Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp. Infodagen IJH najaar 2004

Transcriptie

1 Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp Infodagen IJH najaar 2004

2 Overzicht Situering achtergronden en motieven decreet rechtspositie complementariteit t.o.v. kaderdecreet Inhoud decreet rechtspositie uitgangspunten toepassingsgebied rechten van de minderjarige Uitvoeringsmodaliteiten en opvolging decreet rechtspositie

3 1 Situering Vraaggericht of cliëntgericht werken = vertrekken van en maximaal aansluiten bij: de hulpvraag of behoefte van de personen tot wie men zich richt; de zelfredzaamheid van de hulpbehoevende en de mogelijkheden van zijn omgeving Kaderdecreet faciliteert dit vooral via creëren van mogelijkheden van intersectorale samenwerking en via aanbodsonafhankelijke toegangspoort

4 Vraaggericht werken Overheid Minderjarigen en ouders Jeugdhulpaanbod = Kaderdecreet: netwerking, modulering, toegangspoort

5 1 Situering Vraaggericht werken veronderstelt dat er ook ruimte gecreëerd wordt voor dialoog met ouders en minderjarigen: naar minderjarigen en ouders toe : nood aan participatiewaarborgen in de hulpverleningsrelatie en op niveau beleidsvoering, gegeven afhankelijkheidspositie; naar hulpverleners en voorzieningen toe : nood aan professionele handelingsruimte om emancipatorisch en gezinsgericht te kunnen werken.

6 1 Situering Waarom dient de overheid die ruimte voor dialoog te creëren? Zijn er geen voldoende waarborgen? Emancipatiebeweging in de welzijns- en gezondheidszorg sinds eind de jaren tachtig: Minoriusproject (indirecte rechtsbescherming); wet op de patiëntenrechten en voorstel van decreet gebruikersrechten (directe rechtsbescherming); sectorale regelgeving (tendens tot versteviging handelingsbekwaamheid minderjarige).

7 1 Situering Cliënt in de jeugdhulp:knelpunten in de huidige benaderingswijze en intersectoraal statuut positie van minderjarigen, ouders en opvoedingsverantwoordelijken niet duidelijk en eenduidig geregeld; rechtspositie van de minderjarige is problematisch: rechtsbekwaamheid is niet comprehensief geregeld en handelingsbekwaamheid is niet of niet eenduidig geregeld; diversiteit en ondoorzichtigheid van regelgeving creëert toepassingsproblemen.

8 Vraaggericht werken Belang van de minderjarige Belangenconflicten tussen ouders en minderjarigen Privacy Klachtrecht Beroepsgeheim Toestemming Inspraak Recht op participatie Informatie - uitwisseling Bekwaamheid van de minderjarige Dossierbeheer en -toegang

9 1 Situering Decreet rechtspositie creëert ruimte voor dialoog in de hulpverlening door: de positie van alle betrokkenen in de jeugdhulp zuiver te benoemen; het specifiëren en transparant maken van de rechten van de minderjarige in de jeugdhulp.

10 1 Situering Kaderdecreet biedt op een complementaire manier ruimte voor dialoog met minderjarigen en ouders op het niveau van beleidsvoering; door het inschrijven van een recht op jeugdhulp in hoofde van minderjarigen, ouders en opvoedingsverantwoordelijken

11 Vraaggericht werken RUIMTE VOOR DIALOOG MET MINDERJARIGEN EN OUDERS Niveau Beleidsvoering Macro Meso Micro KD (adviesraad) KD (Regionale stuurgroepen + regioplanning) DRP (beleid voorzieningen) Niveau individuele hulpverleningsrelatie KD: Recht op jeugdhulp DRP KD: Kaderdecreet DRP: Decreet Rechtspositie

12 Vraaggericht werken Overheid Minderjarigen en ouders Jeugdhulpaanbod = overheid als voorwaardenscheppende actor

13 2 Inhoud decreet rechtspositie Uitgangspunten Toepassingsgebied Rechten van de minderjarige

14 2.1 Uitgangspunten comprehensiviteit en congruentie alle rechten in één instrument en eenduidige formulering van rechten over sectoren heen; ondeelbaarheid en interafhankelijkheid van rechten non - discriminatie inclusieve benadering algemeen kader voor àlle minderjarigen + aandacht voor specifieke situatie van bepaalde doelgroepen.

15 2.1 Uitgangspunten belang van de minderjarige belangrijkste overweging in de jeugdhulp competentiebenadering erkenning minderjarige als rechtssubject die mee kan bepalen wat in zijn belang dient te gebeuren; feitelijke competentie van de minderjarige wordt beoordeeld op basis van twee criteria: leeftijd en maturiteit voor wat betreft recht op instemming met de jeugdhulp en toegang tot dossier; 12 jaar indicatieve leeftijdsgrens

16 2.1 Uitgangspunten participatieve benadering invulling beginselen belang en bekwaamheid van de minderjarige in dialoog met minderjarigen en ouders; respect voor gezinscontext; aandacht voor verschillen in perspectieven en belangen vanuit het oogpunt van gelijkwaardigheid van mensen.

17 2.2 Toepassingsgebied decreet regelt rechten van de minderjarige t.a.v. jeugdhulpaanbieders en intermediaire organisaties (uitz. JRB); in 7 sectoren: AWW, CLB, GGZ, Gehandicaptenzorg, Kind en Gezin, BJB, CIG (cfr. toepassingsgebied kaderdecreet); K-diensten, reva s, psychiatrische ziekenhuizen en OCMW s zijn niet gevat ambulante, semi-res. en residentiële context en gerechtelijke en buitengerechtelijke hulpverleningscontext;

18 2.2 Toepassingsgebied decreet ziet toe op de verhouding minderjarige - jeugdhulpaanbieder (wet patiëntenrechten op verhouding beroepsbeoefenaar - patiënt); alle bepalingen van toepassing op jeugdhulpvoorzieningen; sommige bepalingen zijn van toepassing op opvoedingsverantwoordelijken (pleegouders); rechten zijn van toepassing vanaf het moment dat een interactie plaatsgrijpt, ongeacht door wie deze geïnitieerd is;

19 2.2 Toepassingsgebied decreet expliciteert rechten en koppelt daar plichten aan voor jeugdhulpaanbieders. Zij moeten die rechten naleven en meewerken aan de realisatie en effectuering van de rechten huishoudelijk reglement van voorzieningen als juridisch instrument krijgt een plaats in het decreet strengste norm geldt.

20 2.3 Rechten van de minderjarige 6. Recht op jeugdhulp 1. welzijn en ontplooiingskansen minderjarige vrijwaren; 2. jeugdhulp mag geen afbreuk doen aan andere rechten; 3. rekening houden met wenselijkheid van continuïteit in de opvoeding en met achtergrond.

21 2.3 Rechten van de minderjarige 3. Recht op instemming en vrije keuze informed consent (geïnformeerd vrij instemmen); recht hulp te weigeren; + plicht jeugdhulpaanbieder minderjarige te informeren over gevolgen van zijn weigering (informed refusal); recht op vrije keuze van jeugdhulpaanbieder en jeugdhulpverlener (geen absolute keuzevrijheid).

22 2.3 Rechten van de minderjarige 4. Recht op informatie en duidelijke communicatie aard van de informatie; wijze van informatieverstrekking; bestemmeling; agogische exceptie; actieve informatieplicht jeugdhulpaanbieders;

23 2.3 Rechten van de minderjarige 5. Recht op respect voor het gezinsleven niet tegen zijn wil gescheiden worden van ouders; in geval van scheiding, recht op regelmatig contact met ouders of opvoedingsverantwoordelijken en recht op bezoek en omgang met personen naar keuze; specifieke aandacht positie niet-begeleide minderjarige vreemdelingen.

24 2.3 Rechten van de minderjarige 6. Recht op inspraak en participatie recht op participatie bij totstandkoming en uitvoering van de jeugdhulp; recht mening te uiten + passend gevolg (motivering indien onmogelijk en desgevraagd toevoeging aan het dossier); recht op een periodieke evaluatie; recht om te vergaderen met medebewoners (semires. en resid. hv);

25 2.3 Rechten van de minderjarige Recht op inspraak en participatie plicht van jeugdhulpvoorzieningen te beschikken over een inspraakregeling (collectieve inspraak verlicht voor residentiële en semi-residentiële jeugdhulpverlening).

26 2.3 Rechten van de minderjarige Toegangsrecht dossier een coherente juridische constructie maar complex; aandacht voor de context van belangenconflicten tussen minderjarigen ouders en en desgevallend tussen minderjarigen en opvoedingsverantwoordelijken; aandacht voor onderscheid tussen gezondheidsgegevens en persoonsgegevens en multidisciplinair dossier CLB en CGG. maximalistische invulling: open verslaggeving

27 2.3 Rechten van de minderjarige Toegangsrecht dossier recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard dossier; recht van de minderjarige op toegang tot gegevens; identiteit van gegevens moment en manier van toegang recht op toelichting en toevoeging van informatie; recht op afschrift; verzetsrecht minderjarige;

28 2.3 Rechten van de minderjarige Recht op bijstand in elk contact en bij de uitoefening van zijn rechten; enkel door een persoon gebonden door het beroepsgeheim of door een leerkracht (ambtsgeheim - discretieverplichting); mag niet betrokken zijn bij de jeugdhulp; op ondubbelzinnige wijze aangeduid door de minderjarige; aandacht voor belangenconflicten bij feitelijk handelingsonbekwame minderjarigen.

29 2.3 Rechten van de minderjarige Recht op privacy respectvolle omgang met eigen politieke, filosofische, ideologische of religieuze overtuiging en seksuele geaardheid; in de context van semi-residentiële en residentiële hulp: het recht bezoek te ontvangen (indien beperking, motivatie in het dossier) en recht op overleg omtrent verblijfsomstandigheden;

30 2.3 Rechten van de minderjarige Recht op een vrij besteedbaar bedrag Recht op een menswaardige behandeling sancties moeten de toets van de menselijke waardigheid doorstaan; randvoorwaarden bij toepassing van maatregelen van tijdelijke afzondering of tijdelijke vrijheidsberoving.

31 2.3 Rechten van de minderjarige Klachtrecht aangelegenheden waarover klachten kunnen geuit worden; inhoud van de jeugdhulp en de wijze waarop ze wordt aangeboden; leefomstandigheden binnen semi-residentiële en residentiële jeugdhulpverlening; niet-naleving van de rechten, opgesomd in dit decreet; klachtenbehandeling: bestaande sectorale regeling.

32 Inhoud decreet samengevat recht op hulp + expliciteren van de rechten in de hulp met aandacht voor beschermende en emancipatorische rechtswaarborgen; accent ligt op de organisatiecultuur van voorzieningen; rechten niet alleen gedecreteerd, ook aandacht naar het realiseren en handhaven van die rechten via informatie, communicatie, vorming en sensibilisering (overgangsbepalingen decreet)

33 3 Uitvoeringsmodaliteiten en opvolging Wat dient er nog te gebeuren voor de inwerkingtreding van het decreet? screening en voorbereiding aanpassing sectorale regelgeving (tegen uiterlijk 1 juli 2005); uitwerken van nadere bepalingen (uiterlijk 1 juli 2006); vorming, communicatie en sensibilisering (vanaf 1 juli )

34 3 Uitvoeringsmodaliteiten en opvolging vorming, communicatie en sensibilisering naar hulpverleners en voorzieningen toe: ondersteunend materiaal wordt uitgewerkt door de kinderrechtswinkels in dialoog met sectoren; procesondersteuning ; vormingsinitiatieven. activiteiten naar minderjarigen en ouders toe: vertaling decreet; transparant maken statuut ouders - pleegouders.