Voorronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2009

Transcriptie

1 Bronnenboekje Voorronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2009 Inhoud pagina Bronnen bij A Het O-woord: Ontpolderen in Nederland? 2 Bronnen bij B Het Z-woord: Zand erover? Het Scheldegebied en de Antwerpse haven Bronnen bij C Georgië en de spanningen in de Kaukasus 7 Bronnen bij D Mondiale welvaartsverschillen, inzoomen op de Filipijnen 10 Bronnen bij E Platentektoniek in Zuid-Amerika, Afrika en de Atlantische Oceaan 11

2 Bronnen bij A en B Het O-woord en het Z-woord: Ontpolderen of Zand erover? bron 1 krantenbericht, de Volkskrant

3 bron 2: Het gedicht Schelde van Jantine Dijkstra, uit het rapport Wennen aan de Westerschelde van de commissie Natuurherstel Westerschelde met als voorzitter oud-minister Ed Nijpels Schelde Het land draagt de rivier die schepen varen laat bij bochten voegt de mens zich naar zijn maat en groet hem hier. De klei boetseerde polders met hun dijken op wind en mensen dwars slikken ze schor hun woorden in. De zee zet aan brengt zout en water in bevrucht zo graag. Golven strijken over lengten bressen lessen dorst. Wat onder water ligt is niet weg liefde duurt daar voort. Jantine Dijkstra De Schelde: Slikken of stikken? Bron: 3

4 bron 3: topografische kaart van een deel van het stroomgebied van de Schelde (schaal 1 : ) 4

5 bron 4 - satellietbeeld Google Earth, deel van het stroomgebied van de Schelde 5

6 bron 5 - Fragmenten uit krantenbericht de Volkskrant Doodstil achter de deuren van Doel Lege straten in Doel. Het dorp Doel verdwijnt onder een metersdikke zandlaag of water. Want de haven van Antwerpen heeft altijd honger. Doel in België Zal voor de bewoners van Doel ook het O-woord luiden? Daar ziet het wel een beetje naar uit. Of misschien wel het Z-woord. Zand erover! Volgens het havenbedrijf is Doel nodig als industrieterrein waarop straks miljoenen containers kunnen worden gestald of moet het plaatsmaken voor de aanleg van een nieuw dok, het Saeftinghedok, dwars over het dorp heen. De actiegroep Doel 2020 ijvert ervoor dat Doel in 2020 nog steeds bestaat. Zij stelt dat eerst maar eens gebruik moet worden gemaakt van het Doeldok. Daar is nooit één schip afgemeerd 6

7 Bronnen bij C Georgië en de spanningen in de Kaukasus bron 1 Georgië, van eenheid naar onafhankelijkheid? De huidige republiek Georgië is ontstaan bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in Georgië is sinds 1999 lid van de Raad van Europa en beschouwt zichzelf als een Europees land. Abchazië en Zuid-Ossetië maken geografisch gezien deel uit van Georgië maar zijn feitelijk vazalstaten* van Rusland en hebben een eigen regering. De bevolking van Zuid-Ossetië bestaat maar voor een klein deel uit etnische Russen. Wel heeft Rusland sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie gul Russische paspoorten verstrekt aan bewoners van Zuid-Ossetië. Hierdoor claimt Rusland dat een groot deel van de bevolking van Zuid-Ossetië Russisch is. Georgië ziet Zuid- Ossetië als onderdeel van haar grondgebied en wordt daarin gesteund door de meeste landen en internationale organisaties. De regering van Zuid-Ossetië heeft zich uitgesproken om samen te gaan met Noord-Ossetië en heeft zich daartoe afgescheiden van Georgië. Een groot deel van de bevolking heeft, net als in Abchazië, een Russisch paspoort aangevraagd om daarmee te kennen te geven niet bij Georgië te willen horen. Op 8 augustus 2008 startte Georgië een aanval tegen de afvallige regio Zuid-Ossetië. Georgische troepen trokken de hoofdstad Tschinvali binnen. Rusland reageerde echter met het sturen van meer dan 100 tanks en vliegtuigen die het gebied weer snel in handen kregen. Kort nadat de Russen begonnen zich terug te trekken uit Georgië, verklaarde de Russische president Dmitri Medvedev op 26 augustus 2008 dat Rusland de onafhankelijkheid van zowel Zuid-Ossetië als Abchazië erkent. Op deze stap werd met grote woede gereageerd door de Verenigde Staten en in mindere mate door de verdeelde Europese Unie. * Een vazalstaat is een staat die afhankelijk is van een vaak grotere en machtiger staat, meestal na een oorlog. bron: Cito 7

8 bron 2 bron: BN/DeStem, 2 april

9 bron 3 De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), is een na de Tweede Wereldoorlog opgerichte organisatie. Het Noord-Atlantisch Verdrag is een militair verdrag dat wederzijdse verdediging en samenwerking van de legers van de westerse landen regelt, aanvankelijk vooral als tegenkracht tegen de landen in het Oostblok. Die vormden op hun beurt in 1955 het Warschaupact. De kern van het verdrag staat in artikel 5, dat stelt dat in geval van een aanval op een van de staten, deze door de andere zal worden opgevat als een aanval op allemaal en dat alle landen zullen meehelpen (samenwerken) om de aanvaller af te weren. Sinds het einde van de Koude Oorlog is het militaire belang van de NAVO afgenomen en staan nieuwe taken zoals bestrijding van terrorisme centraal op de agenda. De toetreding van Georgië tot de NAVO, laat nog even op zich wachten. vrij naar: wikipedia, november 2008 bron 4 In Noordwest-Europa is Noors en Russisch aardgas een belangrijke energiebron. Oost-Europa is nagenoeg geheel aangewezen op Russisch aardgas. Rusland draag momenteel al 25 procent bij aan de Europese gasvoorziening (en olievoorziening). Daarvan wordt 80 procent door de pijpleidingen van de Oekraïne-corridor vervoerd en 20 procent via Wit-Rusland en Polen. De grote afhankelijkheid van deze corridor vormt voor Europa en Rusland een risico. De hoeveelheid gas die langs deze weg vervoerd kan worden, neemt jaarlijks af door achterstallig onderhoud. Daarnaast transporteert Rusland olie vanuit de Kaspische Zee via de Zwarte Zeehavens naar Europa. Rusland ontwikkelt nu een noordelijke route via de Baltische Zee (Oostzee) en een Turkse route om meer olie via pijpleidingen naar de Turkse Middellandse Zeekust te brengen. vrij naar: Geografie, januari 2008 bron 5 De aanvoer van Russische aardolie en aardgas naar West-Europa uit: Geografie, januari

10 Bronnen bij D Mondiale welvaartsverschillen, inzoomen op de Filipijnen bron 1 Geldovermakingen in cijfers De tien landen die in absolute zin de meeste geldovermakingen ontvangen (2004) Land Ontvangen overmakingen Percentage van het wereldtotaal (in miljarden dollars) India 21,7 9,61 China 21,3 9,43 Mexico 18,1 8,02 Frankrijk 12,7 5,62 Filipijnen 11,6 5,14 Spanje 6,9 3,06 België 6,8 3,01 Duitsland 6,5 2,88 Verenigd Koninkrijk 6,4 2,83 Marokko 4,2 1,86 Wereldtotaal 225,8 66,39 bron: Wereldbank, Global Economic Prospects 2006 De tien landen waar het aandeel van de geldovermakingen in het bnp het hoogst is (2004) Land Overmakingen als percentage van het bnp Tonga 31,1 Moldavië 27,1 Lesotho 25,8 Haïti 24,8 Bosnië-Hercegovina 22,5 Jordanië 20,4 Jamaica 17,4 Servië en Montenegro 17,2 El Salvador 16,2 Honduras 15,5 bron: Wereldbank, Global Economic Prospects

11 Bronnen bij E Platentektoniek in Zuid-Amerika, Afrika en de Atlantische Oceaan bron 1 Dwarsdoorsnede van de tektonische situatie bij Zuid-Amerika, Afrika en in de Atlantische Oceaan bron: H. Berendsen, De vorming van het land, PPpresentatie. 11

12