwisseling Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) Alle subvragen Ontslagrapport of transfertblad Andere delen patiëntendossier Informatie-uitwisseling Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

26 Privé (%) Openbaar (%) Alle subvragen Ontslagrapport of transfertblad Andere delen patiëntendossier Informatie-uitwisseling Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) Alle subvragen Ontslagrapport of transfertblad Andere delen patiëntendossier Informatie-uitwisseling Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

27 Fase 7 Het elektronisch verpleegkundig dossier laat toe de verpleegkundige interventies te situeren of te integreren in de pluridisciplinaire procedures of protocollen die uitgewerkt zijn door de instelling (bijv. klinisch paden, ). de verpleegkundige werklast te berekenen. de kwaliteit van de verpleegkundige zorg te evalueren. de verpleegkundige items van de MZG en/of de MPG automatisch te extraheren. % voor 1 (8) Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Alle subvragen 2(2) 2(2) () 2(3) 2(2) (2) 2(3) 5(5) () Pluridisciplinaire protocollen 13(7) 17(1) 4() 11(7) 15(8) 8(4) 14(11) 18(1) 1() Werklast 5(7) 4(5) 17(7) 2(8) 4(5) 6(1) 4(11) 18(5) 2() Kwaliteit van zorgen 15(1) 15(9) 17(4) 16(16) 17(11) 12(8) 14(12) 23(14) 14(6) MZG / MPG 17(18) 13(15) 25(11) 22(25) 18() 16(12) (23) 32(33) 8(3) Totaal (%) Vlaanderen (%) Brussel (%) Wallonië (%) 1 5 Alle subvragen Pluridisciplinaire protocollen Werklast Kwaliteit van zorgen MZG / MPG Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

28 Privé (%) Openbaar (%) Alle subvragen Pluridisciplinaire protocollen Werklast Kwaliteit van zorgen MZG / MPG Algemeen (%) Gespecialiseerd (%) Psychiatrisch (%) 1 5 Alle subvragen Pluridisciplinaire protocollen Werklast Kwaliteit van zorgen MZG / MPG Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

29 Toegang Naast de verpleegkundigen die rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor de zorg voor de patiënten, de zorgkundigen van de afdeling hebben toegang om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier binnen de mogelijkheden van hun bevoegdheden. de beoefenaars van de verpleegkunde van de mobiele equipe hebben toegang om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier. de interimbeoefenaars van de verpleegkunde krijgen toegang om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier gedurende hun tewerkstelling. de praktijklectoren verpleegkunde hebben toegang om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier gedurende hun supervisie. de studenten beoefenaars van de verpleegkunde op stage krijgen toegang om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier gedurende hun stage. er bestaat een procedure die onder bepaalde voorwaarden toelaat dat andere verpleegkundigen van buiten de afdeling toegang krijgen om te lezen en te schrijven in het elektronisch verpleegkundig dossier van een patiënt. % Totaal Vl Br Wal Privé Openbaar Alg Spec Psy Zorgkundigen: lezen en schrijven Zorgkundigen: lezen Mobiele ploeg: lezen en schrijven Mobiele ploeg: lezen Interim: lezen en schrijven Interim: lezen Praktijklectoren: lezen en schrijven Praktijklectoren: lezen Studenten: lezen en schrijven Studenten: lezen Andere verpleegkundigen: lezen en schrijven Andere verpleegkundigen: lezen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

30 Lezen Lezen en schrijven 1 Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Totaal Vlaanderen Brussel Walonië Zorgkundigen Mobiele ploeg Interim Praktijklectoren Studenten Andere verpleegkundigen Lezen Lezen en schrijven Privé Openbaar Privé Openbaar Privé Openbaar Privé Openbaar Privé Openbaar Privé Openbaar Zorgkundigen Mobiele ploeg Interim Praktijklectoren Studenten Andere verpleegkundigen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

31 Lezen Lezen en schrijven 1 Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Algemeen Gespecialiseerd Psychiatrisch Zorgkundigen Mobiele ploeg Interim Praktijklectoren Studenten Andere verpleegkundigen Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

32 32 4. Discussie: 4.1. Algemeenheden In de bevraging van 8, een bevraging bij de algemene directie en bij de directie verpleging van de ziekenhuizen, was het percentage uiteenlopende standpunten tussen de antwoorden gegeven door de twee directies merkwaardig hoog. In 6% van de gevallen was het verschillend. Aangezien het verpleegkundig dossier meer valt onder de bevoegdheid van de verpleegkundige directie dan onder die van de algemene directie, werd besloten de antwoorden van de verpleegkundige directie te weerhouden binnen de analyse van 8. Bij de bevraging in 1 werd, omwille van voorgaande, alleen de vragenlijst van de verpleegkundige directie herhaald. Deze vragenlijst werd slechts heel weinig aangepast om vergelijking tussen 8-1 mogelijk te maken. Een aantal elementen werden hierdoor echter onderbevraagd, zie verder in deze analyse. In 1 hebben 19 instellingen deelgenomen aan de bevraging, 182 in 8. Onder de 8 extra instellingen die hebben meegewerkt aan de bevraging, bevinden er zich 5 in fase en 2 in fase 1, dit kan de resultaten met betrekking tot de algemene vooruitgang lichtelijk negatief beïnvloeden Minimumvoorwaarden volgens KB van 28 december 6 De identiteit van de patiënt: Het papieren verpleegkundig dossier bevat de identiteit van de patiënt in 99% van de ziekenhuizen (81% in 8). Aangenomen wordt dat de ontbrekende instellingen (1%) geïnformatiseerd zijn en dat de identiteit van de patiënt in het elektronisch verpleegkundig dossier staat. Maar de wijze waarop de vragenlijst is opgebouwd laat hiervan geen bevestiging toe. Bij de instellingen die het gedeelte papieren dossier blanco lieten, en met andere woorden aangaven dat ze een elektronisch dossier hanteren, werd door de vragenlijst niet nagegaan of de identiteit van de patiënt werd opgenomen in het dossier. Het is echter vrij ondenkbaar dat een elektronisch dossier niet gebonden zou zijn aan een identiteit. De anamnese: Bijna alle instellingen, 95%, hebben een anamnese van de patiënt, of die nu op papier of in elektronische vorm bestaat (98% in 8). 9 instellingen blijken er geen te hebben, 4 van deze instellingen werken aan een elektronische anamnese, 2 zouden in gebruik moet zijn in 1 en 2 in 11. Medische of paramedische informatie: Globaal heeft 95% van de instellingen medische en/of paramedische informatie gekoppeld aan het verpleegkundig dossier (76% in 8). Voor 94% van de ziekenhuizen bevat de papieren versie van het verpleegkundig dossier medische en paramedische informatie. Bij de instellingen met een elektronisch dossier is dit 96%. Medisch voorschrift: Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

33 33 88% van alle dossiers hebben een registratie van medische voorschriften (9% in 8). Bij het papieren dossier is dit in 93%, bij het elektronisch dossier is dit echter slechts 54%. 22 ziekenhuizen hebben dit voorschrift niet binnen het verpleegkundig dossier, de gespecialiseerde instellingen scoren relatief het minst goed met een score van 77%. Zorgplan: 87% van de instellingen met een papieren dossier hebben een zorgplan in hun papieren versie van het verpleegkundig dossier (69% in 8). De vragenlijst betreffende het elektronisch dossier laat niet toe uitsluitsel te geven omtrent de aanwezigheid van een zorgplan binnen het elektronisch dossier. De vragenlijst laat wel toe te stellen dat de software de verpleegkundige helpt in het definiëren van het zorgplan. 35% van de instellingen hebben namelijk al stappen verwezenlijkt binnen fase 2 en/of 3 van de vragenlijst (12% in 8). Programmatie van de verpleegkundige zorg: Zorgprogrammatie is vervat in 74% van de papieren dossiers (71% in 8). De vragenlijst betreffende het elektronisch dossier laat niet toe uitsluitsel te geven omtrent de aanwezigheid van een zorgprogrammatie binnen het elektronisch dossier. 41% van de instellingen heeft wel een software waarmee de beoefenaars van het verpleegkundig beroep de realisatie van hun tussenkomsten kunnen documenteren (23% in 8). Gestructureerde observatienota s: Gestructureerde observatienota s zijn aanwezig bij 97% van de papieren dossiers (78% in 8). De vragenlijst betreffende het elektronisch dossier laat niet toe uitsluitsel te geven omtrent de aanwezigheid van gestructureerde observatienota s binnen het elektronisch dossier. Een overzicht van verpleegkundige resultaten (parameters, ) is elektronisch terug te vinden bij 58% van de instellingen met een software. De software biedt in 51% van de gevallen ook hulp bij het opmaken van observatienota s. Verpleegkundig ontslagrapport: Een afschrift van het verpleegkundig ontslagrapport is te vinden bij 79% van de instellingen met een papieren dossier (64% in 8). De vragenlijst betreffende het elektronisch dossier laat niet toe uitsluitsel te geven omtrent de aanwezigheid van een afschrift van het ontslagrapport binnen het elektronisch dossier. Bij 44% van de instellingen met een elektronisch dossier biedt de software hulp bij het aanmaken van een verpleegkundig ontslagrapport (26% in 8). Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

34 34 Globale inhoud: Deze verschillende elementen die overeenkomstig het KB van 28 december 6 het wettelijke minimum van het verpleegkundig dossier vormen, zijn slechts in 47% van de ziekenhuizen allemaal aanwezig in papieren versie (54% in 8) Totaal Papier elektronisch Papier elektronisch Papier elektronisch Identiteit Anamnese (para) medische informatie Medisch voorschrift Verpleegplan Verpleegplanning Obser vatienota's Ontslagrapport Inhoud algemeen 4.3. Andere kenmerken Werkgroep: Een werkgroep, met het oog op de implementatie van het verpleegkundig dossier als onderdeel van het elektronisch patiëntendossier, bestaat in 54% van de instellingen. Dit is een daling in vergelijking met de meting van 8 met 6%, mogelijks omdat een aantal werkgroepen reeds ontbonden zijn gezien de vorderingen binnen het project. In 12% van de instellingen heeft men de eerste stappen van het informatiseringproces nog geheel niet genomen. Het zijn hier voornamelijk de gespecialiseerde instellingen welke slecht scoren (23%). Een andere te bespeuren tendens is dat het voornamelijk de kleinere instellingen zijn welke nog niet opgestart zijn: 22% van de instellingen met minder dan 25 erkende bedden. Een mogelijke verklaring is hier van financiële aard. Aangezien het budget uitgekeerd wordt via het onderdeel A1 van het Budget, is de grootte van het toegekende budget gekoppeld aan het aantal erkende bedden. Departementsproject : In 42 % van de ziekenhuizen is er een departementsproject uitgewerkt. Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

35 35 Een opleidingsprogramma : Slechts in 36 % van de instellingen werd er rond dit project een permanent opleidingsprogramma uitgewerkt en opgezet. 27% van de instellingen hebben ook een tijdsduur van de opleiding aangegeven. Elke beoefenaar van de verpleegkunde krijgt binnen deze instellingen per jaar gemiddeld 7 uren (n = 42, min = 1 max =24) opleiding op dit gebied. Een investeringsplan: In 37 % van de zorginstellingen werd er een investeringsplan opgesteld voor informatica in verband met het verpleegkundig dossier als onderdeel van het elektronisch patiëntendossier. Software: We tellen vandaag al 66% instellingen met implementatie van software in verband met het verpleegkundig dossier als onderdeel van het elektronisch patiëntendossier (5% in 8). Wallonië heeft de laagste score met 49%. Wat betreft de software, en de leveranciers, is het niet duidelijk of alle leveranciers en/of alle softwarepakketten inhoudelijk alle elementen bezitten opdat er over een volledig verpleegkundig dossier kan gesproken worden conform het KB. Tevens is het ook niet duidelijk of alle modules ook interconnecteren binnen het verpleegkundig dossier, zelfs al zijn deze modules afkomstig van dezelfde leverancier. Het is ook spijtig vast te stellen dat modules ter ondersteuning en evaluatie van een efficiënt en kwaliteitsvol verpleegkundig handelen lager scoren aangaande implementatie: helpt verpleegproblemen te formuleren (hypothesen): 27% (24% in 8) helpt verpleegdiagnoses te formuleren : 24% (19% in 8) helpt problemen te formuleren die moeten aangepakt worden in samenwerking met andere gezondheidszorgbeoefenaars: 28% (26% in 8) helpt doelstellingen te omschrijven (bijv. "SMART"): 19% (19% in 8) helpt de verpleegkundige interventies/taken te plannen in functie van de prioriteit ervan: 27% (23% in 8) helpt de verwachte resultaten te bepalen: 14% (19% in 8) impliceert een opvolging van het type "gerichte overdracht of "PDCA": 22% (17% in 8) evalueert het bereiken van de doelstellingen en laat de resultaten van de verpleegkundige zorgen zien: 19% (16% in 8) stelt aanpassingen voor aan het zorgplan in functie van zijn effectiviteit: 1% (13% in 8) Een goed verpleegkundig dossier moet ook, als bijkomende finaliteit, de extractie van beleidsondersteunende informatie mogelijk maken, en dit zonder extra registratielast. Deze extractie is al mogelijk bij 17% aangaande MZP/MPG (18% in 8). Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

36 36 Welke fase van ontwikkeling van een geïnformatiseerd verpleegkundig dossier is globaal behaald? Fase Software Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 Fase 6 Fase 7 Fase : Het elektronisch verpleegkundig dossier bestaat nog niet of nog niet volledig: papieren dossier Software: Er is software aanwezig binnen de instelling. Fase 1: Het elektronisch verpleegkundig dossier laat de verpleegkundigen toe klinische gegevens te verzamelen. Fase 2: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de gegevens te analyseren en te interpreteren (beslissingsondersteunend; hulp bij het nemen van beslissingen). Fase 3: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen het zorgplan van de patiënt op te maken en de verpleegkundige interventies te plannen. Fase 4: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen bij het documenteren van de uitvoering van hun interventies. Fase 5: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen de effectiviteit van het zorgplan van de patiënt te evalueren. Fase 6: Het elektronisch verpleegkundig dossier helpt de verpleegkundigen een ontslagrapport of een transferblad op te maken. Fase 7: Het elektronisch verpleegkundig dossier bevat andere elementen: pluridisciplinaire procedures of protocollen, verpleegkundige werklast, evaluatie van de kwaliteit van de verpleegkundige zorg, extractie van MZG / MPG. Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.

37 37 5. Conclusies We stellen vast dat slechts 47% van de ziekenhuizen met een papieren verpleegkundig dossier, inhoudelijk volledig conform het KB van 28 december 6 zijn. Dit percentage is opmerkelijk laag. De vragenlijst laat niet toe deze zelfde denkoefening te maken voor het elektronisch dossier, al laten de antwoorden op de vragen van fase 1 tot 6 vermoeden dat ook hier het percentage laag is, en zelfs nog lager zou kunnen uitvallen. 2 jaar na de invoering van het extra budget door Mevrouw de Minister Onkelinx hebben 73% van de ziekenhuizen een aanzet gegeven aan het informatiseren van het verpleegkundig dossier, 66% werken al met een software. We merken dus een vooruitgang met 16% tussen de 2 evaluatiemomenten. 12% van de instellingen heeft nog geen enkele stap ondernomen. Om te evolueren naar de informatisering van het verpleegkundig dossier hebben 54% van de ziekenhuizen eerst een werkgroep opgericht, 42% hebben er een project van het verpleegkundig departement van gemaakt en er bestaat een investeringsplan in 37% van de instellingen. Minder vaak, in 28% der instellingen, gaat dit project samen met een opleidingsplan. Onder diegenen die het dossier helemaal of gedeeltelijk hebben geïnformatiseerd, is 54% begonnen met die elementen die de verpleegkundigen in de mogelijkheid stellen om de klinische gegevens te verzamelen (anamnese, voorschriften, gegevens van andere beoefenaars), al worden deze gegevens door sommige medische directies ontoegankelijk gehouden voor de verpleegkundigen. 41% heeft een registratiesysteem van de verpleegkundige handelingen ontwikkeld. 38% van de ziekenhuizen hebben het verpleegkundig elektronisch dossier laten communiceren met andere delen van het patiëntendossier en laten toe informatie uit te wisselen. Een minderheid van ziekenhuizen hebben nog andere ontwikkelingen gerealiseerd ( identificatie verpleegdiagnoses 24%, evaluatie kwaliteit van zorg 15%, automatische extractie van MZG/MPG gegevens 17%, ). Een analyse van het waarom is hier aangewezen. Is er een probleem binnen de opleiding of de permanente vorming van de (hoofd)verpleegkundigen die maakt dat zij het dossier niet zien als een werkinstrument? Is er nood aan ondersteuning of opleiding aangaande de integratie van de specifieke verpleegkundige items binnen het dossier? Heeft het verpleegkundig departement inspraak en/of voldoende invloed bij de keuze van de informatica aanbestedingen? Momenteel is de financiering gebaseerd op beddenaantal en is ze onvoorwaardelijk. Indien een aantal resultaten binnen de evolutie onvoldoende blijken, zou een bedenking kunnen zijn dat de financieringsmodus niet is aangepast aan de nood. De financiering zou bijvoorbeeld kunnen proportioneel gemaakt worden en gekoppeld worden aan de realisatie van onderdelen of modules. Een verdere opvolging van deze gegevens en de evolutie is aangewezen. Van der Auwera M., Lardennois M., Caillet O., Folens B. Enquêterapport 1 " Organisatie van de ziekenhuisverzorgingen, oktober 1.