Calamiteitenplan 2014 waterschap Hollandse Delta

Transcriptie

1 Calamiteitenplan 2014 waterschap Hollandse Delta Bezoekadres: Postadres: Handelsweg 100 Postbus DC Ridderkerk 2980 GC Ridderkerk Telefoonnummer (T) Fax nummer (T) adres (E) Website (W) Voor meldingen van wateroverlast, watertekort of waterverontreiniging is waterschap Hollandse Delta 24 uur per dag bereikbaar via: Waterschapsloket (T)

2 Processtappen 1. Ontwikkelen Ontwerp Calamiteitenplan WSHD 2014 en toelichten/afstemmen met interne/externe stakeholders door beleidsadviseur calamiteitenzorg 2. Vaststellen Ontwerp Calamiteitenplan WSHD 2014 door stuurgroep calamiteitenzorg WSHD 3. Vaststellen Ontwerp Calamiteitenplan WSHD 2014 door Directieraad WSHD 4. Vaststellen Ontwerp Calamiteitenplan WSHD 2014 door college van Dijkgraaf en Heemraden WSHD 5. Verzoek om zienswijzen op Ontwerp Calamiteitenplan WSHD 2014 uit te brengen aan - besturen van veiligheidsregio s VRR en VRZHZ - burgemeester en wethouders van inliggende gemeenten - omliggende waterschappen - Rijkswaterstaat - provincie Zuid-Holland - Inspectie Leefomgeving en Transport door afdelingshoofd BJ/beleidsadviseur calamiteitenzorg 6. Beoordelen ingekomen zienswijzen, en op grond hiervan een aangepast Calamiteitenplan WDHD 2014 opleveren door afdelingshoofd BJ/beleidsadviseur calamiteitenzorg 7. Vaststellen definitief Calamiteitenplan WSHD 2014 door college van dijkgraaf en heemraden WSHD door de Verenigde Vergadering WSHD 8. Toezenden definitief Calamiteitenplan WSHD 2014 aan - besturen van veiligheidsregio s VRR en VRZHZ; - burgemeester en wethouders van inliggende gemeenten - omliggende waterschappen; - Rijkswaterstaat - provincie Zuid-Holland; - Inspectie Leefomgeving en Transport door afdelingshoofd BJ/beleidsadviseur calamiteitenzorg Planning COLOFON In opdracht van: waterschap Hollandse Delta Samensteller: Vaststelling: Status: beleidsadviseur calamiteitenzorg, drs. C.A. Robbemont vastgesteld door Dijkgraaf en Heemraden/Verenigde Vergadering. definitief Versie: 2.0 Datum: 25 september

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Leeswijzer 1.2 Definities van incident, calamiteit, ramp en crisis 1.3 Doel van het plan 1.4 Afbakening van het plan 1.5 Relatie met andere plannen 2 Missie en visie van waterschap Hollandse Delta Missie 2.2 Visie 2.3 Integraal veiligheidsbeleid waterschap Hollandse Delta 3 Taken en beheergebied van waterschap Hollandse Delta Gebiedsbeschrijving 3.2 Beheertaken 4 Wettelijk kader Calamiteitenplan en bevoegdheden Wettelijk kader preparatiefase 4.2 Wettelijk kader responsfase 4.3 Afstemming over maatregelen en bevoegdheden 5 Risicoprofiel Organisatiebehoefte 5.2 Risicoanalyse 5.3 Risicodiagram 5.4 Calamiteitenbestrijdingsplannen en supplementen 5.5 Overzicht risicobeheersing en crisisbeheersing Hollandse Delta 6 Alarmeren en opschalen Melden en alarmeren 6.2 Opschalen van de calamiteitenorganisatie 6.3 Afschalen van de calamiteitenorganisatie 6.4 Regionale opschaling algemene bestuurlijke kolom 6.5 Landelijke opschaling waterkolom bij watercrises 7 Calamiteitenorganisatie Uitgangspunten 7.2 Mensen 7.3 Middelen 7.4 Structuur 7.5 Mandaten Continuïteit 8 Informatiemanagement Ontwikkeling informatiemanagement 8.2 Implementatie Netcentrisch Werken 3

4 9 Risico- en Crisiscommunicatie Risicocommunicatie 9.2 Crisiscommunicatie 10 Nafase Psychosociale nazorg 10.2 Schadeafhandeling 10.3 Evaluatie 10.4 Herstel en wederopbouw 11 Netwerkpartners Externe netwerkpartners 11.2 Afstemmen met de algemene keten 11.3 Relatie met convenanten en plannen 11.4 Relevante netwerkpartners in de functionele keten 11.5 Relevante netwerkpartners in de algemene keten 11.6 Overige relevante netwerkpartners 11.7 Bijstand van de netwerkpartners 12 Borging kwaliteit calamiteitenorganisatie Deskundige en goed opgeleide medewerkers 12.2 Beleidscyclus 12.3 Plancyclus 12.4 Goede samenwerking met crisispartners 12.5 Beheer en inrichting van de calamiteitenorganisatie Lijst van afkortingen 77 4

5 1 Inleiding Het calamiteitenplan van waterschap Hollandse Delta (WSHD) beschrijft het optreden van het waterschap bij calamiteiten die gerelateerd zijn aan de beheertaken en die zich voordoen in het beheergebied van het waterschap. De Waterwet (2009) verwacht van waterbeheerders waterschappen en Rijkswaterstaat doeltreffend optreden bij gevaar voor waterstaatswerken. Daarvoor moeten waterbeheerders (periodiek) oefeningen houden in het doeltreffend optreden bij gevaar, en voor alle waterstaatswerken in hun beheer een calamiteitenplan vaststellen. Onder waterstaatswerk wordt verstaan: oppervlaktewaterlichaam, bergingsgebied, waterkering of ondersteunend kunstwerk. Onder gevaar wordt verstaan: omstandigheden waaronder de goede staat van een of meer waterstaatswerken onmiddellijk en ernstig in het ongerede is, of in het ongerede dreigt te raken. Het calamiteitenplan bevat tenminste: a. een overzicht van de soorten calamiteiten die zich in de watersystemen of onderdelen daarvan kunnen voordoen, waaronder een inventarisatie van de daarmee gepaard gaande risico s; b. een overzicht van te nemen maatregelen die voortkomen uit de voor de betreffende watersystemen geldende overstromingsrisicobeheerplannen, en het beschikbare materieel benodigd om de onderscheidene calamiteiten het hoofd te bieden; c. een overzicht van de diensten, instanties en organisaties die bij gevaar kunnen worden ingeschakeld; d. een beschrijving van het moment en de wijze van het door de beheerder informeren van burgemeester en wethouders van de gemeenten waarbinnen de watersystemen of onderdelen daarvan zijn gelegen; e. een schema met betrekking tot de calamiteitenorganisatie van de beheerder; f. een meld- en alarmeringsprocedure; g. een overzicht waaruit blijkt op welke wijze de beheerder de kwaliteit van de calamiteitenorganisatie waarborgt. Onder watersysteem wordt verstaan: samenhangend geheel van een of meer oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsgebieden, waterkeringen en ondersteunende kunstwerken. In het calamiteitenplan moet de afstemming op regionale crisisplannen van veiligheidsregio s en voor het waterbeheer van belang zijnde rampbestrijdingsplannen worden gewaarborgd. Het ontwerp van het Calamiteitenplan wordt daarvoor in elk geval voor commentaar gezonden aan de besturen van veiligheidsregio s en colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten waarbinnen de waterstaatswerken zijn gelegen. 5

6 1.1 Leeswijzer Het calamiteitenplan is het basisdocument van het Calamiteiten Zorg Systeem (CZS), waarbinnen alle activiteiten van waterschap Hollandse Delta gericht op een goede voorbereiding, uitvoering, evaluatie en bijstelling van calamiteitenbestrijding plaatsvinden. CALAMITEITENPLAN - Beleidskader - Organisatieplan CALAMITEITENBESTRIJDINGSPLANNEN - CBP Waterkeringen - CBP Watersystemen - CBP Zuiveren INCIDENTBESTRIJDINGSPLANNEN - IBP Vaarwegen -IBP Wegen BEDRIJFSCONTINUÏTEITSPLANNEN SUPPLEMENTEN - Netwerkoverzicht - Alarmeringslijsten - Werkwijze calamiteitenorganisatie - Overzicht Personeel - Overzicht Middelen - Opleidings- en Oefenprogramma - Juridisch supplement - Evaluaties en situatierapportages Aangezien elke calamiteit weer anders is, bevat het calamiteitenplan geen draaiboek waarin van het begin tot het eind staat beschreven wat moet gebeuren bij de bestrijding van een calamiteit. Uiteindelijk is de feitelijke bestrijding van calamiteiten gebaseerd op gezond verstand van de betrokken medewerkers en een effectieve samenwerking met anderen. De organisatiestructuur beschreven in het calamiteitenplan geeft duidelijkheid over de wijze van interne en externe coördinatie en afstemming met anderen tijdens calamiteiten. Aanvullend op het calamiteitenplan zijn voor de verschillende soorten calamiteiten die door het waterschap zijn voorzien calamiteitenbestrijdingsplannen opgesteld. Wanneer deze calamiteiten optreden is niet te voorzien. De calamiteitenorganisatie kan ook worden ingesteld bij ernstige verstoring van de bedrijfscontinuïteit ten gevolge van ongeplande personeelsuitval, ongeplande uitval van vitale infrastructuur, of ongeplande uitval van centrale en decentrale werk- en vergaderlocaties van het waterschap. De calamiteitenbestrijdingsplannen bevatten scenario s van mogelijke calamiteiten die zich kunnen voordoen bij waterstaatswerken en maatregelen die daarbij overwogen moeten worden. Hiervan kan gebruik gemaakt worden tijdens de bestrijding van specifieke calamiteiten. De calamiteitenbestrijdingsplannen worden periodiek op basis van risicoanalyses geactualiseerd of herzien. 6

7 Naast de interne organisatie wordt in het calamiteitenplan ook aandacht besteed aan de samenwerking en afstemming met externe organisaties. Bij een calamiteit zijn naast het waterschap meestal andere organisaties actief en betrokken, zoals gemeenten, hulpverleningsdiensten, veiligheidsregio s, andere waterbeheerders, externe adviseurs, aannemers en diverse soorten media. Voor deze externe organisaties biedt het calamiteitenplan inzicht in de wijze waarop het waterschap omgaat met calamiteiten. Uit oefeningen en de feitelijke bestrijding van calamiteiten komen leerpunten naar voren voor verdere verbetering van de calamiteitenorganisatie. Het calamiteitenplan is dus nooit af, maar een levend document. Actualisering en herziening Het calamiteitenplan wordt jaarlijks geactualiseerd door de stuurgroep calamiteitenzorg. Herziening vindt eens in de vier jaar plaats of eerder als daartoe vanwege interne of externe ontwikkelingen of evaluaties aanleiding is. 1.2 Definities van incident, calamiteit, ramp en crisis Incident Een incident wordt door waterschap Hollandse Delta gedefinieerd als: een klein voorval dat de beheertaken van het waterschap raakt, doch met beperkte inzet van mensen en middelen in normale bedrijfsvoering is te herstellen. Calamiteit Calamiteiten worden door waterschap Hollandse Delta gedefinieerd als: omstandigheden, waarin de veiligheid van waterstaatswerken in gevaar is, of dreigt te komen met mogelijk zodanig ernstige gevolgen voor waterkeringen, watersystemen, wegen, vaarwegen en/of rioolwaterzuiveringen, rioolgemalen en riooltransportleidingen dat het noodzakelijk kan zijn af te wijken van het bestuurlijk vastgestelde beleid, of beslissingen te nemen waarin het vastgestelde beleid niet voorziet. Indien waterschap Hollandse Delta de instandhouding van de waterstaatswerken in zijn beheer (mogelijk) niet (alleen) meer kan garanderen dan is sprake van een calamiteit. Bij calamiteitenbestrijding gaat het om de inzet van mensen, middelen, werkwijzen en communicatie in bijzondere omstandigheden. Deze gebeurtenissen hebben veelal de volgende kenmerken: - grote maatschappelijke consequenties kunnen op het spel staan; - er is doorgaans grote belangstelling van de media; - een (goede) samenwerking met andere overheden en instellingen is voorwaarde voor een effectieve bestrijding van de calamiteit; - er zijn vaak (hoge) kosten waarin de begroting slechts beperkt voorziet. Genoemde kenmerken impliceren niet dat meteen van een crisis of ramp wordt gesproken. De dijkgraaf (voorzitter) van het waterschap is bij gevaar voor waterstaatswerken (namens het dagelijks bestuur van het waterschap) bevoegd, zolang de ontstane situatie zulks noodzakelijk maakt, de maatregelen te treffen die hij nodig oordeelt, zo nodig in afwijking van wettelijke voorschriften, met dien verstande dat hij geen maatregelen treft die in strijd zijn met de Grondwet of internationaalrechtelijke verplichtingen. 7

8 Ramp Onder ramp wordt verstaan: een zwaar ongeval of andere gebeurtenis waarbij het leven en de gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. Rampenbestrijding is: het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of het bestuur van een veiligheidsregio treft met het oog op een ramp, het voorkomen van een ramp, en het beperken van de gevolgen van een ramp. Crisis Onder crisis wordt verstaan: een situatie waarin een vitaal belang van de samenleving is aangetast, of dreigt te worden aangetast. Crisisbeheersing is: het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de voorbereidingen daarop, dat het gemeentebestuur of het bestuur van een veiligheidsregio in een crisis treft ter handhaving van de openbare orde, indien van toepassing in samenhang met de maatregelen en voorzieningen die op basis van een bij of krachtens enige andere wet toegekende bevoegdheid ter zake van een crisis worden getroffen. Indien een calamiteit wordt bestempeld als een ramp of zwaar ongeval geldt een andere bevoegdhedenstructuur en is het waterschap, als functioneel gezag voor wat betreft het beheer van waterstaatswerken, ondergeschikt aan de bevelen die door het algemeen gezag, de burgemeester of de voorzitter van de veiligheidsregio, in het kader van openbare orde en veiligheid worden gegeven. De voorzitter (dijkgraaf) van elk direct betrokken waterschap wordt door de voorzitter van de veiligheidsregio uitgenodigd deel uit te maken van het regionaal beleidsteam, als dat door hem bijeengeroepen wordt bij ramp of crisis met waterstaatkundige oorzaken of gevolgen. incident calamiteit ramp crisis 8

9 De calamiteitenorganisatie van het waterschap Hollandse Delta is voorbereid op het bestrijden van de volgende typen calamiteiten (scenario s) en incidenten: 1. (dreigende) overstroming en/of bezwijken van waterkeringen; 2. (dreigende) wateroverlast; 3. (dreigend) watertekort; 4. (dreigende) waterverontreiniging (ernstige verslechtering van de waterkwaliteit); 5. (dreigende) ernstige verstoring van rioolwaterzuiveringsprocessen. 6. incidenten op wegen in beheer van het waterschap; 7. incidenten op vaarwegen in beheer van het waterschap. In de scenario s zoals beschreven in de calamiteitenbestrijdingsplannen en incidentbestrijdingsplannen staat nader aangegeven welke specifieke acties (maatregelen) het waterschap kan uitvoeren bij het voordoen van een bepaald type calamiteit. Waterschap Hollandse Delta actualiseert de calamiteitenbestrijdingsplannen en incidentbestrijdingsplannen periodiek op basis van risicoanalyses, oefeningen en evaluaties. Daarnaast is bij waterschap Hollandse Delta planvorming op het gebied van bedrijfscontinuïteitsmanagement ontwikkeld. Deze planvorming is geïntegreerd in het Calamiteiten Zorg Systeem (CZS). Overzicht planvorming calamiteitenzorg waterschap Hollandse Delta Vastgesteld door/op datum Calamiteitenplan (2014) DenH d.d. 19 augustus 2014 VV d.d. 25 september 2014 Crisiscommunicatieplan (2007) DenH d.d. 19 juni 2007 Crisiscommunicatieplan (2014) DenH d.d. 21 oktober 2014 Calamiteitenbestrijdingsplan Waterkeringen (2014) DenH d.d. 16 september 2014 Calamiteitenbestrijdingsplan Watersysteem (2014) DenH d.d. 16 september 2014 Calamiteitenbestrijdingsplan Zuiveren (2014) DenH d.d. 21 oktober 2014 Incidentbestrijdingsplan Vaarwegen (2014) DenH d.d. 6 mei 2014 Incidentbestrijdingsplan Wegen (2014) DenH d.d. 25 maart 2014 Draaiboek uitbraak Pandemie (2009) SGCZ d.d. 31 augustus 2009 Continuïteitsplan uitval elektriciteit en DR d.d. 17 oktober 2012 ICT-verbindingen (2012) DR d.d. 27 maart 2013 VV = Verenigde Vergadering, DenH = Dijkgraaf en Heemraden, DR = Directieraad, SGCZ = Stuurgroep calamiteitenzorg Het bestuur van het waterschap stelt vast hoe en in welke mate de eigen organisatie voorbereid moet zijn op calamiteiten en rampen die zich op het gebied van zijn taken en in zijn beheersgebied kunnen voordoen. Daarvoor is inzicht nodig in de omvang en effecten van die (taak gerelateerde) calamiteiten. Om ook andere overheden en instanties gelegenheid tot voorbereiding te geven, wordt kennis daarvan met hen gedeeld. Die kennis kan dan worden benut voor risicobeheersing en crisisbeheersing binnen de algemeen bestuurlijke keten. 9

10 1.3 Doel van het calamiteitenplan Het belangrijkste doel van dit plan is structuur bieden aan de eigen calamiteitenorganisatie, zowel tijdens de voorbereiding op calamiteiten (preparatie), tijdens de bestrijding van calamiteiten (repressie), als na de bestrijding van calamiteiten (nafase). Het calamiteitenplan is het basisdocument dat invulling geeft aan het Calamiteiten Zorg Systeem. Het is daarmee van belang voor alle medewerkers en vrijwilligers die betrokken kunnen raken bij de voorbereiding op en daadwerkelijke bestrijding van calamiteiten. Elke calamiteit is per definitie anders. Het calamiteitenplan en de daarbij behorende calamiteitenbestrijdingsplannen en supplementen moeten dan ook niet gezien worden als uitputtende regelingen, waarin alle mogelijke situaties en risico s zijn afgedekt. Uiteindelijk is de feitelijke bestrijding van calamiteiten gebaseerd op gezond verstand van betrokken medewerkers en vrijwilligers, hun kennis en expertise en effectieve samenwerking met andere publieke en private organisaties. Het calamiteitenplan beschrijft de wijze waarop de voorbereiding en uitvoering van calamiteitenbestrijding bij waterschap Hollandse Delta is vormgegeven en de wijze waarop de benodigde kwaliteit wordt geborgd. Het calamiteitenplan vormt daarmee het beleids- en operationele kader voor de voorbereiding op en bestrijding van incidenten en calamiteiten. 1.4 Afbakening van het calamiteitenplan Het beleid rond waterveiligheid komt tot uitdrukking in de verschillende schakels van de veiligheidsketen (pro actie, preventie, preparatie, respons en nazorg) en meerlaags veiligheid (veiligheidsnormering, ruimtelijke inrichting, en voorbereiding en uitvoering van rampenbeheersing). Pro-actie Nazorg Preventie Respons Preparatie 10

11 1.5 Relatie met andere plannen Voor een adequate bestrijding van calamiteiten is samenwerking met andere private en publieke organisaties de zogenaamde netwerkpartners een vereiste. Hiervoor is het noodzakelijk dat plannen, procedures en dergelijke op elkaar zijn afgestemd. Voorliggend calamiteitenplan is dan ook in overleg met de netwerkpartners opgesteld. Het calamiteitenplan staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een landelijke en regionale planstructuur. Schaal Functionele keten Algemene Keten Landelijk Handboek Crisisbeheersing (2010) Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing (DCC) ministerie IenM Landelijk Draaiboek Hoogwater en Overstromingen (2010) * Landelijke Coördinatiecommissie Overstromingsdreiging (LCO) Landelijk Draaiboek Watertekort en Droogte (2009) * Landelijke Coördinatiecommissie Watertekort (LCW) en Regionale Droogte Overleggen (RDO s) Landelijk Draaiboek Milieuverontreiniging Water * Landelijke Coördinatiecommissie Milieuverontreiniging Water (LCM) Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming (2013) Nationaal Responsplan Hoogwater en Overstromingen (2008) Landelijk Operationeel Plan Evacuatie Water (2010) Handboek Bijstand LOCC (2010) Catalogus Civiel-Militaire Samenwerking (2007) Calamiteitenplan Rail (2010) Nationaal Meetplan voor metingen in water bij nucleaire incidenten (2010) Provinciaal Provinciaal Draaiboek Water (2006) Provinciaal Coördinatieplan (2007) Provinciaal Crisisplan (2013) Regionaal Lokaal Calamiteitenplan - waterschap Hollandse Delta - andere waterschappen en regionale diensten van Rijkswaterstaat Calamiteitenbestrijdingsplannen - Waterkeringen - Watersystemen - Zuiveren Incidentbestrijdingsplannen - Wegen - Vaarwegen Draaiboeken Aanvalsplannen Hoogwaterbestrijdingsplan Dordrecht Aanvalsplan Wateroverlast Zwijndrechtse Waard (2007) Calamiteitenplan Kijfhoek (2012) Werkafspraken Indirecte Lozingen met DCMR en OZHZ (2013) Regionaal Crisisplan VRR en VRZHZ Rampbestrijdingsplannen Incidentbestrijdingsplannen - Hoogwater en Overstromingen - Extreem Weer - Incidenten op het water - Natuurbranden - Stroomuitval (Basis) Informatie Kaarten Incidentbestrijdingsplan Deltawateren Inzetprotocol Volkerak-Zoommeer Calamiteitenregeling HSL-Zuid Calamiteitenregeling Betuweroute Hoogwaterbestrijdingsplannen Rotterdam, Dordrecht, HI-Ambacht en Zwijndrecht Operationeel Veiligheidsplan spoor Overkapping Barendrecht (2007) Incidenten Plannen Rioleringen Korendijk, Oud-Beijerland, Spijkenisse, Strijen en Zwijndrecht 11

12 2 Missie en visie van waterschap Hollandse Delta 2.1 Missie De missie van het waterschap Hollandse Delta luidt: "Waterschap Hollandse Delta beschermt de Zuid-Hollandse eilanden tegen wateroverlast, beheert het oppervlaktewater en de wegen en levert een actieve bijdrage aan de ruimtelijke invulling van zijn gebied. Het richt zich daarbij, samen met anderen, op veilig en duurzaam wonen, werken en recreëren voor burgers, bedrijven en andere gebruikers. Waterschap Hollandse Delta is toonaangevend in de uitvoering van zijn taak, stelt zich ten dienst van zijn omgeving en is een goed en aantrekkelijk werkgever." Van deze missie kan de volgende doelstelling voor de (calamiteiten)organisatie van het waterschap Hollandse Delta worden afgeleid: het bieden van veiligheid. "Bescherming tegen wateroverlast behoort tot het wezen van een waterschap. Burgers en bedrijven kunnen er dan ook op vertrouwen dat het waterschap deze taak zeer serieus neemt en dat het er alles aan doet om hen de vereiste veiligheid te bieden." Waterschap Hollandse Delta biedt bescherming tegen wateroverlast, tegen watertekort (de gevolgen van extreme droogte), tegen (dreigende) ernstige verslechtering van de waterkwaliteit, en is voorbereid op calamiteitenbestrijding op of aan waterkeringen, watersystemen, rioolwaterzuiveringen. Het bieden van veiligheid voor de ingezetenen (burgers, bedrijven en instellingen) in het beheersgebied ziet het waterschap Hollandse Delta als kerntaak van zijn (calamiteiten)organisatie! 2.2 Visie Naast preparatie, ook pro-actie en preventie Veiligheid wordt niet alleen geboden door het in stand houden van een goede calamiteitenorganisatie, inclusief de dijkbewakingsorganisatie en de mensen en middelen (materiaal en materieel) die daarvoor nodig zijn, maar vooral ook door een goed proactief en preventief onderhoud van de objecten (waterkeringen, watersystemen, wegen en rioolwaterzuiveringsinstallaties) in beheer bij het waterschap aangevuld met een goede vergunningverlening en handhaving, met andere woorden een kwalitatief goede bedrijfsvoering, c.q. taakuitvoering. De veiligheidsketen Het bieden van veiligheid vraagt om kwaliteit van bedrijfsprocessen die kunnen worden ondergebracht in de zogeheten veiligheidsketen ( pro-actie preventie preparatie repressie nazorg/evaluatie ) die gesloten moet zijn om een goed resultaat te kunnen bereiken. 12

13 Het Calamiteitenzorgsysteem heeft in dit kader betrekking op de preparatiefase: de voorbereiding op de bestrijding van calamiteiten door gestructureerde planvorming en het periodiek opleiden en oefenen van functionarissen die in de calamiteitenorganisatie een taak hebben (de koude situatie). Repressie heeft betrekking op het feitelijk optreden van de calamiteitenorganisatie bij alarmering en opschaling (de warme situatie). Risicoanalyse, operationele prestaties en risicocommunicatie Uit risicoanalyses voor de te onderscheiden beheerobjecten van het waterschap wordt afgeleid tot op welk niveau het waterschap zich moet voorbereiden op mogelijke calamiteiten in zijn beheersgebied, en welke operationele prestaties (inzet van personeel en materieel) daarbij van het waterschap verwacht mogen worden. De gewenste operationele prestaties kunnen echter op gespannen voet staan met de maatschappelijke aanvaardbaarheid van investeringen in personeel, materiaal en materieel voor de calamiteitenorganisatie. Bestuurlijk moet daarom vastgesteld worden tot op welk niveau in de calamiteitenorganisatie van het waterschap wordt geïnvesteerd. Naar burgers, bedrijven en instellingen moet aansluitend communicatie over de restrisico s plaatsvinden. Calamiteitenzorgsysteem Door implementatie van het Calamiteiten Zorg Systeem (CZS) wordt: - de calamiteitenorganisatie van het waterschap ingebed in de normale organisatiestructuur en taakuitoefening van het waterschap, hierdoor wordt dagelijkse kennis en kunde van personeel ook benut in de calamiteitenorganisatie; - naast planvorming en voorbereiding ook structureel aandacht besteed aan het opleiden en oefenen van (sleutel)functionarissen in de calamiteitenorganisatie, zodat men voorbereid is op zijn taken; - effectieve en efficiënte inzet van personeel en materieel van het waterschap bij calamiteiten bevordert; - een structurele waakzaamheid, bereikbaarheid en beschikbaarheid van het waterschap geborgd, wat bijdraagt aan het tijdig signaleren van weers- en terreinomstandigheden die aanleiding kunnen geven tot calamiteitenbestrijding. Voortdurend verbeteren van kwaliteit Calamiteitenorganisatie en Calamiteitenplan en bijbehorende calamiteitenbestrijdingsplannen en supplementen worden periodiek bijgesteld en geactualiseerd naar aanleiding van: - de uitkomsten van evaluaties van incident- en calamiteitenbestrijding; - de uitkomsten van evaluaties van opleidingen, trainingen en oefeningen van de calamiteitenorganisatie; - relevante interne en externe ontwikkelingen. 13

14 Veilig "Het resultaat van het werk is dat de Zuid-Hollandse eilanden voor iedereen waterveilig zijn. Schoon water, voldoende water, veilige wegen en bescherming tegen de kracht van hoog water zijn primaire levensbehoeften. Het voorzien in deze levensbehoeften creëert bestaansen leefmogelijkheden voor mensen, dieren en planten. Daarom is het zo belangrijk dat het waterschap de calamiteitenorganisatie goed op orde heeft." Als het waterschap zijn beheer van waterschapsobjecten goed op orde heeft en hierbij proactief en preventief optreedt, wordt de kans op het voordoen van calamiteiten kleiner. Een goed beheer van waterschapsobjecten (waterkeringen, watersystemen, wegen en afvalwaterzuiveringsinstallaties) gekoppeld aan pro-actie en preventie (bijvoorbeeld door vergunningverlening en handhaving) kan de kans op het voordoen van calamiteiten in het beheersgebied van het waterschap Hollandse Delta verkleinen. Kwaliteitsbeleid met betrekking tot calamiteitenzorg wordt bij het waterschap Hollandse Delta gerealiseerd door implementatie van het Calamiteitenzorgsysteem (vergelijkbaar met een arbozorgsysteem) van de Unie van Waterschappen. Duurzaam Het gaat er om structurele oplossingen voor problemen te vinden. Waterschap Hollandse Delta pakt problemen pro-actief en integraal aan. Waterschap Hollandse Delta ontwikkelt een integraal veiligheidsbeleid waarbij niet alleen aan preparatie maar ook aan pro-actie, preventie en nazorg aandacht wordt besteed. Samen met anderen "Waterschap Hollandse Delta vindt het belangrijk dat nauw wordt samengewerkt met anderen." Een van de uitgangspunten voor de opbouw van een goede calamiteitenorganisatie is netwerkmanagement. Netwerkmanagement wordt dan ook in hoofdstuk 5 van dit calamiteitenplan als een belangrijk onderdeel van het Calamiteitenzorgsysteem beschreven. Goed werkgever Waterschapswerk is mensenwerk. Hollandse Delta investeert daarom in zijn medewerkers. Door een open cultuur, een transparante manier van werken, goede arbeidsvoorwaarden, een veilige werkomgeving en aandacht voor competenties en persoonlijke ontwikkelingsbehoeften. De bepalingen in de Sectorale Arbeidsvoorwaardenregeling van Waterschappen (SAW) over de inzetbaarheid van waterschapsmedewerkers in bijzondere omstandigheden (bij calamiteiten) worden expliciet bekend gemaakt bij de aanstelling van de medewerkers in het waterschap Hollandse Delta. In het calamiteitenplan zijn de taken van functionarissen in de calamiteitenorganisatie beschreven. Op grond van het Personeelsoverzicht behorend bij het calamiteitenplan worden medewerkers van het waterschap geplaatst in de calamiteitenorganisatie. Deze functionarissen worden structureel opgeleid en geoefend voor hun taken in de calamiteitenorganisatie. 14

15 2.3 Integraal veiligheidsbeleid waterschap Hollandse Delta EXTERNE VEILIGHEID RISICOBEHEERSING/DUURZAAM BEHEER CRISISBEHEERSING/CALAMITEITENZORG VAN WATERKERINGEN, WATERSYSTEMEN, VAARWEGEN, WEGEN EN RIOOLWATERZUIVERINGSINSTALLATIES PRO-ACTIE PREVENTIE PREPARATIE REPRESSIE NAFASE Ruimtelijke ordening Vergunningverlening Planvormen Melden, alarmeren Psychosociale nazorg Ruimte voor de rivier Toezicht & Handhaving Opleiden Op- en afschalen Schadeafhandeling Vasthouden, bergen, afvoeren waterkeringen Trainen Leiding &coördinatie Evalueren Watertoets ontwikkelingsplannen watersystemen Oefenen Uitvoering Herstel/wederopbouw Veiligheidstoets waterkeringen waterketen Informatiemanagement Watersysteemanalyse wegen Risico- Crisis- Waterkansenkaart/ Monitoring waterkwaliteit communicatie communicatie Waterrisicokaart Meten en monitoren van Rationeel wegenbeheer weer-, water- en terreinomstandigheden INTERNE VEILIGHEID KAM (Kwaliteit, Arbeidsomstandigheden en Milieu) Kwaliteitsbeleid Arbeidsomstandighedenbeleid Bedrijfshulpverlening (ontruimings- en evacuatieoefeningen) Bedrijfscontinuïteitsplanning (BCP) - Bedrijfsnoodplannen Duurzaamheidsbeleid Milieuzorg HRM-beleid Goede werkomgeving Individuele ontwikkelings- en ontplooiingsmogelijkheden 15

16 3 Taken en beheergebied van waterschap Hollandse Delta 3.1 Beheertaken Waterschap Hollandse Delta zorgt voor waterkeringen, watersysteembeheer, (vaar)wegenbeheer en rioolwaterzuivering in het gebied van de Zuid-Hollandse eilanden: Goeree-Overflakkee, de Hoeksche Waard, Voorne-Putten, Rozenburg, Pernis, IJsselmonde en het Eiland van Dordrecht. Dit houdt in: beheer en onderhoud van duinen, dijken en boezemkades (waterkeringen); beheer van de hoeveelheid oppervlaktewater (peilbeheer); bewaking van de kwaliteit van het oppervlaktewater; transport en zuivering van afvalwater; beheer en onderhoud van wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom (met uitzondering van provinciale wegen en rijkswegen en het wegenbeheer op het Eiland van Dordrecht); beheer en onderhoud van gereglementeerde vaarwegen en boezemwateren. Het waterschap onderscheidt binnendijkse en buitendijkse gebieden. In de buitendijkse gebieden voert waterschap Hollandse Delta niet alle beheertaken uit. Buitendijkse gebieden worden door waterschap Hollandse Delta niet, of slechts beperkt beschermd tegen hoog water vanuit zee of de rivieren. De gemeenten toetst de aanvaardbaarheid van de aanwezige en de gewenste ruimtelijke inrichting in deze gebieden, en regelt de hoogwaterbestrijding in deze gebieden. De buitendijkse gebieden in de Noord-Bovenpolder in Dordrecht, in de Leenherenpolder in de Hoeksche Waard, in Polder Beningerwaard en Polder Zuidoord in Voorne-Putten, en in de Crezéepolder in IJsselmonde worden beperkt beschermd tegen hoogwater door voorliggende waterkeringen in beheer bij waterschap Hollandse Delta. De stand en kwaliteit van het grondwater vallen sinds 1 januari 2010 onder de verantwoordelijkheid van verschillende overheden. Het beheer over de grondwaterstand berust voor het stedelijk gebied bij de gemeente en voor ondiep grondwater en kleine wateronttrekkingen buiten de bebouwde kom bij het waterschap. De provincie is verantwoordelijk voor grote onttrekkingen en koude- en warmteopslagsystemen. Het beheer van de grondwaterkwaliteit ligt volgens de Wet Bodembescherming bij de provincie. 16

17 3.2 Gebiedsbeschrijving Het beheergebied van waterschap Hollandse Delta op de Zuid-Hollandse Eilanden is circa hectare groot. Enkele kengetallen over het beheersgebied: - Aantal gemeenten 18 - Aantal inwoners Dijken en duinen 787 kilometer - Peilgebieden Oppervlaktewatergemalen Rioolwaterzuiveringsinrichtingen 22 - Rioolgemalen 65 - Rioolpersleiding 180 kilometer - Wegen kilometer - Fietspaden 224 kilometer Het Rijk, i.c. de minister van Infrastructuur en Milieu is politiek eindverantwoordelijk voor een goede waterstaatszorg in Nederland. Rijkswaterstaat is de beheerder van het hoofdwatersysteem, de rivieren en meren die de Zuid-Hollandse eilanden omgeven, van de stormvloedkeringen die de Zuid-Hollandse eilanden beschermen tegen overstroming, van de primaire waterkringen en dammen die de Zuid-Hollandse eilanden verbinden, is beheerder van de rijksvaarwegen (rivieren) en beheerder van rijkswegen. Verder voert het rijk i.c. ministerie van IenM sinds 2013 rechtstreeks toezicht uit op het beheer van primaire waterkeringen door het waterschap. Het nautisch beheer in het Rotterdamse havengebied is door Rijkswaterstaat Zuid-Holland belegd bij het Havenbedrijf Rotterdam N.V. Divisie Havenmeester. 17

18 De provincie is verantwoordelijk voor de waterstaatkundige organisatie op regionaal niveau. Tevens is zij verantwoordelijk voor grondwateronttrekkingen van meer dan m3 per jaar. Ook het in stand houden van meetnetten en het grondwaterregister is een taak voor de provincie. Tenslotte is de provincie beheerder van provinciale wegen en een aantal provinciale vaarwegen. De veiligheidsregio is een gebied waarin door verscheidene besturen en diensten wordt samengewerkt bij taken op het terrein van rampenbeheersing en crisisbeheersing: bevolkingzorg, brandweerzorg, geneeskundige zorg, politiezorg, water- en scheepvaartzorg en handhaving van de openbare orde en veiligheid. Het beheergebied van waterschap Hollandse Delta is gelegen in de veiligheidsregio s Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid. Gemeenten beheren gemeentelijke wegen voornamelijk binnen de bebouwde kom, beheren havens, verzorgen de inzameling en (deels) het transport van rioolwater, en regelen hoogwaterbestrijding in buitendijkse gebieden. De inzameling van afvalwater door middel van het beheer en onderhoud van rioleringssystemen in stedelijk en landelijk gebied is een taak van de gemeenten in het beheersgebied van het waterschap. De gemeente is ten tijde van een (dreigende) ramp of crisis verantwoordelijk voor de bevolkingszorg. Hieronder valt de uitvoering van de volgende processen: Communicatie, Publieke zorg, Omgevingszorg, Informatie en Ondersteuning. Drinkwaterbedrijven verzorgen de drinkwatervoorziening en nooddrinkwatervoorziening in het beheergebied van het waterschap. 18

19 4 Wettelijk kader calamiteitenbestrijding en bevoegdheden In dit hoofdstuk worden de (wettelijke) taken en bevoegdheden van het waterschap in het kader van calamiteitenbestrijding beschreven. 4.1 Wettelijk kader preparatiefase In de preparatiefase zijn twee hoofdtaken te onderscheiden: * Informeren * Prepareren De wettelijke grondslagen van de preparatiefase zijn in artikel 5.29 van de Waterwet en artikel 5.3 van het Waterbesluit vastgelegd. Informeren Verzorgen van informatievoorziening aan overheden, instanties en particulieren die daarvoor in aanmerking komen, komt tot stand door: - overleg over het ontwerp van het calamiteitenplan met rijk, provincies, veiligheidsregio s, gemeenten en andere waterbeheerders; - het informeren van betrokken overheden, instanties en particulieren over de waterstaatkundige risico s; - deelnemen aan gemeentelijke en regionale crisisteams. Prepareren Onder preparatie worden alle voorbereidende activiteiten verstaan die noodzakelijk zijn om in geval van een calamiteit doeltreffend te kunnen optreden, zoals: - het vaststellen van een Calamiteitenplan; - het onderhoud van noodvoorzieningen; - het aanhouden van strategische voorraden; - het aanschaffen van specifiek materieel; - opleiden, trainen en oefenen; - overleg met partners in crisisbeheersing; - verzamelen en verspreiden van kennis over relevante risico s. Naast kwaliteitszorg voor de eigen organisatie is ook bekendheid met en afstemming op de operationele (basis)plannen van derden van belang. 19

20 Eisen Calamiteitenplan Een Calamiteitenplan bevat ten minste: a. een overzicht van de soorten calamiteiten die zich in de watersystemen of onderdelen daarvan kunnen voordoen, waaronder een inventarisatie van de daarmee gepaard gaande risico s; b. een overzicht van te nemen maatregelen die voortkomen uit de voor de betreffende watersystemen geldende overstromingsrisicobeheerplannen, en het beschikbare materieel benodigd om de onderscheidene calamiteiten het hoofd te bieden; c. een overzicht van de diensten, instanties en organisaties die bij gevaar kunnen worden ingeschakeld; d. een beschrijving van het moment en de wijze van het door de beheerder informeren van burgemeester en wethouders van de gemeenten waarbinnen de watersystemen of onderdelen daarvan zijn gelegen; e. een schema met betrekking tot de calamiteitenorganisatie van de beheerder; f. een meld- en alarmeringsprocedure; g. een overzicht waaruit blijkt op welke wijze de beheerder de kwaliteit van de calamiteitenorganisatie waarborgt. 4.2 Wettelijk kader responsfase De bevoegdheden van het waterschap in relatie met de algemeen bestuurlijke kolom. De wettelijke grondslagen van de responsfase zijn in artikel 5.30 van de Waterwet, artikel 96 van de Waterschapswet, en de artikelen 7, 39 en 50 van de Wet veiligheidsregio s vastgelegd. De algemeen bestuurlijke kolom omvat de overheidshulpdiensten (brandweer, politie, ambulancediensten en geneeskundige hulpverlening) en de coördinerend instanties hiervoor van gemeenten, veiligheidsregio s, provincie en ministerie van Veiligheid en Justitie. De functionele waterkolom is verantwoordelijk voor het aanpakken van de dreiging. De functionele kolom wordt gevormd door de waterschappen, Rijkswaterstaat en andere onderdelen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu die bij de bestrijding van een waterstaatkundige dreiging betrokken zijn. Een belangrijke voorwaarde voor de effectiviteit van calamiteitenbestrijding, crisisbeheersing en rampenbestrijding is een efficiënte en effectieve samenwerking tussen de algemeen bestuurlijke kolom en de functionele waterkolom. 20

21 Bestuurlijke netwerkkaart 3 Oppervlaktewater en waterkering 21

22 Bevoegdheden waterschappen Noodbevoegdheden Wanneer bij gevaar voor waterstaatswerken opgetreden moet worden, heeft de dijkgraaf van waterschap Hollandse Delta verregaande (nood)bevoegdheden om die maatregelen te treffen die hij noodzakelijk vindt. Onder gevaar voor waterstaatswerken verstaat artikel 5.28 Waterwet: omstandigheden waardoor de goede staat van één of meer waterstaatswerken onmiddellijk en ernstig in het ongerede is of dreigt te geraken. Aandachtspunten zijn als volgt. * De maatregelen mogen in strijd zijn met wettelijke voorschriften, maar ze mogen niet in strijd zijn met de grondwet of internationaalrechtelijke verplichtingen. * De noodbevoegdheden zijn alleen van toepassing op waterstaatswerken en taken waarvoor het waterschap verantwoordelijk is. * Het bestuur en gedeputeerde staten dienen zo snel als mogelijk op de hoogte te worden gesteld van het gebruik van de noodbevoegdheden. * De noodbevoegdheden zijn vastgelegd in artikel 5.30 van de Waterwet en artikel 96 van de Waterschapswet. * Daarnaast zijn artikel 73 Onteigeningswet en artikel 3 van de Wrakkenwet van belang. De Onteigeningswet regelt dat onroerende zaken in bezit mogen worden genomen voor het winnen van bodemmaterialen voor de aanleg, het herstel en de versterking van waterkeringen. De Wrakkenwet regelt dat alle gezonken of gestrande vaartuigen en andere voorwerpen direct mogen worden verwijderd door het waterschap. * In de Waterwet zijn onder andere de Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (WVO) en een deel van de Wet bodembescherming (voor wat betreft de waterbodem) opgegaan. Aanwijzing door Commissaris van de Koning of minister De burgemeester of voorzitter van een veiligheidsregio kan, in geval van een ramp, eventueel specifieke maatregelen (of juist het nalaten daarvan) opleggen aan het waterschap. De provincie gedeputeerde staten - en het rijk minister van Infrastructuur en Milieu oefenen toezicht uit op het optreden bij gevaar door waterschappen. Indien Gedeputeerde Staten en bij spoed de Commissaris van de Koning of de minister van Infrastructuur en Milieu vinden dat het waterschap niet adequaat optreedt bij calamiteiten, dan kunnen zij het waterschap een aanwijzing ten aanzien van het door het waterschap te voeren beleid geven. Bevoegdheden algemeen bestuurlijke kolom De burgemeester of de voorzitter van de veiligheidsregio, in geval van een ramp of crises van meer dan plaatselijke betekenis, is belast met het opperbevel in geval van een ramp of ernstige vrees voor het ontstaan daarvan. Dit opperbevel strekt zich ook uit over niet-gemeentelijke diensten en bestuursorganen (waaronder waterschappen). 22

23 Samenloop bevoegdheden burgemeester/voorzitter veiligheidsregio dijkgraaf Er kan sprake zijn van samenloop van bevoegdheden van de burgemeester/voorzitter veiligheidsregio (openbare orde en veiligheid) en de beheerder van een waterstaatswerk (dijkgraaf en/of hoofd ingenieur directeur Rijkswaterstaat ) in geval van een ramp of crisis met meer dan plaatselijke betekenis. Bij een ramp Degenen die aan de bestrijding van een ramp deelnemen staan onder het bevel van de burgemeester of voorzitter van de veiligheidsregio. Dit betekent dat: * de burgemeester of voorzitter van de veiligheidsregio het beleid bepaalt van de rampenbestrijding in overleg met betrokken diensten en bestuursorganen; * de burgemeester daarbij rekening houdt met de wettelijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden van anderen; * de voorzitter van de veiligheidsregio daarbij ook bovenregionaal kan afstemmen met de voorzitters van andere veiligheidsregio s; * de burgemeester of voorzitter van de veiligheidsregio in het uiterste geval bindende aanwijzingen kan geven aan de dijkgraaf; * de dijkgraaf de inzet van de eigen bevoegdheden moet afstemmen met de burgemeester; * als de burgemeester een aanwijzing aan de dijkgraaf geeft, de dijkgraaf verplicht is de eigen bevoegdheden conform die aanwijzing te hanteren; * de burgemeester niet in de plaats kan treden van de dijkgraaf van het waterschap. Bij een calamiteit, niet zijnde een ramp Daarnaast is het denkbaar dat er sprake zal zijn van een situatie van gevaar in de zin van de Waterwet, die nog niet is te kwalificeren als een ramp (of ernstige vrees daarvoor) in de zin van de Wet veiligheidsregio s. Het waterschap beschikt dan over eigenstandige bevoegdheden. Bevoegdheden van de burgemeester of voorzitter van de veiligheidsregio zijn dan nog niet aan de orde. Geschillen Een geschil tussen burgemeester/voorzitter van de veiligheidsregio en dijkgraaf over de toepassing van wederzijdse bevoegdheden dient te worden voorgelegd aan de Commissaris van de Koning en aan de minister van Infrastructuur en Milieu. 4.3 Afstemming over maatregelen en bevoegdheden Operationele invulling liaisons/vertegenwoordigers De operationele afstemming tussen de functionele waterstaatskolom en de algemeen bestuurlijke kolom kan het beste plaatsvinden door samen te werken in de volgende te onderscheiden coördinatiefasen. * Operationeel niveau: ambtelijke vertegenwoordiging van het waterschap in Commando Plaats Incident (CoPI) bij afkondiging van GRIP-1 door de veiligheidsregio. * Tactisch niveau: ambtelijke vertegenwoordiging van het waterschap in het Regionaal Operationeel Team (ROT) bij afkondiging van GRIP-2 door de veiligheidsregio. * Strategisch niveau: bestuurlijke vertegenwoordiging van het waterschap in het Gemeentelijk Beleidsteam(GBT) of Regionaal Beleidsteam (RBT) bij afkondiging van GRIP-3 of GRIP-4 door de veiligheidsregio. 23

24 Bestuurlijke afstemming Wanneer een maatregelen meerdere veiligheidsregio s overstijgt of wanneer om andere redenen een waterbeheerder niet alleen over een maatregelen kan beslissen, is hierover afstemming nodig. Afstemming tussen waterschappen en Rijkswaterstaat vindt plaats tussen dijkgraaf en Hoofd Ingenieur Directeur (HID). De HID stemt indien nodig verder af met de Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat. Een dijkgraaf kan worden uitgenodigd voor de Coördinatiegroep van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, waarin de Directeur-Generaals van Rijkswaterstaat zitting hebben. Voorzitter van de Coördinatiegroep is de meest betrokken Directeur-Generaal. Landelijke afstemming bij (verwachte) overschrijding van landelijke alarmeringspeilen voor hoogwater In 2010 is het Landelijk Draaiboek Hoogwater en Overstromingen (LDHO) vastgesteld. Het LDHO beschrijft de landelijke opschaling binnen de waterkolom (waterschappen, ministerie van Infrastructuur en Milieu en provincies) bij een (dreigende) overstroming met bovenregionale effecten, dat wil zeggen een overstroming waarvan de effecten zich uitstrekken over het (beheer)gebied van meerdere waterschappen, veiligheidsregio s, provincies en/of regionale diensten van Rijkswaterstaat. Het coördinatieplan beschrijft de taken en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen in de waterkolom ten aanzien van deze bovenregionale effecten. Het gaat daarbij vooral om de landelijke coördinatie van de informatievoorziening gericht op een eenduidig landelijk beeld van de waterstaatkundige toestand, en de afstemming van eventuele maatregelen met bovenregionale effecten. De landelijke coördinatie van de informatievoorziening dient voor een goede samenwerking tussen de betrokken actoren en voor de ondersteuning van de besluitvorming door bestuurders ten aanzien van eventuele maatregelen. Als er kans bestaat dat landelijke alarmeringspeilen voor hoogwater in het hoofdsysteem (zee, meren en rivieren) worden bereikt of overschreden, wordt op grond van het LDHO de Landelijke Coördinatiecommissie Overstromingsdreiging (LCO) ingesteld. Wanneer de LCO actief is worden situatierapporten van waterschap Hollandse Delta, als deze vanwege een overstromingsdreiging in het beheergebied van Hollandse Delta gemaakt worden, ook naar de LCO gezonden. Problemen met primaire en regionale waterkeringen die tot regio-overstijgende crisissituaties kunnen leiden worden door het waterschap direct aan de LCO gemeld. De calamiteitencoördinatoren fungeren als contactpersonen van waterschap Hollandse Delta voor de LCO. Waterschap Hollandse Delta geeft voor veiligheidsregio s duiding aan de interpretatie van het landelijk waterbeeld van de LCO. In het kader van de (mogelijke) opschaling van veiligheidsregio s bij (dreigende) overstromingen kan bestuurlijke afstemming van waterschap Hollandse Delta met andere waterbeheerders (Rijkswaterstaat en andere waterschappen) plaatsvinden. In Dijkring 14, 15 en 44 is hierover een convenant met bijbehorend coördinatieplan afgesloten. Waterschap Hollandse Delta rapporteert rechtstreeks aan de LCO en geeft voor de veiligheidsregio s Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid duiding aan het regionaal waterbeeld in het beheergebied van waterschap Hollandse Delta. 24

25 Landelijke en regionale samenwerking bij droogte In 2009 is het Landelijk Draaiboek Watertekort en droogte vastgesteld. Zodra de rivierafvoeren bij de grens van de Rijn (bij Lobith) en de Maas (bij Maastricht Sint Pieter) onder een bepaalde waarde komen óf er bovenregionale watertekortproblemen ontstaan zonder dat aan de eerste twee criteria wordt voldaan, wordt op grond van het LDW de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) bijeengeroepen. De LCW maakt bij watertekorten een verdeling van het beschikbare rijkswater onder sectoren die daarvan afhankelijk zijn. Voorbeelden van deze sectoren zijn de land- en tuinbouwsector, de scheepvaartsector en natuurbeheer. De LCW kijkt naar de hoeveelheid water per sector, maar ook naar de juiste waterkwaliteit voor de bestemming ervan. Elke sector heeft immers zijn eigen wensen voor het water. Zo wil de landbouwsector graag water met een niet te hoge zoutconcentratie en willen elektriciteitsproducenten water dat niet te warm is. De LCW heeft formeel geen besluitvormende rol, maar geeft advies aan de directeur-generaal van Rijkswaterstaat. De directeur-generaal besluit bij beperkte watertekorten of hij de adviezen overneemt en uitvoert. Als de situatie kritischer wordt kan de besluitvorming worden neergelegd bij de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Regionaal Droogte Overleg (RDO) RDO West-Midden is één van 6 RDO-en in Nederland. Het doel van het RDO is het gezamenlijk aanpakken van knelpunten in de zoetwateraanvoer bij droogte, lage rivierafvoeren en waterkwaliteitsproblemen gerelateerd aan watertekort in de regio. In het RDO vindt afstemming plaats over de regionale droogtesituatie en de maatregelen. Het RDO zorgt tevens voor de juiste regionale informatie ten behoeve van besluitvorming en informeert de Landelijke Commissie Waterverdeling die adviezen opstelt over de landelijke waterverdeling. De taken van het RDO zijn te verdelen in de koude fase (periode waarin er geen droogte is) en de warme fase (bijzondere omstandigheden). Taken van RDO West-Midden in de koude fase zijn: - kennis uitwisselen over watersysteem eigen beheergebied (eenmalig); - opstellen (en actualiseren) orgaanbeschrijving RDO (regionale uitwerking); - opstellen en actualiseren draaiboek; - verankeren van RDO (in plannen en draaiboeken) van de eigen organisaties; - inventariseren van belangen in de regio en de daarvan afgeleide watervraag; - afstemmen en optimaliseren van waterbeheer bij droogte (bijv. KWA); - uitwerken van knelpunten en (nood)maatregelen per scenario (eenmalig); - opleiden, trainen, oefenen; - evalueren van de warme fase; - elkaar informeren over relevante ontwikkelingen; - actualiseren contactpersonenlijst en de RDO organisatie in het algemeen. 25

26 Taken van de RDO West-Midden in de warme fase, zijn: - de LCW informeren over de huidige en potentiële knelpunten in de waterverdeling en de daarvoor al genomen maatregelen door middel van situatierapportages; - wederzijds informeren van partijen in de regio over de actuele en verwachte situatie; - afstemmen van de uitvoering van maatregelen mede op basis van de op landelijk niveau vastgestelde maatregelen; - afstemmen communicatie met de stakeholders en verstrekken van informatie aan de veiligheidsregio s (door tussenkomst van de crisisorganisatie); - afstemmen van en adviseren over onderlinge (pers-)communicatie in de regio. Deelnemende partijen in RDO West Midden Rijkswaterstaat Provincies Waterschappen West Nederland Zuid Utrecht Delfland Midden Nederland Zuid-Holland Schieland en de Krimpenerwaard West Nederland Noord Noord-Holland Stichtse Rijnlanden Rijnland Amstel Gooi en Vecht/Waternet Hollandse Delta Rivierenland (agendalid) Werkafspraken Indirecte Lozingen met DCMR en OZHZ (2013) Met de invoering van de Waterwet is de bevoegdheid voor de bij categorieën aangewezen indirecte lozingen bij het WABO bevoegd gezag komen te liggen, en daarmee de verhouding tussen gemeente (Wabo-bevoegd gezag) en de waterbeheerders bij indirecte lozingen veranderd. De waterbeheerder is geen bevoegd gezag meer voor de indirecte lozingen, maar heeft nog wel een aantal bevoegdheden. Dit betreft de adviesbevoegdheid bij de Wabovergunningverlening en de mogelijkheid om toezicht te mogen houden bij indirecte lozingen. Daarnaast verplicht artikel 3.8 van de Waterwet dat waterbeheerder en gemeente samenwerken aan een samenhangend waterbeheer, waarbij de nodige afstemming van taken en bevoegdheden moet plaatsvinden. Omdat in Zuid-Holland Zuid de DCMR en OZHZ als WABO bevoegd gezagen het toezicht en de handhaving op de indirecte lozingen hebben, de gemeenten als rioolbeheerders het afvalwater ontvangen en transporteren, en het waterschap het afvalwater zuivert is het belangrijk dat deze instanties samenwerken in de afvalwaterketen. Hiervoor zijn in 2013 Werkafspraken in de vorm van 4 blokschema's opgesteld. I Plan van aanpak afwijkend influent op rioolwaterzuiveringsinstallaties II Plan van aanpak melding calamiteit / onvoorziene lozing door bedrijf aan DCMR / OZHZ m.b.t. indirecte lozingen. III Plan van aanpak lozing van bluswater (afkomstig van brandbestrijding bij bedrijven) op rioolwaterzuiveringsinstallaties. IV Plan van aanpak lozing van afvalwater wat (mogelijk visueel) niet voldoet aan lozingseisen Lozingsvergunning of Activiteitenbesluit. Het document Werkafspraken Indirecte Lozingen (2013) is een groeidocument. Als in de toekomst blijkt dat er nog meer situaties zijn die gezamenlijke afstemming behoeven, dan kunnen hiervoor plannen toegevoegd worden. 26