Summerschool Ruim op die Regels. Gemeente Schiedam. Lise Broekaar. Donderdag 20 juli 2017, Schiedam

Transcriptie

1 Summerschool Ruim op die Regels Gemeente Schiedam Lise Broekaar Donderdag 20 juli 2017, Schiedam

2 Programma lezing Ruim op die Regels Summerschool - Aanleiding, doelstelling en opzet Ruim op die Regels - Kennistest - Knelpunten van drie duo s onder de loep - Samenwerking tussen gemeenten en maatschappelijk initiatief: succesfactoren en verbeterpunten - Conclusies - Toolkit maatschappelijk initiatieven - Toolkit gemeenten - Uitkomst kennistest - Betekenis rol gemeente Schiedam?

3 Waarom experimentprogramma Ruim op die Regels? Vorm geven aan participatiesamenleving Beloftes coalitieakkoord nakomen Tevreden burgers Kwaliteit leefomgeving Versterken wendbare overheid Invloed van burgers Vertrouwen lokaal bestuur

4 11 maatschappelijke initiatieven Amsterdam Rotterdam Utrecht Den Haag Dodrecht Albrandswaard Tilburg Emmen Breda - Amersfoort

5 11 lokale vernieuwers : gemeenten en initiatieven 4 domeinen van knellende regels verkennen Ruim op die regels - Experimentprogramma - 11 Concrete praktijkervaringen tandem initiatiefnemers en gemeente Lokale oplossingsrichtingen aanjagen 4 thema s Aansprakelijkheid Maatschappelijk aanbesteden Fiscaliteit Regelluwe zones Bijvangst: (vrijwilligers) werk en uitkering Wat leert dit gemeenten en initiatieven in het land?

6 Hoe ruimen we regels op? 1. Wat is het knelpunt precies? (voorbeelden, feiten, getallen, zienswijzen, onderbouwing) 2. Waar is er ruimte binnen de huidige mogelijkheden? (gezamenlijk belang, de wil, juiste expertise ) 3. Wat zijn hardnekkige knelpunten in wet en regelgeving? (aanpassing regelgeving?)

7 Test uw kennis Quizvraag 1. Zijn er mogelijkheden voor gemeenten om te differentiëren met de OZB- belasting (Onroerend Zaak belasting) voor maatschappelijke initiatieven? A. Ja B. Nee

8 Test uw kennis Quizvraag 2. Kunnen bewoners met een uitkering zich inzetten als vrijwilliger voor een maatschappelijk initiatief (zoals voor hun buurthuis) en hiervoor (financieel) gewaardeerd worden? A Nee B JA

9 Breda ONS Coöperatief

10 Breda ONS Coöperatief ONS Coöperatief, een collectief van 16 ondernemers met verschillende culturele achtergronden. Samen runnen ze een wijkrestaurant, verhuren de zalen en regelen de schoonmaak, bijna allemaal met behoud van uitkering en met beperkte of geen ervaring op de werkvloer. ONS is de nieuwe naam voor het voormalige buurthuis in Geeren Zuid. Doelstelling mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt weer aan het werk helpen. Hoe: de bewoners kunnen binnen de coöperatie doen waar ze goed in zijn en kunnen zich richten op hun ontwikkeling. Mensen zijn trots op hun eigen verdiensten door een spaarsysteem in te bouwen waarmee ze kunnen sparen voor een opleiding. Knelpunten: participatie en waardering vrijwilligers met behoud van uitkering,

11 Breda ONS Coöperatief Oplossing: Een regelarme zone als initiatiefbepaling, met(vrijstelling sollicitatieplicht voor een jaar en behoud van uitkering gedurende deze periode). Aanpak 1 Thematische experimenteerbepaling De meest gekozen regelluwe zone is een thematische bepaling. Het gaat hierbij om een uitzonderingssituatie die wordt gecreëerd om in een afgebakende tijdsperiode in een bepaald gebied af te wijken van de geldende regels, voor een experiment op het gebied van een inhoudelijk thema. Aanpak 2. Freezone (geografisch gebied) Aanpak 3. experimenteerperiode (tijdsbepaling voor initiatieven) Communiceer duidelijk en expliciet als gemeente over de ruimte die de wet- en regelgeving laat

12 Dordrecht: Crabbehoeve

13 Dordrecht: Crabbehoeve - Bewonersbedrijf in de Dordse wijk Crabbehof. Het oude speeltuingebouw is in 2014 door buurtbewoners geheel gerenoveerd en in mei 2015 officieel geopend. - Doelstelling: Crabbehoeve is een ontmoetingsplek en plek waar bewoners ervaring kunnen opdoen. De Crabbehoeve heeft een beleeftuin: een bloementuin en moestuin, een lunchruimte, vergaderruimte en atelier en biedt diverse activiteiten. - Knelpunten: ingewikkelde procedure aanvraag ANBI status, aansprakelijkheid vrijwilligers.

14 Dordrecht: Crabbehoeve Oplossing Aansprakelijkheid - Expliciet vastleggen en benoemen van verantwoordelijkheden in overeenkomst, zodat duidelijk is waar verantwoordelijkheden liggen en er ook gericht verzekerd kan worden om eventuele risico s af te dekken. - Afsluiten van een verzekering: geen strategie om aansprakelijkheidsrisico s bij maatschappelijke initiatieven te verkleinen, wel een methode om (financiële) gevolgen van eventuele risico s te beperken. Belangrijke verzekering voor maatschappelijke initiatieven is de vrijwilligersverzekering. Voor georganiseerde vrijwilligers is er een vrijwilligersverzekering vanuit de VNG. Deze bestaat uit een Ongevallen en Persoonlijke eigendomsverzekering en een Aansprakelijkheidsverzekering. Daarnaast is het voor bestuurders van maatschappelijk initiatieven met een juridische entiteit nuttig om daarnaast een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. - In geval van een vrijwilligersstichting voor de renovatie van woningen is ervoor gekozen de dienst niet namens de stichting uit te laten voeren, maar onder de noemer vriendendienst van burger tot burger. In dat geval blijft de bewoner die de dienst ontvangt verantwoordelijk als er iets fout gaat. ANBI - Hulp vanuit het LSA aan de initiatiefnemers heeft dit knelpunt weggenomen

15 Albrandswaard: Buurtnetwerk Rhoon-Noord

16 Albrandswaard: Buurtnetwerk Rhoon Noord Het buurtnetwerk Rhoon- Noord is een bewonersinitiatief van Rhoon-Noord. Doelstelling van het initiatief is om de leefbaarheid en saamhorigheid in het belang van en in samenwerking met de bewoners, die wonen in het gebied van Rhoon-Noord, te bevorderen. Hierbij worden mensen ingezet met een afstand tot de arbeidsmarkt en worden taken van de gemeente overgenomen. Hoe: het op orde houden van het groen openbare ruimte, het opruimen van hondenpoep, het organiseren van buurttafels Knelpunten: maatschappelijke aanbesteding voor onervaren en kort bestaande initiatieven (en te grote complexiteit voor de initiatieven van de aanbestedingsregels). Hoe kunnen maatschappelijke criteria worden verwerkt in de aanbestedingsprocedure naast prijscriteria.

17 Albrandswaard: Buurtnetwerk Rhoon Noord Oplossing Inspraak en betrokkenheid wijk bij uitvoering van aanbestede opdracht door hoveniersbedrijf. Het maatschappelijk initiatief wordt zo mede verantwoordelijk voor (een deel van) de werkzaamheden van de aanbestede opdracht zoals de groenvoorzieningen in de wijk. Via buurttafels is de aansturing van het openbaar groen vormgegeven. Mogelijkheden voor gemeenten: - Weeg kwalitatieve / maatschappelijke criteria, zoals kennis van de lokale context en meerwaarde voor de leefbaarheid van de buurt, mee naast het prijscriterium (Economisch Meest Voordelige Inschrijving - EMVI). Ook de kwalitatieve criteria moeten specifiek en objectief meetbaar zijn. - Subsidie regeling (als aanbesteding niet verplicht is) - Schrijf een Right to Challenge uit en leg het initiatief bij de gemeenschap i.p.v. bij de gemeente. Zij dagen de gemeente uit om een zelfgekozen maatschappelijke taak of dienst over te nemen omdat er kwaliteits of prijsvoordelen zijn ten opzichte van andere aanbieders.

18 Samenwerking gemeenten - maatschappelijk initiatief Binnen de 11 experimenten is op verschillende wijze samengewerkt tussen maatschappelijk initiatiefnemer, gemeente en andere partijen (zoals een woningcorporatie) Succesfactoren: -Vertrouw op het organiserend vermogen van de experimenteerpartner / maatschappelijk initiatiefnemer -Betrek initiatiefnemers met ervaring en doorzettingsvermogen -Kies voor een experimenteerstatus (en leg dit vast in een convenant of samenwerkingsovereenkomst dit biedt voor beide partijen houvast). -Schakel een initiatievenmakelaar in (als schakel tussen het maatschappelijk initiatief en de verschillende afdelingen van de gemeente) zodat integraal antwoord gegeven kan worden op vragen -Verbeterfactoren: -Leg ambities, doelstellingen en afspraken duidelijk(er) vast -Ontwikkel en ontsluit juridische kennis -Communiceer duidelijk over mogelijkheden en zorg voor toegankelijke procedure

19 Conclusies Experimentprogramma Ruim op die Regels 1. Wijzigen van wet en regelgeving niet nodig bij: Maatschappelijk aanbesteden Aansprakelijkheid Fiscaliteit Regelluwe Zones 2. Benut brede toepassing en interpretatie van wet- en regelgeving 3. Experimentstatus draagt bij Zijn de knelpunten nu op gelost? NEE Ben creatief en zoek naar oplossingen: maatwerk

20 Toolkit Ruimte benutten en ruimte creëren Advies aan maatschappelijke initiatieven Tools voor maatschappelijke initiatieven 1. Inspireer: ambitie en belang 2. Benoem knelpunten met voorbeelden 3. Haal juridische kennis in huis 4. Geest van wet, niet letter van wet 5. Laat resultaat zien

21 Toolkit Ruimte benutten en ruimte creëren Advies aan gemeenten Tools voor gemeenten 1. Geef pilot of experimentstatus 2. Benut experiment in APV 3. Bied Kennisvouchers aan initiatieven MAAR: ook aandacht softe kant Ja- maar, naar ja-en Bestuurlijk en ambtelijke commitment Tijd om ruimte op regels te benutten 4. Kansen voor: Initiatievenloket & Initiatievenmakelaar

22 Test uw kennis Quizvraag 1. Zijn er mogelijkheden voor gemeenten om te differentiëren met de OZB- belasting (Onroerend Zaak belasting) voor maatschappelijke initiatieven? ANTWOORD: A. Ja: de OZB kan verminderd worden als tegenprestatie voor maatschappelijke initiatie. Daarnaast kan er ook subsidie geboden worden ter compensatie of kan de OZB bevroren worden.

23 Test uw kennis Quizvraag 2. Kunnen bewoners met uitkering zich inzetten als vrijwilliger voor een maatschappelijk initiatief (zoals buurthuis) en hiervoor (financieel) gewaardeerd worden? ANTWOORD: A. Ja zij kunnen als vrijwilliger aan de slag en hiervoor financiële (onkosten) vergoeding krijgen naast hun uitkering. Max. 1500,- p/j. boven de 27. Voor vrijwilligers onder de 27 is uitsluitend vergoeding mogelijk van daadwerkelijke kosten. Vrijstelling sollicitatieplicht met behoud van uitkering is mogelijk door instellen regelarme zone. Naast onkostenvergoeding ook andere vormen van waardering mogelijk, zoals gratis maaltijd of spaarsysteem opleiding.

24 Wat betekent het benutten van de ruimte op regels voor de rol(len) van gemeente en inwoner van Schiedam? Het visiedocument Open Schiedam onderscheidt verschillende rollen: Gemeente Beheerder (rationeel flexibel) Ontwikkelaar (visionair / partnerschap gericht) Politieke organisatie (herkenbaar / aanspreekbaar) Dienstverlener (burgergericht / proactief) Regeltoepasser en handhaver (consequent / voorspelbaar) Inwoner Gebruiker Partner Kiezer Klant Onderdaan

25 Ruim op die Regels, ruimte benutten ruimte creëren Meer weten? Zie ook het evaluatierapport op de website van Platform31: Dank voor uw aandacht!