Rijstschat. Voor HANDEL waar ook de boer goesting in heeft
|
|
- Leen Devos
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 rijst schat 1
2 Rijstschat Voor HANDEL waar ook de boer goesting in heeft Vroeg aroma uit de hemel (Do intok), rijst die water vergeet (Khao leum nam), rijst die tegen onkruid wint (Khao phe nya) Het zijn maar een paar traditionele namen van de meer dan 4000 rijstvariëteiten die we in Laos terugvinden. De Laotiaanse rijstboeren zitten op een rijstschat, maar slagen er niet in deze te verzilveren. Kleinschalige rijstboeren in Laos blijven arm, terwijl er voldoende mogelijkheden zijn om een leefbaar inkomen te verwerven met de teelt van rijst. Echter, politieke en economische hindernissen staan in de weg van de ontwikkeling van de rijstboeren. Bron: Casestudy Rijst uit Laos, te downloaden op Illustraties: Marijn Dionys 2 RIJST 3
3 Kleinschalige rijstboeren in Laos Laos is één van de armste landen in Azië. Een derde van de Laotianen leeft onder de armoedegrens en driekwart van de bevolking moet het stellen met minder dan 2 dollar per dag. Tachtig procent van de Laotianen zijn aangewezen op zelfvoorzienende landbouw, op kleine percelen. van regenafhankelijke rijstbouw is ongeveer de helft van die van irrigatielandbouw. Naast de enorme rijkdom aan rijstvariëteiten komt het gros van de Laotiaanse productie nog duurzaam tot stand: in tegenstelling tot de grote rijstplantages in de buurlanden is kleinschalige, duurzame teelt nog steeds de meest voorkomende productievorm van rijst in Laos. Het belangrijkste gewas dat geteeld én geconsumeerd wordt is rijst, meer bepaald kleefrijst. Daardoor onderscheiden ze zich van de grote rijstproducenten China en India die voor de helft van de wereldwijde productie van rijst zorgen en die eerder andere soorten rijst produceren. De betekenis van kleefrijst in Laos is voornamelijk van culturele en religieuze aard. Heel veel tradities en rituelen zijn gelinkt aan de rijstproductie onder de verschillende etnische bevolkingsgroepen. Rijst heeft veel water nodig. Terwijl in de buurlanden veel meer aan irrigatielandbouw gedaan wordt is de meeste rijstproductie in Laos afhankelijk van de regen. Het ontbreekt de Laotiaanse overheid aan middelen om irrigatiesystemen uit te bouwen op grote schaal. Daardoor hinkt Laos achterop in de productiviteit te opzichte van de buurlanden: de opbrengst per hectare De Laotiaanse rijstboeren zitten op een rijstschat, maar slagen er niet in deze te verzilveren. 4 RIJST 5
4 Biodiversiteit De rijke diversiteit in rijstsoorten in Laos is het resultaat van eeuwenlange selectie en zaaduitwisseling tussen boeren van verschillende etnische groepen. Boeren planten traditioneel drie tot vier verschillende variëteiten om zeker te zijn van een continue voedselvoorziening. Immers, elke variëteit heeft een verschillende weerstand tegen extreme weersomstandigheden en ziektes, en heeft bovendien een verschillend oogstmoment. industrieel landbouwmodel, terwijl in Laos het kleinschalige, duurzame landbouwmodel bleef bestaan. Op deze manier ontsnapte Laos in grote mate aan de industrialisering van de landbouw met haar negatieve effecten. Ondertussen heeft de Laotiaanse overheid nieuwe variëteiten voor kleefrijst laten ontwikkelen, met de laatste jaren de nadruk op inheemse, traditionele rijstsoorten. Ontsnapt aan de groene revolutie Rijst groeit al duizenden jaren in Zuidoost-Azië. Tijdens de Groene Revolutie tussen 1960 en 1980, werden de meeste soorten vervangen door verbeterde variëteiten. Laos introduceerde deze verbeterde rijst niet, omdat de verbeterde variëteiten niet ontwikkeld werden voor kleefrijst én omdat de meeste Laotiaanse boeren de verbeterde rijst niet konden betalen. Tijdens deze periode nam de productie van rijst in de buurlanden enorm toe, niet alleen door de introductie van de nieuwe zaden, maar ook door de opmars van kunstmest, pesticiden en nieuwe irrigatietechnieken. Kortom, de buurlanden evolueerden naar een Laos kon ontsnappen aan het industrieel landbouwmodel van de Groene Revolutie. 6 RIJST 7
5 Nieuwe markten, nieuwe kansen? Sinds januari 2016 is de toetreding van Laos tot de vrijhandelszone binnen de Zuidoost-Aziatische landen (ASEAN) formeel in voege en kan Laos tariefvrij exporteren naar de andere landen in deze vrijhandelszone. Laotiaanse rijstproducenten hebben een aantal troeven in handen om de vruchten te plukken van deze potentiële, nieuwe markten. Met hun unieke en traditionele rijstsoorten en hun duurzame teelttechnieken onderscheiden ze zich van hun buurlanden. Toch lijkt het er op dat het voor de kleine rijstproducenten een grote uitdaging wordt om hun troeven te benutten in deze nieuwe vrijhandelszone. Thailand en Vietnam, grenzend aan Laos, zijn namelijk ook producenten van kleefrijst. Daarnaast hebben ze ook een moderne verwerkings- en transportinfrastructuur, wat hun gepelde rijst veel goedkoper en van betere kwaliteit maakt dan die uit Laos. Er is dus weinig interesse in de regio voor de gepelde rijst uit Laos. Met de opening van de Zuidoost-Aziatische markten is het zelfs goed mogelijk dat de stijgende import van goedkopere rijstsoorten uit buurlanden de traditionele rijstvariëteiten uit Laos zal verdringen en dat deze uiteindelijk zullen teloorgaan. Door de schaalvergroting profiteren de consumenten in de vrijhandelszone van een grotere variatie in rijst van goede kwaliteit, geproduceerd tegen lagere prijzen. Hoewel toenemende concurrentie voor rijst in de regio de productiviteit kan stimuleren, kan het ook leiden tot het verdwijnen van verwerkingsindustrieën in de armere landen zoals Laos. Verwerkte producten zullen duurder zijn in Laos in vergelijking met producten uit modernere buurlanden en dus minder kans hebben te overleven op de markt. 8 RIJST 9
6 We zagen eerder al een toevloed van investeerders bij het in voege treden van de tariefvrije voorwaarden in het kader van ontwikkeling voor de Minst Ontwikkelde Landen. Deze lokten grote Europese investeerders naar Laos, waar ze grootschalige plantages van exportgewassen zoals rubber, eucalyptus maïs en koffie uitbouwden. Deze plantages verminderen enerzijds de toegang tot land en inkomen voor de Laotianen, anderzijds verengen ze opnieuw aanzienlijk de rijke biodiversiteit van Laos. Laos kan een nieuwe golf van dat soort buitenlandse investeerders echt wel missen. Rijsthandel in Laos Landroof voor monocultuur Naast de toevloed van geïmporteerde goedkopere rijst, zouden de tariefvrije handelsvoorwaarden binnen de Zuidoost-Aziatische vrijhandelszone, ook kunnen leiden tot een toevloed aan investeerders uit de buurlanden. Echter, als die investeerders enkel, of zelfs vooral, uit zijn op de mogelijkheid om grootschalige plantages aan te leggen in nog ongerepte gebieden van Laos, dan ziet de toekomst er niet zo goed uit binnen de vrijhandelszone. 10 RIJST De export in rijst is een sterk geconcentreerde markt met als top vijf exporterende landen: Thailand, India, Pakistan, Vietnam en de Verenigde Staten. Voor de rijstexporterende landen in Azië is rijst nog steeds het belangrijkste basisvoedsel en is lokale voedselzekerheid zeer belangrijk. Overheidsagentschappen controleren de hoeveelheid verhandelde rijst en zijn in veel gevallen ook betrokken bij de import en export van rijst via bilaterale contracten tussen overheden. In rurale gebieden van Laos zijn slechts weinig partijen actief in het kopen en verkopen van rijst. Het overheidsagentschap is de grootste speler en koopt 11
7 rijst aan tijdens de oogstperiode en verkoopt deze rijst in periodes van rijsttekorten. Daarnaast verkopen boeren hun ongepelde rijst aan handelaren die bij hen langskomen. Boeren die in provincies wonen, grenzend aan buurlanden, verkopen hun ongepelde rijst over de grenzen, waar vaak hogere prijzen betaald worden dan in eigen land. stijgt, maar rijstboeren hun overschotten officieel niet mogen uitvoeren zien we dat boeren hun toevlucht zoeken tot het smokkelen van rijst naar de buurlanden. Wat het doel van de Laotiaanse overheid om de rijstvoorraden in eigen land te houden en prijzen laag te houden te niet doet. Belemmeringen voor de rijsthandel Om handel te drijven in Laos heb je toestemmingen nodig van verschillende nationale en lokale autoriteiten. Om rijst te kunnen verkopen heb je een groot aantal formaliteiten, aanvragen en goedkeuringen nodig. De lokale en de internationale verkoop van rijst wordt extreem gereguleerd, met als doel de prijs stabiel houden voor de consument en een rijstreserve aanleggen voor periodes waarin de oogst tegenvalt. Veel Aziatische landen die zowel rijst produceren als consumeren, reageren op prijsstijgingen met exportcontroles of een totaal verbod op export. Zo ook in Laos. Geplaveid met goede bedoelingen leiden deze controles echter niet tot het gewenste resultaat. Immers, indien de prijs voor kleefrijst in de buurlanden 12 RIJST 13
8 Steun van de overheid Het beleid van Laos is ondanks de liberalisatie nog steeds gericht op de bescherming van de rijstvoorraad en de marktprijs van de rijst, met regelmatig verbod op export als gevolg. Gezien het succes van deze maatregelen nooit is aangetoond, integendeel, en smokkel en prijspieken tot gevolg hebben, is een afbouw van deze protectionistische maatregelen aangewezen. Net als andere arme ontwikkelingslanden wordt Laos getroffen door maatregelen, opgelegd door de voedselsector in importerende landen. Het is begrijpelijk dat er voorwaarden opgelegd worden om voedselveiligheid te garanderen, maar deze kunnen ook gebruikt worden als protectionistische maatregelen om buitenlandse concurrentie buiten te houden. Bovendien veranderen en verstrengen de importerende landen telkens weer hun eisen en verhogen op die manier de moeilijkheden voor ontwikkelingslanden om aan deze voorwaarden te voldoen. Voor de kleinere rijstproducenten wordt het een grote uitdaging om te profiteren van de kansen die zich opwerpen naar aanleiding van de opening van de markten in de regio. De grootste troef die kleine rijstboeren in Laos hebben is hun aanbod van traditionele en unieke rijstsoorten, meestal duurzaam geteeld, waarvoor er een groeiende interesse bestaat in, maar ook buiten, de buurlanden. Om deze markten aan te boren is de steun van de Laotiaanse overheid nodig. Publieke investeringen om de rijstproductiviteit te verhogen zijn dringend nodig. Irrigatiesystemen en een degelijke wegeninfrastructuur kunnen de handel binnen en buiten Laos stimuleren. Ook vanuit het mondiale objectief om op een duurzamer landbouwmodel over te schakelen, is er een grote taak weggelegd voor de Laotiaanse overheid. Zij kan haar boeren, die nog aan landbouw doen op een manier die wél houdbaar is voor de planeet, wapenen en zelfs 14 RIJST 15
9 afschermen voor de lokroep van de grote monoculturen. Bovendien kan de overheid intensief inzetten op het beschermen van traditionele variëteiten en het invoeren van criteria voor buitenlandse investeringen om deze duurzaam en milieubewust te maken. 16 RIJST 17
10 Wat kan Europa doen? Ook Europese overheidsorganen kunnen kleinschalige Laotiaanse rijstboeren een stevig duwtje in de rug geven. In januari 2016 heeft de Europese Unie zich geëngageerd werk te maken van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (ook bekend als de Sustainable Development Goals of SDG s). Als ze dit werkelijk meent, dan kan ze inzetten op het behoud van duurzame landbouwmodellen bijvoorbeeld door het industriële landbouwmodel te belasten. Zo krijgen landen zoals Laos, waar het landbouwmodel nog op duurzame leest geschoeid is, een eerlijke kans. Lees ook Oxfam-Wereldwinkels pleidooi voor zinnig gereguleerde handel op 19
11 MEER WETEN? Benieuwd naar Oxfam- Wereldwinkels antwoord op de oneerlijke spelregels in de rijsthandel? Wil je meer weten of zelf iets dóen? Kijk op oxfamwereldwinkels.be/ rijstketen ed. oww: NO art. nr.: Verantw. uitgever: Tom Wouters, Ververijstraat 15, 9000 Gent. 20 RIJST
Rijst uit Laos. Inhoud
Rijst uit Laos Inhoud Rijst uit Laos... 1 1 De rijstketen: focus op laos... 2 2 Geografische uitdagingen voor Laos... 3 3 Economische situatie van Laos... 4 3.1 Landbouw als voornaamste sector... 4 3.2
Nadere informatieLiever drie dagen zonder eten dan een dag zonder thee Chinees gezegde
thee voor twee? 1 Voor HANDEL waar ook de boer goesting in heeft Liever drie dagen zonder eten dan een dag zonder thee Chinees gezegde Kleinschalige theeproducenten in het Zuiden zijn de meest benadeelde
Nadere informatieParadoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit
DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de
Nadere informatieInternationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan?
Internationale handel H7 1 Waar komt het vandaan? Economie voor het vmbo (tot 8,35 m.) Internationale handel Importeren = invoeren (betalen) Exporteren = uitvoeren (verdienen) Waarom importeren: Meer keuze
Nadere informatiePLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?
Nadere informatieAntwoorden Economie Handel
Antwoorden Economie Handel Antwoorden door een scholier 973 woorden 14 april 2004 4,8 61 keer beoordeeld Vak Economie Begrippen: Open Economie: Bijvoorbeeld: Nederland exporteert veel goederen en diensten
Nadere informatieInternationale handel visproducten
Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een
Nadere informatieBuitenlandse handel. Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010.
Buitenlandse handel Europese Schoolagenda De volgende pagina s zijn afkomstig uit de Europese Schoolagenda 2009/2010. Link naar editie 2008/2009 van de Europese Schoolagenda: www.ec.europa.eu/consumers/empowerment/cons_education_en.htm#diary
Nadere informatieNigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria
Nigeria 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria Marèl Smit & Anne Jekel H3T3 1.Bevolking en welvaart in Nigeria Nigeria
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatieINDONESIË. Sociaaleconomische positie en ontwikkelingen
INDONESIË Sociaaleconomische positie en ontwikkelingen Structuur [1/2] De kandidaat kan gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. Het betreft: a. sociaal-geografische en fysisch-geografische
Nadere informatieHoofdstuk 3: Landbouw in Moesson-Azië. In Moesson-Azië bestuderen we de rijstteelt. Waarom wordt bijna uitsluitend in Moesson-Azië rijst geteeld?
Hoofdstuk 3: Landbouw in Moesson-Azië In Moesson-Azië bestuderen we de rijstteelt. Waarom wordt bijna uitsluitend in Moesson-Azië rijst geteeld? 3.1 Fysische Situering omstandigheden 1 B C D 2 4 5 E NKK
Nadere informatieWelke effecten zal de eventuele toetreding van Turkije tot de EU hebben voor de EU zelf en voor Turkije?
Werkstuk door een scholier 1649 woorden 4 januari 2005 6 101 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Vanaf 1 mei 2004 hebben we 10 nieuwe lidstaten van de EU. Deze nieuwe lidstaten zijn voornamelijk
Nadere informatieSamenvatting Economie Hoofdstuk 8 Over de grens?
Samenvatting Economie Hoofdstuk 8 Over de grens? 8.1 Waarom handel met het buitenland? Importeren = het kopen van goederen en diensten uit het buitenland. Waarom? -Goedkoper of van betere kwaliteit -Bepaalde
Nadere informatieHaal de stokken uit hun wielen
Haal de stokken uit hun wielen Kom op voor eerlijke rijsthandel LESBRIEF SECUNDAIR ONDERWIJS Voor gebruik in de klas of in de Oxfam-Wereldwinkel Eerlijke rijsthandel - info voor de leerkracht De rijstschat
Nadere informatieKruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij
Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij dood gaat. De plant groeit op rijke, vochtige en diep
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8
Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 1 paragraaf 2,3,4,7,8 Samenvatting door V. 1226 woorden 30 oktober 2016 7,1 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Par. 1.2 Er zijn 2 manieren om
Nadere informatieSamenvatting Economie H8
Samenvatting Economie H8 Samenvatting door Irene 1160 woorden 14 juni 2018 8,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Economie H8 Absolute armoede Als je niet meer in staat bent in
Nadere informatieHoe evolueert de aardappelteelt in de toekomst?
Hoe evolueert de aardappelteelt in de toekomst? Oudenaarde, 31 januari 2017 Guy Vandepoel, Lid Hoofdbestuur Boerenbond Een sector in expansie BE aardappelproductie groeit sneller ten opzichte van Europese
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8
Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m 1.4 + 1.7, 1.8 Samenvatting door K. 958 woorden 9 november 2013 6,5 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Samenvatting aardrijkskunde paragraaf
Nadere informatieHaal de stokken uit hun wielen
Haal de stokken uit hun wielen Kom op voor eerlijke rijsthandel LESBRIEF LAGER ONDERWIJS Voor gebruik in de klas of in de Oxfam-Wereldwinkel Eerlijke rijsthandel info voor de leerkracht De rijstschat van
Nadere informatieChocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect.
Chocomelk van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! > Handel, uit respect. We slaan de brug tussen boeren uit Noord & Zuid! www.oww.be > Kiezen Kiezen voor nóg meer duurzaamheid Oxfam
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieDe Afrikaanse boer wordt met uitsterven bedreigd.
De Afrikaanse boer wordt met uitsterven bedreigd. Afrikaanse boeren en boerinnen met uitsterven bedreigd? Je zal maar boer of boerin wezen in Afrika. Je hebt je veld ingezaaid, misschien wat extra meststoffen
Nadere informatieRijst. www.oww.be. Handel, uit respect. foto: Anno Siemonsma
Rijst foto: Anno Siemonsma > Handel, uit respect. www.oww.be Het uithangbord van Azië Vraag een kind in de lagere school wat de Chinezen eten en het antwoordt: Rijst! Zoals frieten typisch Belgisch en
Nadere informatieHoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?
Samenvatting door L. 815 woorden 10 december 2013 4,7 74 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?
Nadere informatieHANDEL ZONDER TOEGEVOEGDE SUIKER
HANDEL ZONDER TOEGEVOEGDE SUIKER 1 van biet en riet De internationale handelsregels bepalen waar er hoeveel toegevoegde waarde gecreëerd kan worden. Wie waar de vruchten van handel kan plukken. Voor HANDEL
Nadere informatie"De financiële sector is het probleem,
1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker
Nadere informatie25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030
25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren
Nadere informatieKANSDOSSIER LANDBOUWMACHINES Australië. September 2015
KANSDOSSIER LANDBOUWMACHINES Australië September 2015 Disclaimer Dit rapport is opgesteld door de Economische Afdeling van het. Het is tot stand gekomen door persoonlijke contacten met overheidsinstanties
Nadere informatieAanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van publieksgerichte activiteiten van Turnhoutse verenigingen ikv ontwikkelingssamenwerking
Turnhout, de././.. Aanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van publieksgerichte activiteiten van Turnhoutse verenigingen ikv ontwikkelingssamenwerking De aanvrager verklaart dat: - de vereniging,
Nadere informatieDe bananenteelt. Kleinschalige boeren. Grote plantages
De bananenteelt Geen product ter wereld wordt meer verhandeld dan bananen. Jaarlijks produceren tropische landen als Colombia, Dominicaanse Republiek en Peru meer dan 100 miljoen ton bananen. Bananen worden
Nadere informatieVoedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,
Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel
Nadere informatieStellingen over de uitdagingen voor de boeren in de Cordillera
Stellingen over de uitdagingen voor de boeren in de Cordillera MIJNBOUW AKKOORD OF NIET AKKOORD? STELLING 1 Bodemrijkdommen moeten ingezet worden voor de ontwikkeling van het land De overheid in de Cordillera:
Nadere informatieRabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015
Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? De Rabobank verwacht een moeizaam derde kwartaal voor de Nederlandse varkenssector. Aan het einde
Nadere informatieSamen Ondernemen met de Natuur
Samen Ondernemen met de Natuur Henk Gerbers Kleinschalig maakt gelukzalig, of is bulk beter? Naar een Voedselbeleid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) Verhaal over Ondernemen
Nadere informatieGeef een voordeel van exporteren. Geef een voordeel van importeren.
Vraagkaarten - blauw & groen De verhouding tussen de euro en de dollar gaat van 1 EUR = 1, 5508 dollar naar 1 EUR = 1, 25 dollar. Is de dollar dan in waarde gedaald of gestegen? De dollar is in waarde
Nadere informatieRabobank Food & Agri. Druk op varkensvleesmarkt blijft. Kwartaalbericht Varkens Q2 2015
Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q2 2015 Druk op varkensvleesmarkt blijft De vooruitzichten voor de Nederlandse varkenshouderij voor het tweede kwartaal 2015 blijven mager. Ondanks de seizoensmatige
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieAls de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.
Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie
Nadere informatieExamen HAVO. Economie 1
Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieSamenvatting Economie Internationale Handel
Samenvatting Economie Internationale Handel Samenvatting door een scholier 1611 woorden 9 september 2001 6,5 169 keer beoordeeld Vak Economie Economie Internationale Handel Hoofdstuk 1 Nederland is erg
Nadere informatieHET ZWARTE GOUD. Concentratie in de koffieketen is nefast voor de producent én de consument 2 KOFFIE 3
KOFFIE VERKEERD 1 HET ZWARTE GOUD Ik sta op, nog niet wakker. Ik strompel door het huis als een stakker. Maar ondanks alles vind ik mijn doel, op het gevoel. Ja ik ben een gebruiker, het pure spul, dus
Nadere informatieWat is natuurinclusieve landbouw?
Wat is natuurinclusieve landbouw? Jan Willem Erisman 's-hertogenbosch, 3 april 2018 Louis Bolk instituut Natuurinclusief: denken, ontwerpen en doen J.P. Thysse Waar wij wonen RV www.louisbolk.org Consumentenprijs
Nadere informatieWE FEED THE WORLD. Achtergronden bij. Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl
Achtergronden bij WE FEED THE WORLD Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl Meer weten over We feed the world? Zelf bijdragen aan een mens-, dier- en milieuvriendelijke landbouw?
Nadere informatieHoog tijd voor een écht duurzame landbouw
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw een visie over de hervormingen in de landbouw Oktober 2013 nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Inleiding Landbouwbeleid heeft grote invloed op
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Wat voor rol heeft de opkomende economie van China in de wereldeconomie?
Praktische opdracht Economie Wat voor rol heeft de opkomende economie van China in de wereldeconomie? Praktische-opdracht door een scholier 2129 woorden 18 juni 2006 6,5 45 keer beoordeeld Vak Economie
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Zuidoost-Azië Opgave 5 Cassaveteelt in Thailand en Vietnam Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 19 Beredeneer in drie stappen hoe de teelt van cassave snel tot landdegradatie
Nadere informatieBiodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid.
Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Een Levens Cyclus Duurzaamheids Analyse Auteur: Baukje Bruinsma November 2009 Samenvatting. Door het verbranden van fossiele
Nadere informatieTransformatie landbouw en omgevingskwaliteit
Transformatie landbouw en omgevingskwaliteit Jan Willem Erisman PCL discussiebijeenkomst Maatschappelijke opgaven en Omgevingskwaliteit, Utrecht, 6 juni2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org
Nadere informatie1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade.
Jaarcijfers Fairtrade in het Zuiden arbeiders en Dit zijn cijfers die verzameld zijn in op basis van auditrapporten van FLO Cert. Ze zijn verwerkt door Fairtrade International in en gepubliceerd begin
Nadere informatieeen wereld apart Vanuit aardrijkskundige (= geografische) invalshoek
een wereld apart Vanuit aardrijkskundige (= geografische) invalshoek Wat is aardrijkskunde op zoek naar een verklaring voor de ruimtelijke verschijnselen aan het aardoppervlak. Beschrijvende vragen: bodem
Nadere informatieBio. (s)maakt het verschil
Bio (s)maakt het verschil Weet u niet precies hoe kwalitatieve voeding te kiezen? Of hoe u ervan te verzekeren dat u en uw kinderen gezond én lekker eten? Vraagt u zich soms ook af of het bio-label wel
Nadere informatieDE HERVORMING VAN HET EUROPESE LANDBOUWBELEID. n u n o o i.
DE HERVORMING VAN HET EUROPESE LANDBOUWBELEID of n u n o o i t www.greens-efa.eu Een groen GLB 1 Het GLB moet gewasrotatie stimuleren in plaats van monoculturen verder te bevorderen. Het GLB (Gemeenschappelijk
Nadere informatiePROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen!
PROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen! De doelstellingen van PROTOS zijn de armsten onder ons te voorzien van rechtvaardig, duurzaam en participatief drinkwater, water voor landbouw, en
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatieMarktbeeld appels en peren
Afzet appels en peren door Russische boycot in de verdrukking Productie De appelproductie in de EU bedroeg in 215 ruim 12 miljard kilo. Dit was de op één na grootste EUoogst ooit. Bijna een derde van de
Nadere informatieBodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling
Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in
Nadere informatieTe weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.
Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar
Nadere informatieVerslag millenniumdoelstellingen conferentie GroenLinks deelsessie voedsel
Verslag millenniumdoelstellingen conferentie GroenLinks deelsessie voedsel Verslag door: Kimo van Dijk, Rik Hoevers (GroenLinks Landbouwwerkgroep) zitter: Kees van Zelderen (GroenLinks Landbouwwerkgroep)
Nadere informatieSustainable development goals
Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde
Nadere informatieUiteenzetting Aardrijkskunde Internationalisering van de voedselproductie
Uiteenzetting Aardrijkskunde Internationalisering van de voedselproductie Uiteenzetting door een scholier 1715 woorden 7 april 2004 4,9 71 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Uittreksel alle onderzoeksbronnen
Nadere informatieHoofdstuk 5 4e klas GT
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Monique Kroon 27 juni 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/80430 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieDuurzame familiale landbouw Diverse perspectieven, gedeeld belang
Duurzame familiale landbouw Diverse perspectieven, gedeeld belang Samenwerking, de hype voorbij Coprogram VAIS VLIR-UOS VVOB, 30 maart 2010 Vredeseilanden-Coopibo-Fado NGO voor ontwikkelingssamenwerking
Nadere informatieWe gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht.
Betaalbaar en gezond Goedkope groenten aangeboden in de supermarkten vinden wij meestal betaalbaar. Maar zijn die goedkope groenten ook allemaal even gezond? Bevatten ze de essentiële vitaminen die we
Nadere informatieBeoordeling van de GLB-maatregelen voor de rijstsector
Kaderovereenkomst nr. 30-CE-0197396/00-06 Evaluatie van de weerslag van de GLB-maatregelen op sectoren die rechtstreekse steun genieten of hebben genoten. Perceel 6: Rijst en tabak Beoordeling van de GLB-maatregelen
Nadere informatieNZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld
NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld Frans Keurentjes Raad van Commissarissen / Bestuurslid FrieslandCampina 5 november 2015 Wereldwijd Europa Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië
Nadere informatieBijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-16-1-b
Bijlage HAVO 216 tijdvak 1 aardrijkskunde Bronnenboekje HA-131-a-16-1-b Wereld Opgave 1 Van cacaoboon tot chocolade De productieketen van cacao Verbouw De cacaoboom komt oorspronkelijk uit Midden-Amerika.
Nadere informatieDe groei van de wereldeconomie wordt gemeten aan de hand van de groei van de nationale productie van alle landen in de wereld
Samenvatting door een scholier 1909 woorden 17 april 2007 4,8 30 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1 Import: goederen uit het buitenland kopen Export: producten aan het buitenland verkopen Uitvoersaldo:
Nadere informatieSTIP maakt kansen en risico s in aquacultuursector inzichtelijk
UIT HET NIEUWS GEVIST STIP maakt kansen en risico s in aquacultuursector inzichtelijk Door Eva Froger en Lisa Schonenberg Veel visimporteurs hebben behoefte aan meer inzicht in de snel groeiende en enorm
Nadere informatie1 Volledige of volkomen competitieve markten Om te spreken van volkomen concurrentie moeten er 4 voorwaarden vervuld zijn:
Competitieve markten van 6 COMPETITIEVE MARKTEN Marktvormen Welke verschilpunten stel je vast als je het aantal aanbieders en het aantal vragers vergelijkt op volgende markten? a/ Wisselmarkt b/ Markt
Nadere informatieOp de vlucht. 1) Waarom vlucht men eigenlijk? Er zijn vele redenen; politieke vervolging, marteling, oorlog of burgeroorlog zijn enkele voorbeelden!
Op de vlucht 1) Waarom vlucht men eigenlijk? Er zijn vele redenen; politieke vervolging, marteling, oorlog of burgeroorlog zijn enkele voorbeelden! 2) Waar komen de vluchtelingen vandaan? Syrië Sinds in
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT AMENDEMENTEN Commissie internationale handel 2008/2153(INI) Ontwerpadvies Béla Glattfelder (PE412.
EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie internationale handel 2009 2008/2153(INI) 13.10.2008 AMENDEMENTEN 1-35 Béla Glattfelder (PE412.190v01-00) Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en mondiale voedselveiligheid
Nadere informatieSamenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s
Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Arm en Rijk - Hoofdstuk 1
Samenvatting Aardrijkskunde Arm en Rijk - Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2070 woorden 23 september 2008 6,3 44 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijskunde Samenvatting -
Nadere informatieKoffie en Carbon in Mexico
Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage
Nadere informatieHoe een coalitiecampagne uitwerken om kinderarbeidvrije cacao te bevorderen?
Hoe een coalitiecampagne uitwerken om kinderarbeidvrije cacao te bevorderen? Oxfam Wereldwinkels en Fairtrade Campagne Kindslavernij lust ik niet! Doelgroepen Partners: hoe elkaar versterken? En nu? Oxfam
Nadere informatieEindexamen economie 1 havo 2000-I
Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Voedselverspilling, er is genoeg voedsel en voedselspeculatie is immoreel Nederlandse consumenten gooien ieder jaar voor zo n 2,5 miljard aan voedsel weg. Dat is ruim 150 per persoon. Ofwel zo n 50 kilo.
Nadere informatieDuurzaamheid van boon tot kop
Duurzaamheid van boon tot kop Inhoud Wat is Het Waarom zijn wij Het Plan? Het Plan in de praktijk verantwoorde landbouw verantwoorde productie verantwoorde consumptie Plan gestart? Elk kopje koffie vertelt
Nadere informatieHet Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer
Het Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer De Nederlandse centrale bank heeft haar instrumenten verloren aan de Europese centrale bank. Toen ik in de jaren 70 en 80 economieonderwijs
Nadere informatieHoofdstuk 5 4e klas GT
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Monique Kroon 27 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/80430 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieMade in Holland Nu en in de toekomst
Made in Holland Nu en in de toekomst Lucas Simons 1 Juni 2017 Over Lucas Simons For markets to become more sustainable, we have to change the Rules of the Game @Lucas_Simons @NewForesight #CtFG Founder&CEO
Nadere informatieVoedsel Hier en Daar. Inleiding. gu u s g e u rt s
gu u s g e u rt s Voedsel Hier en Daar Inleiding In opdracht van Helden Mondiaal (voorheen Platform Ontwikkelingssamenwerking Helden) heb ik de fotoexpositie Voedsel Hier en Daar opgezet. Dit is een duoexpositie
Nadere informatieIk werp mij niet op als pleitbezorger van een economische sector.
Directie Internationale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EK 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 7 september 2007 2060724810 IZ. 2007/2013
Nadere informatieSamenvatting Economie Lesbrief Internationale handel
Samenvatting Economie Lesbrief Internationale handel Samenvatting door een scholier 1819 woorden 4 mei 2004 8,2 97 keer beoordeeld Vak Economie INTERNATIONALE HANDEL COMPLETE SAMENVATTING: H 1 T/M 3 Hoofdstuk
Nadere informatieOur mission, passion and obsession is to delight all those who cherish the quality of life, through our search for the best coffee nature can provide, enhanced by the best available technologies and by
Nadere informatieZuid-Azie zag in deze periode zijn scholingsgraad in het basisonderwijs stijgen van 78 naar 93%. Bron: www.un.org
Quiz 1. Hoeveel jongeren wereldwijd tussen 15 en 24 jaar kunnen niet lezen en schrijven? 4 miljoen 123 miljoen 850 miljoen 61% van hen zijn jonge vrouwen. Bron: www.un.org 2. Over de hele wereld is het
Nadere informatieRemediëringstaak: Vraag en aanbod
Remediëringstaak: Vraag en aanbod 1. Studeer opnieuw de leerstof van vraag en aanbod in. Tracht steeds zeer inzichtelijk te studeren: ga na dat je alle redeneringen die we in de klas / cursus maakten snapt.
Nadere informatieStrategisch Beleidsplan 2013-2015
Strategisch Beleidsplan 2013-2015 Switch, samen naar duurzaam en rechtvaardig Switch stimuleert gedrag dat bijdraagt aan een duurzame en rechtvaardige wereld. Hier én daar, nu én in de toekomst. Switch
Nadere informatieArbeid = arbeiders = mensen
Vraag van en aanbod naar arbeid Arbeid = arbeiders = mensen De vraag naar mensen = werkenden Het aanbod van mensen = beroepsbevolking Participatiegraad Beroepsbevolking / beroepsgeschikte bevolking * 100%
Nadere informatieRegionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013
Regionale voedselproductie en duurzaamheid Jasper Scholten 24 september 2013 Methodology and tools Sustainability performance LCA Sustainable nutrition Quiz Vraag 1: Heeft een aardbei die in de supermarkt
Nadere informatieBoodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum
Nadere informatieHet uithangbord van Azië
rijst Het uithangbord van Azië Vraag aan een kind in de lagere school wat de Chinezen eten, en het antwoordt: "Rijst!" Zoals frieten typisch België en hamburgers iets van Amerika zijn, zo hoort rijst thuis
Nadere informatie4,6. Samenvatting door L. 989 woorden 30 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door L. 989 woorden 30 november 2016 4,6 5 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde SAMENVATTING AK HOOFDSTUK 1. VWO 2. Primaire sector: landbouw, visserij, mijnbouw, jacht. Secundaire sector: industrie,
Nadere informatieRijst. www.oww.be. Handel, uit respect. foto: Hilde Van Bever
Rijst foto: Hilde Van Bever Handel, uit respect. www.oww.be foto: Layla aerts (Vredeseilanden) Het uithangbord van Azië Vraag een kind in de lagere school wat de Chinezen eten en het antwoordt: Rijst!
Nadere informatieAanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van activiteiten van Turnhoutse scholen met betrekking tot mondiale vorming
Turnhout, de././ Aanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van activiteiten van Turnhoutse scholen met betrekking tot mondiale vorming De aanvrager verklaart dat er binnen de 2 maanden na het afsluiten
Nadere informatieVoedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking
Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/
Nadere informatie