Advies aan Provinciale Staten)

Transcriptie

1 Statengriffie Advies aan Provinciale Staten) t.b.v. Statenvergadering : 27 februari 2006; voordracht 8 Commissie : Natuur, Landschap, Water en Milieu Datum commissievergadering : 1 februari 2006 Onderwerp : Extra investeringsimpuls N H; Projecten: DE 04 Realisatie Facility Center voor maakindustrie duurzame energietechnieken; DE 05 Realisatie ATO Kenniscentrum voor duurzame energie; DE 06 Financieringsinstrument voor bevordering innovatieve duurzame energietechnieken. Opsteller / Telefoon : Mw. M.C.A. de Zwart/ (023) Standpunt commissie: De commissie Natuur, Landschap, Water en Milieu heeft deze voordracht besproken in haar vergadering van 1 februari Dit is in één termijn gebeurd. De finale discussie zal in de in de statenvergadering van 27 februari plaatsvinden.. Tijdens de commissievergadering NLWM van 1 februari 2006 heeft de hr. Moens naar aanleiding van het gevraagde en gestelde in de commissie nadere informatie toegezegd. De brief van de hr. Moens met deze nadere informatie is bij dit advies gevoegd. Standpunten fracties: Fractie CU SGP: is op zich heel blij met deze impuls voor de regio Den Helder, maar vraagt een toelichting op de vele twijfels die naar voren komen in de second opinion van Zernike Business Development. Fractie D66: is het met CU SGP eens dat men zeer blij zou moeten zijn met zoʹn ambitieus plan voor Den Helder. Daar staat tegenover dat uit de second opinion blijkt dat het gaat om een zeer risicovol plan. men beseft terdege dat er zonder risicoʹs geen kansen zijn, maar wil toch wel iets meer zekerheid. Zo is menj benieuwd hoe het staat met de precedentwerking als de provincie een particulier bedrijf gaat subsidiëren. op RTV NH hoorde men dat de provincie een garantstelling krijgt van 12 miljoen in de vorm van een turbine een toelichting graag. En: is daar ook een rol voor de banken weggelegd?

2 Pagina 2 opvallend vindt men het dat de gemeente Den Helder geen bijdrage levert; een toelichting graag. in de second opinion wordt gesuggereerd met optie 3 te beginnen. Neemt de provincie die suggestie over? Fractie CDA: memoreert dat de fractie veel waarde hecht aan het project, met het oog op de werkgelegenheid in de Noordkop en het belang van duurzame energie. men beseft dat de provincie met een dergelijk project enig risico loopt, maar men vindt het Facility Center de moeite waard om die risicoʹs aan te gaan, want zonder risicoʹs komt er nooit iets van de grond. er moet nu ook een beslissing worden genomen over het Kenniscentrum, en men is benieuwd of dat besluit tussentijds kan worden teruggedraaid als blijkt dat het project niet de levensvatbaarheid heeft die men graag zou zien. En wat gebeurt er met het Facility Center als die situatie zich onverhoopt mocht voordoen? Fractie VVD: constateert dat het project past binnen de criteria van de Extra Investeringsimpuls, én binnen de doelstellingen van de VVD om te werken aan zo veel mogelijk verschillende vormen van alternatieve en duurzame energie. Dat laat onverlet dat men nog een aantal vragen heeft. bij alle aspecten van het project worden in de second opinion van Zernike Business Development kritische kanttekeningen geplaatst. In het rapport van Zernike wordt een duidelijke voorkeur uitgesproken voor variant 3, waar ook de VVD fractie duidelijke voorkeur voor heeft. Uit de vele informatie van de provincie wordt hem niet echt duidelijk welke variant de voorkeur heeft van G.S. in het rapport van Zernike wordt ook een kritische opmerking gemaakt over de verhuur, omdat de firma Harakosan een huurcontact heeft afgesloten voor slechts vijf jaar terwijl dat ten minste tien jaar zou moeten zijn. Daarnaast wordt gepleit voor een bankgarantie van ten minste zes maanden om nog enige speelruimte te hebben als Harakosan de huur opzegt daarover leest men niets in de stukken van GS. ook wordt een toelichting gevraagd op de zinsnede dat de provinciale steun voor de projecten DE 04 en 05 de termijn van vier jaar overstijgt het ging toch om een afgekaderd project? diezelfde vraagt geldt voor de opmerking over structurele langjarige financiering van ATO (p7). ATO is een reeds bestaand bedrijf. Men is j benieuwd wat momenteel de bestaansgrond is van ATO, en wat daaraan verandert als ATO zoʹn ontvangt om een aantal dingen voor de provincie te gaan doen. Men gaat er tot slot vanuit dat voor het financieringsinstrument op de begroting al een reservering wordt gemaakt in afwachting van toestemming vanuit Brussel.

3 Pagina 3 Fractie PvdA: stelt dat het project staat of valt bij realisatie van het Facility Center. De reactie spitst zich dan ook toe op DE 04. op basis van het advies van Zernike, zoals verwoord in de second opinion, stuurt de provincie aan op de zogeheten derde optie, een verkleind centrum. Op zich zou de provincie daarin kunnen stappen en helpen in de aanloopfase. De beoogde doelen vindt men sympathiek, maar het is de vraag of deze afgeslankte variant voldoende zekerheid geeft. Het lijkt erop dat de normale, logische stappen in een dergelijk proces niet gezet worden cq willen worden. Daartoe verwijst men naar de algemene opmerkingen van Zernike op p20/21. Deze zijn verre van mild en men spreekt er zijn verbazing over uit dat in de stukken niet fundamenteel op de forse kritiek wordt ingegaan, terwijl de second opinion van Zernike al van juli is. daarnaast wordt in de aanbevelingen geregeld gewezen op het feit dat een gedegen marktonderzoek ontbreekt. er zijn gerede twijfels te plaatsen bij de positie van Harakosan, van de gemeente Den Helder en SunDye, dat nog geen enkele toezegging lijkt te hebben gedaan over haar komst. Een vijfjarig huurcontract voldoet niet aan de criteria die Zemike stelt. hoewel iedereen de Noordkop en Den Helder een forse injectie in de economie gunt, en hoewel de PvdA de sector van de duurzame energie een warm hart toedragen en ATO als stichting bijzonder sympathiek vindt, kan de fractie vooralsnog geen groen licht geven aan deze voorstellen. Want de wens om iets te willen betekenen voor de regio en sector heeft ertoe geleid dat met de normale economische wetten als het doen van marktonderzoek de hand wordt gelicht. En ook al is het Den Helder, zelfs dan, of misschien juist dan is zorgvuldigheid geboden. Want uiteindelijk heeft iedereen alleen maar iets aan projecten die bestaansrecht hebben, en dat is in deze nog niet het geval. Daarom zal zijn fractie steun onthouden aan de voordracht, tenzij Ged. erin slaagt haar alsnog te overtuigen. ECN kent een eigen kraamkamer, waar bedrijven kunnen leunen op de expertise van ECN in hun streven om te groeien. Men is benieuwd naar de relatie tussen die kraamkamer en de projecten die nu aan de orde zijn. En bestaat niet het gevaar dat het Facility Center de projecten in de kraamkamer van ECN leegzuigt? bij het Ontwikkelingsfonds (DE 06) wordt flink geleund op het Waddenfonds. Zoals dat gebeurt lijkt de fractie ongepast, onterecht en onlogisch, zeker als daarbij een relatie wordt gelegd met verplaatsing van de TESO haven. De PKB heeft immers iets anders uitgesproken. Al met al acht men het stuk niet rijp voor besluitvorming. Fractie ONH/VSP: vindt het een goede zaak dat in de Noordkop mogelijkheden worden geschapen voor hoogwaardige werkgelegenheid. En de voorstellen lijken des te gunstiger door het voornemen om met het grote Britse bedrijf Allstom te gaan samenwerken bij het opzetten van een gezamenlijke cluster van duurzame energietechnologieën. Men is wel benieuwd wat de financiële inbreng is van het Britse bedrijf, en in hoeverre

4 Pagina 4 sprake is van kennisoverdracht en gezamenlijk onderzoek op dit terrein en tegen welke prijs. het bedrag van voor ATO beschouwt men als een vorm van voorfinanciering, maar dan mist men een harde garantie over de terugbetaling. Bovendien lijkt sprake van een 100 procentsfinanciering vanuit de provincie, terwijl men toch meent te weten dat de provincie altijd vasthoudt aan cofinanciering voor maximaal 50 procent. dat controle op de besteding achteraf plaatsvindt en ATO bij overcompensatie geld moet terugbetalen aan de provincie lijkt de fractie een boterzachte constructie. Hoe is de terugvordering in werkelijkheid geregeld, want dat kon men in de stukken niet terugvinden. Dhr Moens (Ged.) reageert als volgt op het gevraagde en gestelde in de commissie: bevestigt dat de drie voorstellen niet vrij zijn van risico, al verschilt dat risico per project. Als PS dat risico niet willen lopen moeten zij niet akkoord gaan met de voordracht. Dat risico is gelegen in het feit dat het hierbij gaat om investeringen in ontwikkeling, van kennis en fysieke voorzieningen. Dat wil niet zeggen dat de provincie geen instrumenten in handen heeft om zich enigszins tegen de risicoʹs in te dekken. Daarom ook de keuze voor variant 3, de gefaseerde uitvoering. Dat geldt in ieder geval voor het Facility Center. Daardoor kan de provincie op basis van de voortgang bepalen of het zinvol is de projecten door te zetten. het ligt in de bedoeling in eerste instantie een kantoorunit op te zetten, waar ook ATO zich zal vestigen. Vervolgens wordt door de stichting ATO het Facility Center ontwikkeld. Daarmee is er geen gevaar dat het Facility Center gezien kan worden als een afzonderlijke vastgoedoperatie los van ATO. in het Facility Center gaat de firma Harakosan zich vestigen. Die is nu nog gevestigd in een hal van de Marine maar moet daar uit. Met Harakosan is een huurcontract van vijf jaar uitonderhandeld. Hij had zelf liever ook een tienjarig contract afgesloten, maar gezien de orderportefeuille van het bedrijf is hij heel optimistisch. En natuurlijk zal de provincie zich tussentijds laten informeren over de gang van zaken en de optie tav verlenging van het huurcontract, en hij zal daarover de commissie rapporteren. Harakosan krijgt van de provincie geen cent subsidie, maar wel enige steun bij de onderhandelingen met de Marine, en via ATO bij de gemeente Den Helder, dat vol enthousiasme en overtuiging bezig is aan ATO een bouwvergunning te verlenen (de locatie is inmiddels gevonden) en ook planologisch gezien medewerking verleent. ATO is een reeds bestaande stichting waarvan de Raad van Bestuur (RvB) wordt gevormd door de provincie, ECN en vanuit het onderwijs. De provincie beschouwt ATO als een dienst van algemeen economisch belang, als een agentschap in plaats waarvan de provincie binnen de eigen organisatie ook een aparte afdeling zou kunnen oprichten vandaar ook de keuze voor volledige financiering. Omdat ATO al in de markt functioneert en dus een eigen netwerk en contacten heeft, en sneller kan werken, willen GS ATO laten uitgroeien. ATO bleek daartoe bereid, op voorwaarde dat het de status van agentschap van de provincie krijgt, en dat er een financiële

5 Pagina 5 bijdrage komt om de nieuwe directeur te kunnen betalen, de heer H. Bais, voormalig Manager Marktstrategie en Innovatie van ECN, die volledig naar ATO overstapt. Die overstap is mede mogelijk omdat ECN voor het grootste deel af wil van de kraamkamer, en zeker van de projecten onder DE 06. Dus hoeven de twee organisaties elkaar niet te beconcurreren, en haalt ATO de kennis en professionaliteit binnen die nodig is om te functioneren op het niveau dat de provincie voor ogen staat. Daarnaast vroeg ATO om enige zekerheid op de langere termijn. Al met al is een termijn van vier jaar afgesproken waarin ter beschikking wordt gesteld. Daarbij zal voortdurend sprake zijn van tussentijdse controles op de voortgang van projecten. Die knip na vier jaar is mede bedoeld om als provincie een afweging te kunnen maken of voor deze projecten na die vier jaar samenwerken met ATO nog steeds opportuun is, of dat deze projecten beter kunnen worden ondergebracht bij de Ontwikkelingsmaatschappij van de provincie die onlangs door zijn collega Schipper is opgericht. als PS instemmen met het voorstel blijft ATO weliswaar een stichting, maar met een professionelere structuur, om te komen tot een beter toezicht op de besteding van alle geldstromen die via ATO gaan lopen. Naast de RvB komt er een Raad van Advies (RvA), die permanent ingeschakeld moet worden als keuzes gemaakt moeten worden, en er komt een Raad van Toezicht (RvT) waaraan grote investeringen en deelnemingen ter goedkeuring moeten worden voorgelegd. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat de provincie een vrij dominante plaats krijgt in die RvT. toestemming van Brussel is nodig voor onderdelen van DE 06, omdat het Ontwikkelingsfonds zou kunnen leiden tot staatssteun. Dat is op zich geen probleem, maar dat moet wel vooraf gemeld worden in Brussel. Mochten PS instemmen met de voordracht, dan kan tav de desbetreffende onderdelen pas uitvoering worden gegeven op het moment dat toestemming is verkregen vanuit Brussel en natuurlijk zal hij de provincie daarover informeren. hij verzekert dat de provincie niet de hand ligt met economische wetten. Er is wel degelijk gedegen marktonderzoek gedaan, anderhalf jaar geleden, toe voor het eerst het bedrag van 10 miljoen aan de orde kwam. Bij dat marktonderzoek is ook ingegaan op de verwachtingen, zoals tav de werkgelegenheid. Weliswaar is Zarnike vrij kritisch over dat onderzoek, maar hij is zelf van mening dat de provincie op dit moment over voldoende kennis van de markt beschikt om te kunnen zeggen dat het verantwoord is de risicoʹs aan te gaan. hij is het volledig eens met de PvdA dat de provincie vooralsnog niet te veel moet steunen op het Waddenfonds. En alles wat in de voordracht wordt voorgesteld kan de provincie dan ook zelf financieren. Natuurlijk kan bij sommige projecten, zeker gezien de doorlooptijd, op enig moment steun vanuit het Waddenfonds aan de orde zijn, maar daar wil de provincie niet op wachten. Dat is ook altijd de boodschap geweest richting het rijk cq minister Brinkhorst. de Japanse firma Harakosan Europe werkt momenteel aan 2.5MW turbines voor onshore activiteiten, nadat daar eerst twee Europese firmaʹs aan werkten die failliet zijn gegaan. Harakosan is daarop ingestapt omdat sprake is van unieke kennis, het direct

6 Pagina 6 drive systeem, waarvoor ook een patent is verkregen dat deels in handen is van de provincie. De provincie heeft toegestemd met de inzet van Harakosan op twee voorwaarden: dat de kennis de eerste vijf jaar niet uit de provincie verdwijnt, en dat de productie die eruit voortvloeit in de kop van Noord Holland blijft. De bedoeling is nu enerzijds dat met dat direct drive systeem een sprong wordt gemaakt naar de offshore, want wereldwijd is nog nauwelijks sprake van off shore turbines, en anderzijds dat de capaciteit wordt verhoogd naar 3MW. Via bemiddeling van de provincie is daartoe een relatie gelegd met de grote Britse firma Allstom, een producent van turbines, die, gesteund door de Britse overheid, een aandeel wil op die markt. Die ontwikkeling van 2 naar 3MW of meer is een heel kostbare zaak. Daartoe zou het Ontwikkelingsfonds ingezet kunnen worden (na toestemming van Brussel), of de provincie zou zich garant kunnen stellen, maar daar moet wel wat tegenover staan. Al met al gaat het weliswaar om een risicovolle aangelegenheid, die echter voor de werkgelegenheid in de provincie van doorslaggevende betekenis kan zijn. Voorzitter stelt voor dat de voordracht doorgaat naar de Staten, en dat daar de tweede termijn aan de orde komt. Fractie PvdA: kan er zich op zich in vinden dat het stuk doorgaat naar de Staten, maar heeft de indruk dat de voorstellen van onzekerheden aan elkaar hangen. Men is benieuwd of Ged. vóór de behandeling in PS met meer zekerheden kan komen. Dhr Moens zegt dit toe. De commissie adviseert PS in te stemmen met behandeling van de voordracht en de finale discussie in de staten te voeren. Namens de voorzitter, de heer L.M. Cornelissen, De commissiegriffier, Monique de Zwart 7 februari 2006 Titel:Bijl. PS verg., agendapunt 9c. (Advies EXINH DE 04 DE 05 DE 06) Datum: Nummer:9c

7 Pagina 7