De Iraanse revolutie (1979) en zijn gevolgen

Transcriptie

1 Geschiedenis van de laatste 50 jaar De Iraanse revolutie (1979) en zijn gevolgen Bas Levinsohn 1 Inleiding Overzicht colleges Titel college Thema college Tijdsperiode 1 De Cubaanse rakketencrisis Beslissingen tijdens de crisis De zesdaagse oorlog Israëli's, Palestijnen en de Arabische staten 1967 en volgende jaren 3 Revolutie in Iran De val van de Sjah, de bezetting van de Amerikaanse ambassade en de oorlog tussen Iran en Irak 4 De ondergang van de Sovjet Unie Oorzaken en achtergronden van de ondergang van het communisme Impeachment Schandalen rondom Amerikaanse presidenten (Nixon, Reagan, Clinton) 6 De Joegoslavische burgeroorlog Het uiteenvallen van Joegoslavië en de positie van het Westen Inval en bezetting van Irak 9/11 en de gevolgen voor irak Financiële crisis Oorzaken van de kredietcrisis van Bas Levinsohn 2 1

2 Inleiding Overzicht college 3 Revolutie in Iran (1979) Inleiding ॐ De actualiteit van de Iraanse kwestie ॐ Overzicht gebeurtenissen ॐ Context/ Achtergronden ॐ Wat voor soort land is Iran? ॐ Iran en de Westerse wereld ॐ Iran onder de Sjah ॐ Vraagstelling Verloop ॐ De oorzaken van de revolutie ॐ Reactie van de VS op de onrust ॐ Khomeiny vestigt zijn macht ॐ Bezetting van de Amerikaanse ambassade ॐ De oorlog Iran - Irak Nabeschouwing ॐ Doorwerking van de revolutie ॐ Verhouding VS-Iran ॐ De Iraanse bom ॐ Verspreiding van de islamitische revolutie ॐ Progressieven en conservatieven in Iran Bas Levinsohn 3 Overzicht gebeurtenissen Revolutie ॐ Januari 1978 eerste demonstraties die zich geleidelijk over heel Iran uitbreiden ॐ Eind 1978 massale demonstraties stakingen die het land plat leggen ॐ Medio januari 1979 verlaat de Sjah Iran. Begin februari 1979 keert Khomeiny terug ॐ Khomeiny neemt voortouw revolutie en wijst nieuwe premier aan ॐ Massale deserties. Legereenheden lopen over naar Khomeiny Consolidatie ॐ Khomeiny schakelt alle concurrenten uit ॐ Islamitische republiek wordt ingevoerd Bezetting Amerikaanse ambassade ॐ Juni 1980 bezetten studenten de ambassade van de VS ॐ Bezetting en gijzeling duren 444 dagen Oorlog met Irak ॐ September 1980 valt Irak Iran ॐ Oorlog duurt 8 jaar en telt doden Bas Levinsohn 4 2

3 Context/ Voorgeschiedenis Wat voor land is Iran? Sociaal- economisch en politiek ॐ Relatief hoog ontwikkeld ॐ Grote olierijkdom ॐ Vrij brede stedelijke middenklasse maar conservatief platteland ॐ Gedifferentieerde politieke omgeving: Cultureel van liberalen tot communisten van progressieve tot orthodoxe clerus ॐ Geen Arabische staat/ Eigen taal ॐ Geen onderdeel Ottomaanse rijk ॐ Sjiitische meerderheid Bas Levinsohn 5 Context/ Voorgeschiedenis Shia in de islamitische wereld Bas Levinsohn 6 3

4 Context/ Voorgeschiedenis Iran en het Westen Vanaf WO I in Britse invloedsfeer In WO II bezet door Groot- Britanie en de Sovjet Unie Na WO II leverancier van goedkope olie Premier Mosaddegh nationaliseert olie-industrie 1954 CIA coup tegen Mosaddegh Sjah wordt 'politieagent van de regio' in Westerse dienst/ Grootste leger in de regio Bas Levinsohn 7 Context/ Voorgeschiedenis De Sjah Geforceerde verwesterlijking ( a la Ataturk in Turkije) ॐ Economisch (witte revolutie) ॐ Cultureel ॐ Godsdienstig Politieke onderdrukking (Savak geheime dienst) Extravagante levensstijl Bas Levinsohn 8 4

5 Vraagstelling Wat waren de achtergronden van de revolutie? Hoe kon de revolutie slagen? Wat waren de gevolgen voor de revolutie voor het Westen? Bas Levinsohn 9 Verloop 1979 Van de Sjah naar Khomeiny Dictatuur Iraanse revolutie Dictatuur Mohammad Reza Pahlavi Sjah Seculiere staat Alle politieke stromingen van communisten tot liberalen tot islamisten Tegen de dictatuur van de Sjah Strijd liberalen tegen conservatieven Khomeiny wint Khomeiny Opperste leider Theocratie Geforceerde modernisering Afhankelijk van het Westen Alle sociale klassen van verwesterde bourgeoisie tot de vrome bazar tot arme stedelijke jeugd Anti modern Vijandig tov Westen en SU Bas Levinsohn 10 5

6 Verloop Achtergronden Inflatie/ economische crisis Conservatieve reactie op modernisering en verwesterlijking Sjah Liberale/ progressieve reactie op sociale ongelijkheid en onvrijheid Repressie Geheime politie Onderdrukking Bas Levinsohn 11 Verloop Houding van de VS Regering Carter Mensenrechten Democratie Goedkope Olie Stabiliteit regio Militair sterke bondgenoot Brezinsky Sjah moet concessies doen VS steunen de Sjah Repressie van de revolutie Bas Levinsohn 12 6

7 Verloop Consolidatie Revolutioniare comitees Steun bezetting Ambassade Sjah Khomeini Bakhtiar 4/1/ / 2/ Bazargan 4/2/1979 6/ 11/ 1979 Nieuwe constitutie Bani Sadr 4/2/ /6/ 1981 Bas Levinsohn 13 Verloop Gevolgen bezetting Ambassade VS VS Iran VS lijken machteloos Carter wordt beschouwd zwak Positie Khomeiny verstevigd Reagan wordt president Iran heeft Amerikaanse onderdelen nodig VS steunt Irak in oorlog Voortdurende dreiging oorlog Bas Levinsohn 14 7

8 Verloop Oorlog Irak Soenitische regiem Arabische taal Oude grensconflicten met Iran X Aanval van Irak op Iran Loopgraven oorlog Gifgas Steun voor Irak VS SU Arabische Wereld Iran Sjiietisch regiem Perzische taal (Farsi) Oude grensconflicten met Irak Oorlog eindigt onbeslist Vredesverdrag = geen veranderingen Bas Levinsohn 15 Gevolgen Export van de revolutie? 1982 Steun en militaire training Hezbollah in Libanon Iran 2001 Strijd tegen Taliban in Afghanistan (ism VS) 1987 Demonstratie Iraanse pelgrims in Mekka 2003 Invloed in (sjiitisch) Irak Bas Levinsohn 16 8