BENT U VOORBEREID OP DE NIEUWE PANDWET?

Transcriptie

1 MEMORANDUM Van : Dieter Veestraeten, Astrea CVBA Datum : 12 oktober 2017 Re: : De wet van 11 juli 2013 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de zakelijke zekerheden op roerende goederen betreft BENT U VOORBEREID OP DE NIEUWE PANDWET? De nieuwe pandwet zal de toepasselijke regels over zakelijke zekerheden op roerende goederen aanzienlijk wijzigen. Ondernemingen worden aangeraden om hun bestaande contracten en juridische documenten te herbekijken in het licht van de vernieuwingen in de nieuwe pandwet. Inleiding De wet van 11 juli 2013 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de zakelijke zekerheden op roerende goederen betreft en tot opheffing van diverse bepalingen terzake (de nieuwe pandwet) heeft als doel de huidige wetgeving over de vestiging, tegenwerpelijkheid en uitwinning van zakelijke zekerheden op roerende goederen te moderniseren, vereenvoudigen en grondig te wijzigen. Een van de meest opvallende vernieuwingen is de invoering van een nieuw bezitloos pandrecht, dat geregistreerd wordt in een nieuw openbaar pandregister (het nationaal pandregister). Er wordt verwacht dat de nieuwe pandwet de kredietverlening aan ondernemingen zal bevorderen, voornamelijk in het kader van algemene handelsfinanciering en zgn. asset based lending waarbij typisch handelsvoorraden in pand worden gegeven. Ook wordt de positie van de onbetaalde verkoper versterkt, doordat de nieuwe pandwet de toepasselijke regels met betrekking tot het eigendomsvoorbehoud en het retentierecht (de zogenaamde super-prioriteiten) verbetert. De nieuwe regels treden in werking op een datum te bepalen door de overheid, en in principe ten laatste op 1 januari De initiële deadline van 1 december 2014 is verlengd.

2 Wij raden ondernemingen die actief zijn op de Belgische markt aan om hun bestaande contracten en standaard juridische documenten (o.a. algemene verkoopsvoorwaarden, modelpandovereenkomsten) te herbekijken, in het licht van de hernieuwingen die worden ingevoerd door de nieuwe pandwet. Een nieuwe zakelijke zekerheid: het bezitloos pand Volgens de oude wetgeving was de pandgever verplicht tot afgifte van het verpande goed aan de pandhouder of een derde om een geldend pandrecht te vestigen. Deze buitenbezitstelling diende volgens de traditionele rechtsleer exclusief, ondubbelzinnig, openbaar en voortdurend te zijn. In de praktijk bleek het vaak dat buitenbezitstelling van lichamelijke roerende goederen (zoals voorraden, grote bedrijfstoestellen en andere uitrusting) niet mogelijk was, zeker in het geval deze gebruikt werden tijdens het productieproces of de pandgever deze blijvend in gebruik diende te houden. Volgens de nieuwe pandwet is de buitenbezitstelling niet langer vereist voor een geldig pandrecht indien het pand in het nationaal pandregister wordt geregistreerd. Het blijft echter wel mogelijk om een pandrecht te vestigen met buitenbezitstelling, door het verpande goed in bezit te brengen van de pandhouder, zonder verplichte registratie in het nationaal pandregister. Dit kan raadzaam zijn voor kostbare goederen, zoals bijvoorbeeld kunstvoorwerpen. Een registerpandrecht wordt gevestigd bij overeenkomst en is tegenwerpelijk aan derden vanaf de registratie in het nationaal pandregister. Registraties in het nationaal pandregister blijven geldig voor een (hernieuwbare) termijn van tien jaar. Onder de nieuwe regeling wordt het mogelijk om verschillende panden met een andere rang op hetzelfde goed te vestigen. De rang wordt bepaald op basis van anterioriteit, dus de datum van de registratie. De pandhouder met een geregistreerd pandrecht gaat voor op een koper of een andere partij die het verpande goed na de datum van registratie verkrijgt (zgn. volgrecht van de pandhouder). De registratie, raadpleging, wijziging, hernieuwing en verwijdering van gegevens in het nationaal pandregister is onderworpen aan de betaling van een kleine retributie. De bedragen zijn bepaald in het KB van 14 september Afschaffing van de wet pand handelszaak verplichte herregistratie in het nationaal pandregister van een pand op de handelszaak gevestigd volgens de oude regeling De oude wet betreffende het in pand geven van een handelszaak van 25 oktober 1919 (de wet pand handelszaak) stond partijen toe om een bezitloos pand te vestigen op de hele handelszaak. Het pand op een handelszaak diende alle essentiële elementen van de handelszaak van de pandgever te bevatten, zoals het cliënteel, machines, uitrusting, merken, huurrecht, inboedel en voorraden. Het kon niet beperkt worden tot specifieke soorten van goederen. Ook kon enkel 50% van de waarde van de aanwezige voorraden gedekt worden door het pand (wat een ernstige beperking voor voorraadfinanciering inhoudt). Verder kon een pand op een handelszaak enkel toegestaan worden aan kredietinstellingen die erkend zijn door de EU en bepaalde financiële instellingen, en bracht de vestiging en tegenwerpelijkheid van dit pandrecht een registratierecht van 0.5% teweeg, alsook erelonen van de hypotheekbewaarder, beiden berekend op basis van de gewaarborgde schuldvordering.

3 De wet pand handelszaak wordt thans afgeschaft door de nieuwe pandwet. Bestaande panden op handelszaken, die geregistreerd zijn in het hypotheekregister volgens de oude regeling, zullen hun rang enkel behouden als deze geregistreerd worden in het nationaal pandregister binnen een termijn van 12 maanden na de inwerkingtreding van de nieuwe pandwet. Super-prioriteit van de onbetaalde verkoper De nieuwe pandwet voert ook enkele nieuwe bepalingen in met betrekking tot het eigendomsvoorbehoud en het retentierecht. Een eigendomsvoorbehoud heeft voorrang over alle andere pandrechten, dit desondanks het feit dat er geen verplichte registratie is van dit recht in het pandregister (waardoor het een super-prioriteit wordt genoemd). Dit is ook het geval van schuldeisers die genieten van een retentierecht voor de kosten tot behoud van de zaak. Het eigendomsvoorbehoud kan facultatief geregistreerd worden in het nationale pandregister. Dit kan nuttig zijn in geval van samenloop met andere schuldeisers. Verder is er bepaald dat een eigendomsvoorbehoud met betrekking tot een goed zich uitstrekt tot de in de plaats komende schuldvordering indien het goed werd verkocht aan een derde (het zgn. verlengde eigendomsvoorbehoud). Dit dient in het achterhoofd gehouden te worden wanneer een factoringsovereenkomst of een overeenkomst tot overdracht van schuldvorderingen wordt afgesloten met Belgische cedent. De nieuwe pandwet beschermt de onbetaalde verkoper ook tegen vermenging en het risico van verwerking van het verkochte goed (zoals ook geldt voor de pandhouder). Professionele verkopers dienen hun algemene verkoopsvoorwaarden te herzien, zodat deze alle vernieuwingen bevatten die opgenomen zijn in de nieuwe pandwet. Andere vernieuwingen Behalve voor het pand op financiële instrumenten of bankrekeningen, wat geldig kan worden gevestigd ten gunste van een in eigen naam handelende vertegenwoordiger (security agent) voor rekening van de begunstigden 2, is de heersende Belgische doctrine van mening dat een zekerheid enkel geldig gevestigd kan worden ten gunste van schuldeisers handelend in eigen naam (en dus niet in naam van een vertegenwoordiger). Dit impliceert dat alle schuldeisers partij moeten zijn bij de zekerheidsovereenkomst. Deze vereiste is niet in lijn met de internationale marktpraktijk voor gesyndiceerde leningen, waarbij gewoonlijk een vertegenwoordiger optreedt voor rekening van de schuldeisers met betrekking tot de vestiging en afdwinging van zekerheidsrechten. In licht hiervan heeft de nieuwe pandwet het concept van zekerheidsagent ingevoerd, waarbij een vertegenwoordiger kan optreden voor één of meer begunstigden. De nieuwe pandwet versterkt ook de uitwinningsmogelijkheden van de schuldeisers. In geval van wanbetaling staat de nieuwe pandwet toe dat het pandrecht onmiddellijk kan worden uitgewonnen, zonder voorafgaande machtiging van de rechtbank, indien de pandgever geen consument is. 3 Anderzijds is voorafgaande mededeling aan de schuldenaar en andere schuldeisers vereist, en de schuldenaar, schuldeiser en elke andere belanghebbende derde kunnen geschillen met betrekking tot de uitwinning van het pand voorleggen aan de rechtbank, 2 Zie de Wet Financiële Zekerheden van 15 december 2004 met betrekking tot de financiële instrumenten en bankrekeningen. 3 Indien de pandgever een consument is, blijft voorafgaande rechterlijke machtiging noodzakelijk.

4 wat de uitwinning van het pand opschort. Voor zover bepaald in de pandovereenkomst is de schuldeiser ook gerechtigd om zich de verpande goederen toe te eigenen, in plaats van ze te verkopen. 4 Bij afwezigheid van een overeenkomst over toe-eigening, kan de schuldenaar hiertoe ook toestemmen na de niet-nakoming door de schuldenaar van de betalingsverplichting. Onder de oude regeling betekende een cessie van een gewaarborgde schuldvordering de automatische cessie van de zekerheden. De nieuwe pandwet legt desbetreffend een nieuwe formaliteit op. Een cessionaris kan het pandrecht enkel ten aanzien van derde partijen afdwingen vanaf de datum van registratie van de cessie in het nationaal pandregister. Dit is een nieuwe vereiste. 4 Toe-eigening is niet mogelijk met betrekking tot consumenten.

5 Contact Dieter Veestraeten Partner Hoofd Banking & Finance ASTREA bv cvba Brussels Office Avenue Louise 137/1 B-1050 Brussels Tel Fax Antwerp Office Roderveldlaan 3 B-2600 Antwerp Tel Fax dve@astrealaw.be Astrea is een onafhankelijk advocatenkantoor met kantoren te Antwerpen en Brussel. Het telt 40 advocaten, waarvan 12 vennoten. Sinds zijn oprichting in 2006 kende het kantoor een permanente groei en verleende het advies aan een groeiende lijst van internationale en binnenlandse cliënten (waaronder meer dan 15 Fortune 500 bedrijven) in alle belangrijke gebieden van het ondernemingsrecht (waaronder vennootschapsrecht, M&A, financieel recht, fiscaal recht, sociaal recht, handelsrecht, intellectuele eigendom, IT, media & entertainment, vastgoedrecht, administratief en milieurecht en transport en logistiek). Astrea werkt nauw samen met andere internationale advocatenkantoren die advies en hulpverlening bieden in de context van complexe nationale en grensoverschrijdende transacties en juridische problemen. Dit memorandum is een korte samenvatting en heeft niet als doel om alle aspecten van de nieuwe pandwet te dekken. Het memorandum dient niet als juridisch advies over de onderwerpen die hierin zijn behandeld. Niettegenstaande dat dit memorandum met zorg is voorbereid, kan Astrea CVBA niet aansprakelijk worden gesteld voor de gevolgen indien gebruik wordt gemaakt van de hierin verstrekte informatie zonder haar medewerking.