RWS partner in wonen Treasurystatuut december Treasurystatuut

Transcriptie

1 Treasurystatuut RWS partner in wonen Stationspark DZ GOES Postbus AD GOES T (0113) F (0113) Info@rwsgoes.nl Goes, november 2013 Vastgesteld door het bestuur op 28 november 2013 Goedgekeurd door de RvC op 19 februari

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemeen Extern kader van het Treasurystatuut Doel van het Treasurystatuut Doelstelling van de treasury-functie Opstellen, vaststellen, goedkeuren en wijzigen van het Treasurystatuut Distributie Accountantscontrole Begrippen Risicobeheer Definitie Doelstelling Renterisicobeheer Kredietrisicobeheer Liquiditeitsrisicobeheer Opslagrisico Beschikbaarheidsrisico Valutarisicobeheer Juridisch risicobeheer Operationeel risicobeheer Nieuwe producten Financieringen Algemeen Geborgde financieringen Niet-geborgde financieringen Liquiditeitenbeheer & Beleggen Definitie Beleggen Doelstellingen Betalingsverkeer Saldo- en liquiditeitenbeheer Relatiebeheer Uitgangspunten Huisbank

3 5.3 Financiële tegenpartijen Gebruik brokers, bemiddelaars Derivaten Definitie Uitgangspunten Richtlijnen Administratieve Organisatie en Interne Controle Uitgangspunten Administratieve organisatie en interne controle Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Besluiten Transactievoorstellen Interne en Externe Informatievoorziening Ondertekening Bijlage 1: Begrippenlijst Bijlage 2: Treasuryprotocol verbindingen van RWS

4 1. Inleiding 1.2 Algemeen Regionale Woningbouwvereniging Samenwerking te Goes (verder: RWS) is een toegelaten instelling (TI) in de zin van de Woningwet. RWS is een kapitaalintensieve organisatie en de rentelasten vormen een belangrijke kostenpost. Treasury is het proces waarbij de huidige en toekomstige financiële positie, kasstromen en de hieraan verbonden financiële en operationele risico s worden bestuurd en beheerst. Treasury-activiteiten zijn de financierings- en beleggingsactiviteiten en ook het risicobeheer en alle activiteiten die erop gericht zijn huidige en toekomstige financiële risico s in kaart te brengen en te beheersen. De kaders, afspraken en procedures waarbinnen RWS haar treasury-activiteiten uitvoert worden vastgelegd in de volgende interne beheersinstrumenten: a. het Treasurystatuut; b. het Treasuryjaarplan; c. de Managementrapportage (4 keer per jaar); d. de Treasury Commissie (TC) (4 keer per jaar); e. de Administratieve Organisatie/ Interne Controle van de treasury-processen (AO/IC). RWS kan verbindingen oprichten voor risicodragend gebieds- en projectontwikkeling of andere specifieke activiteiten. De kaders waarbinnen besluiten op het gebied van treasury, ten aanzien van de verbindingen, worden genomen zijn vastgelegd in het Treasury-protocol (zie bijlage 2). 1.2 Extern kader van het Treasurystatuut RWS heeft als doel uitsluitend werkzaam te zijn op het gebied van de volkshuisvesting en conformeert zich aan het extern kader dat onder meer gevormd wordt door: a. het Burgerlijk Wetboek; b. de (herziene) Woningwet; c. het Besluit beheer sociale huursector (Bbsh); d. het Besluit Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV); e. de regels en normen van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW); f. de regels en normen van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) (of de instantie die diens taken uitvoert); g. de MG circulaires van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK); h. de Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen volkshuisvesting (verder: Beleidsregels derivaten); i. het Eigen Middelen beleid van het WSW; j. de Governancecode Woningcorporaties; k. de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving; l. de statuten van RWS (intern kader) 1.3 Doel van het Treasurystatuut Dit Treasurystatuut geldt als een gedragscode en heeft tot doel een objectieve en transparante verantwoording vooraf en achteraf mogelijk te maken, middels een formeel kader waarbinnen de treasury-activiteiten binnen RWS dienen plaats te vinden. 4

5 1.4 Doelstelling van de treasury-functie Alle Treasury-activiteiten zijn ondergeschikt en dienend aan de missie en visie van RWS. In het strategische beleid, de kerntaken en doelstellingen van RWS is inhoud gegeven aan de missie en visie. De hoofdtaak van Treasury is de financiële continuïteit op de korte en lange termijn te waarborgen Om de financiële continuïteit op korte en lange termijn te waarborgen, dienen onderstaande activiteiten te worden verricht: a. Het verzekeren van duurzame toegang tot financiële markten tegen acceptabele (marktconforme) condities en risico s, zodat te allen tijde in de behoefte aan financiële middelen kan worden voorzien; b. Het beschermen van vermogens- en (rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico s, zoals renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en operationeel risico; c. Het minimaliseren van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities; d. Het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van wettelijke regelingen, voorschriften en de limieten en richtlijnen van het Treasurystatuut; e. Het realiseren van informatiestromen ter ondersteuning van de opstelling van het Treasury Beleid in het Treasuryjaarplan, de uitvoering van het beleid en de verantwoording daarover; Aan de treasury-functie wordt geen winstverantwoordelijkheid toegekend. 1.5 Opstellen, vaststellen, goedkeuren en wijzigen van het Treasurystatuut De adviseur Strategie, Control & Treasury initieert en stelt het Treasurystatuut op. Vaststelling van het Treasurystatuut en de eventuele wijzigingen daarop vindt plaats door de Directeur-bestuurder. Goedkeuring van het Treasurystatuut vindt plaats door de Raad van Commissarissen (RvC). De RvC (her)bekrachtigt het Treasurystatuut op voordracht van de Directeur-bestuurder jaarlijks. Bij het opstellen of wijzigen van het Treasurystatuut laat de Directeur-bestuurder zich adviseren door de Treasury Commissie. Het Treasurystatuut heeft door haar aard en inhoud een langdurige werking. Het Treasurystatuut wordt jaarlijks door de Controller getoetst aan de actualiteit. Bij afwijkingen wordt conform bovenstaande punten gehandeld. Als een wijziging van de wet- en/of regelgeving plaatsvindt waardoor strijdigheid met het huidige Treasurystatuut ontstaat, dan zal het vigerende Treasurystatuut daaraan ondergeschikt zijn. De adviseur Strategie, Control & Treasury en Controller zullen na bekendmaking van nieuwe weten/of regelgeving in het eerstvolgend TC-overleg voorstellen doen aan de Directeur-bestuurder om strijdigheden op te heffen. Afwijkingen van het vigerende Treasurystatuut kunnen slechts na vaststelling door de Directeurbestuurder én voorafgaande schriftelijke goedkeuring door de RvC plaatsvinden. 1.6 Distributie Het Treasurystatuut is bestemd voor intern gebruik door functionarissen betrokken bij het Treasury proces bij RWS, de interne en externe toezichthouders en de accountant. Voor verspreiding is toestemming nodig van de Directeur-bestuurder. 5

6 1.7 Accountantscontrole Bij de controle van de jaarrekening of interim controle zal de accountant aandacht geven aan de beheersing van de financiële risico s en hierbij de toepassing van het Treasurystatuut betrekken. De accountant geeft jaarlijks een oordeel over het bestaan, de opzet en de werking van de AO/IC van de treasury-processen. De accountant heeft hierin een adviesrol naar de RvC. 1.8 Begrippen De begrippen in dit statuut worden met een hoofdletter geschreven en omschreven c.q. gedefinieerd in de bijgesloten lijst van begrippen (Bijlage 1). 6

7 2. Risicobeheer 2.1 Definitie Risicobeheer betreft het identificeren en beoordelen van financiële - en operationele risico s en het vaststellen van maatregelen ter bescherming van het eigen vermogen en beheersing van de negatieve gevolgen op de renteresultaten. RWS sluit met haar risicobeheersysteem aan bij de Governancecode Woningcorporaties. 2.2 Doelstelling Doel van het risicobeheer is het gestructureerd expliciet maken en beheersen van risico s ten einde de doelstellingen van RWS te realiseren. De beheersing van de financiële en operationele risico s dient aan strikte richtlijnen te voldoen en frequent gemonitord en getoetst te worden. RWS herkent de volgende risico s op het gebied van treasury: renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico, beschikbaarheidsrisico, valutarisico, juridisch risico en operationeel risico. Hieronder worden de risico s beschreven, specifieke richtlijnen verder uitgewerkt en de beheersstrategie bepaald: het beëindigen, beheersen, overdragen of accepteren van vastgestelde risico s binnen de kaders van dit Treasurystatuut. 2.3 Renterisicobeheer Renterisicobeheer betreft het geheel aan maatregelen ter bescherming van het eigen vermogen en beheersing van renteresultaten tegen nadelige invloeden van rentebewegingen. RWS beheerst en monitort het renterisico integraal. De doelstelling van renterisicobeheer is het beperken van de gevoeligheid voor renteschommelingen in enig jaar middels een evenwichtige spreiding van renterisico s over de tijd (gemeten in tijdvakken van twaalf maanden). Renterisico wordt inzichtelijk gemaakt, gemeten en genormeerd aan de hand van de WSWmethodiek. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) stelt: WSW deelnemers mogen een renterisico hebben van maximaal 15% van het vreemd vermogen op de meest recente achterliggende balansdatum, gerekend over een aaneengesloten voortschrijdende periode van twaalf maanden. Onder renterisico verstaat het WSW de optelsom van de contractuele (eind-) aflossingen op leningen, leningen met een variabel rentetype, leningen met renteconversies, opslagherzieningen van basisrenteleningen en kortgeld minus de som van de schuldrestanten van de leningen waarvan de renterisico s afgedekt zijn met derivaten en de (uitgestelde) stortingen van leningen; Er worden geen renteafspraken gemaakt voor rente op leningen, renteconversies, opslagherzieningen of rente-instrumenten die een startdatum hebben die verder dan drie jaar in de toekomst liggen (conform WSW-eisen). Het gebruik van Derivaten ter afdekking van renterisico s is toegestaan binnen de richtlijnen van de Beleidsregels derivaten en de voorschriften die in hoofdstuk 6 Derivaten beschreven zijn. Voor renterisicobeheer is de beheers-strategie beheersen. 7

8 2.4 Kredietrisicobeheer Kredietrisico is het risico dat de tegenpartij niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Krediet- of tegenpartijrisico loopt RWS op financiële contracten waarbij RWS een ongedekte vordering heeft op de tegenpartij, zoals uitzettingen (tot twee jaar) en positieve marktwaarde op derivaten. Onder tegenpartij wordt verstaan, alle juridisch verbonden partijen. Om het kredietrisico te beperken heeft RWS de volgende richtlijnen voor tegenpartijen opgesteld: a. Uitzettingen tot drie maanden vinden uitsluitend plaats bij: Solide debiteuren waarvan het land van vestiging tot het eurogebied behoort én het desbetreffende land én de debiteur minimaal een lange termijn internationale kredietbeoordeling heeft van A3/A- toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde kredietbeoordeling bureaus (Moody s Investors Service, Standard & Poor s Ratings Services of Fitch Ratings); Verbindingen ná voorafgaande goedkeuring van de RvC; Nederlandse overheden of instanties, die een publieke taak dienen en een solvabiliteitsweging van 0% hebben; b. Uitzettingen langer dan drie maanden vinden uitsluitend plaats bij: Solide debiteuren waarvan het land van vestiging tot het eurogebied behoort én het desbetreffende land én de debiteur minimaal een lange termijn kredietbeoordeling heeft van Aa3/AA-, toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde kredietbeoordeling bureaus (Moody s Investors Service, Standard & Poor s Ratings Services of Fitch Ratings); Verbindingen ná voorafgaande goedkeuring van de RvC; Nederlandse overheden of instanties, die een publieke taak dienen en een solvabiliteitsweging van 0% hebben; c. Derivatentransacties vinden uitsluitend plaats met financiële instellingen waarvan het land van vestiging tot het eurogebied behoort én het desbetreffende land én de financiële instelling minimaal een kredietbeoordeling heeft van A2/A, toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde ratingbureaus (Moody s Investors Service, Standard & Poor s Ratings Services of Fitch Ratings). Indien de kredietbeoordeling van een debiteur, dan wel de staat waarin deze gevestigd is, verlaagd ( Downgrading ) wordt tot een niveau lager dan de hierboven voorgeschreven lange termijn kredietbeoordeling, zal de Controller dit direct melden aan de Directeur-bestuurder en direct onderzoeken of de lopende uitzettingen afgewikkeld kunnen worden en tegen welke kosten. Binnen een week neemt de Directeur-bestuurder een besluit, na advies van de Treasurycommissie en de Controller, dat direct ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de RvC. Het maximale kredietrisico dat RWS accepteert per tegenpartij bedraagt 10 mln. plus maximaal 1 mln. opgelopen rente. Overschrijding van dit kredietrisico wordt door de Controller terstond gemeld aan de Directeur-bestuurder, die dit direct meldt aan de RvC. Voor kredietrisico is de beheers-strategie beëindigen en beheersen en waar dat niet mogelijk is accepteren. 2.5 Liquiditeitsrisicobeheer Liquiditeitsrisico is het risico dat niet kan worden voldaan aan actuele (en potentiële) financiële verplichtingen of het leveren van onderpand op de vervaldatum. RWS kan te allen tijde aan haar actuele (en toegezegde toekomstige) financiële verplichtingen voldoen. Uitgangspunt is dat er voldoende liquide middelen beschikbaar zijn, dan wel 8

9 voldoende ruimte in de gecommitteerde kredietfaciliteiten beschikbaar is in combinatie met eventueel beschikbare opnamecapaciteit op roll-over leningen met een variabele hoofdsom. Indien RWS liquiditeitsverplichtingen uit hoofde van Derivatencontracten heeft, monitort de adviseur Strategie, Control & Treasury wekelijks dat RWS de beschikking heeft over een Liquiditeitsbuffer die een daling van de vaste rente in de markt met 2% kan opvangen. Voor Breakclauses geldt dat vanaf één jaar vóór vervaldatum een liquiditeitsbuffer beschikbaar is om een rentedaling van 2% op te kunnen vangen. RWS dient te voldoen aan een minimale ICR en een DSCR conform de eisen van het WSW. RWS zorgt dat zij voldoet aan de eisen van het Eigen Middelen beleid van het WSW. RWS bouwt eigen middelen op conform het Eigen Middelen beleid van het WSW. Voor liquiditeitsrisico is de beheers-strategie beheersen. 2.6 Opslagrisico Opslagrisico is het risico dat op herzieningsmoment de opslag, die de financier/bank boven de variabele Euribor rente óf basisrente (basisrenteleningen) in rekening brengt na enige tijd voor een zelfde looptijd, hoger is dan de huidige opslag. Dit risico kan ontstaan door een wijziging in de kredietbeoordeling van RWS of de sector en/of door hogere kosten die de financier/bank door marktomstandigheden en/of wet- en regelgeving genoodzaakt is door te berekenen. Opslagrisico wordt herkend bij roll-over leningen en basisrenteleningen. RWS maximeert het jaarlijkse opslagrisico op leningen met een opslagherziening op 15% van de uitstaande nominale hoofdsom van de leningenportefeuille per ultimo voorgaand boekjaar en binnen de renterisicolimieten van het WSW. Voor opslagrisico is de beheers-strategie beheersen. 2.7 Beschikbaarheidsrisico Beschikbaarheidsrisico is het risico dat geldgevers niet bereid zijn om tegen acceptabele tarieven geld te verstrekken. RWS vermindert het beschikbaarheidsrisico door te voldoen aan de eisen en normen van het WSW en het CFV (of de instantie die diens taak uitvoert), en de specifieke eisen van haar geldgevers. RWS vermindert het beschikbaarheidsrisico door het spreiden van de afloopdata van langlopende leningen en faciliteiten, door voldoende gecommitteerde kredietfaciliteiten ter beschikking te hebben en door haar financieringsbronnen te diversifiëren. Het jaarlijks beschikbaarheidsrisico wordt beperkt door de 15% renterisiconorm (WSW en het bedrijfseconomisch renterisico). RWS voldoet aan de Kasstroomtoets van het WSW, waarbij de som van de exploitatiekasstroom minus de rente en een fictieve aflossing van 2% voor de eerste vijf jaar positief dient positief te zijn. Indien hieraan niet voldaan wordt, dienen terstond maatregelen genomen te worden. RWS dient te voldoen aan een minimale ICR en DSCR conform de eisen van het WSW. Voor beschikbaarheidsrisico is de beheers-strategie beheersen. 2.8 Valutarisicobeheer Valutarisico worden door RWS uitgesloten, doordat financiële instrumenten slechts worden afgesloten, verstrekt of gegarandeerd in euro s. Voor valutarisico is de beheers-strategie beëindigen. 9

10 2.9 Juridisch risicobeheer Het juridisch risico is het risico van: a. veranderingen in, en naleving van wet- en regelgeving, b. niet-afdwingbaarheid van contractuele bepalingen; c. niet-correct gedocumenteerde contractuele bepalingen. Ter voorkoming van juridische risico s draagt RWS er zorg voor dat juridische documentatie van optimale kwaliteit is door het gebruik van geactualiseerde standaarddocumentatie én het laten opstellen of controleren door een gespecialiseerde jurist van niet-standaarddocumentatie. Voor juridisch risico is de beheers-strategie beheersen en overdragen Operationeel risicobeheer Operationele risico s zijn risico s van een potentieel verlies als gevolg van inadequate of falende processen, menselijk gedrag en systemen of externe gebeurtenissen. RWS vermindert deze risico s door een deugdelijke functiescheiding tussen besluitvormende, uitvoerende, registrerende en controlerende functies, een goed beschreven administratieve organisatie en interne controle en toezicht op naleving van de afgesproken procedures zoals vastgelegd in de AO/IC. De opzet en werking van het treasury-proces wordt jaarlijks getoetst door de Controller De Directeur-bestuurder van RWS waarborgt dat het bij de treasury-activiteiten betrokken personeel voldoende deskundig is en blijft door opleidingseisen te stellen. Voor operationeel risico is de beheers-strategie beheersen Nieuwe producten Nieuwe producten zijn financiële instrumenten of leningsvormen die afwijken van de tot dan toe door RWS gehanteerde instrumenten. Nieuwe producten dienen te voldoen aan de volgende eisen: a. Toegestaan (CFV, WSW en het Ministerie BZK); b. Passend in het risicoprofiel; c. Transparant; d. Begrijpelijk; e. Toegevoegde waarde; f. Liquide markt. Alvorens RWS nieuwe financiële instrumenten of leningsvormen kan gaan gebruiken, dient aan de volgende voorwaarden voldaan te zijn: a. RWS maakt een beschrijving van het nieuwe instrument; b. RWS motiveert de ingebruikname van het nieuwe product, waarin o.a. de voordelen en nadelen ten opzichte van traditionele instrumenten worden beschreven; c. RWS maakt een beschrijving van de risico s van het nieuwe product, waarin minimaal de volgende zaken aan de orde komen: De liquiditeit, c.q. verhandelbaarheid van het nieuwe instrument; De prijsvorming van het nieuwe instrument; De kosten en consequenties voor de administratieve organisatie; Het oordeel van de Controller; Het oordeel van de accountant; Het oordeel van de Treasuryadviseur (extern). d. RWS maakt een beschrijving van het beheer en de administratieve organisatie van het nieuwe product; 10

11 e. Op basis van deze informatie neemt de Directeur-bestuurder een besluit dat ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de RvC; f. Zes maanden na ingebruikname wordt een evaluatie gedaan of het product aan de gestelde eisen voldoet. Indien het product niet aan de gestelde eisen voldoet, zullen terstond maatregelen genomen worden om wel aan de gestelde eisen te voldoen, en indien dit niet mogelijk is zal het afsluiten van dit instrument of leningsvorm stopgezet worden. 11

12 3. Financieringen 3.1 Algemeen Onder financieren wordt verstaan het voor langere termijn aantrekken van gelden bij derden. Hierbij geldt een minimale looptijd van twee jaar. 3.2 Geborgde financieringen Definitie Geborgde financiering is financiering onder garantie van het WSW ten behoeve van borgbare activiteiten óf onder garantie van een gemeente. Een actueel overzicht van borgbare activiteiten is beschikbaar op de website van het WSW ( Doelstellingen a. RWS streeft naar bedrijfsfinanciering, wat inhoudt dat financiering wordt afgestemd op de totale financieringsbehoefte; b. De jaarlijkse rentekosten zullen zoveel mogelijk stabiel zijn. c. Realisatie van zo laag mogelijke financieringskosten tegen acceptabele risico s zoals beschreven in hoofdstuk 2; d. De leningenportefeuille moet voldoende flexibel zijn om adequaat in te kunnen spelen op wijzigingen in de financieringsbehoefte. Randvoorwaarden a. De financieringsbehoefte wordt in het Treasury Jaarplan vastgelegd. De berekening vindt plaats op basis van de Meerjaren Begroting en de daaruit voortvloeiende liquiditeitsprognoses met een planningshorizon van minimaal het lopende jaar plus negen jaar; b. De opbouw van de huidige leningenportefeuille en de meerjarige kasstroomprognoses zijn bepalend voor het aantrekken van leningen. De keuze van modaliteiten (looptijd, hoofdsomverloop en rentebetalingen en -conversies) van financiering zijn passend binnen de risico s die RWS wenst te lopen; c. RWS kiest primair voor interne financiering, waardoor een beroep op externe financieringsbronnen geminimaliseerd wordt en daarmee de financieringskosten beperkt. Interne middelen moeten worden aangewend volgens het Eigen Middelen beleid van het WSW; d. Er worden geen leningen aangetrokken met een storting die meer dan drie jaar in de toekomst ligt; e. Er worden geen leningen aangetrokken met als doel beleggen (zie ook paragraaf 4.2); f. De coupondata dienen zoveel mogelijk over de maanden van het jaar verspreid te liggen. Hierdoor wordt het liquiditeitenbeheer geoptimaliseerd; g. Het totaal vreemd vermogen per ultimo vorig boekjaar is kleiner dan 50% van de WOZwaarde van al het bezit; h. Het schuldrestant van WSW-geborgde leningen per ultimo vorig boekjaar is kleiner dan 40% van de WOZ-waarde van het bij het WSW ingezette onderpand, conform Eigen Middelen beleid WSW; i. De aflossingsfictie dient binnen uiterlijk 5 (prognose)jaren gemiddeld minimaal 2% te zijn. j. Bij nieuwe financieringen voldoet RWS aan het gedifferentieerd rentemaximum dat maandelijks door het WSW wordt herijkt; k. Toezichtbelemmerende bepalingen in contracten, die betrekking hebben op het CFV(of de instantie die diens taak uitvoert) en/of het ministerie van BZK, worden niet geaccepteerd; 12

13 3.3 Niet-geborgde financieringen Definitie Niet-geborgde financiering is commerciële of niet-daeb financiering, welke niet geborgd wordt door het WSW of een andere partij. RWS voldoet aan de vereisten van het WSW om gebruik te mogen maken van het Eigen Middelen beleid van het WSW. De financiering van niet-daeb activiteiten mag te allen tijde de ongestoorde voortgang van de kernactiviteiten niet in de weg staan. Toezicht belemmerende bepalingen worden niet in de leningencontracten opgenomen. Niet-DAEB activiteiten worden commercieel gefinancierd (zonder borging van het WSW) voor zover dit niet mogelijk is, c.q. toegestaan uit interne kasstromen en wettelijk toegestane interne financiering van de DAEB activiteiten. Een definitieve investeringsbeslissing in niet-daeb activiteiten kan pas genomen worden nadat sluitende afspraken gemaakt zijn over de financiering. Investeringsbeslissingen in niet-daeb, het verstrekken of verkrijgen van garanties en het verstrekken van financiering aan dochtermaatschappijen en/of verbindingen is onderworpen aan de goedkeuring door de RvC. In het besluit tot het aangaan van commerciële financieringen zullen contractuele voorwaarden van de geldgever, waaronder ratio s, zekerheidsstellingen en convenanten, duidelijk vermeld staan.. Voor het financieren van dochtermaatschappijen en verbindingen gelden de volgende uitgangspunten: a. vermogen wordt slechts verstrekt tegen marktconforme condities; b. garantiestellingen worden tegen marktconforme condities verstrekt; c. financieringen aan de dochtermaatschappijen en/of verbindingen mogen de financierbaarheid van RWS niet aantasten. Het verstrekken van garanties door RWS wordt beschouwd als het verstrekken van financieringen en dient hetzelfde besluitvormingsproces te ondergaan. Bij het verkrijgen van garanties wordt de kredietwaardigheid van de garantiegever beoordeeld. Indien de tegenpartij niet voldoet aan de kredietbeoordelingscriteria zoals beschreven in paragraaf 2.4, wordt de garantie verstrekt door een derde partij, veelal een financiële instelling, die wel aan de criteria voldoet. 13

14 4. Liquiditeitenbeheer & Beleggen 4.1 Definitie Onder liquiditeitenbeheer wordt verstaan het beheer van saldi in rekening-courant, de portefeuille geldmarkttransacties met een looptijd korter dan twee jaar. 4.2 Beleggen RWS zal geen beleggingsactiviteiten ontplooien. Beleggingen zijn onttrekkingen van de beschikbare liquiditeit voor een looptijd langer dan twee jaar met als doel het realiseren van rendement. Deelname aan initiatieven binnen de volkshuisvesting die voldoen aan matchingscriteria van toezichthouders (CFV, BZK) gelden niet als belegging. Deelname dient door de Directeurbestuurder vastgesteld te worden en door de RvC te zijn goedgekeurd. 4.3 Doelstellingen Het optimaliseren van financiële geldstromen tussen RWS, financiële tegenpartijen en verbindingen van RWS. Het minimaliseren van de kosten van het betalingsverkeer. Het voorkomen van fraude en vergissingen bij het betalingsverkeer en het beheer van liquiditeiten. Het zeker stellen van de beschikbaarheid van middelen om verplichtingen tijdig na te komen. Het realiseren van een hoger rendement dan wel lagere kosten met inachtneming van de geformuleerde randvoorwaarden. 4.4 Betalingsverkeer RWS heeft te allen tijde inzicht in de verwachte inkomsten en uitgaven voor de eerstvolgende twaalf maanden, de beschikbare ruimte op de rekening-courant faciliteit, de kasgeldfaciliteit en de opnameruimte op roll-over leningen met variabele hoofdsom. De kostenstructuur van het betalingsverkeer dient steeds inzichtelijk te zijn. Bankrekeningen mogen alleen geopend of gesloten worden na goedkeuring van de Directeurbestuurder. Het betalingsverkeer wordt gestroomlijnd door rekeningen die aangehouden worden bij een daartoe aangewezen Huisbank(en). De rekeningen maken deel uit van een saldo- en rentecompensatieregeling per bank. De bankprocuratie voor het betalingsverkeer is geregeld in een interne procuratieregeling. Kastransacties worden tot een minimum beperkt. Kasbetalingen zijn in principe niet toegestaan maar incidentele gevallen worden geaccepteerd. 4.5 Saldo- en liquiditeitenbeheer De richtlijnen ter beheersing van de liquiditeitsrisico s en kredietrisico zijn in de respectievelijke hoofdstukken, en gelden hier onverkort. 14

15 Besluiten in het saldo- en liquiditeitenbeheer worden genomen op basis van een liquiditeitsplanning met een minimale horizon van twaalf maanden, die minimaal viermaal per jaar geactualiseerd wordt. RWS mag in het lopende kalenderjaar maximaal 7 ½% van de omvang van de materiële vaste activa (gewaardeerd tegen bedrijfswaarde) aan kortgeldfaciliteiten hebben volgens de meest recente jaarrekening. Onder een kort geld (faciliteit) wordt verstaan: het kunnen aantrekken van vreemd vermogen met een looptijd korter dan twee jaar. Geldmarkttransacties worden alleen afgesloten indien dit zinvol is in relatie tot de daarmee gemoeide directe en indirecte kosten. Geldmarkttransacties dienen een aantoonbare meeropbrengst te hebben ten opzichte van geen transactie. Beschikbare middelen worden primair binnen de eigen organisatie aangewend. Aanwending van middelen van buiten de eigen organisatie is het gevolg van een mismatch tussen inkomende en uitgaande geldstromen. Uitzettingen in het kader van liquiditeitenbeheer zijn toegestaan in de vorm van: a. Rekening-courant; b. Onderhandse leningen met een resterende looptijd van maximaal twee jaar rentevast; c. Deposito s met een maximale looptijd van twee jaar rentevast; d. Roll-over leningen met of zonder variabele hoofdsom inclusief mutaties op kredietvormen met een variabele hoofdsom; e. Spaarrekening bij een financiële instelling met voldoende kredietwaardigheid; f. Rentedragende spaar- en beleggingsproducten met hoofdsomgarantie met een maximale looptijd van twee jaar rentevast. Opnamen in het kader van liquiditeitenbeheer zijn toegestaan in de vorm van: a. Rekening-courant; b. Kasgeldleningen; c. Roll-over leningen met of zonder variabele hoofdsom, inclusief mutaties op kredietvormen met variabele hoofdsom; d. Spaarrekening bij een financiële instelling; e. Geborgde en ongeborgde leningen. 15

16 5. Relatiebeheer 5.1 Uitgangspunten RWS beoogt het realiseren van gunstige, c.q. marktconforme condities voor het afnemen van financiële diensten en hiervoor gelden de volgende uitgangspunten: 5.2 Huisbank De Huisbank wordt beschouwd als een strategische partner. De volgende eisen worden aan de huisbank gesteld: a. vestiging in Nederland en onder toezicht staat van De Nederlandsche Bank en AFM; b. een minimale lange termijn kredietrating van A3/A- toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde kredietbeoordeling bureaus (Moody s Investors Service, Standard & Poor s Ratings Services of Fitch Ratings); c. marktconforme tarieven (betalingsverkeer, credit- en debetrente); d. het beschikbaar stellen van rekening-courant kredietfaciliteit. De bankrelatie met de Huisbank en de condities waaronder de rekening-courant faciliteit wordt aangehouden, alsmede de daarbij gehanteerde transactietarieven, worden tenminste één keer per vijf jaar beoordeeld op marktconformiteit. Jaarlijks vindt er met de Huisbank een evaluatie plaats van de dienstverlening door de bank. Mocht hierover twijfel bestaan, dan wordt bij minimaal twee andere banken offertes aangevraagd. Mocht er aanleiding zijn om de keuze van de huisbankier te heroverwegen, dan wordt een voorstel hiervoor ingediend bij de Directeur-bestuurder, waarbij in ieder geval bij minimaal een andere bank offerte wordt aangevraagd, waarna inzicht gegeven wordt in de gevolgen voor de AO/IC en de kostenstructuur. Het aangaan en wijzigen van de Huisbank wordt door de Directeur-bestuurder besloten. 5.3 Financiële tegenpartijen RWS onderhoudt uitsluitend contact met financiële instellingen (kredietinstellingen, beleggingsinstellingen, effecteninstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen), die onder Nederlands of anderszins EU-toezicht vallen, zoals een Europese Centrale Bank, De Nederlandsche Bank en/of de Verzekeringskamer. 5.4 Gebruik brokers, bemiddelaars Brokers of bemiddelaars zijn tussenpersonen die bemiddelen tussen twee partijen in het tot stand brengen van financiële contracten, waarvoor zij na het afsluiten van de transactie worden vergoed middels een bemiddelingsprovisie. Het gebruik van brokers/bemiddelaars is toegestaan onder de volgende voorwaarde: a. Zij dienen geregistreerd te staan bij de Autoriteit Financiële Markten, en daarvan een vergunning als makelaar te hebben ontvangen, en/of onder toezicht te staan van een Europese centrale bank; b. In de besluitvorming gebruik te maken van een bemiddelaar worden de totale kosten, inclusief de bemiddelingsprovisie, meegenomen; c. De maximale provisie bedraagt 0,05% over de looptijd en hoofdsom van de lening; d. Indien de provisie meer bedraagt dan 0,05%, dan besluit de Directeur-bestuurder en wordt goedkeuring gevraagd aan de RvC; e. Een separate provisienota wordt direct aan de crediteurenadministratie van RWS gestuurd. 16

17 6. Derivaten 6.1 Definitie Derivaten zijn afgeleide financiële instrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van een onderliggend goed, waarbij op een zeker moment een recht op, of een verplichting tot een periodieke betaling ontstaat of kan ontstaan over een afgesproken nominale waarde. 6.2 Uitgangspunten Voor lopende en nieuw af te sluiten Derivaten gelden de Beleidsregels derivaten. Derivaten vóór 1 oktober 2012 afgesloten zijn rechtmatig, mits er geen toezicht belemmerende bepalingen in de contracten zijn opgenomen. Vanaf 1 oktober 2012 mogen slechts Payer Swaps en Caps afgesloten worden onder strikte voorwaarden van de Beleidsregels. Basisrenteleningen vóór 1 december 2012 afgesloten zijn rechtmatig, mits er geen toezicht belemmerende bepalingen in de contracten zijn opgenomen. Basisrenteleningen ná 1 december 2012 afgesloten dienen te voldoen aan de Beleidsregels. Voor basisrenteleningen behoeft geen Liquiditeitsbuffer aangehouden te worden. Vanaf 1 september 2013 mogen Basisrenteleningen slechts afgesloten worden voor specifieke situaties onder strikte voorwaarden én na voorafgaande toestemming van CFV en WSW. Het verkopen van financiële derivaten anders dan het sluiten van derivatenposities is niet toegestaan. Derivaten mogen alleen afgesloten worden in combinatie met onderliggende roll-over leningen. Open posities in Derivaten zijn niet toegestaan. RWS beschikt over en onderhoudt voldoende kennis over derivaten. RWS beschikt over beheersingsstructuren en administratieve systemen, die de risico s van financiële derivaten monitoren en beheersen. 6.3 Richtlijnen Caps en Payer Swaps mogen alleen gebruikt worden om opwaartse renterisico s op bestaande roll-over leningen af te dekken. De looptijd van Caps en Payer Swaps mag niet langer zijn dan de looptijd van de onderliggende roll-over lening, waarbij de Payer Swap nooit langer mag lopen dan het lopende jaar plus 9 jaar. RWS past het model Kostprijshedge-accounting toe, zoals opgenomen in de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, Richtlijn 290, Financiële Instrumenten. Derivatentransacties worden verantwoord volgens de voorschriften behorend bij dit model: a. Documentatie van de hedge-relatie vindt plaats op basis van documentatie per individuele hedge-relatie; b. Documentatie beschrijft bij aanvang: hoe de hedge-relatie past in de doelstellingen van risicobeheer; de hedge-strategie; de verwachting aangaande de effectiviteit van de hedge-relatie; het in de hedge-relatie betrokken afdekkingsinstrument en de afgedekte positie. c. Aan het einde van ieder boekjaar wordt de effectiviteit van de hedge beoordeeld door het vergelijken van de kritische kenmerken van het afdekkingsinstrument en de afgedekte positie. 17

18 Tegenpartijen voldoen aan de in 2.4 genoemde voorwaarden en richtlijnen. Alvorens een derivatentransactie met een bepaalde bank af te sluiten: a. zullen de wederzijdse verplichtingen die daaruit voortkomen, vastgelegd worden in een speciaal daartoe af te sluiten standaard raamovereenkomst, conform bijlage I en II (artikel 5 lid 2 en artikel 6 lid 2) van de Beleidsregels derivaten; b. zal de bank in het kader van de zorgplichtregels van de Wet op het financieel toezicht, RWS als niet-professionele belegger classificeren. Voor derivaten waarvoor tussen de bank en RWS een liquiditeitsverplichting middels een CSA, c.q. marktwaardeverrekening is overeengekomen, dient RWS een liquiditeitsbuffer aan te houden ter grootte van de negatieve marktwaarde bij een rentedaling van 2% minus een afgesproken Threshold. Indien RWS hieraan niet kan voldoen zal dit terstond gemeld worden aan het CFV (of de instantie die diens taak uitvoert) en de RvC. In overleg met het CFV wordt dan een herstelplan opgesteld. Voor derivaten waarvoor tussen de bank en RWS een liquiditeitsverplichting middels Breakclauses is overeengekomen, dient RWS, vanaf één jaar voordat de Breakclause datum vervalt, een liquiditeitsbuffer aan te houden ter grootte van de negatieve marktwaarde bij een rentedaling van 2%. De liquiditeitsverplichtingen: a. RWS voldoet aan de vereisten van het WSW om voor het Eigen Middelen beleid in aanmerking te komen; b. dienen te allen tijde afgedekt te kunnen worden uit beschikbare middelen, zoals rekeningcourant- of bankkrediet of opnameruimte op variabele roll-over leningen, welk gebruik voor dit doel niet expliciet daartoe is uitgesloten. Indien RWS onvoldoende Liquiditeitsbuffer heeft om 1% rentedaling op te vangen, zal RWS geen nieuwe derivatentransacties aangaan. De marktwaardeontwikkeling van de derivatenportefeuille is te allen tijde inzichtelijk. Voor afgesloten, lopende Derivatentransacties wordt viermaal per jaar gerapporteerd in de managementrapportage, waarin minimaal de volgende zaken aan de orde komen: a. De marktwaarde per tegenpartij; b. Het liquiditeitsrisico op basis van twee rentescenario s (1% daling en 2% daling). 18

19 7. Administratieve Organisatie en Interne Controle 7.1 Uitgangspunten Administratieve organisatie en interne controle RWS draagt zorg dat de administratieve organisatie toereikend is om de administratieve verwerking van de aangegane overeenkomsten doelmatig, accuraat en tijdig te verzorgen ten behoeve van te nemen besluiten en maatregelen in het treasury-proces en de bewaking daarvan. RWS draagt zorg dat tijdig betrouwbare informatie aangeleverd kan worden aan de Directeurbestuurder over de lopende risico s. RWS draagt zorg voor een adequate scheiding van taken, functies, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De opzet, het bestaan en werking van de Administratieve Organisatie (AO) en Interne Controle (IC) wordt jaarlijks door de Accountant getoetst. 7.2 Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de functionarissen die een rol spelen in het treasuryproces. Van ieder worden de belangrijkste taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden samengevat. Vervolgens wordt beschreven hoe besluiten (op basis van een transactievoorstel) worden genomen en uitgevoerd en waar een transactievoorstel minimaal aan moet voldoen. Tot slot komt de verantwoording aan bod. Raad van Commissarissen a. Geeft goedkeuring aan het Treasurystatuut en de wijzigingen daarin; b. Geeft goedkeuring aan het jaarlijks op te stellen Treasuryjaarplan en eventuele tussentijdse wijzigingen hierin; c. Geeft goedkeuring aan transactievoorstellen die buiten het bereik van het Treasurystatuut of het Treasuryjaarplan vallen; d. Verleent decharge aan de Directeur-bestuurder over het gevoerde treasury-beleid; e. Houdt toezicht op het gevoerde treasury-beleid en laat zich periodiek informeren over het gevoerde beleid en de doelstellingen in het Treasuryjaarplan, afgezet tegen de resultaten van geëffectueerde transacties en maatregelen; f. Bespreekt jaarlijks met de accountant de controlebevindingen van het treasury-proces. Directeur-bestuurder a. Stelt het Treasurystatuut en eventuele wijzigingen hierin vast; b. Stelt het Treasuryjaarplan en eventuele tussentijdse wijzigingen hierin vast; c. Stelt de werkwijze (processen en procedures) binnen de treasury vast; d. Laat zich periodiek informeren over de treasury-activiteiten; e. Neemt besluiten op grond van schriftelijke transactievoorstellen, die passen binnen het Treasurystatuut en Treasuryjaarplan; f. Legt transactievoorstellen die buiten het bereik van het treasurystatuut of het Treasuryjaarplan vallen, na vaststelling ter goedkeuring voor aan de RvC; g. Verleent decharge aan de bij de uitvoering betrokken medewerkers binnen het treasuryproces; h. Legt jaarlijks verantwoording af aan de RvC. i. Parafeert transactievoorstellen; Controller 19

20 a. Vervult in het treasury-proces een onafhankelijke interne adviesfunctie richting de Directeur-bestuurder; b. Beoordeelt vooraf de effectiviteit van treasury-activiteiten en transacties; c. Controleert de naleving van genomen besluiten en gemaakte afspraken (formele controle); d. Beoordeelt de in het treasury-overleg ingebrachte rapportages en analyses op consistentie en volledigheid; e. Beoordeelt transactievoorstellen op wenselijkheid; f. Monitort kredietbeoordeling van tegenpartijen in financiële contracten en signaleert afwijkingen ten opzichte van het treasurystatuut; g. Ziet toe op de juiste vastlegging van treasury-transacties (intra- en extracomptabel); h. Ziet toe op de juiste verantwoording van treasury-resultaten in de verslaglegging; i. Ziet toe op de naleving van de AO/IC van de treasury-functie; j. Rapporteert over ontwikkelingen in het tegenpartij- en liquiditeitsrisico dat de corporatie loopt op haar financiële contracten; Rapporteert (onafhankelijk) over geconstateerde afwijkingen aan de Directeurbestuurder. Adviseur(s) Strategie, Control (& Treasury) a. Initieert en coördineert de beleidsvoorbereidende informatievoorziening; b. Voert, op basis van vastgelegde procedures, de operationele treasury-activiteiten op het gebied van het liquiditeitenbeheer (< 2 jaar) uit; c. Stelt minimaal één maal per kwartaal de liquiditeitsprognose op; d. Houdt toezicht op de naleving van besluiten en richtlijnen door medewerkers binnen het treasury-proces; e. Brengt direct een voorstel in bij de Directeur-bestuurder, indien de rating van de tegenpartij van een uitzettingen/belegging, een rente-instrument of de huisbank wordt verlaagd tot een niveau lager dan in het treasurystatuut staat opgenomen; f. Rapporteert maandelijks over ontwikkelingen in het tegenpartij- en liquiditeitsrisico dat de corporatie loopt op haar financiële contracten; g. Legt per kwartaal verantwoording af over de uitvoering van het treasury-beleid aan de Directeur-bestuurder; h. Vertegenwoordigt RWS bij banken en de sectorinstituten WSW en CFV (of de instantie die diens taak uitvoert). i. Houdt marktinformatie bij en interpreteert deze; j. Bereidt de bijeenkomsten van de Treasurycommissie voor; k. Is uitsluitend bevoegd te handelen op basis van getekende transactievoorstellen l. Legt verantwoording af aan de Directeur-bestuurder over de uitgevoerde transacties; Afdeling Bedrijfsvoering (onderdeel Financiën) a. Legt iedere treasury-transactie vast in de (financiële) administratie. Tevens worden verplichtingen als gevolg van het afsluiten van financieringen en/of derivaten in de (financiële) administratie geregistreerd; b. Draagt zorg voor het beheren van debiteuren en crediteuren; c. Legt verantwoording af aan de manager Bedrijfsvoering; d. Draagt zorg voor het juist en volledig administreren van de bezittingen, schulden, rechten, verplichtingen, inkomsten, uitgaven, ontvangsten en betalingen in de verplichtingen en financiële administratie; e. Is verantwoordelijk voor het afhandelen van het contante en girale geldverkeer. 20