Ruimte-voor-Ruimte in Sint Anthonis

Transcriptie

1 Ruimte-voor-Ruimte in Sint Anthonis Afdeling Strategie en Ontwikkeling Versie 1.2 Datum: 22 december 2016 Behandeling ontwerp door B&W 17 januari 2017 Behandeling ontwerp door commissie 30 of 31 januari 2017 Vaststelling door gemeenteraad p.m. 1

2 Samenvatting In het coalitieprogramma Sint Anthonis is aangegeven dat onderzocht dient te worden of een gemeentelijke Ruimte-voor-Ruimte regeling in Sint Anthonis kan worden ingesteld. Met deze regeling wil men de volgende doelen bereiken: - Ruimte-voor-Ruimte op locatie toepassen als oplossing binnen verbeterplannen om overlastsituaties aan te pakken; - Een bijdrage leveren aan het VAB-vraagstuk door stoppende agrariers de mogelijkheid te bieden om overtollige gebouwen te kunnen slopen; Ruimte-voor-Ruimte (RvR) is een provinciale beleidsregeling uit Deze regel heeft als doel om de ruimtelijke en milieukundige kwaliteit te verbeteren. Dit wil men bereiken door in ruil voor de beëindiging van intensieve veehouderijen en sloop van bedrijfsgebouwen in het buitengebied de bouw van woningen op passende locaties toe te staan. Analyse heeft uitgewezen dat deze provinciale RvR-regeling op dit moment niet maximaal inzetbaar is in ons buitengebied. Daarnaast is deze regeling alleen toepasbaar voor de sanering van intensieve veehouderijen die zijn gelegen op niet-duurzame locaties. Dit leidt tot beperkingen. Om een grotere bijdrage te kunnen leveren aan de realisatie van een van de doelen uit het coalitieprogramma, wordt een verruimde en deels nieuwe gemeentelijke beleidslijn ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte voorgesteld, die past binnen de regels van de Verordening ruimte Ruimte-voor-Ruimte is niet het geijkte middel om als verbeterplan in te zetten om overlastsituaties in urgentiegebieden aan te pakken. De verruimde en deels nieuwe beleidslijn bestaat uit twee onderdelen: 1) Ruimte-voor-Ruimte in bebouwingsconcentraties buitengebied: Hierbij gaat het om een verruiming van de mogelijkheden om een provinciale RvR-woning te bouwen in Sint Anthonis. De bouw van een RvR-woning wordt door deze verruiming in beginsel mogelijk binnen alle bebouwingsconcentraties die zijn gelegen in alle deelgebieden (1 t/m 6) van het buitengebied zoals opgenomen in de gemeentelijke structuurvisie. Daarnaast wordt bij de bepaling van een bebouwingsconcentratie aangesloten bij de ruimere definitie van een bebouwingsconcentratie zoals opgenomen in de Verordening ruimte. Uiteraard dient hierbij altijd voldaan te worden aan alle voorwaarden die voortvloeien uit de provinciale beleidsregel Ruimte-voor-Ruimte ) Ruimte-voor-Ruimte verbreed: Naast bovenstaande verruiming van bestaand beleid, wordt voorgesteld om een eigen gemeentelijke regeling toe te gaan passen om stoppende agrariers de mogelijkheid te bieden om overtollige gebouwen te kunnen slopen. Deze regeling krijgt de naam Ruimtevoor-Ruimte verbreed. Deze regeling biedt aan niet-intensieve veehouders (denk aan melkrundveehouders, akkerbouwers, maar ook niet-agrarische ondernemers) de mogelijk om één of meerdere woningen te bouwen in iedere bebouwingsconcentraties. In ruil voor de bouw van één woning is een kwaliteitsverbetering ter grootte van ,- ex. BTW noodzakelijk. Deze kwaliteitsverbetering vindt plaats door sanering van een (agrarisch) bedrijf in het buitengebied van Sint Anthonis. Deze beleidslijnen bieden aan onder andere stoppende agrariers meer mogelijkheid om overtollige gebouwen te kunnen slopen. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het VABvraagstuk. 2

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In het coalitieprogramma Sint Anthonis is opgenomen dat men een gemeentelijke Ruimte-voor-Ruimte regeling wil instellen. Ruimte-voor-Ruimte (kortweg: RvR) is een provinciale beleidsregeling uit 2006 die tot doel heeft om de ruimtelijke en milieukundige kwaliteit te verbeteren door in ruil voor de beëindiging van intensieve veehouderijen en sloop van bedrijfsgebouwen in het buitengebied, de bouw van woningen op passende locaties toe te staan Doel Op basis van het coalitieprogramma Sint Anthonis zijn de volgende doelen geformuleerd: - Ruimte-voor-Ruimte op locatie toepassen als oplossing binnen verbeterplannen om overlastsituaties aan te pakken; - Een bijdrage leveren aan het VAB-vraagstuk door stoppende agrariers de mogelijkheid te bieden om overtollige gebouwen te kunnen slopen; 1.3 Onderzoeksvraag Is het mogelijk om -op gebiedsniveau- een gemeentelijk Ruimte-voor-Ruimte beleid te maken, waarmee de gestelde doelen kunnen worden bereikt? 1.4 Leeswijzer Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden wordt in hoofdstuk 2 eerst ingegaan op de relevante passages uit het coalitieprogramma Sint Anthonis ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 aandacht besteedt aan het huidige provinciale en gemeentelijke beleid ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte. In hoofdstuk 4 wordt kort ingegaan op de achtergrond van Ruimte-voor-Ruimte en de verschillende mogelijkheden die er in onze gemeente zijn om een kavel te verweven. Aansluitend wordt in hoofdstuk 5 een evaluatie gegeven van het huidige beleid en wordt de nieuwe beleidslijn uitgelegd. Tevens wordt een antwoord gegeven op de onderzoekvraag. 3

4 2. Coalitieprogramma In het coalitieprogramma is ten aanzien van het onderwerp Ruimte-voor-Ruimte het volgende opgenomen onder de titels Economie en Ruimtelijke ordening en volkshuisvestiging : Het aanwijzen van urgentiegebieden en faciliteren van de dialoog: In het Brabantberaad is afgesproken dat de gemeenten de urgentiegebieden aanwijzen, samen met een zone daaromheen waarin overlast ervaren wordt (de impactgebieden). Daarbij gaat het in ieder geval om overbelasting door geur, fijnstof en beleving van bewoners. Direct na installatie van het college wordt een belevingsonderzoek uitgevoerd binnen de gemeente. Het provinciale urgentieteam wordt hierbij actief betrokken. We streven ernaar om in 2014 deze gebieden vast te stellen in de gemeenteraad. Aansluitend wordt de dialoog in deze gebieden opgestart tussen bewoners en boeren. Verbeterplannen worden vervolgens de komende jaren gefaseerd uitgevoerd. Een mogelijke oplossingsrichting binnen deze verbeterplannen is een ruimte voor ruimte -regeling op locatie. Woningbouw: We zorgen voor voldoende kavels op maat voor zelfbouwers en werken mee aan collectief opdrachtgeverschap. Dit alles tegen een aanvaardbare prijs met een korting voor starters en bouwers van duurzame / energieneutrale woningen, te bekostigen binnen de grondexploitatie. Een langere bouwtijd voor starters en zelfbouwers is mogelijk op daarvoor geschikte locaties. We blijven de bouw van duurzame en energieneutrale woningen stimuleren. Verzoeken tot woningbouw en woningsplitsing worden positief benaderd. Stoppende agrariërs krijgen de mogelijkheid om overtollige gebouwen te kunnen slopen door het instellen van een gemeentelijke ruimte voor ruimte regeling. De sociale woningbouw wordt gestimuleerd door meer invloed uit te oefenen op de woningbouwstichting of op zoek te gaan naar een andere mogelijkheid hiertoe. Verbouw of aanbouw van een bestaande woning ten behoeve van ouderen is mogelijk. De procedure voor het verstrekken van bouwvergunningen wordt vereenvoudigd, waarbij ook gekeken wordt naar nut en noodzaak van de welstandstoets. Via positieve marketing van onze gemeente willen we mensen motiveren om binnen onze gemeente te komen wonen 4

5 3. Huidig beleid 3.1 Provinciaal beleid Inleiding De provinciale ruimtelijke beleidsregels waarmee gemeenten rekening moeten houden bij het ontwikkelen van bestemmingsplannen, zijn vastgelegd in de Verordening ruimte (VR). Op dit moment vigeert de VR2014 (geconsolideerde versie d.d ). Omdat deze provinciale beleidsregels de maximale bewegingsvrijheid van gemeenten bepalen, wordt aansluitend aandacht besteedt aan de relevante beleidsregels uit de Verordening ruimte ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte en kwaliteitsverbeteringen in bebouwingsconcentraties. Begrippen Voorafgaand aan de uitleg van relevante beleidsregels, worden enkele begrippen nader uitgelegd: - Een bebouwingsconcentratie = een kernrandzone, bebouwingslint of bebouwingscluster; - Een kernrandzone = overgangsgebied naar het buitengebied, gelegen langs bestaand stedelijk gebied, met daarin relatief veel bebouwing op korte afstand van elkaar en met een ondergeschikte of afnemende agrarische functie; - Een bebouwingslint = min of meer aaneengesloten lijnvormige reeks van bebouwing langs een weg buiten bestaand stedelijk gebied; - Een bebouwingscluster = vlakvormige verzameling van bebouwing buiten bestaand stedelijk gebied; Gemengd landelijk gebied en groenblauwe mantel De Verordening ruimte biedt in het buitengebied (meer specifiek de gebieden die zijn aangeduid als: gemengd landelijk gebied en de groenblauwe mantel) onder de noemer Ruimte-voor-Ruimte de mogelijkheid om één of meerdere woningen op een passende locatie in een bebouwingsconcentratie te bouwen in ruil voor de sloop van bedrijfsgebouwen en het uit de markt nemen van fosfaatrechten. Hierbij dient te worden voldaan aan de Beleidsregel Ruimte-voor-Ruimte Beleidsregel Ruimte-voor-Ruimte 2006 De hoofddoelstelling van deze beleidsdoelstelling is het leveren van een bijdrage aan het terugdringen van het mestoverschot en de verbetering van het landschap door de sloop van stallen en het uit de markt halen van fosfaatrechten. Om gebruik te kunnen maken van deze regeling dient een verzoek te voldoen aan de volgende voorwaarden: - Er moet sprake zijn van de beëindiging van een intensieve veehouderij; - De bedrijfsgebouwen voor de intensieve veehouderij moeten worden gesloopt, waarbij geldt dat voor elke m² die gesloopt wordt de mogelijkheid bestaat één Ruimte-voor - Ruimtekavel te ontwikkelen; - Er moet milieuwinst zijn behaald door het uit de markt nemen van tenminste kg fosfaat voor elke Ruimte-voor-Ruimtekavel die wordt ontwikkeld; - Elke slooplocatie moet worden voorzien van een passende herbestemming: of wonen m² bijgebouwen of agrarisch grondgebonden voor de resterende bedrijfstak met passend bouwblok; - Planologische medewerking aan een Ruimte-voor-Ruimtekavel wordt niet verleend indien in redelijkheid op andere wijze tot sanering van de agrarische bedrijfsgebouwen kan worden gekomen (geen cumulatie met overige regelingen); - De regeling is niet inzetbaar voor veehouderijbedrijven gelegen in de voormalige LOGgebieden en duurzame locaties in verwevingsgebieden (alleen tbv veehouderijbedrijven die zijn gelegen in de voormalige extensiveringsgebieden en niet-duurzame locaties in verwevingsgebieden); 5

6 Voorstel aanpassing Verordening ruimte 2014, veegronde 2016 Het provinciaal bestuur is voornemens om een aanpassing in de Verordening ruimte door te voeren ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte. Deze aanpassing leidt er toe dat de Beleidsregel Ruimte-voor-Ruimte 2006 komt te vervallen. Voorgestelde regeling is als volgt: 1. In afwijking van artikel 6.7 of 7.7 eerste lid (wonen) en artikel 3.1, tweede lid, onder a (verbod op nieuwvestiging), kan een bestemmingsplan dat is gelegen binnen de groenblauwe mantel of gemengd landelijk gebied voorzien in één of meerdere ruimte-voorruimtekavels, ieder ten behoeve van de bouw van één woning, indien: a. er sprake is van een aanzienlijke milieu- en ruimtelijke kwaliteitswinst; b. de ruimte-voor-ruimtekavel op een planologisch aanvaardbare locatie in een bebouwingsconcentratie ligt; c. een goede landschappelijke inpassing van de te bouwen woning is verzekerd; d. er geen sprake is van (een aanzet voor) een stedelijke ontwikkeling; 2. Een aanzienlijke milieu- en ruimtelijke kwaliteitswinst als bedoeld in het eerste lid betekent dat per ruimte-voor-ruimtekavel is aangetoond dat aan de volgende voorwaarden is voldaan: a. een of meer veehouderijen gericht op het houden van varkens of pluimvee zijn in het geheel beëindigd waarbij alle bedrijfsgebouwen, niet zijnde de bedrijfswoning, zijn gesloopt; b. de onder a. bedoelde veehouderijen zijn gevestigd binnen de aanduiding Gebied beperkingen veehouderij of op een locatie die vanwege omliggende waarden en functies niet geschikt is voor de uitoefening van een veehouderij; c. er tenminste 1000 m2 bedrijfsgebouwen, niet zijnde de bedrijfswoning, zijn gesloopt met een minimum van 200 m2 op iedere beëindigingslocatie; d. de ten behoeve van de onder a. bedoelde veehouderijen geregistreerde rechten betreffende de fosfaatproductie in een gezamenlijke omvang van tenminste kg uit de markt zijn genomen door doorhaling van de bij de Dienst Regelingen geregistreerde rechten, waarbij per beëindigingslocatie een minimum van 700 kg aan rechten betreffende de productie van fosfaat aanwezig is; e. de rechten als bedoeld onder e. moeten vanaf het moment van beëindiging van de bedrijfsvoering tot aan het moment van uit de markt nemen geregistreerd staan op naam van de veehouderij die beëindigd; f. de omgevingsvergunning milieu op iedere beëindigingslocatie is ingetrokken; g. een passende herbestemming is gelegd op iedere beëindigingslocatie waarbij in ieder geval het houden van vee en het bouwen van nieuwe bedrijfsgebouwen is uitgesloten; h. in redelijkheid niet op andere wijze is voorzien in de beëindiging van de veehouderij; 3. In afwijking van het tweede lid kan een bestemmingsplan voorzien in een ruimte-voorruimtekavel indien deze wordt ontwikkeld door of vanwege de Ontwikkelingsmaatschappij ruimte voor ruimte gelet op de in het verleden behaalde aanzienlijke milieu- en ruimtelijke kwaliteitswinst door toepassing van de Regeling beëindiging veehouderijtakken. 4. Artikel 3.2 (kwaliteitsverbetering van het landschap) is niet van toepassing op een bestemmingsplan als bedoeld in het eerste lid. Op grond van de Wet ruimtelijke ordening is het aan de gemeente om te bepalen of een concrete locatie binnen een bebouwingsconcentratie planologisch geschikt is voor de bouw van een Ruimte-voor-Ruimte woning. De gemeente weegt daarbij af of voldaan wordt aan haar eigen beleid, geldende wet- en regelgeving ten aanzien van bijvoorbeeld geluidsbelasting, geurnormen en het belang van andere functies in de omgeving. Zij weegt dus af of sprake is van een goede ruimtelijke ordening. De bouw van een provinciale Ruimte-voor-Ruimte woning telt ten slotte niet mee voor het gemeentelijk woningbouwprogramma van Sint Anthonis. 6

7 Kwaliteitsverbetering in bebouwingsconcentraties Ten slotte biedt de Verordening ruimte 2014 (artikelen 8.2 en 9.2) de mogelijkheid om woningen toe te voegen in de gebieden die zijn aangewezen als zoekgebied voor stedelijke ontwikkeling of gebied integratie stad-land. Hierbij dient te worden voldaan aan de volgende voorwaarden: - De locatie voor de te bouwen woningen dient als bebouwingsconcentratie te kunnen worden gekwalificeerd; - Een goede landschappelijke inpassing van de te bouwen woningen is verzekerd; - Er geen sprake is van een aanzet tot stedelijke ontwikkeling; - Er wordt geen inbreuk gedaan op de toepassing van de RvR-regeling; Concreet houdt dit in dat er in de genoemde gebieden een woning kan worden toegevoegd, mits hier een kwaliteitsverbetering tegenover staat, ter grootte van de kosten van de aanschaf van een RvR-titel. Op dit moment is dit ,- ex. BTW. In de gemeente Sint Anthonis liggen alleen zoekgebieden voor stedelijke ontwikkelingen. Gebieden integratie stad-land komen in deze gemeente niet voor. De gemeente heeft daarnaast zelf de bevoegdheid om op basis van ruimtelijke argumenten beleid en/of beleidsregels te formuleren voor het toepassen van deze provinciale regeling. De bouw van een woning op basis van deze regeling telt wel mee voor het gemeentelijk woningbouwprogramma van Sint Anthonis. 3.2 Gemeentelijk beleid Structuurvisie Buitengebied Sint Anthonis Het gemeentelijke beleid ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte is opgeschreven in de Structuurvisie Buitengebied Sint Anthonis. Het buitengebied van Sint Anthonis is in deze structuurvisie op basis van ruimtelijke en functionele kenmerken verdeeld in 6 deelgebieden. Ieder deelgebied kent ten aanzien van de verschillende beleidsonderwerpen passende beleidsmatige mogelijkheden. Ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte is in de structuurvisie het volgende opgenomen: In de deelgebieden 1 (Agrarisch hart), 2 (Groene ader) en 4 (Markante atmosfeer) zijn geen mogelijkheden opgenomen om Ruimte-voor-Ruimte woningen te bouwen. In de deelgebieden 3 (Dynamisch Areaal) en 5 (Landelijke periferie) is nieuwvestiging in het kader van Ruimte-voor-Ruimte onder voorwaarden in bebouwingsconcentraties mogelijk. In deelgebied 6 (Kleurenpalet) is het daarnaast mogelijk om onder voorwaarden Ruimtevoor-Ruimte woningen te bouwen binnen bebouwingsconcentraties binnen zoekgebied verstedelijking. Ontwerp-Structuurvisie Kernen In deze ontwerpvisie zijn een aantal uitgangspunten ten aanzien van wonen in de kernen opgeschreven. Enkele relevante uitgangspunten worden aansluitend genoemd: - Onze gemeente wil bouwen voor eigen behoefte, rekening houdend met de regionale afspraken; - Daarbij wil onze gemeente sturen op een evenwichtige woningvoorraad met de bestaande woningbouwplannen; - Er is in 2012 onderzoek gedaan naar de kwalitatieve woonwensen van bewoners van onze regio en onze gemeente. Een van de hoofdconclusies van dit onderzoek is als volgt: Op termijn ontstaat een overschot aan dure woningen (> ); 7

8 - Ten aanzien van private woningbouwinitiatieven in de kernen verleent de gemeente medewerking als er ruimte is binnen de gemeentelijke woningbouwprogrammering en (1) als betaalbare woningen in de prijscategorie tot VON worden gerealiseerd, omdat hieraan in onze gemeente een tekort bestaat (2) en/of als de ontwikkeling van het initiatief essentieel bijdraagt aan het oplossen van leegstand (3) of een sterke verbetering van de ruimtelijke kwaliteit ter plaatse. - Voor de realisatie van woningen in de bebouwde kom wil men een kwaliteitsbijdrage gaan vragen. De gemeente gebruikt deze financiële bijdrage vervolgens voor projecten ter kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte van de kern. Het College van B&W kan besluiten hiervan af te wijken indien een kwaliteitsverbetering onderdeel is van het project. - Wanneer sprake is van een initiatief met maximaal twee woningen, dan spreken we van een kleinschalig particulier initiatief. Hierbij gelden dezelfde eisen als voor reguliere woningbouw, met de kanttekening dat er maximaal 8 woningen per kalenderjaar als kleinschalig particulier initiatief kunnen worden gerealiseerd. Grondbeleid De rol van de gemeente bij projecten is vastgelegd in de Nota Integraal Grondbeleid , die in maart 2015 door de gemeenteraad is vastgesteld. De gemeente voert een actieve grondpolitiek in projecten waarin zij zelf grondposities heeft en zet actiever in op ontwikkelingen die op haar eigen eigendommen kunnen worden gerealiseerd. De gemeente zal een herziening van het bestemmingsplan regelen, de gronden bouwrijp maken en bouwkavels uitgeven waarna tot slot het openbaar gebied woonrijp wordt gemaakt. Zijn gronden in eigendom van particulieren/ private partijen dan wordt een faciliterend grondbeleid gevoerd. Het initiatief ligt dan bij de particuliere partij. Bij een faciliterende rol verleent de gemeente planologische medewerking, wordt gezorgd dat de openbare ruimte aansluit, en worden afspraken gemaakt over kostenverhaal. Door middel van dit kostenverhaal dragen initiatiefnemers bij aan de kosten die de gemeente moet maken voor de realisatie van het project. Indien voor de bouw van een woning de verkoop van agrarische grond noodzakelijk is, ontstaat in beginsel strijdigheid met het geldende grondbeleid. In de Nota integraal grondbeleid gemeente Sint Anthonis is namelijk opgenomen dat pachtgronden niet worden verkocht. Bij uitzondering en na goedkeuring van de Gemeenteraad kan alleen worden verkocht indien dit bijdraagt aan de doelen uit de Nota Grondbeleid. Eén van deze doelen betreft het versterken van een goede landschappelijke en ruimtelijke kwaliteit. 8

9 4. Ruimte-voor-Ruimte 4.1. Achtergrond Ruimte-voor-Ruimte Ruimte-voor-Ruimte (ook wel rood voor rood genoemd) kent zijn oorsprong in het zogenaamde pact van Brakkestein. In maart 2000 werd op landgoed Brakkestein een contract gesloten tussen de ministeries van LNV en VROM enerzijds en de provincies Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht en Overijssel en de VNG anderzijds. Het pact vloeide voort uit de uitbraak van de varkenspest in 1997 en liep vooruit op de Reconstructiewet, die uiteindelijk in 2002 van kracht zou worden. Doel van het pact was het (warm) saneren van de intensieve veehouderij. Door de bouw van maximaal 6500 extra woningen in deze provincies mogelijk te maken, konden financiële middelen worden gegenereerd om stoppende veehouders financieel te ondersteunen. De uitgifte van Ruimte-voor-Ruimte kavels vormde dus de financieringsbron van de RBVregeling (Regeling Beëindiging Veehouderijen) die tussen 2001 en 2003 is opengesteld door o.a. de provincie Noord - Brabant. De provincie heeft veehouders destijds de gelegenheid geboden hun bedrijf te beëindigen in ruil voor een sloopsubsidie voor de stallen en/of een vergoeding voor het staken van de productie. Hier is veel gebruik van gemaakt in Noord- Brabant. Ook tientallen Sint Tunnisse boeren hebben van deze regeling gebruik gemaakt. De financiering van deze subsidiëring moest komen uit het beschikbaar stellen van in totaal Ruimte-voor-Ruimte-kavels in geheel Brabant. 4.2 Mogelijkheden Ruimte-voor-Ruimte In de gemeente Sint Anthonis zijn momenteel de volgende drie situaties mogelijk waarbij gebruik kan worden gemaakt van de Ruimte-voor-Ruimte regeling: 1) Ruimte voor Ruimte via het eigen bedrijf Hierbij gaat het om een veehouder die op eigen initiatief wil stoppen met zijn intensieve veehouderij(tak) en in ruil hiervoor een financieringsmiddel zoekt. De veehouder sloopt zijn stallen en trekt de productierechten in. Eventueel wordt dit aangevuld met een klein deel (stalruimte of fosfaatrecht) van een andere locatie (uit een andere gemeente). De RvR-kavel(s) die hiermee zijn verkregen worden op een geschikte locatie in Sint Anthonis, of elders, gerealiseerd. In sommige gevallen is dat de locatie waar de stallen hebben gestaan. Deze constructie verloopt voor de gemeente budgettair neutraal. De Ruimte-voor-Ruimte woningen concurreren wel op de woningbouwmarkt, maar tellen niet mee in het kader van het gemeentelijke woningbouwprogramma. De ruimtelijke en milieukundige winst wordt in deze situatie in onze gemeente behaald en het kapitaal blijft doorgaans ook grotendeels in Sint Anthonis. 2) Ruimte voor Ruimte door verwerven van rechten op de markt In deze situatie heeft een veehouder of burger zelf geen of te weinig stallen en/of productierechten om in te leveren en worden deze rechten op de markt verworven via een makelaar of rentmeester. In de praktijk blijken de kosten voor het verwerven van dergelijke rechten een stuk lager te liggen dan de navolgende RvR-variant. Volledig gesloopte en schoon opgeleverde stallen kunnen doorgaans voor ca 40,= per m² worden aangekocht, terwijl productierechten ergens tussen de 15,= en 20,= per kg fosfaat kosten. De kosten komen dan ongeveer op tot uit. Voor de gemeente zelf verloopt ook deze constructie budgetneutraal. Ook deze woningen 9

10 concurreren wel op de woningbouwmarkt, maar tellen niet mee in het kader van het gemeentelijke woningbouwprogramma. De sanering kan binnen deze optie zowel binnen als buiten de gemeente plaats vinden, terwijl de verstening (in de vorm van de bouw van een RvR-woning) in Sint Anthonis wordt gerealiseerd. 3) Ruimte voor Ruimte-titel aankopen bij de provincie Hierbij wordt een RvR-titel aangekocht bij de provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Ruimtevoor-Ruimte (ORR) voor een vast bedrag dat jaarlijks wordt verhoogd met de rentelasten die de provincie heeft als gevolg van de RBV-regeling. De provincie gebruikt deze gelden om de kosten voor de RBV-regeling te dekken. Voor particulieren kost een RvR-titel ,- excl. BTW. Voor ontwikkelaars, die RvR-titels projectmatig in willen zetten, vraagt de ontwikkelingsmaatschappij excl. BTW per RvR-titel. Voor de gemeente zelf verloopt deze constructie budgetneutraal. Deze woningen tellen niet mee in het woningbouwprogramma, maar hebben wel hun invloed op de lokale markt. 10

11 5. Nieuwe beleidslijn 5.1 Evaluatie huidig beleid In de huidige situatie is de provinciale RvR-regeling niet inzetbaar in alle deelgebieden van ons buitengebied. Daarnaast is deze regeling alleen inzetbaar in de in het bestemmingsplan Buitengebied opgenomen bebouwingsconcentraties, die daarvoor planologisch geschikt zijn. De provinciale Ruimte-voor-Ruimte regeling is tevens alleen inzetbaar voor de sanering van intensieve veehouderijen die gelegen zijn op niet-duurzame locaties. Hierdoor zijn er slechts enkele veehouders die van de regeling gebruik kunnen maken. Dit leidt tot een vergaande beperking ten aanzien van de inzetbaarheid van de regeling, met als gevolg dat de regeling slechts een beperkte bijdrage levert aan de in het coalitieprogramma gestelde doelen. Om een grotere bijdrage te kunnen leveren aan de realisatie van deze doelen, wordt een verruimde en deels nieuwe gemeentelijke beleidslijn ten aanzien van Ruimte-voor-Ruimte voorgesteld. Deze beleidslijn bestaat uit twee onderdelen. Deze onderdelen worden aansluitend in de paragraven 5.2 en 5.3 verder toegelicht. Paragraaf 5.4 geeft de verschillen tussen beide regelingen weer. 5.2 Ruimte-voor-Ruimte in bebouwingsconcentraties buitengebied Het huidige gemeentelijke beleid, zoals opgenomen in de Structuurvisie Buitengebied Sint Anthonis, sluit de bouw van Ruimte-voor-Ruimte woningen, op basis van de provinciale RvRregeling in bepaalde deelgebieden uit. Daarnaast is de bouw van een RvR-woning in deelgebied 6 enkel mogelijk binnen bebouwingsconcentraties gelegen binnen zoekgebied verstedelijking. De mogelijkheden om een provinciale Ruimte-voor-Ruimte woning te bouwen worden als volgt verruimd: - In alle deelgebieden (1 t/m 6) wordt het mogelijk om een Ruimte-voor-Ruimte woning te bouwen op een daarvoor geschikte locatie gelegen in een bebouwingsconcentratie; - Om bij een verzoek tot het bouwen van een Ruimte-voor-Ruimte woning te bepalen of sprake is van een bebouwingsconcentratie, wordt aansluiting gezocht bij de definitie zoals opgenomen in de Verordening ruimte (zie definitie in paragraaf 3.1). Een potentiële bouwlocatie hoeft dus niet perse te liggen in één van de bebouwingsconcentraties die zijn opgenomen in het bestemmingsplan Buitengebied Sint Anthonis Zie bijlage 1 voor de ligging van deze bebouwingsconcentraties binnen de verschillende deelgebieden van onze structuurvisie; Om gebruik te kunnen maken van deze mogelijkheid dient daarnaast te worden voldaan aan alle voorwaarden die voortvloeien uit de provinciale beleidsregel Ruimte-voor-Ruimte Ruimte-voor-Ruimte verbreed Naast bovenstaande beleidslijn, die uitgaat van een bredere inzet van de provinciale RvRregeling, wordt voorgesteld om een eigen gemeentelijke regeling toe te gaan passen om stoppende agrariers de mogelijkheid te bieden om overtollige gebouwen te kunnen slopen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de provinciale regeling kwaliteitsverbetering in bebouwingsconcentraties (zie paragraaf 3.1) biedt. De gemeentelijke regeling wordt echter wel breder inzetbaar en krijgt de naam: Ruimte-voor-Ruimte verbreed. De regeling is als volgt: 11

12 In zoekgebieden voor stedelijke ontwikkeling (zie figuur 1) en in de groen-blauwe mantel en gemengd landelijk gebied (zie bijlage 1) wordt het mogelijk om één of meerdere woningen te bouwen, onder de volgende voorwaarden: - De locatie voor de te bouwen woning(en) kan als bebouwingsconcentratie worden aangeduid; - De locatie voor de te bouwen woning(en) is planologisch aanvaardbaar; - De initiatiefnemer is zelf verantwoordelijk voor aankoop van de gronden voor de te bouwen woning(en); - De te bouwen RvR-verbrede woning dient levensloopbestendig te zijn; - Een goede landschappelijke inpassing van de te bouwen woning(en) dient te worden verzekerd; - Er is geen sprake is van een aanzet tot een stedelijke ontwikkeling; - Er wordt geen inbreuk gedaan op de toepassing van de provinciale RvR-regeling. Hiervoor is het noodzakelijk dat er in ruil voor de bouw van één woning een kwaliteitsverbetering, ter grootte van ,- ex. BTW plaatsvindt; - Deze kwaliteitsverbetering vindt plaats door sanering van een (agrarisch) bedrijf in het buitengebied van Sint Anthonis: Hierbij dient het te gaan om de volledige beëindiging van het bedrijf, waarbij alle bedrijfsgebouwen en overige bouwwerken (sleufsilo s, verhardingen e.d.), niet zijnde de bedrijfswoning, worden gesloopt; Er wordt minimaal 200 m² op iedere beeindigingslocatie gesloopt; De omgevingsvergunning milieu op iedere beëindigingslocatie wordt ingetrokken; Een passende herbestemming dient te worden toegepast op de beëindigingslocatie, waarbij in ieder geval het bouwen van nieuwe bedrijfsgebouwen is uitgesloten; - De combinatie van deze regeling met andere (sanerings)regelingen is niet toegestaan; Figuur 1: Zoekgebieden voor stedelijke ontwikkeling in Sint Anthonis Legenda: = Zoekgebied voor stedelijke ontwikkeling = Stedelijke gebied Bron: Verordening ruimte

13 5.4 Verschillen tussen beide regelingen Onderstaand schema geeft inzicht in de verschillen tussen de twee beleidslijnen, de Provinciale RvR en de RvR verbreed: Ruimte voor Ruimte Provinciale regeling Gemeentelijke regeling Voorwaarden voor deelname: - Alleen voor beeindiging intensieve veehouderij, - Op niet duurzame locaties; m² stallen en 3500 kg fosfaat in ruil voor 1 RvRbouwtitel; Voorwaarden voor deelname: - Voor beëindiging van alle soorten (agrarische) bedrijven; - Kwaliteitsverbetering ter grootte van minimaal ,- ex. BTW in ruil voor 1 woning; Bouwlocatie woning: - in bebouwingsconcentraties gelegen in gemengd landelijk gebied of groen blauwe mantel; Bouwlocatie woning: - in bebouwingsconcentraties gelegen in gemengd landelijk gebied, groen blauwe mantel of zoekgebied voor stedelijke ontwikkeling; De belangrijkste verschillen tussen beide regelingen zijn als volgt: - De gemeentelijke regeling is breder inzetbaar dan de provinciale regeling, die alleen beschikbaar is voor ondernemers die hun intensieve veehouderij op een niet duurzame locatie willen beëindigen. De gemeentelijke regeling kan ook benut worden door bijvoorbeeld een melkrundveehouder, akkerbouwer of een andere ondernemer in het buitengebied, die zijn bedrijf wil beëindigen. De beeindigingslocatie hoeft daarnaast niet perse op een niet duurzame locatie te liggen. Dit is wel een verplichting binnen de provinciale regeling; - De gemeentelijke regeling stuurt puur op een kwaliteitsverbetering in de vorm van afbraak van verouderde bedrijfsgebouwen en niet op het uit de markt nemen van fosfaatrechten; - Het aantal m² dat gesloopt dient te worden in ruil voor een verbrede RvR woning zal hoger liggen dan het aantal m² dat gesloopt dient te worden voor een provinciale RvR woning (1000 m²); - De woningen die o.g.v. de gemeentelijke regeling kunnen worden gebouwd, kunnen in iedere bebouwingsconcentratie worden opgericht. Dit in tegenstelling tot de woningen die kunnen worden gebouwd o.g.v. de provinciale regeling. Deze kunnen namelijk alleen worden opgericht in bebouwingsconcentraties die zijn gelegen in het buitengebied (gemengd landelijk gebied of groen blauwe mantel). 5.5 Bijdrage beleidslijnen aan doelen coalitieprogramma Om een antwoord te kunnen geven op de in het eerste hoofdstuk gestelde onderzoeksvraag, Is het mogelijk om -op gebiedsniveau- een gemeentelijk Ruimte-voor-Ruimte beleid te maken, waarmee de gestelde doelen kunnen worden bereikt? worden de in het coalitieprogramma Sint Anthonis opgenomen doelen ten aanzien van Ruimte voor Ruimte nogmaals genoemd: 13

14 1) Ruimte-voor-Ruimte op locatie toepassen als oplossing binnen verbeterplannen om overlastsituaties aan te pakken; 2) Een bijdrage leveren aan het VAB-vraagstuk door stoppende agrariers de mogelijkheid te bieden om overtollige gebouwen te kunnen slopen; De in paragraaf 5.2 en 5.3 voorgestelde beleidslijnen leveren een bijdrage aan de realisatie van het onder punt 2 gestelde doel. Door de provinciale RvR-regeling breder te kunnen inzetten (in alle deelgebieden) en een gemeentelijke regeling aan te bieden waar ook andere agrariers, dan de intensieve veehouders, gebruik van kunnen maken, worden immers meer mogelijkheden geboden aan stoppende agrariers om overtollige gebouwen te kunnen slopen. De voorgestelde beleidslijnen (zie paragraaf 5.2 en 5.3) zijn niet het geijkte middel om als verbeterplan in te zetten om overlastsituaties in urgentiegebieden aan te pakken. De provinciale RvR regeling, die nu wel breder toepasbaar wordt gemaakt in onze gemeente, heeft immers als primaire doel om een bijdrage te leveren aan het terugdringen van het mestoverschot en de verbetering van het landschap door de sloop van stallen en het uit de markt halen van fosfaatrechten. Dit is een ander doel dan het verbeteren van een overlastsituatie. De regeling is ook toegeschreven op dit specifieke doel. De gemeentelijke regeling (RvR verbreed), die deels aansluit bij de provinciale regeling kwaliteitsverbetering in bebouwingsconcentraties gaat uit van de bouw van één of meerdere woningen in ruil voor een kwaliteitsverbetering. Het gaat hierbij om een kwaliteitsverbetering van het landschap en niet het aanpakken van een overlastsituatie. Verbeterplannen zullen vaak gericht zijn op een aanpassing in de bedrijfsvoering (denk aan een extra luchtwasser o.i.d.). De RvR regelingen zijn, gelet op bovenstaande uitleg, niet bedoeld om middelen te genereren voor dergelijke verbeteringen. Eindconclusie Als antwoord op de onderzoeksvraag, kan worden gesteld dat het mogelijk is om -op gebiedsniveau- een gemeentelijk Ruimte-voor-Ruimte beleid te maken, waarmee een van de door de coalitie gestelde doelen kan worden bereikt. Een voorstel voor een regeling is in dit document uitgewerkt. 14

15 Bijlagen 1) Ligging bebouwingsconcentraties binnen deelgebieden structuurvisie; 15