Na het uiteenvallen van het Warschaupact en van de Sovjet Unie

Transcriptie

1 De geschiedenis van de laatste 40 jaar Na het uiteenvallen van het Warschaupact en van de Sovjet Unie Deel A: ॐ Het uiteenvallen van het Oostblok Deel B: ॐ Rusland na Gorbatsjov Bas Levinsohn 1 Inleiding Terugblik college 2 Crisis / Onzekerheid Thatcher Neo-liberalisme Die Wende / Communisme kan zich niet aanpassen Gevolgen van de val van de muur Bas Levinsohn 2 1

2 Inleiding Gevolgen val van de muur Nieuwe nationale staten + nieuwe internationale verhoudingen Val van de muur Invoering nieuwe economische systemen Kapitalisme? TRANSITIE Invoering nieuwe politieke systemen Democratie? Bas Levinsohn 3 Inleiding Overzicht deel A: Gevolgen uiteenvallen sovjetblok Geografische gevolgen: ॐ Uiteenvallen Warschaupact ॐ Nieuwe nationale staten Van Oostblok satellietstaten naar Nato- en EU leden De geschiedenis herhaalt zich ॐ 1919: Nieuwe staten, nieuwe grenzen ॐ 1991: Nieuwe staten, nieuwe grenzen Casus: de ontwikkelingen in 1919 en 1969 Bas Levinsohn 4 2

3 Uiteenvallen sovjetblok Uiteenvallen van het Warschaupact en van de Sovjet-Unie Nieuwe staten in/ bij Europa Rusland Estland, Letland, Litouwen Wit Rusland (Belarus) Oekraïne, Moldavië, Armenië, Azerbeidzjan Bas Levinsohn 5 Uiteenvallen sovjetblok Positie nieuwe nationale staten in internationale verhoudingen Visigradlanden Tsjechië Slovakije Hongarije Polen Nato: 1999 EU: 2004 Baltische staten Estland Letland Litouwen NATO Nato: 2004 EU: 2004 Balkan Roemenië Bulgarije Nato: 2004 EU: 2007 Oekraïne EU Moldava Azerbeidjaan CIS (GOS) X Rusland Wit Rusland Armenië Bas Levinsohn 6 3

4 Gevolgen 1989 voor nieuwe staten Los van Rusland NAVO / EU lidmaatschap? Verhouding buurlanden Nieuwe relatie met Rusland Nieuwe verhoudingen met etnische minderheden Bas Levinsohn 7 Uiteenvallen sovjetblok Staten uit het voormalige Oostblok Land Bestaat sinds Spanningen met minderheden Sentiment tov Rusland Tsjechië 1919 / 1993 Neen Negatief Slowakije 1919 / 1993 Ja (Hongaren) Negatief Hongarije 1919 Ja (Slovaken) Negatief Polen 1919 Neen Zeer negatief Estland 1919 / 1991 Ja (Russen) Zeer negatief Letland 1919 / 1991 Ja (Russen) Zeer negatief Litouwen 1919 / 1991 Ja (Russen) Zeer negatief Roemenië 1864 Ja (Hongaren) Negatief Bulgarije 1868 Ja (Turken) Neutraal 1919 / 1991 Ja (Osseten) Zeer negatief Moldava 1919 / 1991 Ja (Russen) Negatief Oekraïne 1919 / 1991 Ja (Russen) Negatief/ Positief Azerbeidjaan 1919 / 1991 Ja (Armeniërs) Negatief Armenië 1919 / 1991 Ja (Azeries) Positief Wit Rusland 1919 / 1991 Ja (Polen) Positief Rusland 1991 Ja - (Tsjetsjenen) Bas Levinsohn 8 4

5 Historische achtergrond Kenmerken Russische, Oostenrijkse en Ottomaanse keizerrijk Muliti-etnisch ॐ Verschillende godsdiensten ॐ Verschillende talen ॐ Verschillende culturen Autoritair/ paternalistisch ॐ Strijd met liberalen om democratische hervormingen Staatistisch ॐ Relatief omvangrijke staat ॐ Grote invloed van de staat op maatschappelijk leven Bas Levinsohn 9 Historische achtergrond Ontstaan nieuwe staten in 1919 Russische Revolutie Russisch Imperium Negatieve attitude tov Rusland Oostenrijk Hongarije Ineenstorting multi-etnische rijken Nieuwe nationalistische staten Ottomaans e Rijk Problemen met minderheden Einde WO I Verlies entente Bas Levinsohn 10 5

6 Historische achtergrond Bevriezen en ontvriezen etnische tegenstellingen Oekraïne Armenië Azerbeidjaan Baltische staten Polen Hongarije Tsjecho-Slowakije Roemenië Bulgarije Sovjet unie begin 20er jaren Sovjet unie 1939 Onder invloed van de Sovjet unie 1944/ Ontdooien van etnische tegenstellingen Bas Levinsohn 11 Het belang van 1919 Ex-sovjet staten Russische revolutie Polen Hongarije Nederlaag Oostenrijkse en Ottomaanse Rijk Uiteenvallen Russische, Oostenrijkse en Ottomaanse Rijk Versailles 1919 Roemenië Ex- Joegoslavië Turkije Israel en de Palestijnen Irak Bas Levinsohn 12 6

7 Casus: 1801 Rusland bezet 1917 Russische revolutie Rode leger bezet onderdeel SU Russisch leger bezet deel 1918 onafhankelijk 1991 onafhankelijk Strijd rs Osseten Strijd rs Osseten Bas Levinsohn 13 Bas Levinsohn 14 7

8 De 2008 Zuid-Ossetische oorlog Eerste uitdaging van Rusland t.o.v. de nieuwe wereldorde van na 1989 is bondgenoot van de VS en ontvanger van Amerikaanse hulp VS (Bush) steunen Georgische aanvraag lidmaatschap Navo Bas Levinsohn 15 Overzicht deel B: Rusland na Gorbatjov Inleiding/ Vraagstelling 1991: Het einde van de Sovjet Unie De periode Jeltsin ( ) ॐ Economische ontwikkelingen ॐ Politieke ontwikkelingen De periode Poetin ( ) ॐ Omslag onder Poetin ॐ Economische ontwikkelingen ॐ Politieke ontwikkelingen ॐ Buitenlandse politiek Conclusie Bas Levinsohn 16 8

9 Inleiding De hoofdrolspelers Gorbatsjov Jeltsin Poetin Bas Levinsohn 17 De periode Jeltsin Rusland na Gorbatsjov Jelstin gekozen tot president Jeltsin herkozen Poetin gekozen tot president Poetin herkozen Gorbatslov Jelstin Poetin Einde Sovjet Unie Aanval op Tsjetsjenië Roebel crisis Khodorkovsky gearresteerd Crisis in Aanval op parlement Poetin premier Gascrisis Oekraïne Bas Levinsohn 18 9

10 De periode Jeltsin Van commandoeconomie naar markteconomie (1992) Kunstmatige prijzen Markt prijzen Rol in- stel- lingen Staatseigendom Privebezit Planvervulling Commandoeconomie Markteconomie Winst Bas Levinsohn 19 De periode Jeltsin Introductie kapitalisme in Rusland (1992): shock of geleidelijk Shock therapie ॐ Hypothese Gelijktijdige en totale invoering hervormingen Tijdelijke teruggang Snel herstel en vooruitgang Geleidelijk Eerst privatiseren Voorwaarden scheppen (instellingen regelen) Rekening houden met sociale gevolgen Bas Levinsohn 20 10

11 De periode Jeltsin De shocktherapie: economische ellende VS IMF Harvard ecnomen: Sachs Invoering markteconomie Vrijlaten prijzen Privatisering Verkoop energie bedrijven Roebel-crisis 1998 Hyper inflatie Strippen bedrijven Conglomeraten Kapitaalvlucht Verdwijnen spaargelden Daling productie Monopolies Devaluatie Wie profiteert? Maffia Nomenklatura Tycoons Maffia, nomenklatura, tycoons Bas Levinsohn 21 De periode Jeltsin Politieke gevolgen Uitbreiding Navo Economische ellende Toenemende corruptie rondom Jelstin Hernieuwde oorlog Tsjetsjenië Bezetting en bestorming parlement Herverkiezing Jeltsin 4 nieuwe premiers in 17 maanden Poetin premier Steun van de tycoons Uitbreiding macht tycoons Bas Levinsohn 22 11

12 De periode Jeltsin De erfenis van Jeltsin (2000) Formele macht Grote staats bureaucratie Superpresidentieel systeem Zwakke Doema Bevolking: afkeer van vrije markt/ democratie/ zwakke staat Informele macht Niet functionerende bureaucratie bijv. belastingdienst Nomenklatura in de industrie TV/ Pers Tycoons Gouverneurs Bas Levinsohn 23 De periode Poetin De persoon Poetin Geboren: 7 October 1952 in Leningrad Eenvoudige achtergrond Student ॐ Zwarte band judo ॐ Studie rechten 1975 Medewerker KGB Gestationeerd in de DDR ॐ Leert Duits/Engels ॐ Maakt aftocht uit de DDR mee 1991 Medewerker burgemeester Petersburg ॐ Waarnemer/begeleider van de introductie kapitalisme in Petersburg 1996 Assistent Kremlin ॐ Secretaris Russische veiligheidsraad ॐ Hoofd FSB (FSB is opvolger KGB) 1999 Premier 2000 President ॐ Herkozen in 2004 ॐ Opvolger (Medvedev) door Poetin aangewezen en in 2008 gekozen als president 2008 Premier Bas Levinsohn 24 12

13 Poetin s successen Bas Levinsohn 25 De periode Poetin Poetin s acties: binnenland Poetin Moderne gezicht Westers Autoritaire gezicht Oosters Economie Democratie Economie Bestuur Buitenlandse investeringen bevorderen Arrestatie Tycoons Aanpak gouverneurs TV Pers Renationalisatie olie-en gas concerns Moorden? Actie tegen buitenlandse multi-nationals Bas Levinsohn 26 13

14 De periode Poetin De aanpak van de oligarchen Voor Poetin Na Poetin Kopen van regeringsfunctionarisen Illegale privatisering Belastingontduiking Kopen van politici Poetin s acties Selectieve aanpak oligarchen Gebruik van afhankelijke instanties Wetten als instrumenten Kremlin bepaalt beleid Renationalisatie Staatskapltalisme Oligarchen mogen rijk worden, maar geen invloed op de politiek Bas Levinsohn 27 De periode Poetin Poetins acties: buitenland Rusland VS Poetin Bondgenoten tegen terrorisme 9/11 Vrije hand Tsjetsenie Amerikaanse bases in Centraal Azië Gasoorlog met Oekraïne Spanningen met Kleuren-revoluties : Oekraine Georgia Rusland valt VS/ NATO/ EU steunen binnen. Erkenning Z- tegen Rusland Ossetie en Abchazie Bas Levinsohn 28 14

15 De periode Poetin Het resultaat (tot de financiële crisis 2008) Geleide democratie * Kremlin boven de wet * Perscensuur * Politieke moorden Buitenlands beleid * Tsaristisch imperialisme * Sovjet nostalgie * Xenofobie Vervolging politieke tegenstanders Vriendjespolitiek/ corruptie Wetteloosheid Rusland onder Poetin Bevolking * Bezit * Reizen * Stijging koopkracht Tsjetsjenië Oekraïne Populariteit Poetin Bas Levinsohn 29 Conclusies Gorbatsjov s vernieuwingen waren niet doordacht en leidden tot economische en politieke chaos in de Sovjet-Unie Jeltsin s shock-therapie werkte evenmin en had desastreuze gevolgen voor de bevolking Poetin is in staat gebleken orde en rust in Rusland terug te brengen. Zijn beleid leidt echter tevens tot ॐ Confrontatie met het Westen ॐ Het steeds minder democratischer worden van Rusland ॐ Een risicovolle economische ontwikkeling vooral gebaseerd op olie en gas De kredietcrisis van 2008 heeft grote consequenties Bas Levinsohn 30 15