Karwijhof. advies. ontwerplab Nagele

Transcriptie

1 M N advies ontwerplab Nagele

2 - 2 -

3 inhoudsopgave 4 inleiding 4 plan van aanpak 6 analyse 10 knelpunten 13 scenario 14 spelregels 16 woningen in de haak woningen Groosman en Stam-Beese 24 woningen aan de ring woningen Van Gool en Niegeman 28 woningen op de overgang 29 woning op de drempel 30 nieuwbouw M. maakt onderdeel uit van een aantal themakaternen en een Masterplankaart opgezet door het Ontwerplab Nagele, in opdracht van Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus. Deze katernen met projecten en randvoorwaarden voor projecten vormen een handvat voor toekomstige ontwikkelingen van het dorp Nagele, een monument van de moderne tijd. Andere katernen zijn: A. Het Nieuwe Nagele B. Spelregels voor Het Nieuwe Nagele C. Dorpsentrees D. Park Nagele E. Dorpsweide F. Kerngebied G. Wonen en werken in het bedrijvenpark H. Verkeer en parkeren in Het Nieuwe Nagele I. Injecties voor Het Nieuwe Nagele J. Gerstehof + Lucernehof K. Vlashof + Klaverhof L. Koolzaadhof M

4 inleiding plan van aanpak De is één van de oorspronkelijk 7 woonhofjes van Nagele. Het hofje is gelegen in de zuidwesthoek van het oorspronkelijke dorp Nagele. In zijn opzet is de een van de meest gevarieerde woonhoven van Nagele. De woningen in het hofje zijn te verdelen over 3 clusters; arbeiderswoningen in haakvormige stempel, een rij woningen op de overgang en cluster van vrijstaande woonhuizen. Daarnaast is er een bescheiden woning met een openbare functie op de drempel gebouwd. Dit is geheel in overeenstemming met de oorspronkelijke uitgangspunten van het dorp. De oriëntatie van de woningen en open relatie van de hof- met de dorpsweide zorgen voor een opvallend ruim karakter van het hofje. Hoewel er in de loop van de jaren door onderhoud subtiele detailkenmerken zijn verdwenen, is er door eenheid in kleur en materiaalgebruik een sterke ensembelebeleving bewaard gebleven. Omdat de stedenbouwkundige opzet en de woningen in de nog vrij origineel zijn, verdient de extra aandacht. Het is dan ook een aanbeveling dat de eenheid van het hofje bewaard moet blijven. In de zijn de oorspronkelijke idealen van het dorp Nagele nog steeds goed zichtbaar. Er zijn echter wel punten die aandacht vragen om het bijzondere karakter van het hofje te waarborgen. Deze aandachtspunten zullen in hoofdstuk Knelpunten (p.10) van dit katern aan de orde komen. Projecten Landschap Er zijn een aantal projecten op het gebied van landschap en stedenbouw te definiëren. 1. Herstel groenplan Mien Ruys. Nader onderzoek naar beplantingsplan, aanpassen indien nodig. Dit plan dient nog vervolgwerkzaamheden. 2. Parkeervoorziening. Parkeren aan de hofweide alleen aan de zuidzijde, geen parkeerhavens maken. 3. Aanleg van betere parkeervoorziening tussen de bomen achter de rijwoningen op de overgang. 4. Parkeervoorziening op eigenterrein ontsloten via De Klamp, huidige wat rommelige parkeervoorziening herzien. 5. Ontwikkelen en handhaven voorziening voor de erfgrenzen. 6. Inzetten overtuintjes in de korte groenstroken tussen de woningen in de haak. Projecten Architectuur 1. Volledige restauratie gevels woningen in de haak in combinatie met onderzoek naar plattegrondverbetering. 2. Opwaarderen garageboxen, deze zijn zeer karakteristiek. 3. Ontwerpen tuinberging, atelierruimte in de tuin van de woningen grenzend aan De Klamp, gecombineerd met parkeervoorziening. 4. Opstellen kleurplan voor de gehele. restauratie eigenaar= bewoner Tarwehof Vlashof Klaverhof Koolzaadhof collectief eigendom Lucernehof Gerstehof innovatie - 4 -

5 kaart Nagele

6 analyse : : : Ploegstraat 35 adressen 8 adressen 3 adressen 5 adressen aantal adressen: 51 oppervlakte: ca 3,9 hectare woningdichtheid: 13 won/ha (vinex 30 won/ha) bebouwd oppervlak: 4000 m2 Ploegstraat zuiderburen leeuwarden: ijburg amsterdam: ca 15 won/ha ca 60 won/ha (bron: planbureau voor de leefomgeving, de Ploegstraat (5 adressen) de (3 adressen) de (35 adressen) -32 de haak - 3 bungalows de (8 adressen) de - 6 -

7 eigendom Mercatus eigendom Mercatus verkoop particulier eigendom woningen in de - 7 -

8 Ploegstraat Ploegstraat Ploegstraat de haak de drempel Ploegstraat de overgang en vrijstaande woningen oorspronkelijk plan de hofweide

9 Ploegstraat Ploegstraat Ploegstraat footprint woningdiversiteit openbaar groen privé groen wegen, fietspaden, trottoirs parkeren Ploegstraat Ploegstraat erfgrenzen relaties - 9 -

10 knelpunten Parkeren In de loop der jaren is het autobezit in Nagele toegenomen. Om voldoende parkeerruimte voor de auto te realiseren zijn er langs twee randen van de hofweide, parkeerhavens aangelegd. Dit is ad-hoc gebeurt, daarom zijn de randen van de hofweide niet meer zo open als deze ooit bedoeld waren. Huidige situatie eigen terrein: 12 gedoogd: 10 openbaar gebied: 47 totaal: 69 pp/huishouden: 1,3 parkeerhavens maken de hofweide rafelig Nieuwe situatie eigen terrein: 26 openbaar gebied: 47 totaal: 73 pp/huishouden: 1,4 Het advies is om het parkeren in de in te richten zoals dat in katern H, verkeer en parkeren omschreven is. alleen parkeerhavens aan de zuidzijde van de hofweide Ploegstraat Ploegstraat parkeren huidige situatie parkeren nieuwe situatie

11 Groenplan Hoewel er nog een nadere analyse van het beplantingsplan zal moeten worden uitgevoerd is er op basis van waarneming in het veld al een aantal knelpunten aan te wijzen. Met de bouw van de zuidelijke uitbreiding is de windsingel behoorlijk gereduceerd. De windsingel is essentieel voor de beleving van de. In het resternde stuk windsingel is een deel zelfs geheel verdwenen. De groenstroken in de haak is op diverse plekken in gebruik als overtuintjes. Dit is niet formeel maar wordt gedoogd. Het is een mooi gebruik van deze groenstroken. Met formalisering van het gebruik zullen er echter wel afspraken over afscheiding van deze tuintjes gemaakt moeten worden. Nader onderzoek naar het beplantingsplan van de groenstrookjes zal zeker uitgevoerd moeten worden. Het parkeren in parkeerhavens heeft de heldere rand van de hofweide aangetast. Het informele, waarschijnlijk gedoogde, parkeren aan zijde van de klamp oogt nogal rommelig. Voorschriften voor beplanting en aankledening van de verschillende aangetaste gebieden zijn beschreven in katern D, park Nagele. verdwenen singelstructuur overtuintjes parkeren verplaatsen, volgens voorstel verkeerplan, groene rand weide herstellen parkeren formaliseren en inrichten met een uniform parkeeroplossing. parkeren in het groen op eigen terrein. beplanting is verplicht Ploegstraat overtuintjes verdwenen singelstructuur herstellen

12 Ploegstraat Erfgrenzen Aan de achterzijde van de woningen zijn diepe tuinen gelegen. Oorspronkelijk werden deze tuinen van het openbaargebied gescheiden door hagen. In enkele gevallen is deze haag nog aanwezig. Geleidelijk worden deze hagen door bewoners vervangen door een grote varieteit aan schuttingen en bouwmarkt tuinbouwsels. Hierdoor gaat het uniforme karakter van de verloren. niet wenselijke ontwikkeling wildgroei aan erfgrenzen oogt rommelig referentie van groen en uniforme erfgrens kwetsbare erfgrenzen

13 scenario Restauratie Het toekomstscenario voor de is het inzetten op restauratie om op deze wijze het unieke karakter van Nagele beleefbaar te houden. Dit geldt zowel voor de woningen als ook de landschappelijke en stedenbouwkundige opzet. Aanpassingen die nodig zijn om hedendaagse problemen als parkeren en de wens aan meer privacy een plek te geven, zullen zorgvuldig en bescheiden ingepast moeten worden. Om de bevolking van de divers en betrokken te houden zijn er korte en langere termijn projecten te formuleren. Omdat wij nu nog niet weten welke ontwikkelingen zich in toekomst zullen aandienen, zal deze lijst niet compleet zijn. Het is een aanbeveling deze lijst regelmatig te herijken. Korte termijn: - parkeeroplossingen realiseren - erfafscheidingen regelen - onderhoud aan bestaand groen - opfrissen kegelbaan en deze inpassen in het oorspronkelijke groenontwerp Middellange termijn: - opstellen gebiedsgerichte welstandscriteria - restauratieplan 32 woningen in de haak opstellen - toevoegen van elementen die de woning aantrekkelijk kunnen maken voor een nieuwe doelgroep in Nagele - opstellen en aanbrengen herstel beplanting oorspronkelijk groenontwerp Langere termijn: - geleidelijke transformatie van bevolkingssamenstelling in de - één woning in originele staat brengen, niet als lege museumwoning maar als echt bewoonbare woning. Dit kan een prima leer-werk traject zijn voor ambachtsopleidingen - groenonderhoud continueren

14 spelregels drempel dient leeg te blijven, open relatie tussen dorpsweide en hofweide Spelregels landschap Het oorspronkelijke groenplan van Mien Ruys vormt het uitgangspunt van de spelregels voor de. Door het nog grotendeels originele karakter van de is er voor gekozen het groenplan zo strikt mogelijk na te leven. Daarom de volgende spelregels. - De randen van de hofweide mogen niet worden aangetast door inhammen t.b.v. parkeren. - De drempel moet ten allen tijden leeg blijven, er is hier geen bebouwing toegestaan, eventuele beplanting dient volgens het ontwerp van Mien Ruys te worden uitgevoerd. - Erfgrenzen dienen beplant te zijn met hagen. Schuttingen op de erfgrens zijn niet toegestaan. - Eventueel al aanwezige schuttingen worden aan de zijde van de openbare ruimte verplicht van een groene bedekkende beplanting voorzien. - Het restant van de windsingel moet behouden blijven, een klein deel van de windsingel is verdwenen, dit dient hersteld te worden met de in het oorspronkelijke plan aangegeven bomen. Omdat de windsingel smaller is geworden mag deze iets verwilderen om een beschut karakter te waarborgen. Ploegstraat windsingel goed beheren, dient als achtergrond voor de woningen. de randen van de hofweide zoveel mogelijk aan de straat laten grenzen. dus geen happen t.b.v. parkeervoorzieningen. Spelregels architectuur De kenmerkt zich door een ruim en open karakter. Door de oriëntatie van de woningen t.o.v. de entree van de hof en de geleding van de rijwoningen is de ruimtelijke opzet van het hofje goed geslaagd. De spelregels voor het hofje zijn daarom simpel, en gaan uit van het zoveel mogelijk handhaven van de oorspronkelijke situatie. - De bebouwing op de drempel dient bescheiden te zijn. Het gelede volume dient gehandhaafd te blijven, hoewel er op deze plek in de toekomst eventueel vervangende nieuwbouw zou kunnen plaats vinden dient dit ten alle tijden onder een zeer strikt welstandstoezicht te staan. - De eenheid van de rijwoningen op de overgang dient bewaard te blijven. Dakrand, kozijnen en kleuren dienen voor de gehele rij uniform te zijn. Individuele verschillen zijn niet toegestaan. - De woningen op de overgang richting de Ploegstraat zijn een mix van één en twee bouwlagen, door de losse situering is deze overgang visueel permeabel. Er is vrijheid binnen sterkafgebakende grenzen, deze strook valt ook onder hoge welstandseisen. - De woningen in de haak dienen zoveel mogelijk in de originele staat te blijven. Restauratie dient er op gericht te zijn dit oorspronkelijke karakter te bewaren Ploegstraat uitgangspunt is behoud van drempelbebouwing, onderzoek of t.z.t. nieuwe bebouwing mogelijk is. onder hoge welstandseisen. eenheid bewaren haakstructuur handhaven losse visueel permeable bebouwing in een mix van een en twee bouwlagen waarborgen. binnen sterk afgebakende grenzen is hier verandering mogelijk. altijd onder een streng welstandstoezicht

15 gevelrenovatie en woningindeling varianten regels voor erfgrenzen opwaarderen garageboxen ontwerp uniforme parkeeroplossingen

16 Ploegstraat woningen in de haak E. Groosman en L. Stam-Beese 32 woningen ontwerpteam: Lotte Stam-Beese, Ernest Groosman bouwjaar: 1954? bijzonderheden: 2 onder een dak. Hoewel de woningen in de strenge hiërarchieloze structuur zijn geordend ogen de woningen als arbeiders villa s.dezelfde woningen zijn in aangepaste vormgebruikt voor de Noorderwinkels

17 sk 1 sk 2 ba sk 3 1e verdieping keuken eet kamer be woonkamer begane grond BVO: 1e verd 42,9 m2 bgg 56,4 m2 totaal 99,3 m2-17 -

18 aanzicht voorgevel aanzicht achtergevel

19 procel paneel kleur nog te onderzoeken oorspronkelijk zonwering d.m.v. verticale screens, met restauratie terugbrengen gevelvullende pui is van hout. pui voorgevel pui achtergevel zorgvuldige opbouw en verhouding gevel draadglas gevels zijn vlak gedetailleerd pui entree negge = 0 aanzicht voorgevel Gevelindeling De gevelindeling verschilt subtiel waardoor de voorzijde en de achterzijde van de woningen gelijkwaardig worden. Er is geen hiërarchie, dit is een essentieel kenmerk van Nagele. In de wordt dit principe consequent ingezet. aanzicht achtergevel

20 aansluitdetail kwetsbaar geluidlek? kleine badkamer smalle deuren aansluitdetail kwetsbaar vrije hoogte boven trap geluid staat van de pui nader onderzoek quickscan zwakke punten 1e verdieping aansluit detail kwetsbaar geluid meterkast? toilet toegankelijk via berging geluid ongeisoleerde spouwloze buitenwand staat van de pui nader onderzoek quickscan zwakke punten begane grond

21 Onderzoek naar alternatieve platttegronden wk sk 1 berging ba keuken sk 2 studie alternatieve indeling begane grond studie alternatieve indeling 1e verdieping sk 3 sk 2 sk 1 keuken ba berging atelier wk sk 5 sk 4 studie naar atelier woning door samenvoegen begane grond studie naar atelier woning door samenvoegen 1e verdieping 2 woningen per rij samenvoegen atelier woning 50 m2 BVO 142 m2 BVO Conclusie De opzet van de woningen maakt een vrije indeling van de woningplattegrond mogelijk zonder dat het uiterlijk van de woningen als geheel veranderd. Het is interessant om de mogelijkheden van nieuwe indeling nog nader te onderzoeken. Deze woningen zijn in opzet naar de huidige maatstaven nog steeds modern te noemen. Wel zullen enkele elementen op het gebied van comfort opnieuw ingepast moeten worden

22 Onderzoek naar herbouw met bouwbesluit eisen bouwbesluit 2003 oorspronkelijk C B? C A entree aanzicht voorgevel aanzicht achtergevel

23 oorspronkelijk doorsnede doorsnede bouwbesluit 2003 Conclusie Herbouw is mogelijk maar dit heeft vergaande consequenties voor de architectuur van de woningen. Verhoudingen gaan verloren waardoor het bijzondere van de woningen verdwijnt. Het onderzoek naar alternatieve indelingen, en het bouwfysisch opwaarderen verdienen de voorkeur

24 Ploegstraat woningen aan de ring F. van Gool en J. Niegeman 8 woningen ontwerpteam: Frans van Gool, Johan Niegeman bouwjaar: 1954? bijzonderheden: Ruime rijwoningen. Bestemd voor de middenstand. De woningen hebben een grotere beukmaat t.o.v. de bouwblokdiepte. Door de subtiele plaatsing van een berging aan de voorzijde onstaat een patio die als drempelzone voor de woning functioneert. De woningen vormen een duidelijk geheel, de individuele woning is ondergeschikt aan de rij. Dit gegeven dient gehandhaafd te blijven. Het ritme en de kleur van de gevelopeningen versterken het gegeven van wonen in een rij. De herhaling van de bergingen aan de voorzijde zorgt voor een beheerste sculptuurwerking aanzicht voorgevel

25 badkamer slaapkamer 1 slaapkamer 4 slaapkamer 2 slaapkamer 3 1e verdieping berging entree keuken hal woonkamer beganegrond BVO: 1e verd 60 m2 bgg 72 m2 totaal 132 m2-25 -

26 aanzicht voorgevel aanzicht achtergevel

27 Conclusie Verrassend grote woningen, die een verzorgde en goede indruk maken. Navraag leerde dat deze woningen zeer gewild zijn. Punt van aandacht is dat het rijtje niet meer in zijn geheel in bezit is van één eigenaar. Er bestaat een risico van klus aanpassingen. Streng toezicht op de eenheid van het blok is zeer gewenst om verpaupering te voorkomen. aanzicht achtergevel

28 woningen op de overgang Vrijstaande woningen Diverse architecten en aannemers 4 bungalows 6 villa s bouwjaar: diverse perioden bijzonderheden: Enkele van de bungalows zijn waarschijnlijk ontworpen door Gerard Schouten, die elders in het dorp ook enkele twee onder een dak woningen heeft ontworpen

29 Ploegstraat woning op de drempel E. Groosman 1 bank met bedrijfswoning ontwerpteam: E. Groosman bouwjaar: 1957 bijzonderheden:

30 nieuwbouw Door het karakter en de gaafheid van het hof is er in de bij voorkeur geen plaats voor nieuwbouw. Zoals aangegeven in het renovatie-kompas geldt voor de dat er ingezet wordt op een conservatieve manier van monumentenzorg. Mocht hier op den duur toch behoefte aan nieuwbouw zijn dan is het denkbaar dat de woning op de overgang vervangen kan worden. Deze nieuwbouw moet dan wel onder zeer hoog welstandstoezicht gerealiseerd worden. Het verdient nader onderzoek de randvoorwaarden hiervoor uit te werken. restauratie eigenaar= bewoner Tarwehof Vlashof Klaverhof Koolzaadhof collectief eigendom Lucernehof Gerstehof innovatie

31 - 31 -

32 colofon deze uitgave is gemaakt door Ontwerplab Nagele in opdracht van Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus, Emmeloord d.d. 30 juni 2010