Het verrassende resultaat van een copulativiteitspeiling

Transcriptie

1 Het verrassende resultaat van een copulativiteitspeiling Frank Van Eynde, Liesbeth Augustinus, Ineke Schuurman & Vincent Vandeghinste. Inleiding Het is vanouds gebruikelijk om koppelwerkwoorden te onderscheiden van hulpwerkwoorden en zelfstandige werkwoorden, en er bestaat ook een zekere mate van eensgezindheid over welke werkwoorden tot de koppelwerkwoorden gerekend moeten worden. De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) bijvoorbeeld geeft de volgende lijst (Haeseryn et al. 997, 22). zijn, worden en een aantal betekenisequivalenten van deze werkwoorden; blijven; blijken, dunken, heten, lijken, schijnen, voorkomen. Zo n lijst schept de illusie van duidelijkheid, maar roept tegelijk bedenkingen op. De eerste betreft de simpele vaststelling dat deze werkwoorden ook gebruikt worden als hulpwerkwoord en/of als zelfstandig werkwoord. De tweede betreft de notie betekenisequivalent. De ANS rekent er vallen, staan en zitten toe, als equivalenten van zijn, evenals gaan, komen, lopen en raken, als equivalenten van worden. Uit de context blijkt dat die opsomming niet als exhaustief bedoeld is, maar er wordt geen criterium gegeven om te bepalen welke werkwoorden verder nog als equivalent beschouwd kunnen worden. Dit stuk laat zien hoe door gebruikmaking van een syntactisch geannoteerd corpus een preciezer beeld kan worden geschetst van wat de koppelwerkwoorden zijn en van hoe ze van de andere werkwoorden onderscheiden kunnen worden. 2. Een eerste peiling Het corpus dat we voor dit doel gebruiken is LASSY Klein versie. (Noord et al. 23). Het omvat 6.2 syntactisch geanalyseerde zinnen van in totaal 97. woorden. De zinnen zijn voorzien van een unieke code, zoals in (), en een syntactische structuur. Die laatste biedt informatie over woordsoort (N, ADJ,...), syntactische categorie (NP, PP,...) en syntactische functie (H(EA)D, SU(BJECT), MOD(IFIER),...). De analyses zijn automatisch toegekend door de ALPINO parser (Van Noord 26) en waar nodig manueel gecorrigeerd. Een steekproef door het Deense Centrum voor Taaltechnologie (CST) toonde aan dat 98,63% van de woorden juist getagd zijn en dat in 97,8% van de zinnen alle syntactische functies juist zijn toegekend (Jongejan et al. 2). Wat het corpus interessant maakt voor een onderzoek i.v.m. koppelwerkwoorden is dat de annotatierichtlijnen een afzonderlijk functielabel voorschrijven voor predicatieve complementen (PREDC). Het is toegekend aan zinsdelen met de functie van naamwoordelijk deel van het gezegde bij koppelwerkwoorden, zoals in () bepaling van gesteldheid volgens de handeling, zoals in (2) resultatieve werkwoordsbepaling (of bepaling van gesteldheid ten gevolge van de handeling ), zoals in (3). () [dpc-vhs-74-nl-sen.p.8.s.2] De situatie leek hopeloos toen op mei 94 een oppermachtig Nazi-Duitsland België binnenviel. (2) [ws-u-e-a-4.p.33.s.2] Daar kon je de jarige jop vroeger blij mee maken.

2 (3) Hij drinkt zich nog dood. Om de relevante constructies in het corpus te vinden wordt gebruik gemaakt van zoekvragen die geformuleerd zijn in de XPath notatie. (4) bijvoorbeeld identificeert en telt de zinsdelen waaraan het PREDC label is toegekend. (4) predc ] Dat blijken er 9.42 te zijn, gespreid over 7.86 zinnen. Meer dan een kwart van de zinnen (26,36%) bevat dus minstens één PREDC. Door toevoeging van verdere restricties op de zoekvraag identificeren we de PREDC s die een werkwoord als extern hoofd hebben. () //node[node[@rel= hd ww ] and node[@rel= predc ]] Dat zijn er 9.3, gespreid over 266 verschillende werkwoorden. De distributie is Zipfiaans 2 met zijn als absolute uitschieter (2.927 tokens of 67,49%) en 6 werkwoorden met slechts één voorkomen. Koppelww # PREDC #WW % PREDC Equiv # PREDC # WW % PREDC ben word blijf lijk blijk heet kom_voor schijn dunk ,6 3,3 46,2 33,62 6,9 8,32,3 - ga raak sta kom zit val loop Tabel. Absolute en relatieve frequentie in LASSY Klein De frequenties van de in de ANS vermelde koppelwerkwoorden en hun equivalenten zijn opgelijst in Tabel. Naast de stam van elk werkwoord wordt het aantal voorkomens met een predicatief complement (#PREDC) vermeld, evenals het totale aantal voorkomens (#WW) en het relatieve aandeel van de PREDC voorkomens (%PREDC). 3 Opvallend is dat de meeste van deze werkwoorden vaker niet dan wel als koppelwerkwoord gebruikt worden. Alleen voor heten, (ge)raken en zijn is het aandeel van de copulatieve gebruiken groter dan %. Een ander opvallend feit is dat de percentages geen duidelijk verschil laten zien tussen de prototypische koppelwerkwoorden en hun equivalenten. Worden en blijken bijvoorbeeld worden relatief minder als koppelwerkwoord gebruikt dan (ge)raken en staan. De absolute aantallen laten ook zien dat er wellicht nog andere werkwoorden zijn die als koppelwerkwoord gebruikt worden, want die in Tabel vertegenwoordigen gezamenlijk slechts 6.3 van de 9.3 PREDC s met een werkwoordelijk hoofd. Dat komt neer op 83,%, wat op het Zie Zoekvragen kunnen ofwel rechtstreeks ingevoerd worden, zoals in (4), ofwel afgeleid worden uit een voorbeeldzin. Voor dat laatste is GrETEL ontwikkeld, een zoekmechanisme dat de voorbeeldzin laat ontleden door ALPINO, de gebruiker laat aanduiden welke aspecten van de analyse relevant zijn voor de zoekvraag en het aldus bekomen patroon omzet in XPath notatie, zie en Augustinus et al. (22). 2 De wet van Zipf zegt dat in natuurlijke taal de frequentie van voorkomen van een woord ruwweg omgekeerd evenredig is aan de rang van het woord in de frequentietabel, m.a.w. er is een beperkt aantal hoog-frequente woorden en een zeer groot aantal laag-frequente woorden. 3 Occasionele fouten bij de herleiding tot de stam zijn hersteld: zo zijn bv..74 voorkomens van de verschillende vormen van worden (word, wordt, werd, geworden,...) correct gereduceerd tot word, maar er zijn er ook tien gereduceerd tot geworden en twee tot wordt. Die laatste zijn hier opgeteld bij die van word. Bij de cijfers voor raak zijn ook die van geraak geteld en bij die voor sta zijn die van sta_bekend geteld.

3 eerste gezicht best veel kan lijken, maar wat eigenlijk ondermaats is, want als we de voorkomens van zijn buiten beschouwing laten, gaat het om minder dan de helft (3.76 op 6.226). 3. De copulatieve constructie Als de eerste peiling iets heeft aangetoond dan is het wel dat het onderscheid tussen koppelwerkwoorden en andere werkwoorden niet van toepassing is op werkwoorden als dusdanig, maar op gebruiken van werkwoorden. We zullen dan ook verder spreken over copulatief gebruik, of meer precies over de mogelijkheid om kern te zijn van een copulatieve constructie. Een copulatieve constructie definiëren we als de combinatie van een werkwoord met een complement dat een attribuut denoteert dat wordt toegekend aan het eerste argument van dat werkwoord en dat als adjectief realiseerbaar is. De vereiste dat het om een complement gaat is ter onderscheiding van predicatieve bepalingen, zoals het gecursiveerde zinsdeel in (6). (6) Hij kwam dronken thuis. Dit is een voorbeeld van wat in de ANS een bepaling van gesteldheid tijdens de handeling heet en van wat in LASSY het label PREDM(OD) heeft. In tegenstelling tot predicatieve complementen zijn predicatieve bepalingen optioneel. De vereiste dat de bepaling een attribuut van het eerste argument denoteert, impliceert dat we de combinaties met een object-georiënteerde PREDC, zoals in (2 3) niet als copulatief beschouwen. In termen van de traditionele terminologie betekent dit dat we combinaties met een bepaling van gesteldheid (van eender welk type) niet tot de copulatieve constructies rekenen. De reden waarom we spreken van het eerste argument en niet van het onderwerp is dat die twee niet altijd een-op-een corresponderen. Het onderwerp van de passieve zin in (7) bijvoorbeeld is niet het eerste maar het tweede argument van noemen en om die reden rekenen we noemen dan ook niet tot de werkwoorden die kern kunnen zijn van een copulatieve constructie. Omgekeerd is de NP waarop het attribuut redelijk van toepassing is in (8) niet het onderwerp maar wel het eerste argument van lijken. (7) Hij werd steeds vaker de redder van het vaderland genoemd. (8) [wr-p-e-i-3937.p.4.s.27]... misbruik makend van de overspannen oorlogssfeer die het onzinnige redelijk doet lijken. De vereiste dat de PREDC de vorm van een adjectief moet kunnen aannemen lijkt op het criterium dat in Huddleston and Pullum (22) wordt gebruikt voor het Engels: The crucial syntactic property of PC [= predicative complement] is that it can have the form either of an AdjP or of a bare role NP (a count singular with no determiner). (o.c., 23) 4 Combinaties van een werkwoord met een PREDC die alleen nominaal kan zijn, zoals bij vormen, beschouwen we dus niet als copulatief. (9) [wr-p-e-i-2972.p.4.s.84] Het spinsel om de pop wordt hard en vormt zo een cocon. Semantisch vertoont vormen wel enige gelijkenis met worden, maar bevraging van het corpus leert dat de zes combinaties met een PREDC die erin voorkomen alle zes nominale PREDC s zijn, en bevraging van de eigen intuïtie leert dat combinaties met een adjectief niet welgevormd zijn. () * Het spinsel om de pop vormt wollig/luchtig/hard. Hetzelfde geldt voor combinaties van een werkwoord met een PREDC die alleen prepositioneel kan zijn, zoals bij verkeren. 4 De reden waarom we het voorkomen met een NP zonder determiner niet opnemen in de test is dat een groot deel van de copulatief gebruikte werkwoorden niet compatibel zijn met een predicatieve NP, zie Van Eynde (29).

4 () [wr-p-e-i-2.p..s.37] Na de Middeleeuwen verkeerde deze basiliek in een bouwvallige staat. De combinaties van verkeren met een PREDC in het corpus zijn alle acht prepositionele groepen: viermaal in... staat, driemaal in goede/uitstekende gezondheid, en eenmaal onder de indruk. Vervanging door een adjectief leidt ook hier tot ongrammaticaliteit. (2) * Na de Middeleeuwen verkeerde deze basiliek bouwvallig/deerniswekkend. Ook combinaties met een PREDC die uitsluitend door als kan worden ingeleid, zoals die in (3 4), beschouwen we niet als copulatief. (3) [ws-u-e-a-234.p.2.s.3] Deze extra lange vrachtwagens gelden normaal als buitengewoon transport. (4) [ws-u-e-a-49.p.29.s.3] Elders dient het marktplein als mortuarium. Naast gelden en dienen gaat het ondermeer om optreden, fungeren, figureren en functioneren. 4. Een tweede peiling Gebruik makend van de definitie van copulativiteit in de vorige sectie die expliciet de bedoeling heeft om aan te sluiten bij wat intuïtief onder die notie verstaan wordt, komen we bij bevraging van het corpus tot een verrassend resultaat. Naast de 6 in Tabel vermelde werkwoorden zijn er niet minder dan 24 andere die in het corpus als kern van een copulatieve constructie gebruikt zijn. Voor een bespreking ervan maken we gebruik van een semantische indeling die gebaseerd is op Van Eynde (24). () 4. Statische werkwoorden met copulatief gebruik Tabel 2 biedt een overzicht van de statische werkwoorden die copulatief gebruikt worden. Per werkwoord wordt aangegeven hoe vaak het met een adjectivische PREDC voorkomt (#APC) en hoe vaak het überhaupt met een PREDC gecombineerd is (#PREDC). De positiewerkwoorden met copulatief gebruik Typisch voor deze werkwoorden is dat ze zowel met locationele als met predicatieve complementen combineren. (6) a. Hij is in Brussel/in de war. b. Zijn huis staat in de Nieuwstraat/in brand. Zijn en blijven zijn de meest gebruikte vertegenwoordigers van deze groep. Hun equivalenten omvatten niet alleen de in de ANS vermelde staan en zitten, maar ook liggen en hangen. (7) [ws-u-e-a-4.p..s.] Het onderwerp lag gevoelig en dus was de stemming in het parlement geheim. (8) [wr-p-p-l-3.p.3.s.2] Wanneer..., blijkt dat de kamer vol hangt met afbeeldingen en attributen die met gevechtssport te maken hebben.

5 Positie #APC # PREDC Modaal #APC #PREDC Impressie # APC # PREDC ben blijf sta lig zit hang lijk blijk heet schijn dunk 2 kan moet wil mag hoef zie_eruit klink smaak oog luid voel_aan ruik kom_over doe_aan kom_voor Tabel 2 Copulatief gebruikte statische werkwoorden Verschillende van deze werkwoorden hebben een transitieve tegenhanger die gecombineerd wordt met een complement dat een attribuut van het tweede argument denoteert, zoals in de Bokma koud zetten en de polders droog leggen. Voor hangen heeft die transitieve tegenhanger dezelfde vorm: naast het copulatieve gebruik in (8) is er het niet-copulatieve in (9). (9) [wr-p-e-i p..s.87] Zelfs in het overwegend boeddhistische Thailand werden de vlaggen halfstok gehangen. De cijfers voor hangen in Tabel 2 betreffen alleen het copulatieve gebruik. De modale werkwoorden met copulatief gebruik Kenmerkend voor deze werkwoorden is dat hun combinatie met een predicatief complement semantisch equivalent is aan de combinatie met een copulatief infinitiefcomplement, zoals in (2a), zie ook (Haeseryn et al. 997, 22 23). In dit opzicht verschillen ze van de positiewerkwoorden, zoals ook al opgemerkt in Pollman and Sturm (978, ). (2) a. De gevangenen leken/bleken verschrikkelijk boos (te zijn). b. De gevangenen waren verschrikkelijk boos (*te zijn). Een ander verschil met de positiewerkwoorden betreft de incompatibiliteit met locationele complementen. (2) a. Hij lijkt in de war/in de wolken. b. * Hij lijkt in Brussel/in de Nieuwstraat. Door toevoeging van te zijn wordt (2b) wel grammaticaal, maar in dat geval is de locationele bepaling een complement van zijn en niet van lijkt. Een derde verschil met de positiewerkwoorden is dat ze niet in de imperatief gebruikt worden. (22) a.* Lijk/blijk wat meer geïnteresseerd! b. Wees/blijf kalm! Deze groep omvat niet alleen de evidentieel-modale werkwoorden, zoals lijken, blijken, schijnen, heten en dunken, maar ook de prototypisch modale, zoals moeten, kunnen en mogen. Een voorbeeld uit het corpus is (23). (23) [dpc-bal-236-nl-sen.p..s.] Het moet en kan beter. Dat die wel degelijk tot deze groep behoren blijkt uit de semantische equivalentie van (23) en (24a) en wordt bevestigd door het ontbreken van de imperatiefvorm.

6 (24) a. Het moet en kan beter worden/zijn. b. * Moet/kun beter! Een werkwoord dat daarentegen niet tot deze groep behoort, is voorkomen. De toevoeging van de infinitief in (2a) leidt immers tot ongrammaticaliteit en de variant in (2b) heeft een andere betekenis. (2) a. Die oplossing komt me bekend voor (*te zijn). b. Die oplossing komt me voor bekend te zijn. Terwijl (2a) zonder de infinitief betekent dat de spreker bekend is met de oplossing, betekent (2b) dat de spreker veronderstelt dat de oplossing in het algemeen bekend is, zie Haeseryn et al. (997, 23). De impressiewerkwoorden met copulatief gebruik De werkwoorden van deze groep drukken in combinatie met een PREDC uit welke indruk de referent van het eerste argument maakt. De ANS vermeldt ze niet bij de koppelwerkwoorden, en evenmin bij hun betekenisequivalenten, maar dat ze wel degelijk copulatief gebruikt worden blijkt uit de voorbeelden in (26 3). (26) [wr-p-p-h-9.p.3.s.4] De school zelf ziet er zwaar vervallen uit. (27) [dpc-rou-38-nl-sen.p.2.s.2] Met slechts dertien punten en twee zeges oogt de balans na de heenronde erg mager. (28) [wr-p-p-b-.p.2.s.] De stem van de man klinkt boos. (29) [wr-p-p-c-8.p.4.s.4] Veelal wordt een woning even gelucht als bewoners merken dat het vochtig is of onaangenaam ruikt. (3) [ws-u-e-a-.p.9.s.2] En de champagne smaakte Turkse jongeren uit Nederland, België en Duitsland uitstekend. (3) [dpc-rou-98-nl.sen.p.33.s.4] Dat zou zeer kunstmatig aanvoelen en u zou niet efficiënt zijn. In combinatie met sommige adjectieven kan eruitzien gereduceerd worden tot zien, zoals in bleek zien en rood zien. Dit gebruik is beschreven in Paardekooper (972). Het corpus bevat er geen instanties van. Naast de werkwoorden die de gewekte indruk aan een van de vijf zintuigen relateren, zijn er een aantal waarbij de indruk meer globaal of holistisch van aard is, zoals bij overkomen en aandoen. (32) [ws-u-e-a-29.p..s.7] Hij moest vooral ook menselijk overkomen. (33) [wiki-94.p.9.s.2] Het taalgebruik is nuchter, helder en zakelijk en doet ook vandaag nog opvallend modern aan. In deze groep hoort ook het copulatieve voorkomen thuis, zoals gebruikt in (2a). Verschillende van deze werkwoorden hebben homoniemen die gewoon transitief zijn, zoals in brand ruiken, spoken zien en een trui aandoen. Die combinaties zijn uiteraard niet copulatief en zijn dan ook niet opgenomen in de cijfers in Tabel Dynamische werkwoorden met copulatief gebruik Tabel 3 biedt een overzicht van de dynamische werkwoorden die in copulatieve constructies gebruikt worden. Ook hier wordt per werkwoord vermeld hoe vaak het met een adjectivische PREDC voorkomt en hoe vaak het überhaupt met een PREDC gecombineerd is. In Vandeweghe (2, 27) worden ze werkwoorden van uitstraling genoemd.

7 Telisch #APC #PREDC Atelisch #APC #PREDC word ga raak kom val loop val_uit kom_uit pak_uit loop_aan kleur schiet doe werk Tabel 3. Copulatief gebruikte dynamische werkwoorden De telische werkwoorden met copulatief gebruik De prototypische vertegenwoordiger van deze groep is worden. In tegenstelling tot de toestandswerkwoorden kan het gebruikt worden in de aan het-constructie. (34) [wr-p-p-i-.p.6.s.3] Racisme en discriminatie zijn inderdaad een slepende ziekte aan het worden/*zijn/*lijken/*ogen... Deze groep omvat ook de werkwoorden die in de ANS bij de equivalenten van worden vermeld zijn, zoals (ge)raken, gaan, komen en lopen. 6 Het telische karakter van deze werkwoorden blijkt uit het feit dat ze de overgang denoteren naar een toestand waarin het door het predicatieve complement uitgedrukte attribuut van toepassing is. Boos worden bijvoorbeeld denoteert de overgang van niet boos zijn naar boos zijn en vrij komen denoteert de overgang van niet vrij zijn naar vrij zijn. Kenmerkend voor deze werkwoorden is dat ze bij copulatief gebruik zijn nemen als hulpwerkwoord van de voltooide tijd. Dit is relevant omdat een aantal ervan hebben nemen in andere gebruiken. Dat is o.m. het geval voor het transitieve raken en het atelische gebruik van het bewegingswerkwoord lopen. (3) a. Gerrit is/*heeft niet op tijd wakker geraakt. b. Donald heeft/*is de bodem geraakt. (36) a. Het vat is/*heeft langzaam leeg gelopen. b. Hij heeft/*is urenlang in het bos gelopen. Tot deze groep rekenen we ook het copulatieve vallen, zoals in (37). (37) [wr-p-p-i-6.p.6.s.2] Heel slecht viel daarom het medianummer waarmee minister van Financiën Didier Reynders in december nog maar eens de belastingverlaging kwam verkopen. Naast deze werkwoorden die wel vaker in lijstjes van koppelwerkwoorden en hun equivalenten opduiken, zijn er een aantal die in de literatuur nergens onder die noemer vermeld worden maar die wel degelijk kern kunnen zijn van een copulatieve constructie. Het gaat o.m. om de scheidbaar samengestelde werkwoorden in (38 4). (38) [dpc-svb-432-nl-sen.p..s.3] Dit betekent dat uw AOW-pensioen lager uitvalt. 6 Over het onderscheid tussen het copulatieve komen en het gelijkvormige zelfstandige werkwoord, zie Sassen (978) en Johansson (28).

8 (39) [ws-u-e-a-22.p.7.s.2] De nettowinst kwam een kwart hoger uit dan in dezelfde periode vorig jaar. (4) [wr-p-p-j-.p.4.s.] Overigens kunnen hogere milieustandaarden soms ook positief uitpakken. (4) [wr-p-p-c-.txt-9.2] Tijdens de verkramping van de borstkas... is de ademhaling verstoord en kunnen mensen blauw aanlopen. Ook kleuren en schieten worden copulatief gebruikt, zoals in (42 43). (42) [wr-p-p-h-4.p8.s.] Een dag eerder kleurde het stadion van Neptunus rood. (43) [dpc-qty-93-nl-sen.p.3.s.7] Dat is goed want zonder mysterie wordt de verbeeldingskracht quasi tot nul herleid en kan ook het intellect niet in actie schieten. Net als hangen hebben deze werkwoorden transitieve tegenhangers met een object-georiënteerd complement, zoals in (44 4). (44) [dpc-ind-636-nl-sen.p..s.]... ze hebben geprobeerd om de eerste week van de Britse premier Brown zwart te kleuren. (4) [wr-p-e-i-38.p..s.727] Een schip van onze vijand werd in brand geschoten. Onderscheidend is ook in dit geval de keuze van het hulpwerkwoord van de voltooide tijd. (46) a. Het stadion van Anderlecht was/*had voor meer dan de helft blauw-zwart gekleurd. b. Hij is/*heeft plots wakker geschoten. (47) a. Ze hebben/*zijn de eerste week van premier Brown zwart gekleurd. b. Hij heeft/*is de hond van zijn buurman dood geschoten. De atelische werkwoorden met copulatief gebruik De atelische werkwoorden denoteren geen overgang maar een continu proces. De ANS bevat er geen voorbeelden van, maar werkwoorden die wel in aanmerking komen zijn doen en werken, zoals gebruikt in (48 49). (48) [wr-p-p-h-37.p..s.2] Gerrit Van Dijk doet boos, maar of het hem echt raakt? (49) [wr-p-p-c-2.txt-8.2] Alcohol werkt vochtafdrijvend. Bemerk het verschil tussen boos doen en boos worden: terwijl boos worden een overgang van niet boos naar boos denoteert, denoteert boos doen een gedrag dat door boosheid gekenmerkt wordt. Toevoeging van een duurbepaling laat het verschil nog duidelijker zien. () a. Tony doet al enkele dagen zo geheimzinnig. b.? Tony wordt al enkele dagen zo geheimzinnig. Van geheimzinnig gedrag kan gezegd worden dat het al een bepaalde tijd aan de gang is, zoals in (a), maar (b) is een vreemde zin: hij is alleen welgevormd bij toekenning van een iteratieve interpretatie, m.a.w. bij de interpretatie dat Tony tijdens de afgelopen dagen een aantal keren geheimzinnig geworden is. Zo n interpretatie lijkt ver gezocht, maar kan plausibel gemaakt worden door toevoeging van een frequentiebepaling, zoals telkens ik hem iets over Rosanna vraag. (b) is dus niet inherent ongrammaticaal, maar verschilt wel van (a) doordat het een iteratieve interpretatie vereist, terwijl (a) gewoon een duratieve interpretatie heeft. Een ander verschil met de telische koppelwerkwoorden betreft de keuze van het hulpwerkwoord van de voltooide tijd. () a. Gerrit heeft/*is nog nooit zo boos gedaan. b. Heeft/*is dat middel werkelijk vochtafdrijvend gewerkt?

9 Net als hangen, schieten en kleuren wordt ook doen gecombineerd met PREDCs die op het tweede argument betrekking hebben, zoals in de deur open doen. Ook hier geldt dat de cijfers in Tabel 3 uitsluitend betrekking hebben op het copulatieve gebruik.. Conclusie Hoewel genoegzaam bekend is dat de werkwoorden die traditioneel tot de koppelwerkwoorden gerekend worden, ook gebruikt worden als hulpwerkwoord en/of als zelfstandig werkwoord, zijn de consequenties van die simpele vaststelling onvoldoende erkend. Het gevolg daarvan is dat de bestaande overzichten onvolledig zijn en weinig gemotiveerde onderscheidingen maken, zoals die tussen de echte of prototypische koppelwerkwoorden en hun betekenisequivalenten. Een duidelijker beeld ontstaat wanneer we de aandacht verschuiven van de werkwoorden naar de constructies waarin ze voorkomen. Die noemen we copulatief wanneer een werkwoord gecombineerd is met een complement dat een attribuut denoteert dat wordt toegekend aan het eerste argument van het werkwoord en dat de vorm van een adjectief kan aannemen. Gebruik makend van deze definitie hebben we aan de hand van een syntactisch geannoteerd corpus (LASSY Klein.) laten zien dat het aantal werkwoorden met copulatief gebruik veel groter is dan meestal wordt aangenomen (minstens 4). Daarnaast hebben we verder bouwend op een voorstel in Van Eynde (24) laten zien hoe de resulterende lijst van werkwoorden aan de hand van taalkundige criteria kan worden gestructureerd. Referenties Augustinus, Liesbeth., Vincent Vandeghinste & Frank Van Eynde. 22. Example-based treebank querying, Proceedings of the 8th International Conference on Language Resources and Evaluation [LREC]. Istanbul, pp Haeseryn, Walter, Kirsten Romijn, Guido Geerts, Jaap de Rooij & Maarten van den Toorn Algemene Nederlandse Spraakkunst. Nijhoff and Wolters Plantyn. Groningen Deurne. Huddleston, Rodney & Geoffrey Pullum. 22. The Cambridge Grammar of the English language, Cambridge University Press. Cambridge. Johansson, Annika. 28. Contrastief corpusonderzoek. Het Nederlandse werkwoord komen en het Zweedse werkwoord komma. In G. Rawoens (ed.), Taal aan den lijve. Het gebruik van corpora in taalkundig onderzoek en taalonderwijs. Academia Press. Gent. pp Jongejan, Bart, Sussi Olsen & Hanne Fersoe. 2. Validation Report Lassy Corpora Linguistic Validation. Technical report. Center for Sprogteknologi. University of Copenhagen. Noord, Gertjan van. 26. At Last Parsing Is Now Operational. In Piet Mertens, Cédric Fairon, Anne Dister & Patrick Watrin (eds). TALN 26. Verbum Ex Machina. Actes de la 3e conference sur le traitement automatique des langues naturelles. pp Noord, Gertjan van, Gosse Bouma, Frank Van Eynde, Daniël De Kok, Jelmer Van der Linde, Ineke Schuurman, Erik Tjong Kim Sang & Vincent Vandeghinste. 23. Large scale syntactic annotation of written Dutch: Lassy. In Peter Spyns & Jan Odijk (eds). Essential Speech and Language Technology for Dutch. Springer. Berlin. pp Paardekooper, Piet Hij ziet heel erg bleek. De nieuwe taalgids. Volume 6.pp Pollman, Thijs & Arie Sturm Over zinnen gesproken. Termen en begrippen van de traditionele grammatica. Tjeenk Willink. Culemborg. Sassen, Albert Over een vergeten koppelwerkwoord: komen. De nieuwe taalgids. pp

10 Van Eynde, Frank. 29. A treebank-driven investigation of predicate complements in Dutch. In Barbara Plank, Erik Tjong Kim Sang & Tim Van de Cruys (eds). Computational Linguistics in the Netherlands 29. Selected papers from the fifteenth CLIN meeting. LOT. Utrecht. pp Van Eynde, Frank. 24. Copular constructions. From the Fregean to a Montagovian treatment. CSLI Publications, Stanford University. Vandeweghe, Willy. 2. Grammatica van de Nederlandse zin. Garant. Leuven Apeldoorn.