Geldig tot: Inhoud

Transcriptie

1 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 1 van 10 Inhoud 1. Algemene informatie Aanvraagformulieren Verpakking en verzending Fixatie- en bewaarmedium Histologisch onderzoek Elektronenmicroscopie (door Pathan uitbesteed) Lymfklierprotocol en verdenking lymforeticulaire maligniteit Beenmergdiagnostiek Radio-actief materiaal Immunofluorescentie onderzoek Nierbiopten: Huidbiopten: Huid/spier/fasciebiopt: Cytologisch onderzoek Exfoliatieve cytologie van de cervix uteri en vagina HPV onderzoek (door Pathan uitbesteed) Lichaamsvloeistoffen (sputum, urine, liquor, sereuze vochten en cystevocht) Punctiecytologie/uitstrijkjes Vriescoupe onderzoek IJsselland-, Vlietland- en Haven Ziekenhuis: Franciscus Gasthuis: CITO onderzoek Histologie Cytologie Assistentie cytologie bij EUS en puncties Obductie onderzoek HIV, Hepatitis C, Creutzfeldt-Jacob... 10

2 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 2 van Algemene informatie In dit inzendprotocol wordt beschreven hoe aanvragers voor Pathologisch onderzoek het materiaal kunnen opvangen, bewaren, verpakken en versturen naar Pathan. Als aanvrager bent u zelf verantwoordelijk voor de juiste identificatie, behandeling en verpakking van het materiaal. Bij vragen of onduidelijkheden kunt u tijdens openingstijden (8:00 17:30 uur) contact opnemen met Pathan via onderstaande gegevens. Pathan BV Kleiweg PM Rotterdam Tel.: Fax: info@pathan.nl 1.1. Aanvraagformulieren Bij het insturen van patiëntmateriaal aan Pathan dient een aanvraagformulier meegestuurd te worden. Aanvraagformulieren zijn te vinden op de website van Pathan BV en voorradig in het Centrale Magazijn van de aangesloten ziekenhuizen. Vermeld op dit aanvraagformulier duidelijk: gegevens van de patiënt zoals: naam man, naam vrouw, voorletters, geboortedatum, geslacht, postcode + woonplaats, BSN, adres en gegevens over de verzekering, zoals de naam van de zorgverzekeraar en het polisnummer naam van de aanvragende arts tijdstip en datum afname van het materiaal klinische gegevens; zoals aard materiaal, zijdigheid/lokalisatie vraagstelling/differentiaaldiagnose en eventuele verdere bijzonderheden het aantal ingezonden monsters met op de potjes corresponderende nummering 1.2. Verpakking en verzending Patiëntmateriaal dient met het bijbehorende aanvraagformulier ingezonden te worden in een kangoeroezakje (potje/buis in het gesealde gedeelte, aanvraagformulier in de buidel ) welke beschikbaar zijn in het Centrale Magazijn van de aangesloten ziekenhuizen. Het materiaal valt onder de UN 3373 klassering van de ADR en dient volgens verpakkingsrichtlijn P650 te worden verpakt. Let bij de potjes, buizen, glaasjes met patiëntmateriaal op: Op alle potjes of buizen moet een sticker met de persoonlijke gegevens van de patiënt worden aangebracht. (naam, geb.datum, patientnummer, geslacht) Ook een eventuele nummering (I, II, III, e.d.) duidelijk op de potjes en buizen aangeven, echter niet op de deksel zetten. Op alle glaasjes met cytologische uitstrijken met potlood patiëntnaam en geboortedatum vermelden. Niet of onjuist geïdentificeerd patiëntmateriaal kan leiden tot vertraging. Indien het niet mogelijk is het materiaal in behandeling te nemen zal dit worden geretourneerd of (indien de aanvrager onbekend is) na 4 weken vernietigd worden Fixatie- en bewaarmedium Formaline Er wordt gebruik gemaakt van formaline (0,04M fosfaat gebufferde 4% formaldehyde ph=7,0) voor de fixatie van de weefsels. Zorg er voor dat minimaal 10-voudig het volume van het biopt aan formaline toegevoegd wordt.

3 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 3 van 10 Formaline is bij de apotheek van de aangesloten ziekenhuizen op voorraad en houdbaar bij kamertemperatuur. Bewaren bij kamertemperatuur op een goed geventileerde plaats. Let op: Waarschuwing bij gebruik van Formaldehyde! RPMI bewaarmedium RPMI is geen fixatief. Het dient ingevroren bewaard te blijven en vlak voor gebruik goed ontdooit te worden. Nadat het weefsel in de ontdooide RPMI is geplaatst, moet het tot het transport in de koelkast worden bewaard. (+4 C). Niet opnieuw invriezen!

4 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 4 van Histologisch onderzoek Het aangeboden patiëntmateriaal moet direct na afname worden gefixeerd in een ruime hoeveelheid formaline. Monsters moeten op de dag van afname nog worden afgeleverd bij de afdeling Ontvangst Patiëntmateriaal op de 12e etage van het SFG, deze afdeling is geopend tot uur. Op de deur van deze afdeling en het Secretariaat staat een verwijzing waar het patiëntmateriaal naar toe moet worden gebracht wanneer de afdeling "Ontvangst Patiëntmateriaal" gesloten is. Gebruik het aanvraagformulier voor histologisch onderzoek tenzij anders aangegeven Elektronenmicroscopie (door Pathan uitbesteed). Vooraf overleggen met een patholoog. Monsters moeten in vers, goed ontdooid RPMI-medium (4 C) gedaan worden. Buiten de openingstijden van het laboratorium in de koelkast bewaren. Bij Pathan wordt het monster overgezet in EM-fixatief voor verzending naar het EM-laboratorium LUMC Leiden Lymfklierprotocol en verdenking lymforeticulaire maligniteit. Alle lymfklieren halveren. Lymfklieren kleiner dan 1 cm: beide helften in formaline Lymfklieren groter dan 1 cm, ½ tot ¾ in de formaline, de rest in (ontdooide) RPMI en laten vervoeren in gekoelde conditie Beenmergdiagnostiek. Als één geheel insturen: - uitstrijkjes perifeer bloed: EDTA buis perifeer bloed, geen fixatie. - Beenmerguitstrijkjes: na het maken van uitstrijkjes de rest van het beenmerg (vlokjes) meteen in vers, goed ontdooid, RPMI-medium (4 C) spuiten. - Botbiopten: alleen bij hematologische vraagstelling, biopt van min. 1 cm lengte, meteen in vers, goed ontdooid RPMI-medium (4 C) opvangen. Tot aan het moment van verzenden gekoeld bewaren (4 C). Uit het oogpunt van beperkte houdbaarheid van de RPMI dient dit patiëntmateriaal zo spoedig mogelijk na afname naar ons laboratorium te worden getransporteerd. Gebruik het aanvraagformulier voor beenmergdiagnostiek Radio-actief materiaal Bij radio actief materiaal kan gedacht worden aan preparaten met I-125 zaadjes. Dit materiaal dient verstuurd te worden in een transportkoffer volgens de ADR en voorzien zijn van de gevarensticker voor radioactiviteit en de UN 2910 sticker. In de koffer moet aanwezig zijn: Verpakkingsmateriaal met de lump + I-125 zaadje(s). De verpakking bevat een klinieksticker van de betreffende patient. Verslag met rontgenfoto van de lump. In het verslag dienen de ID nummers van de zaadjes te zijn vermeld. Begeleidings-/transportformulier

5 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 5 van Immunofluorescentie onderzoek 3.1. Nierbiopten: Twee biopten van ongeveer 1,5 cm in vers, goed ontdooid RPMI-medium (4 C). Tot aan het moment van verzenden gekoeld bewaren (4 C). Uit het oogpunt van beperkte houdbaarheid van de RPMI dient dit patiëntmateriaal zo spoedig mogelijk na afname naar ons laboratorium te worden getransporteerd. Extra formulier met aanvullende laboratoriumgegevens zijn te verkrijgen bij het secretariaat. ( ) Gebruik het aanvraagformulier voor nierbiopten Huidbiopten: Twee aparte biopten, waarvan één in formaline en de andere in vers, goed ontdooid RPMI-medium (4 C). Tot aan het moment van verzenden gekoeld bewaren (4 C). Uit het oogpunt van beperkte houdbaarheid van de RPMI dient dit patiëntmateriaal zo spoedig mogelijk na afname naar ons laboratorium te worden getransporteerd. Immunofluorescentie onderzoek bij huid op indicatie. De meest voorkomende zijn bulleuze dermatosen, LE en mixed connective tissue disease. Vasculitis is geen indicatie met uitzondering van verdenking Henoch Schoenlein Huid/spier/fasciebiopt: Alleen bij spieren en neurologische vraagstelling in RPMI-medium (4 C). Tot aan het moment van verzenden gekoeld bewaren (4 C). Uit het oogpunt van beperkte houdbaarheid van de RPMI dient dit patiëntmateriaal zo spoedig mogelijk na afname naar ons laboratorium te worden getransporteerd. In alle overige gevallen formaline (bij kamertemperatuur), ongeveer het 10-voudig volume van het biopt of de excisie.

6 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 6 van Cytologisch onderzoek Monsters moeten op de dag van afname nog worden afgeleverd bij de afdeling Ontvangst Patiëntmateriaal op de 12e etage van het SFG Exfoliatieve cytologie van de cervix uteri en vagina Celmateriaal afkomstig van de cervix uteri en/of vagina worden in principe afgenomen met de combibrush. De borstel met celmateriaal wordt 10x gestampt in het potje ThinPrep pap test. De borstel kan daarna worden weggegooid. Laat de kop van de borstel niet achter in het potje. Het potje kan bij kamertemperatuur worden bewaard. Het potje markeren met de naam en geboortedatum van patiënte. Gegevens op het aanvraagformulier invullen en opsturen. Gebruik het aanvraagformulier voor cervixcytologisch onderzoek HPV onderzoek (door Pathan uitbesteed) Onderzoek op oncogene HPV-types wordt gedaan op het restmateriaal van het Thinprep-materiaal. De aanvraag hiervoor kan gedaan worden d.m.v. het aankruisen van de specifieke vraagstelling HPV op het aanvraagformulier. Het HPV onderzoek wordt uitgevoerd door DDL in Rijswijk. Gebruik het aanvraagformulier voor cervixcytologisch onderzoek Lichaamsvloeistoffen (sputum, urine, liquor, sereuze vochten en cystevocht) Evenals spoelvochten zoals bronchusspoelvocht, B.A.L., buik- en blaasspoelvocht. Zo spoedig mogelijk in gesloten buis/pot insturen, na deze voorzien te hebben van patiëntnaam, geboortedatum en herkomst van het materiaal of ponsplaatje-sticker. Indien het materiaal niet meteen kan worden afgeleverd: gekoeld bewaren in de koelkast (4 ), eventueel gekoeld verzenden (B.A.L.). Gebruik het aanvraagformulier voor cytologisch onderzoek (niet cervicaal) Punctiecytologie/uitstrijkjes Punctiemateriaal, uitgestreken op objectglaasjes, met potlood merken op de matrand met de volgende gegevens: patiëntnaam, geboortedatum en eventueel herkomst van het materiaal. Preparaten na het uitstrijken aan de lucht laten drogen. Bewaren bij kamertemperatuur, niet in de koelkast, niet blootstellen aan formaline (-damp). Preparaten verzenden in de daarvoor bestemde plastic preparatenhoesjes. Punctiemateriaal (restmateriaal) kan ook worden uitgespoten in Cytorich Red (zie plaatje). Gebruik het aanvraagformulier voor cytologisch onderzoek (niet cervicaal)

7 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 7 van Vriescoupe onderzoek Een vriescoupe buiten openingstijd van het laboratorium kan worden aangevraagd via de telefooncentrale van het Sint Franciscus Gasthuis: Er is een patholoog bereikbaar voor overleg. Het aanvraagformulier moet voorzien zijn van duidelijke en volledige patiënt- en klinische gegevens, piepernummer of toestelnummer aanvragend arts en van de melding VRIESCOUPE! 5.1. IJsselland-, Vlietland- en Haven Ziekenhuis: - Zodra het programma van de operatiekamers bekend is de te verwachten vriescoupes doorgeven aan Pathan: Graag datum, tijdstip, naam aanvrager, patiëntgegevens en aard materiaal doorgeven minuten vóórdat de vriescoupe verwacht wordt: contact opnemen met Pathan: Voor vriescoupes die buiten de planning worden aangevraagd, wordt contact opgenomen met één van de pathologen Bij onverwachte vriescoupes kan niet gegarandeerd worden dat deze ter plaatse gedaan kan worden Franciscus Gasthuis: - Bij vriescoupe-onderzoek wordt contact opgenomen met oproep (b.g.g. via secretariaat 16661). - Het patiëntmateriaal moet direct naar de Pathologie gebracht worden. 6. CITO onderzoek 6.1. Histologie Van alle biopten met een CITO/spoed-kenmerk is de geautoriseerde uitslag uiterlijk de volgende dag in PALGA bekend. Op het aanvraagformulier moet duidelijk aangegeven worden dat het een CITO-aanvraag betreft Cytologie Patiëntmateriaal dat CITO moet worden beoordeeld, zo snel als mogelijk op het centrale laboratorium aanbieden. Op het aanvraagformulier moet duidelijk aangegeven worden dat het een CITO-aanvraag betreft en de tijdslimiet waarbinnen de uitslag bekend dient te zijn. Ook moet piepernummer of toestelnummer van de aanvragend arts duidelijk vermeld zijn.

8 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 8 van Assistentie cytologie bij EUS en puncties Zodra het programma bekend is, wordt dit doorgebeld naar de afdeling Cytologie: Bij aanvraag EUS-long en EUS-MDL doorgeven: datum, tijdstip en afdeling. - Bij aanvraag klinische echo doorgeven: tijdstip en aard materiaal. - Bij EUS-long en EUS-MDL wordt de afdeling Cytologie gebeld, zodra er voldoende glaasjes zijn uitgestreken, zodat de analist hierop een snelkleuring kan uitvoeren. - Bij de klinische echo wordt de afdeling gebeld zodra desbetreffende patiënt aan de beurt is. Hierbij dient men er rekening mee te houden dat er voldoende tijd is voor de analist om naar de klinische echo te komen. Zodra de analist gearriveerd is, dient er aangevangen te worden met het puncteren. - Bij de EUS-long en EUS-MDL wordt uiterlijk geassisteerd tot uur. - Bij klinische echo wordt uiterlijk geassisteerd tot uur.

9 8. Obductie onderzoek Gegevens van informatiedragers Code alg-id 202 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 9 van 10 Obducties worden in de regel gedaan op werkdagen en niet in het weekend. Indien de aanvraag op vrijdagmiddag na 13:30 binnenkomt, zal de obductie op maandagochtend plaatsvinden. Voor het aanvragen van een obductie in het weekend hoeft geen contact opgenomen te worden met een patholoog. Aanvragen voor obducties dienen door een arts aangemeld te worden middels een obductie aanvraagformulier of kinderobductie aanvraagformulier, beschikbaar via de website van Pathan. Alleen aanvragen voorzien van een volledig ingevuld en ondertekend aanvraagformulier worden in behandeling genomen. Dit formulier kunt u per fax (faxnummer ) of per (info@pathan.nl) terugzenden naar Pathan. Voor logistieke vragen omtrent dit type onderzoek kunt u contact opnemen met Cura Mortu Orum (CMO), tel Alvorens een obductie aangevraagd wordt dient een aantal zaken te worden geverifieerd: 1. Is er sprake van een natuurlijke dood? Natuurlijk overlijden is niet bij wet gedefinieerd, maar een bruikbare omschrijving is overlijden, uitsluitend ten gevolge van een spontane ziekte of ouderdom. Indien een persoon overlijdt t.g.v. een ziekte die niet spontaan is opgelopen (b.v. infectie opgelopen op een bloemenveiling, hartinfarct ontstaan aansluitend aan een ruzie) of voortvloeit uit een trauma (b.v. collumfractuur) of vergiftiging is er sprake van een niet-natuurlijke dood. Er is slechts één uitzondering op het spontane karakter van overlijden en dat is indien het overlijden volgt na complicaties van zich lege artis medisch handelen. Bij verdenking op een niet-natuurlijke dood dient een (behandelend) arts onmiddellijk de gemeentelijk lijkschouwer (forensisch geneeskundige) te waarschuwen (Forensische Artsen Rotterdam Rijnmond - FARR ). Indien zulk een vermoeden eerst tijdens de sectie ontstaat, dient de sectie te worden stilgelegd, en zal de patholoog de clinicus waarschuwen, waarmee overlegd moet worden hoe verder te gaan. 2. Indien geen natuurlijke dood: Is het lichaam vrijgegeven door de officier van justitie? Een lichaam kan pas worden vrijgegeven nadat het in beslag is genomen. Op grond van lokale afspraken tussen de forensisch geneeskundige en het Openbaar Ministerie kan het zijn dat de forensisch geneeskundige bevoegd is bepaalde gevallen van niet-natuurlijk overlijden af te handelen zonder tussenkomst van politie of justitie (bijvoorbeeld een collumfractuur). Indien een lichaam is vrijgegeven is het verstandig dit per fax te laten bevestigen door de (dienstdoende) officier van justitie. (Beter is de vraag als volgt te formuleren: Indien geen natuurlijke dood: Is het lichaam nog in beslaggenomen door de officier van justitie?) In de praktijk blijkt dat een forensisch geneeskundige niet steeds bereid is om een lichaam te schouwen. Wanneer de aanvragend arts dit duidelijk op het sectie aanvraagformulier vermeld heeft, is het gewettigd de sectie aan te vangen. 3. Is er toestemming van de familie voor lichaamsobductie?

10 Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 10 van 10 Uitsluitend indien er toestemming is van de wettelijke vertegenwoordiger van de overledene kan een lichaamsobductie plaats vinden. Indien de familie geen consensus kan bereiken, is het verstandig om de sectie niet te laten plaats vinden. Indien (bij de arts) geen familie bekend is en de arts toch graag een sectie wil, is het mogelijk dat bijvoorbeeld de burgemeester toestemming geeft voor een sectie. In de praktijk is enkele malen gebleken dat geruime tijd na het overlijden als nog nabestaanden door de politie zijn gevonden en dat het feit dat dan zonder toestemming een sectie is verricht aanleiding kan zijn tot het (dreigen van) indienen van schadeclaims. 4. Is er een indicatie voor een schedelobductie? Een schedelsectie kan niet altijd onzichtbaar geschieden (bijvoorbeeld wanneer de patiënt weinig hoofdhaar heeft). Ziekelijke afwijkingen aan de hersenen komen zelden voor zonder dat bij leven reeds neurologische afwijkingen zijn gebleken. Daarnaast kan optimaal neuropathologisch onderzoek slechts plaats vinden indien de hersenen circa 2 weken zijn gefixeerd. Deze argumenten maken het niet zinvol om routinematig een schedelobductie te verrichten. 5. Is er toestemming van de familie voor een schedelobductie? Samenhangend met vraag 4 en de recente maatschappelijke onrust omtrent het bewaren van lijkdelen na een sectie, dient de familie nadrukkelijk toestemming te verlenen voor het verrichten van een schedelobductie, waarbij de patholoog ervan uitgaat dat de behandelend arts de familie goed heeft voorgelicht wat daar onder verstaan wordt HIV, Hepatitis C, Creutzfeldt-Jacob Indien er sprake is van besmettelijke ziekte of verdenkingen hierop (HIV, Hepatitis C, Creutzfeldt- Jacob) wordt de obductie niet door Pathan-pathologen verricht. Voor obducties betreffende patiënten met Creutzfeldt-Jacob is de afspraak dat deze door de afdeling Pathologie van het UMC Utrecht gedaan worden. De aanvrager dient zelf contact op te nemen met deze afdeling. Dit kan via deze link of via (mortuarium), (laboratorium). Voor vragen hieromtrent kan men zich wenden tot de coördinator Logistiek via het algemene nummer van Pathan: Buiten openingstijden is een patholoog bereikbaar via de telefooncentrale van het Sint Franciscus Gasthuis: Een obductieaanvraag is pas geschied wanneer het formulier (per fax) bij Pathan is gearriveerd. De obductie kan pas aanvangen indien de vragen 1, 3 en 5 met ja zijn beantwoord. Wetgeving: toestemming obducties Aanvraagformulier obductie onderzoek volwassenen Aanvraagformulier obductie onderzoek kinderen De aanvraagformulieren voor obductie bevinden zich in de verzamelmap overlijdenspapieren, die op elke afdeling aanwezig is. Het formulier moet volledig ingevuld en ondertekend door de aanvragend arts per fax naar Pathan worden gezonden: