Begeleiding klanten tijdens periode van primaire ongeschiktheid en invaliditeit

Transcriptie

1 Pagina 1 van Begeleiding klanten tijdens periode van primaire ongeschiktheid en invaliditeit Inhoudstafel Wat is primaire ongeschiktheid en invaliditeit p 1 Uitkeringsverzekering voor loontrekkenden p 1 Toestemming tot hervatting van het werk of van een betaalde activiteit p 3 Voorzichtig met inkomensval p 4 Herscholing van werknemers / opleidingstraject VDAB-GTB p 5 Verrichten van een onbezoldigde activiteit p 6 Goed om weten: IBO en GIBO p 6 Info voor werkgevers p 7 Waarom is werken belangrijk p 7-9 Wat is primaire ongeschiktheid en invaliditeit Primaire ongeschiktheid: Men spreekt van primaire ongeschiktheid vanaf het eerste jaar van arbeidsongeschiktheid.. Deze arbeidsongeschiktheid wordt gecontroleerd door adviserend geneesheer van het ziekenfonds. Hij kan de arbeidsongeschiktheid steeds verlengen of beëindigen. Invaliditeit: Men spreekt van invaliditeit vanaf het tweede jaar arbeidsongeschiktheid. De adviserend geneesheer kan een voorstel doen aan de Geneeskundige raad voor invaliditeit (dienst van het RIZIV) om de arbeidsongeschiktheid te verlengen. De adviserend geneesheer kan de arbeidsongeschiktheid ook steeds beëindigen. De Geneeskundige raad voor invaliditeit kan de arbeidsongeschiktheid verlengen op voorstel van de adviserend geneesheer, of de arbeidsongeschiktheid beëindigen. Uitkeringsverzekering voor loontrekkende Primaire ongeschiktheid - 60% van gemiddeld dagloon (dat ze ontvangen van de arbeidsongeschiktheid), tot een maximumbedrag van 79,95 (cijfers dd 10/2015) - 100% van de werkloosheidsvergoeding gedurende 6 maanden, behalve indien het bedrag van de werkloosheidsuitkering groter is dan de arbeidsongeschiktheidsuitkering. In dat geval heeft de gerechtigde recht op de arbeidsongeschiktheidsuitkering in plaats van op de werkloosheidsuitkering. Vanaf de zevende maand wordt de uitkering berekend op basis van het gemiddeld dagloon, dat als basis zou dienen voor de berekening van de

2 werkloosheidsuitkering, op de eerste dag van de arbeidsongeschiktheid. (waardoor RVA uitkering en ziekte-uitkering kunnen verschillen. ) - vanaf de eerste dag van de zevende maand arbeidsongeschiktheid worden per maand minimumuitkeringen voorzien. De volgende aspecten bepalen het dagbedrag van de minimumuitkering; of de gerechtigde al dan niet een regelmatig werknemer is de gezinslast van de gerechtigde Minimumuitkering Regelmatig werknemer -met gezinslast -zonder gezinslast-alleenstaande -zonder gezinslast-samenwonende Dagbedrag van de uitkering 55,07 euro 44,07 euro 37,79 euro Niet regelmatig werknemer -met gezinslast -zonder gezinslast 42,75 euro 32,07 euro Periode invaliditeit - afhankelijk van gezinssituatie: gerechtigde met gezinslast 65%, zonder gezinslast alleenstaande 55%, zonder gezinslast samenwonende 40%, rekening houdend met voorziene maximumbedragen. PS: bedragen ziekte- of invaliditeitsvergoedingen worden per dag berekend, en worden 6 dagen per week uitgekeerd. Op de uitkeringen wordt meestal te weinig of zelfs geen bedrijfsvoorheffing afgehouden.vermits de uitkeringen of renten toegevoegd worden aan uw inkomsten, worden ze belast aan het tarief voor de hoogste schijf. De finale fiscale factuur kan dus gepeperd zijn! Gelukkig is er belastingvermindering mogelijk: maximaal 2245,85 voor de ziekteuitkeringen en 1749,55 voor de andere vergoedingen. De vermindering hangt af van hoeveel procent de vergoeding uitmaakt van het totale bedrag van uw inkomsten en ze neemt af naarmate uw globale inkomen hoger ligt. Voorbeeld: als u voor het jaar loon hebt ontvangen en van uw ziekenfonds (totaal ), zal de vermindering: 2.245,85 x : = 561,46 bedragen.

3 Toestemming tot hervatting van het werk of van een betaalde activiteit : (maw progressieve tewerkstelling) Loontrekkenden: Loontrekkende hebben steeds toestemming nodig van de adviserend geneesheer, om werk te hervatten. Sinds is deze toestemming niet meer voorafgaandelijk, maar moet de gerechtigde uiterlijk op de eerste werkdag die onmiddellijk voorafgaat aan die hervatting een uniek formulier invullen. Dit uniek formulier bestaat uit twee delen: een luik aangifte dat bestemd is voor de administratieve dienst van de verzekeringsinstelling en een luik toelating dat bestemd is voor de adviserend geneesheer van de verzekeringsinstelling. Werkhervatting leidt niet automatisch tot een einde van de arbeidsongeschiktheid. Loontrekkende kunnen van de adviserend geneesheer toestemming krijgen om een betaalde activiteit te doen en toch arbeidsongeschikt blijven. Hij bepaalt welke arbeid mag hervat worden en het werkvolume. De betrokkene dient wel een vermindering van zijn geschiktheid van minstens 50% op medisch vlak te behouden. Het bedrag van de uitkering wordt verminderd in functie van het beroepsinkomen via welbepaalde inkomensschijven. - Hoewel in de wetgeving geen maximale duur van tewerkstelling in het systeem van toegelaten arbeid is opgenomen, gaan sommige adviserende geneesheren wel van de veronderstelling uit dat iemand in dit systeem evolueert naar een voltijdse tewerkstelling. - Bovendien is het volgens heel wat adviserende geneesheren niet mogelijk om meer dan 50% te gaan werken omdat je dan als arbeidsgeschikt beschouwd wordt en dus geen uitkering meer ontvangt. Sommige zieken zijn echter niet meer in staat om voltijds te gaan werken maar kunnen nog wel meer dan halftijds gaan werken. Personen met een ziekte moeten dus in het systeem van toegelaten arbeid ook de mogelijkheid hebben om bijvoorbeeld 20%, 65% of 70% te werken. De huidige wetgeving laat dit toe maar adviserende geneesheren interpreteren de wetgeving niet altijd op deze manier. Goed om weten!! - Een spontane werkhervatting betekent einde aan de arbeidsongeschiktheid. Indien de werknemer zijn activiteiten hervat zonder het uniek formulier te hebben ingediend maar hij doet dit toch binnen de 14 dagen krijgt hij een sanctie van 10%. Indien de aangifte later wordt ingediend, worden alle uitkeringen voor de effectief gewerkte dagen terug gevorderd. - Een vast uurrooster dient bezorgt te worden aan de adviserend geneesheer. De werkgever kan hierop controle krijgen van de sociaal inspectie, dit maakt glijdende uren, of overuren onmogelijk. (werken met een variabel uurrooster maakt meer mogelijk) - Elke maand dient de werknemer aan de mutualiteit het document inkomstenverklaring van een toegelaten activiteit bezorgen, hierop worden de loongegevens ingevuld. - Voor dubbel vakantiegeld en ziekte-uitkering geldt ook de cumulatie regel,en wordt het dagbedrag in rekening gebracht. Dit heeft tot gevolg dat men deze dagen een lagere mutualiteitsuitkering zal trekken. Het maandinkomen blijft wel gelijk voor de twaalf maanden, ook al is de som van het vakantiegeld lager dan de uitkering. De overheid past immers het verschil tussen dubbel vakantiegeld en uitkering bij zodat de werknemer zelf geen verlies lijdt. - Het ziekenfonds vraagt in de loop van de maand december of je vakantiedagen (verbonden aan het ontvangen van een uitkering in het voorbije jaar) al zijn

4 opgenomen. Indien je vakantiedagen nog niet zijn opgenomen of je hiervan geen bewijs kan leveren, dan wordt de uitkering voor de maand december volledig ingehouden omdat het ziekenfonds ervan uitgaat dat je je resterende vakantiedagen alsnog tijdens de maand december zal opnemen. - De bezoldiging en de ziekte-uitkering vormen binnen toegelaten arbeid het inkomen. Elk deel op zich is onvoldoende groot voor een belastingsheffing, maar op het geheel van het inkomen ben je wel bedrijfsvoorheffing verschuldigd. Dit kan een financiële opdoffer betekenen om een jaar later geconfronteerd wordt met een hoge afrekening via de belastingsaanslag. - Door inkomensverhoging kan men het omniostatuut kwijtraken. - Om verhoogde kinderbijslag te ontvangen moet je gedurende een ononderbroken periode van zes maanden een ziekte-uitkering ontvangen. - Om in het systeem van toegelaten arbeid te kunnen stappen moet je vertrekken vanuit arbeidsongeschiktheid, je kan dus niet vanuit een werksituatie je werk geleidelijk afbouwen. - De werkgever dient geen gewaarborgd loon te betalen indien de gewaarborde periode uitgeput is en de werknemer tewerkgesteld is bij dezelfde werkgever. Indien hij gaat werken bij een andere werkgever dient die nog wel éénmalig gewaarbord loon te betalen. In dit laatste geval zal de uitkering van betrokkene berekend worden rekening houdend met de inkomsten uit het gewaarborgd loon. Zelfstandigen: Zelfstandigen kunnen met de voorafgaande toestemming van de adviserend geneesheer gedeeltelijk het werk hervatten op voorwaarde dat dit geen gevaar is voor hun gezondheidstoestand. Er gelden twee vormen van toelating afhankelijk van al dan niet de mogelijkheid tot volledige re-integratie. Indien de toelating met het oog op de volledige re-integratie wordt gegeven, is het uitoefenen van deze activiteit wel slechts gedurende maximaal achttien maanden mogelijk. Tijdens de eerste zes maanden van de toegelaten activiteit behoudt de betrokkene het volledige bedrag van de uitkering. Vanaf de eerste dag van de zevende maand van toegelaten activiteit wordt het bedrag van de uitkering verminderd met tien procent. Pas vanaf het vierde kalenderjaar volgend op het kalenderjaar waarin de toegelaten activiteit is aangevat, speelt het werkelijke verworven bedrag aan beroepsinkomsten uit de toegelaten activiteit een rol (mogelijk een vermindering of schorsing van de toekenning van de uitkeringen). Meer info vind je op de website van het RIZIV via deze link Voorzichtig met inkomensval: klanten goed informeren van risico voor start begeleiding: Het RIZIV biedt een inkomensgarantie voor een bepaalde periode voor klanten die het werk hervatten. Voor wie geldt de maatregel: voor iemand die is ziek gedurende minstens 6 maanden in primaire arbeidsongeschiktheid of voor iemand die invalide is. Voor personen die minder dan zes maanden ziek zijn in de primaire periode geldt de maatregel niet. Wat houdt de maatregel in: iemand die arbeidsongeschikt is, het werk hervat aan een lager loon (bijvoorbeeld maar niet uitsluitend na een herscholing) en binnen de 24 maanden opnieuw arbeidsongeschikt wordt, behoudt het vroegere hogere

5 loon als berekeningbasis voor zijn uitkering (= zgn. garantiemaatregel). Je hoeft niet opnieuw arbeidsongeschikt te worden omwille van dezelfde ziekte. Het kan gaan om een totaal andere ziekte, dat speelt in deze niet mee. De begeleiding naar werk wordt een risico voor personen die een invaliditeitsuitkering hebben van boven de 1100 à 1200 per maand, tenzij hij bij zijn vorig werkgever of een andere werkgever terecht kan met een gelijkaardig loon als zijn vroegere loon. Reden: door de persoon te begeleiden naar een job met een lager loon, loopt hij het risico een lagere uitkering te krijgen indien hij terug arbeidsongeschikt wordt. Gezien hij een inkomensgarantie heeft gedurende twee jaar, moet je wel ver in de toekomst kijken. Er zijn bovendien een aantal andere financiële argumenten om de stap naar werk toch te zetten: vb opbouwen van anciënniteit, vakantiegeld, pensioen,.. dit speelt allemaal een rol. Overleg met adviserend geneesheer is in deze ook belangrijk. Zij bewaken dit ook! Herscholing van werknemers / opleidingstraject VDAB-GTB Indien na de oriënterende module een opleidingstraject noodzakelijk is, loopt er een herscholings-aanvraag via de Hoge Commissie. Deze aanvraag gebeurt door de adviserend geneesheer aan de verzekeringsinstelling, die het dossier bezorgt aan de Hoge Commissie. Indien er acties ondernomen worden op de werkvloer dienen deze steeds via het hiervoor bestemde formulier doorgegeven worden aan de adviserend geneesheer. Doel van de begeleiding/opleiding: Integratie van betrokkene in een arbeidsomgeving Gevolgen van het voltooien van de opleiding op het recht op uitkeringen Tijdens de opleiding blijft betrokkene arbeidsongeschikt. Na het beëindigen van de opleiding volgt een re-integratieperiode van maximum 6 maanden, waarin hij zijn uitkering behoudt tot op het ogenblik van hertewerkstelling of tot de nieuwe evaluatie ten vroegste 6 maanden na het beëindigen van de opleiding. Tenlasteneming van de kosten van de opleiding - via een opleidingstraject VDAB-GTB worden de kosten: inschrijvingsgeld, materiaal,.. gedragen door VDAB conform hun regelgeving, dus enkel voor VDAB erkende opleidingen. Na goedkeuring door het RIZIV betaalt de verzekeringsinstelling de kosten aan de VDAB (forfaitair bedrag). VDAB betaalt 1 euro per uur opleidingsvergoeding voor wie hiervoor in aanmerking komt. Zij betalen eveneens vervoerskosten en voor de erkende opleidingen ook kosten voor kinderopvang. RIZIV betaalt per opleidingsuur 5 euro (-1 euro indien klant van VDAB 1 euro krijgt.) - via een klassieke herscholingsdossier: Betrokkene krijgt alle onkosten vergoed via zijn ziekenfonds, zoals: inschrijvingsgeld, materiaalkosten, vergoeding 5 euro per uur van RIZIV en vervoersonkosten. Indien de klant zijn programma met succes beëindigd, kan hij aanspraak maken op een forfaitair tegemoetkoming van 500 euro. Bovenvernoemde bedrag wordt niet geïndexeerd.

6 Verrichten van een onbezoldigde activiteit - Ook voor het verrichten van een onbezoldigde activiteit dient er een toestemming gevraagd te worden aan de adviserend geneesheer. Er is een onderscheid tussen het verrichten van onbezoldigde activiteit ikv erkend vrijwilligerswerk bij een project of het verrichten van een andere onbezoldigde activiteit. - Vrijwilligerswerk in de zin van de wet van wordt niet beschouwd als een activiteit, voor zover de adviserend geneesheer vaststelt dat deze activiteiten verenigbaar zijn met de algemene gezondheidstoestand van de arbeidsongeschikt erkend gerechtigde. Het gaat dus niet zozeer om een toestemming, maar om het verifiëren of de activiteit verenigbaar is met de gezondheidstoestand. Organisaties die vrijwilligers mogen inschakelen zijn: 1. private rechtspersonen: organisaties zonder winstoogmerk, de zogenaamde vzw's o de vzw's opgericht naar Belgisch recht o de Internationale vzw's opgericht naar Belgisch recht 2. publieke rechtspersonen, zoals (lokale) overheden, OCMW's, onderwijsinstellingen, e.d. 3. stichtingen 4. feitelijke verenigingen Het vrijwilligerswerk dat gebeurt in andere organisaties dan de bovenvermelde, valt niet onder het toepassingsgebied van de vrijwilligerswet. Daarom beschouwen we elke "vrijwillige activiteit" buiten de bovenvernoemde organisaties, niet als "vrijwilligerswerk". Individuen, zelfstandigen, kmo's, bedrijven en andere winstgevende initiatieven mogen géén vrijwilligers inschakelen. Zowel erkend vrijwilligers werk als een andere onbezoldigde activiteit hebben geen invloed op je uitkering. Indien de gerechtigde een onbezoldigde activiteit uitoefent (vrijwilligerswerk dat de voorwaarden van de wet van niet vervult), dient de gerechtigde hiervan een verklaring in te vullen. Deze verklaring moet ook worden ingevuld door de organisatie waarvoor deze onbezoldigde activiteit wordt uitgeoefend. Deze verklaring moet door de betrokkene worden teruggestuurd naar het ziekenfonds binnen de maand die volgt op de hervatting van die activiteit. Deze verklaring moet daarna om het jaar worden hernieuwd (in de loop van de maand waarin de activiteit is hervat). Goed om weten! IBO en GIBO Een IBO en een GIBO kunnen ook voor uitkeringsgerechtigden, zelfs progressief, de productiviteitspremie wordt niet beschouwd als loon en wordt dan ook niet verrekend met de uitkering. Ook hebben de verzekerden in die periode recht op de opleidingspremie, vervoersonkosten,.. waardoor hun inkomen zal zakken bij tewerkstelling. Het is wenselijk de klanten hiervan op voorhand op de hoogte te brengen.

7 Info voor werkgevers Een werknemer die op mutualiteit staat en toestemming heeft van de adviserend geneesheer mag in tegenstelling tot personen met een werkloosheidsuitkering starten met minder dan 13u per week. Om in orde te zijn met de arbeidsreglementering dient de werkgever wel een minimum contract van 13 u te geven. Dit betekent wel dat indien de werknemer arbeidsgeschikt zou verklaard worden de werkgever betrokkene het aantal uren werk dient aan te bieden zoals voorzien in het contract. De werknemers dienen het juiste arbeidsregime per dag en per uur door te geven aan de adviserend geneesheer. De sociaal inspecties beschikken over deze gegevens en voeren hier regelmatig controle op uit. Dit wil zeggen dat overuren, zwarte uren, glijden niet kan. In geval van deeltijdse werkhervatting, hoeft de werkgever geen gewaarborgd inkomen te betalen, als de periode gewaarborgd inkomen al vervuld is. Een nieuwe werkgever moet wel éénmalig gewaarborgd inkomen geven. Waarom werken belangrijk is 1) Sociaal motieven: Het recht op werk is één van de grondwetten in ons land. Elke burger dient de kans te krijgen om maatschappelijk zinvolle taken op te nemen. Werken heeft ook nut voor de directe omgeving of voor de maatschappij in haar geheel, wij hebben bakkers, metsers, ICT-ers, bestuurders nodig om onze maatschappij te kunnen laten functioneren. Betaalde arbeid is sociaal erg nuttig, maar daarnaast werken veel mensen als vrijwilliger voor een liefdadigheidsinstelling, een jeugdbeweging, een sportclub, Ook thuiswerk of zorg voor zieke en oudere familieleden heeft een sociale functie. Een werknemer heeft meer kans tot het hebben van sociale contacten. 2) Psychische motieven: Werken betekent dat mensen zich nuttig voelen. Naast de economische voldoening kan werken ook een intellectuele, creatieve, voldoening bieden. Als het werk aansluit bij de interesses van de klanten zal het meer voldoening brengen. De klant krijgt zowel de kans om zijn competenties te ontwikkelen als om aan de buitenwereld te laten zien wat hij kan. Gaan werken biedt de mogelijkheid om de levensomstandigheden te verbeteren en maakt dat de klant minder afhankelijk is van zorginstellingen en hun voorwaarden. Werken geeft een vast ritme aan het leven. Vooral mensen zonder werk klagen over de sleur in het leven. Alle dagen zijn hetzelfde! Er is geen verschil tussen week en weekend, tussen ochtend en avond, tussen werktijd en vakantie. Een goede dag- en nachtstructuur is belangrijk voor ons psychisch welzijn.

8 3) Fysieke motieven: Er is er vrij veel onderzoek gedaan naar de invloed van werkloosheid of inactiviteit op de gezondheid. Hieruit blijkt dat het verlies van een baan de gezondheid vermindert en dat blijvende werkloosheid of inactiviteit een verder negatief effect heeft op de gezondheid. Je zou hieruit kunnen concluderen dat mensen die werk hebben beter af zijn wat betreft hun gezondheid. Er blijkt een negatief verband te zijn tussen de duur van werkloosheid en inactiviteit en de gezondheidssituatie: werkloosheid leidt tot een minder gezonde levensstijl en hoe langer de werkloosheid duurt hoe slechter de gezondheid wordt. Werkinhoud en arbeidsomstandigheden: de effecten van werk op de gezondheid hangen in sterke mate samen met het soort werk dat men verricht. Werkhervatting in een baan van slechte kwaliteit kan voor sommige groepen een negatiever effect op de gezondheid hebben dan werkloosheid. Er zijn elementen binnen een werksituatie die een positieve of negatieve invloed hebben op de gezondheid van de werknemer. Aspecten van het werk die een positieve invloed hebben op de gezondheid zijn: het hebben van controle over het eigen werk (autonomie), werk dat een beroep doet op de creativiteit, gezonde werkdruk, mogelijkheden voor eigen ontwikkeling. Aspecten die een negatieve invloed hebben op de gezondheid zijn: snel moeten werken, korte tijdslimitieten, multipele invloedsfactoren, veel taakeisen. Overwerk, lange werkdagen, onregelmatige werktijden of werken op a-typische tijden vergroten het risico op gezondheidsverslechtering. De mogelijkheid om net zo veel uren te werken als men wenst, om de eigen werktijden te kunnen bepalen en/of aan te passen heeft een positief effect op het welzijn van werknemers. Onzekerheid over de baan (bijvoorbeeld het hebben van een baan met een tijdelijk contract) leidt ook tot een verslechtering van de gezondheid. Het gaan werken van de klant kan ook een invloed hebben de gezondheid van gezinsleden. In veel studies wordt aangetoond dat werkloosheid of inactiviteit negatieve effecten heeft op het welzijn en de gezondheid van gezinsleden (door bijvoorbeeld een hoger scheidingsrisico, meer huiselijk geweld en een slechtere gezondheid van de kinderen). Maar ook werken kan effect hebben op bijvoorbeeld de gezondheid van de partner. Stress op het werk kan een negatieve invloed op het gezinsleven en op de gezondheid van de gezinsleden. Indien de ouders werken, merken we een positief effect op het welzijn van de kinderen in het gezin. Het geeft hen meer aanzien tav leeftijdsgenoten, en het geeft hen een goed voorbeeld. Uit ervaring van trajectbegeleiders blijkt dat klanten die ouders hebben met een actief beroepsleven, ook veel makkelijker te activeren zijn. 4) Economische motieven: We gaan ervan uit dat we werken om geld te verdienen en op die manier in ons levensonderhoud voorzien (huis, eten, comfort, reizen, ). In onze maatschappij verwachten wij dat iedereen werkt voor zijn geld. Voor die mensen die niet kunnen werken bijvoorbeeld omdat ze fysiek niet geschikt zijn om te werken of omdat er geen geschikt werk is hebben we een sociaal vangnet ontwikkeld. Zij krijgen een uitkering en worden begeleid om toch werk te vinden, om de hieronder beschreven redenen. Risico op armoede Het risico op armoede is hoger voor personen met een arbeidshandicap en zieken

9 zoals blijkt uit de resultaten van een onderzoek hieronder beschreven. Men heeft gevraagd aan de mensen die deelname aan het onderzoek welke status zij kenden gedurende het grootst aantal maanden in het voorafgaande jaar. Er werd vastgesteld dat het armoederisico van werkenden (4,2%) veel lager is dan dat van niet-werkenden (24,3%): werklozen (31,2%), andere niet-actieven (25,4%), gehandicapten en zieken (25,3%) en gepensioneerden (20,3%) (bron: Eurostat, in: Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, 2009).n. Maatschappelijke meerwaarde Economisch gezien is het in ons maatschappelijk stelsel wenselijk dat zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn. Er wordt binnen de maatschappij ook geïnvesteerd in het begeleiden van mensen die inactief zijn. Uit kosten-baten analyses blijkt dat de baten van re-integratie de directe kosten van de maatregelen overtreffen. Hierbij wordt dan wel de veronderstelling gemaakt dat bij re-integratie geen verdringing optreedt: de analyses gaan ervan uit dat re-integratie werkelijk tot een toename van de werkgelegenheid leidt en niet tot gevolg heeft dat arbeidsongeschikten in plaats van andere werklozen worden aangesteld. De baten komen in de eerste plaats tot uiting in: o o o hogere belasting- en premieopbrengsten besparingen op uitkeringen besparing op zorgkosten als de gezondheid van de gere-integreerden verbetert.