TeamvanMeer! CHE STUDIE Engelen Conventstraat 13 - Begijnhof Diest

Transcriptie

1 Sint-Truidersteenweg Hasselt info@teamvanmeer.be CHE STUDIE Engelen Conventstraat 13 - Begijnhof Diest Typologie Breedhuis - enkelhuis (2 traveeën, 1,5 bouwlaag) Kadastrale gegevens Diest, Afdeling 1, Sectie A, 1925e Datering Verbouwd 2de helft 17de eeuw - 18de eeuw 1974 Bescherming Monument (1938) Landschap (1939) Unieke elementen / Bouwaanvragen AROD, nr. 3690, 24/12/1974 Restauratie van 2 woningen door brand verwoest. Korte bouwgeschiedenis De woning in de Engelen Conventstraat 13 bestaat uit twee traveeën en anderhalve bouwlaag onder een zadeldak met daktegels, met een dakkapel aan de straatzijde en een dakvenster aan de tuinzijde. Het huis wordt reeds vermeld bij de telling in 1665 als H. Clemens, een woning met lemen muren en een dak van stro. De woning werd tijdens de tweede helft van de 17de - 18de eeuw verbouwd. Verdere verbouwingen gebeuren in de 20ste eeuw (uit registratiefiche Studiebureau Monumentenzorg -SBMZ-). Het gebouw vormde oorspronkelijk één geheel met nummer 15, maar werd in 1909 in twee woningen opgesplitst. In 1974 werden de twee woningen gerestaureerd, blijkbaar waren deze door een brand verwoest. afb. 1 Voorgevel Engelen Conventstraat 13 1

2 SYNTHESE CHE STUDIE Kenmerkende elementen Bouwlagen 1,5 Traveeën 2 Metselverband kruisverband - halfsteensverband Ankers recht Plint gecementeerd Fries / Dak zadeldak met tegelpannen Kroonlijsten hanggoten in zink Daklichten 2 Buitenschrijnwerk hout Maatregelen beheersplan - aanbouw te verwijderen - bekabeling voorgevel en tuinmuur te verwijderen - houten tuinafsluiting te verwijderen Historisch waardevolle elementen Woning - vensteropeningen en dakkapel voorgevel - historisch waardevolle plafonds - nog te onderzoeken - dakconstructie - nog te onderzoeken Achterbouw - houten spanten (en tussenvloer) - positie schouw Storende elementen - (bijgebouwd eenlaags volume aan de westzijde) - verlaagde plafonds - linoleum vloerbekleding op de verdieping Bouwkundige evaluatie - huidige toestand dak slecht - matig - huidige toestand buitenschil matig - goed - huidige toestand interieur slecht - huidige toestand achterbouw slecht Uit te voeren restauratiewerken Dak - controleren en herstellen van het dakgebinte - plaatselijk vervangen van aangetaste en verweerde delen - vervangen en verankeren van de muurplaat - preventieve en curatieve behandeling houten elementen - plaatsen / vervangen van onderdak - vernieuwen dakbedekking - isoleren van het dak (niet premiegerechtigd) - controleren en herstellen van de dakkapel en het dakvlakraam Buitenschil - behandelen opgaand metselwerk tegen opstijgend vocht - controleren en herstellen van het metsel- en voegwerk - plaatselijk herstellen en opnieuw kaleien van de buitengevels - herstellen cementering plint - vervangen van het buitenschrijnwerk naar bestaand model (houten kader met getrokken monumentenglas) - herstellen raamdorpels Interieur - behandelen muren tegen opstijgend vocht - vernieuwen en isoleren vloer op de gelijkvloerse verdieping (niet premiegerechtigd) - controleren en herstellen vloeren en plafonds - vernieuwen technische installaties cfr. huidige normen (niet premiegerechtigd) Bronnen - Beheersplan Begijnhof Diest; meerjarenplan voor de globale aanpak van het begijnhoflandschap (jan. 2015) opgemaakt door ARAT architecten i.s.m. Studiebureau Monumentenzorg - Registratiefiches Engelen Conventstraat (april 2015) opgemaakt door Studiebureau Monumentenzorg - Verslag van de bouwkundige inspectie (nov. 2005) opgemaakt door Monumentenwacht 2

3 1. FOTOGRAFISCH VERSLAG Kadastermutaties 1909, schets 57: 1925 wordt 1925a Opsplitsing van woonvolume in 2 voorhuisjes. 1925a is huisnummer 13 en beschikt over de tuin en achterbouw. 1925b is huisnummer , schets 13: 1925a wordt 1925c Het perceel wordt achteraan heropgemeten o.w.v. de bouw van de woningen in de Vestenstraat. Aan het gebouw zelf wijzigt niets. 1950, schets 44: 1925c wordt 1925e Opsplitsing van de tuin en het achterhuis zodat huisnummer 15 ook een gedeelte ter beschikking krijgt. Het perceel van huisnummer 13 wordt daardoor kleiner. afb. 4 Kadasterschets 1950 (uit Kadaster Vlaams-Brabant) Historische afbeeldingen Er werden geen historische afbeeldingen teruggevonden. afb. 2 Kadasterschets 1909 (uit Kadaster Vlaams-Brabant) afb. 3 Kadasterschets 1922 (uit Kadaster Vlaams-Brabant) 3

4 Huidige toestand afb. 5 Voorgevel Engelen Conventstraat 13 afb. 7 Achtergevel Engelen Conventstraat 13 afb. 6 Voorgevel Engelen Conventstraat 13 afb. 8 Voorgevel achterbouw Engelen Conventstraat 13 4

5 2. KENMERKENDE ELEMENTEN INTERIEUR / EXTERIEUR Historisch waardevolle elementen exterieur Voorgevel De straatgevel is opgetrokken in baksteenmetselwerk en is wit geschilderd. De plint is gecementeerd en zwart geschilderd. In de linker travee bevindt zich een rechthoekige vensteropening met houten latei en natuurstenen dorpel. Het houten vensterkozijn heeft twee venstervleugels en een tweedelig bovenlicht, allen met roedenverdeling. In de rechter travee bevindt zich de rechthoekige deuropening met houten latei en dorpel in blauwe hardsteen. De deur is een houten opgeklamte deur met geprofileerde houten tussendorpel en vast bovenlicht met roedenverdeling. Vermoedelijk dateert het buitenschrijnwerk van de restauratie in 1974, maar werd mogelijk volgens een historisch voorbeeld vervaardigd. Indien dit vernieuwd wordt, gebeurt dit best volgens de bestaande modellen. In de straatgevel zijn drie muurankers aanwezig, links twee lange rechte en rechts boven de deur een kort recht muuranker. Deze maken deel uit van de historische constructie en moeten bewaard blijven. worden. Gelijkvloers De vloer op het gelijkvloers is geheel vernieuwd, de plafonds zijn verlaagde plafonds uit plaatmateriaal. Mogelijk is hierboven nog de historische plafondconstructie bewaard. Bij een restauratie moeten de verlaagde plafonds voorzichtig verwijderd worden en moeten eventueel bewaarde historische plafonds hersteld worden. Storende elementen interieur - De valse plafonds op de gelijkvloerse verdieping. - De aanbouw tegen de achtergevel. Bij het eventuele verwijderen van deze achterbouw moet onderzocht worden of er nog onderdelen van vroegere venster- of deuromlijstingen bewaard zijn. Deze moeten bewaard en indien nodig hersteld worden. Achtergevel De achtergevel wordt geheel door de aanbouw overdekt en is op dit moment niet zichtbaar. Storende elementen - Aanbouw achtergevel Bij het eventuele verwijderen van deze achterbouw moet onderzocht worden of er nog onderdelen van vroegere venster- of deuromlijstingen bewaard zijn. Deze moeten bewaard en indien nodig hersteld worden. Na afbraak van de aanbouw moet de achtergevel gekaleid worden zodat deze visueel een geheel vormt. Historisch waardevolle elementen interieur Algemeen Het interieur van deze woning is grotendeels vernieuwd. Dit heeft vermoedelijk met aanpassingen bij de splitsing van het gebouw te maken en met de restauratie na een brand in Door de splitsing is het ook niet duidelijk hoe de oorspronkelijke interieurindeling was en of deze nog bewaard is. Vooraleer er grote veranderingswerken worden uitgevoerd moet dit verder onderzocht worden, ook in relatie met het interieur van woning nummer 15. Verdieping Op de verdieping zijn op dit moment geen historisch waardevolle elementen zichtbaar. Mogelijk zijn deze wel achter de muurbekleding of boven het huidige plafond bewaard. Dit moet na ontmanteling verder onderzocht 5

6 afb. 9 Historisch waardevolle elementen gelijkvloerse verdieping: achterbouw met historische schouw en spantconstructies. afb. 11 Storende elementen gelijkvloerse verdieping: gelijkvloerse aanbouw en valse plafonds. afb. 10 Historisch waardevolle elementen verdieping: / afb. 12 Storende elementen gelijkvloerse verdieping: balatum vloerbekleding 6

7 afb Inkomhal afb Gelijkvloerse uitbreiding met keuken en badkamer te verwijderen afb. 15 Voorkamer afb. 16 Schouw afb Verdieping afb Gelijkvloerse uitbreiding met keuken en badkamer te verwijderen 7

8 afb. 23 Voorgevel achterbouw afb. 26 Detail buitenschrijnwerk achterbouw afb. 24 Interieur achterbouw met historisch waardevolle schouw afb. 25 Spanten achterbouw met telmerken 8

9 2. BOUWKUNDIGE EVALUATIE Bouwkundige evaluatie van het dak Dakbedekking Algemeen Het dak van de woning is bekleed met een recent type van tegelpannen. Verspreid over het hele dakvlak komen verschillende uitgeschoven of gebroken tegelpannen voor. Bovendien schilferen de oppervlaktelagen van de tegelpannen af, tekenen zich sporen van vocht af en komt mosgroei voor. Voor een recent dak is dit een slechte situatie. Specifiek vastgestelde gebreken Het dakvlak van de westelijke aanbouw verkeert in matige staat. Verschillende tegelpannen liggen los of zijn opgewaaid en / of uitgeschoven. Aansluitingen, dakkapellen en dakdoorbrekingen Algemeen De aansluitingen met de dakbedekking van de woning op de Engelen Conventstraat 15 bevinden zich algemeen in matige tot redelijke staat. De nokpannen en hun onderlinge cementering zijn goed. De aansluiting tussen de westelijke aanbouw en de noordelijke muur werd met loden slabben uitgevoerd. Deze zijn keurig aangebracht. Ook de aansluiting van het westelijke dakvlak van het woonhuis met het opgaand metselwerk van de woning op de Engelen Conventstraat 11 is uitgevoerd met cementering en verkeert in redelijke staat. De dakkapel in het oostelijke dakvlak bevindt zich structureel in redelijke staat en is bekleed met tegelpannen en nokstukken in gebakken aarde. De loden kraallijst in aansluiting met de houten boeiplaat is goed. De wangen van de dakkapel zijn bekleed met natuurleien. Het kleine dakraam in het westelijke dakvlak is uitgevoerd in polyester en bevindt zich in relatief goede staat. De aansluitingen van het dakraam met de tegelpannen zijn uitgevoerd met loden slabben, dewelke op hun plaats liggen. Verschillende tegelpannen t.h.v. de aansluiting met het dakraam zijn echter opgewaaid en / of uitgeschoven. De schouw op het oostelijk dakvlak verkeert in matige staat. Aan de bovenzijde komt mosgroei voor en, in aansluiting met de pannen, komt het voegwerk los. De gecementeerde aansluiting tussen de pannen en de schouw is wel nog goed. De ladderhaken zijn goed, maar zijn niet genormeerd. Specifiek vastgestelde gebreken De genagelde natuurleien van de dakkapel komen plaatselijk los. Het buitenschrijnwerk van de dakkapel bevindt zich in matige en plaatselijk slechte staat. De houten dorpel in aansluiting tussen het raam en de tegelpannen is ernstig ingerot en op het hout komt mosgroei voor. Afwatering De zinken hanggoten en afvoerbuizen van het woonhuis zijn in goede staat, maar vertonen lichte sporen van verwering. afb. 27 Dakkapel voorgevel Dakconstructie Door de afwerking van de zolderkamer is de houten dakconstructie oncontroleerbaar. Gezien de bedenkelijke staat van de dakbedekking en het vochtig klimaat in de zolderkamer bestaat de kans dat delen van de constructie aangetast zijn door vochtinfiltraties en houtaantastende insecten. Het is aangewezen de binnenafwerking te verwijderen zodat de houten dakconstructie gecontroleerd en waar nodig hersteld kan worden. De dakconstructie van de westelijke aanbouw is net als deze van het hoofdvolume niet controleerbaar. Bouwkundige evaluatie van de gevels afb. 28 Dakvlakraam achtergevel Baksteenmetselwerk Door de afwerkingslagen is het baksteenmetselwerk slechts deels oncontroleerbaar. Voor zover waarneembaar zijn er geen aanwijzingen van ernstige structurele problemen. In de westelijke gevel (achtergevel) zijn t.h.v. de plint sporen van vocht waarneembaar. Plaatselijk schilferen enkele stenen af en zit het voegwerk los. Natuursteen - Blauwe hardsteen De dorpel van de deur verkeert in goede staat. De dorpel van het raam in de oostelijke gevel (voorgevel) is gebarsten. Afwerklagen De plint van de voorgevel is gecementeerd. De cementering bevindt zich in redelijke staat. Verspreid over de hele afwerklaag komt beperkte scheurvorming voor. Het schilderwerk verkeert in matige staat. Plaatselijk vertoont het schilderwerk lichte sporen van vervuiling. De zwart geschilderde plint van de westelijke aanbouw vertoont sporen van verwering door vocht- en vorstschade. 9

10 Muurankers De muurankers bevinden zich in goede staat. Buitenschrijnwerk De toestand van het buitenschrijnwerk is redelijk. Het schilderwerk op de ramen en deuren is licht verweerd. Vooral op de liggende delen is het schilderwerk schraal aan het worden. De gebakken cementtegels, gebruikt als dorpels onder de westelijke ramen, zijn in slechte staat. Verschillende tegels liggen los of zijn afgebroken. Ook het onderlinge voegwerk komt los of is uitgevallen. Beglazing Het buitenschrijnwerk is voorzien van enkelvoudige, ongekleurde beglazing waardoor er zich gemakkelijk condensvorming op voordoet. De beglazing bevindt zich over het algemeen in goede staat. Wel is de stopverf op de liggende delen, aansluitend met de beglazing, gebarsten, plaatselijk losgekomen of verdwenen. vastgesteld. Het met kartontegels beklede plafond bevindt zich in goede staat. Fundering De funderingen zijn oncontroleerbaar. Op het eerste zicht en gezien de staat van de muren kan verondersteld worden dat er zich geen structurele gebreken voordoen. Binnenschrijnwerk De deuren zijn van recente datum en verkeren in relatief goede staat. De deur tussen de keuken en de gang klemt. Binnentrappen De trap naar de verdieping is in goede staat. Technische installaties Zowel de verwarmings-, als de elektrische installatie voldoen niet aan de huidige normen en dienen vernieuwd te worden. Bouwkundige evaluatie van het interieur Structuur- en vaste interieurelementen Eerste verdieping - wanden Door het plaatmateriaal zijn de wanden structureel oncontroleerbaar. Er zijn op het eerste zicht geen aanwijzingen van ernstige structurele gebreken. - vloeren en zolderingen Door de afwerkingslagen aan de boven- en onderzijde is de houten structuur van de verdiepingsvloer oncontroleerbaar. Het plafond, afgewerkt met houten plaatmateriaal, bevindt zich in redelijke staat. Ter hoogte van de dakkapellen zijn er sporen van vocht waarneembaar. Gelijkvloerse verdieping - wanden Door de afwerkingslagen zijn de wanden gedeeltelijk oncontroleerbaar. Op verschillende plaatsen is het pleisterwerk t.h.v. de vloeren beschadigd door opstijgend vocht. Lokaal komen er schimmels voor en is er ernstige gebruiksschade. De muren van de westelijke aanbouw bevinden zich over het algemeen in redelijke toestand. Wel dient opgemerkt te worden dat er voornamelijk in de buitenmuren sporen van opstijgend vocht zichtbaar zijn. - vloeren en zolderingen De vloeren van de gelijkvloerse ruimten zijn bekleed met cementtegels en bevinden zich, met uitzondering van een lichte vervuiling, in goede staat. Er zijn geen verzakkingen of voor zover waarneembaar geen structurele gebreken 10

11 afb. 29 Detail gelijkvloerse aanbouw, beschadiging en vervuiling plint en raamdorpels afb. 30 Vervuiling en opstijgend vocht woonruimten afb. 31 Detail beschadiging en schimmelvorming binnenmuren 11

12 Bouwkundige evaluatie van de achterbouw Dakbedekking, aansluitingen en dakdoorbrekingen en afwatering De met oude Boomse pannen beklede dakvlakken bevinden zich in redelijk goede staat. De pannen liggen goed op hun plaats. Lokaal zijn er wel enkele pannen waarvan de oppervlaktelagen aan het afschilferen zijn. De nokpannen zijn in goede staat, maar hun onderlinge cementering is gebarsten en uitgevallen. De aansluiting tussen het dak van de achterbouw met de noordelijke muur werd eveneens gecementeerd. Ook deze is gebarsten en / of uitgevallen. De zinken hanggoot en afvoerbuis bevinden zich in slechte staat. De hanggoot is gescheurd en op verschillende plaatsen komen gaten voor. Ook de aansluiting met de afvoerbuis is stuk. - vloeren en zolderingen De houten tussenvloer is in zeer slechte staat. De kinderbalken vertonen oude, maar ernstige sporen van inrottingen en zijn aangetast door houtborende insecten. Bovendien buigen de kinderbalken door. De nog aanwezige rinkellatjes en bepleistering zijn ernstig vervuild en beschadigd. De betonvloer is plaatselijk gescheurd en sterk vervuild. - andere T.h.v. de vloer zijn de stenen van de haard in slechte staat en het geheel vertoont veel schade ten gevolge van opstijgend vocht, zoutuitbloeiingen en eerdere verbouwingen. De houten kroonlijst rondom de schouw is plaatselijk stuk. Dakstructuur De kapconstructie is opgebouwd uit drie eikenhouten spanten. Structureel zitten de spanten goed in elkaar. Ook de gordingen en kepers liggen op hun plaats. De muurplaten kantelen t.h.v. beide gevels in lichte mate naar buiten. Plaatselijk komen in alle structuren vermoedelijk niet actieve aantastingen van houtborende insecten voor. Baksteenmetselwerk Alleen de oostelijke gevel is controleerbaar. Het muurwerk bevindt zich in redelijke staat. Plaatselijk komt het voegwerk los en enkele stenen vertonen sporen van beschadigingen. De onderzijde van de muur, voornamelijk t.h.v. de afvoerpijp, vertoont ernstige sporen van verwering en vochtschade. T.h.v. de kroonlijst worden de bovenste rijen bakstenen door de gekantelde muurplaat naar buiten geduwd. De gevel is voorzien van een kaleilaag. Deze is licht vervuild en komt voornamelijk t.h.v. het maaiveld los. Buitenschrijnwerk Het raam in de oostelijke gevel is oud. Structureel zijn de vaste en opengaande delen nog in redelijke staat. Het schilderwerk begint echter schraal te worden. Bovendien vertonen de liggende delen en de latei sporen van inrottingen. De houten deur vertoont eveneens sporen van verwering en inrottingen. afb. 32 Houten tussenvloer en dakconstructie achterbouw Structuur- en vaste interieurelementen - wanden In de zuidelijke muur komt aan weerszijden van de schouw scheurvorming voor. Aan de westkant is deze scheurvorming vrij ernstig. In de noordelijke muur komt eveneens scheurvorming voor. In het midden van deze muur werden in het verleden reeds herstellingen uitgevoerd. Verspreid over alle muren komen t.h.v. de vloer ernstige sporen van vocht en zoutuitbloeiingen voor. In deze zone zijn verschillende stenen verweerd en beschadigd. afb. 33 Detail beschadigingen rinkellatten en pleisterwerk houten tussenvloer 12

13 3. BIJLAGEN Bijlage 1 Gevelplannen schaal 1:100 opgemaakt door ARAT achitecten Bijlage 2 Gronplannen en snedes schaal 1:100 opgemaakt door studiebureau Geomodus 13

14

15 Bijlage 1 Engelen Conventstraat 13 Voorgevel Engelen Conventstraat 13 Achtergevel Engelen Conventstraat 13 Voorgevel achterbouw 15

16 A pl pl Bijlage 2 A B B nr: 15 nr: Engelen Conventstraat 13 Grondplan 16

17 A A B pl B nr: 15 nr: Engelen Conventstraat 13 Verdiepingsplan Engelen Conventstraat 13 Snede B-B 17

18 Engelen Conventstraat 13 Snede A-A 18