arbeidsongeschikgheidsverzekeringen (PEMBA)

Transcriptie

1 verleend op basis van autorisatie door de eigenaar van het systeem. deelobject: technisch beheer Binnen de automatiseringsorganisatie dienen de vereiste functiescheidingen en toereikende instructies, voorschriften en procedures te bestaan. Er dient een logische scheiding te bestaan tussen test- en productieomgeving. Er dienen toereikende maatregelen op het gebied van programma- en bestandsbeheer (inclusief adequate bewaartermijnen) te zijn genomen om het gebruik van uitsluitend geautoriseerde versies te kunnen waarborgen. De organisatie van de verzending van de computeruitvoer, de fysieke beveiligingsmaatregelen binnen het rekencentrum en de uitwijkprocedures dienen van een adequaat niveau te zijn. deelobject: logisch beheer Het beheer dient gericht te zijn op de blijvende overeenstemming tussen de functionaliteit van WBO/ ISOVSO en de vigerende wet- en regelgeving met inbegrip van de wensen en eisen van gebruikers. Er dient een procedure te zijn vastgesteld voor de wijze waarop geconstateerde problemen bij systeemgebruik moeten worden aangemeld en afgehandeld. De testwerkzaamheden dienen met voldoende diepgang te geschieden. De beheerorganisatie dient vast te stellen dat de geautoriseerde programmatuur (en geen andere programmatuur) tijdig is overgezet van test- naar productieomgeving. Derden-mededeling 1996 WBO/ISOVSO-systemen Overheidspersoneel onder wet premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschikgheidsverzekeringen Mededelingen OCenW Bestemd voor: de besturen van de instellingen voor: c het basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs; c het voortgezet onderwijs; c scholen, instellingen en instituten in de bve-sector; c regionale opleidingscentra (roc s); c landelijke organen voor het beroepsonderwijs; c de ondersteuningsinstellingen volwasseneneducatie; c de schoolbegeleidingsdiensten; c de overige instellingen in de verzorgingsstructuur; c de overige instellingen die zijn aangewezen als lichaam, bedoeld in artikel 2, eerste lid van de Wet Privatisering Algemene burgerlijke pensioenfonds, voor zover geheel of gedeeltelijk bekostigd door het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen; c de ingevolge de Experimenten wet onderwijs bekostigde onderwijsinstellingen; c de instellingen bedoeld in artikel 1.2, onder a, c en d van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; c de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek; c de gemeenten en provincies die instellingen van de bovenbedoelde soorten in stand houden. Voorlichting Datum: 18 juni 1997 Kenmerk: AB/PSW-1997/7573 Datum inwerkingtreding: n.v.t. Geldigheidsduur beleidsregel: n.v.t. Juridische grondslag: n.v.t. Relatie tot eerdere mededelingen: n.v.t. Informatie verkrijgbaar bij: CFI/ICO/PO, tel CFI/ICO/VO, tel CFI/ICO/BVH, tel Overheidspersoneel onder (OOW) Basis is het wetsvoorstel OOW, zoals dat op 27 maart 1997 is ingediend bij de Tweede Kamer (Kamerstukken II, vergaderjaar , , nrs 1-3). In het kader van de voorbereiding op de invoering van OOW bericht ik u, vooruitlopende op de behandeling in de Tweede Kamer, de voornemens van het Kabinet. Mochten in deze voornemens significante wijzigingen optreden dan zal ik u weer informeren. De OOW wordt niet meer integraal ingevoerd per 1 januari 1998, de invoering zal gefaseerd plaatsvinden. Kort samengevat houdt dat het volgende in: 1. met ingang van 1 januari 1998 wordt de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) inclusief de maatregelen van de Wet premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktsongeschiktheidsverzekeringen (Pemba) ingevoerd. Bestaande WAO-conforme uitkeringen worden daarbij omgezet in WAO-uitkeringen. 2. met ingang van 1 januari 1999 worden de Algemeen NUMMER 17/ juni 1997

2 Overheidspersoneel onder Werkloosheidswet (WW) en de Ziektewet (ZW) ingevoerd voor het overheidspersoneel dat op of na die datum werkloos of ziek in de zin van die regelingen wordt (verder te noemen de nieuwe gevallen ). 3. met ingang van 1 januari 2000 worden de WW en de ZW ingevoerd voor het overheidspersoneel dat voor 1 januari 1999 werkloos of ziek in de zin van die regelingen was (verder te noemen de oude gevallen ). De reden om de invoering voor de nieuwe en de oude gevallen te laten plaatsvinden op verschillende tijdstippen is enerzijds de reductie van de invoeringsrisico s en anderzijds een onderzoek naar de financieringssystemen in de markt- en overheidssector bij werkloosheid. Voor wat betreft de inhoud van Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) verwijs ik u naar bijlage 1 van deze circulaire, waar met name ingegaan wordt op dit onderwerp. Ten aanzien van de punten 2 en 3 (WW en ZW) zal ik u nader informeren zodra daar aanleiding voor is. Wet Premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheidsverzekering (Pemba) Doel van de wet Pemba is het verleggen van de financiële verantwoordelijkheid voor de kosten van arbeidsongeschiktheid naar werkgevers. Dit gebeurt door het invoeren van een aantal maatregelen, waarmee kosten en baten van arbeidsongeschiktheid worden gedifferentieerd per werkgever. Kort samengevat houden deze maatregelen het volgende in: Premiedifferentiatie Er wordt afgestapt van één uniforme premie. In plaats daarvan komt er een gedifferentieerde premie die voor elke werkgever verschillend kan zijn. De hoogte van de premie is afhankelijk van het aantal werknemers dat een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt. Eigen risico dragen Een werkgever kan er voor kiezen geen gedifferentieerde premie te betalen maar eigen-risicodrager te worden. Door te kiezen voor eigen risico betaalt de werkgever gedurende een periode van de eerste vijf jaar van arbeidsongeschiktheid de WAO-uitkering zelf. Hij kan zich overigens hiervoor verzekeren bij een particuliere verzekeringsmaatschappij. Per 1 januari en 1 juli van ieder jaar kan een werkgever eigen risico gaan dragen. De werkgever dient 3 maanden van tevoren een verzoek hiervoor indienen bij het Landelijk instituut sociale verzekeringen (LISV). Dit geldt ook als een werkgever dit weer ongedaan wil maken. Eigen-risicodrager binnen het onderwijs Voor de sector primair onderwijs geldt de declaratiesystematiek. Dit betekent in dat de (verschillen in) geheven premies direct ten laste komen van de onderwijsbegroting. In dit geval heeft het bestuur dan ook niet de mogelijkheid om te opteren voor eigen risico. Voor de overige sectoren binnen het onderwijs is de mogelijkheid wel aanwezig om eigen-risicodrager te worden. Als bijlage 2 is bijgevoegd een nieuwsbrief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met daarin een beschrijving van de inhoud van de Wet Pemba. In de nieuwsbrief wordt gesproken over bedrijfsverenigingen. Door de invoering van de Organisatiewet sociale verzekeringen 1997 (OSV) zijn de bedrijfsverenigingen vervangen door het LISV. De taak van het LISV is onder andere het uitvoeren van de wettelijke werknemersverzekeringen. Het LISV is op grond van de OSV verplicht deze taken te laten verrichten door uitvoeringsinstellingen (UVI). Om die reden hebben wij de term bedrijfsvereniging vervangen door LISV dan wel UVI s. Tot slot deel ik mede dat u voor wat betreft specifiek uitvoeringstechnische onderwerpen betreffende de WAO u spoedig nog nader zal worden geïnformeerd door USZO. Inzake de toekomstige ontwikkelingen ten aanzien van de invoering van de WW en de ZW zal ik u op gezette tijden op de hoogte brengen. De minister van onderwijs, cultuur en wetenschappen, namens deze, drs.r.j.a.kerstens, directeur arbeidsvoorwaarden en beroepskwaliteit Bijlage 1 bij AB/PSW/1997/ Inleiding In het kader van de operatie Overheidspersoneel onder (OOW) wordt het overheidspersoneel onder de werkingssfeer van de wettelijke werknemersverzekeringen gebracht. Door middel van deze publicatie wordt u geïnformeerd over de nieuwe planning inzake het OOW-project. De werknemersverzekeringen worden ingevoerd ten aanzien van alle overheidswerknemers en gewezen overheidswerknemers; ook ten aanzien van diegenen die op het moment van invoering reeds in het genot zijn van een uitkering op grond van een ambtelijke uitkeringsregeling. Daarbij worden de overheidswerknemers rechtstreeks opgenomen in de kring van verzekerden op grond van de Ziektewet (ZW), de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), de werkloosheidswet (WW), de Toeslagenwet (TW) en de Wet inkomensvoorziening NUMMER 17/ juni 1997 Algemeen

3 oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW). Uit hoofde van bedoelde verzekering hebben de overheidswerknemers, na inwerkingtreding van de Wet OOW, volgens de in de ZW, de WAO, de WW, de TW en de IOAW opgenomen voorwaarden rechtstreeks recht op uitkeringen en overige verstrekkingen op grond van die wetten. Het personeel werkzaam in de sector onderwijs behoort tot de doelgroep van het OOW-project voor zover het jonger dan 65 jaar is en deelnemer is aan het pensioenreglement van de Stichting Pensioenfonds ABP. Zoals waarschijnlijk bij u bekend is, heeft er een herziening van streefdatum van de invoering van de OOW plaatsgevonden. In het op 27 maart 1997 aan de Tweede Kamer aangeboden wetsvoorstel wordt uitgegaan van een gefaseerde invoering van de OOW. Dit met het oog op enerzijds het scheppen van ruimte voor verbetering van de uitvoering van de bestaande ambtelijke regelingen en een verdere reductie van de aan de invoering van OOW verbonden uitvoeringstechnische risico s en anderzijds een onderzoek naar de financieringssystemen in de markt- en overheidssector bij werkloosheid. Onder punt 2 wordt per regeling nader ingegaan op de fasering van OOW. Onder punt 3 wordt stilgestaan bij de voor u van belang zijnde wijzigingen als gevolg van het wetsvoorstel. Gelet op de fasering van OOW heeft dat hoofdstuk voornamelijk betrekking op de invoering van de WAO. Wat betreft specifiek uitvoeringstechnische onderwerpen ten aanzien van de WAO zal u separaat nog nader worden geïnformeerd door de USZO. 2. Fasering van de invoering van OOW 2.1 De WAO Aan de Tweede Kamer is voorgesteld dat de WAO met ingang van een bij Koninklijk Besluit te bepalen tijdstip wordt opengesteld voor het overheidspersoneel. Hierbij wordt uitgegaan van 1 januari In verband met de invoering van de Wet premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheidsverzekering (Pemba) per 1 januari 1998 is in de visie van het Kabinet de datum van 1 januari 1998 een harde datum voor de invoering van de WAO voor het overheidspersoneel. Vanaf 1 januari 1998 heeft het overheidspersoneel in geval van arbeidsongeschiktheid recht op een WAOuitkering. Voor dat personeel gelden verder de in de WAO opgenomen overige rechten en de in die wet opgenomen verplichtingen. De toekenning (bij de omzetting ingevolge de Wet OOW) van rechten op een uitkering op grond van de WAO geschiedt ambtshalve. Betrokkene behoeft ter zake geen aanvraag in te dienen. Betrokkenen waarvan het recht op WAO zou ingaan op of na 1 januari 1998, dienen wel (net als de betrokkenen in de marktsector) zelf een aanvraag in te dienen. Aan USZO moeten gegevens worden verstrekt om te bereiken dat de voor de omzetting van de oude rechten benodigde gegevens tijdig beschikbaar zijn. In het wetsvoorstel wordt ervan uitgegaan dat die gegevensverstrekking vanaf 1 oktober 1997 op gang komt. Ten aanzien van de vraag welke specifieke gegevens noodzakelijk worden geacht, wordt u nader geïnformeerd door USZO zelf. Per 1 januari 1998 zal de inhouding ter zake van arbeidsongeschiktheid (de zogenaamde pseudo-premie WAO) komen te vervallen. Er geldt vanaf dat moment een uniform financieringsregime voor overheid en marktsector. Dat zal het financieringsregime zijn zoals dat geldt na de inwerkingtreding van de Wet Pemba. De AAW komt per 1 januari 1998 te vervallen en dus ook de AAW-premie. De WAO-premie wordt een werkgeverspremie. Deze bestaat uit twee componenten: c een basispremie voor oude gevallen en nieuwe gevallen met een arbeidsongeschiktheid van langer dan 5 jaar; c een gedifferentieerde premie voor nieuwe gevallen met een arbeidsongeschiktheid van korter dan 5 jaar. Om de meerkosten van de werkgevers te compenseren, zal de overhevelingstoeslag worden verlaagd. De hoogte van de WAO-premie en de overhevelingstoeslag zullen bekend worden gemaakt in het najaar van Het Fonds arbeidsongeschiktheidsverzekering overheidspersoneel (FAOP) wordt per 1 januari 1998 opgeheven. De financiering van de WAO-lasten van zowel de overheid als de marktsector geschiedt vervolgens vanuit het Arbeidsongeschiktheidsfonds (AOF) (uitkeringen van oude gevallen plus die van nieuwe gevallen vanaf het zesde jaar arbeidsongeschiktheid) en vanuit de Arbeidsongeschiktheidskas (uitkeringen van de nieuwe gevallen gedurende de eerste vijf jaar). De werkgever kan ervoor kiezen om eigen-risicodrager te worden voor de WAO voor de eerste vijf jaar van de nieuwe uitkeringen; hij is in dat geval geen premie aan de Arbeidsongeschiktheidskas verschuldigd. Indien u besluit voor de WAO reeds per 1 januari 1998 eigen-risicodrager te zijn, dan dient u daartoe uiterlijk 1 oktober 1997 een verzoek in te dienen bij het Landelijk instituut sociale verzekeringen (LISV). Het LISV is verantwoordelijk voor de uitvoering van de WAO voor het overheidspersoneel. Het sluit voor die uitvoering een overeenkomst met een uitvoeringsinstelling (UVI). De bestuurlijke relatie met die UVI wordt onderhouden door het LISV. 2.2 Toepassing van TW en IOAW Indien een werknemersverzekering ingevolge dit wetsvoorstel van toepassing wordt op het overheidspersoneel, gelden de TW en de IOAW uit dien hoofde ook voor dat personeel. De TW verleent toeslagen tot het relevante sociaal minimum aan bepaalde uitkeringsgerechtigden. De IOAW biedt een inkomensgarantie op het niveau van Overheidspersoneel onder Algemeen NUMMER 17/ juni 1997

4 Overheidspersoneel onder het sociaal minimum aan oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Het moment waarop de TW en de IOAW van toepassing worden, wordt dan ook bepaald door het tijdstip waarop de werknemersverzekering feitelijk wordt opengesteld voor het overheidspersoneel. Vanwege de gefaseerde openstelling van voor het overheidspersoneel wordt de TW per 1 januari 1998 voorlopig alleen van toepassing in aanvulling op het recht op een WAO-uitkering. De IOAW sluit aan op de WW-uitkering en zal dus pas na de invoering van de WW van toepassing worden op het overheidspersoneel. 2.3 Ziektekostenverzekering van overheidspersoneel Het wetsvoorstel brengt geen wijziging in de situatie op het terrein van de ziektekostenverzekering van het overheidspersoneel. Er vindt met andere woorden ingevolge dit voorstel geen uitbreiding plaats van de kring van verzekerden op grond van de Ziekenfondswet (ZFW). 3.2 Premieloon WAO: in 1998 nog deeltijdfactor in plaats van loon per dag Aanvankelijk was het de bedoeling dat de werkgevers met ingang van 1 januari 1998, bij de invoering van de WAO, ook bij de premieheffing zouden moeten omschakelen op de dagensystematiek. Inmiddels is echter sprake van nieuwe ontwikkelingen. Het ministerie van SZW werkt sinds enige tijd aan vervanging van de dagensystematiek bij de premieheffing door een vereenvoudigde systematiek. Er wordt naar gestreefd die vereenvoudigde systematiek per 1 januari 1999 in te voeren. In het wetsvoorstel OOW zal worden opgenomen dat de premieheffing bij overheidswerkgevers vooralsnog zal plaatsvinden met toepassing van de deeltijdfactor. Bij inwerkingtreding van de Wet OOW betekent dit dat voor de overheid geen sprake zal zijn van invoering van de dagensystematiek bij de premieheffing WAO per 1 januari De deeltijdfactor blijft van toepassing in het kader van de premieheffing. 3. Aandachtspunten Uitkeringsloon WAO: in 1998 dagloon WAO-conform is nagenoeg gelijk aan WAO. Er zijn echter wel verschillen, met name wat betreft het dagloon en de grondslag voor de premieheffing. De deeltijdfactor wordt niet gehanteerd in het systeem van de sociale verzekeringen. Daar is het gebruikelijk om de aanspraken als ook de premieheffing te bepalen op basis van loon per dag en het aantal gewerkte dagen. Per 1 januari 1998 wordt de uitkeringsgrondslag oftewel het dagloon van de WAO ingevoerd. In die administraties zal per overheidswerknemer voor het dagloon bijgehouden moeten worden op hoeveel dagen in de week arbeid verricht wordt. Deze registratie van gewerkte dagen zal overigens later ook gebruikt moeten worden om in het kader van de WW-beoordeling aan de referte-eis te toetsen. Dit betekent dat de tot nu toe gehanteerde systematiek van de deeltijdfactor voor de overheidssector wat betreft de berekening van het WAO-dagloon verlaten wordt. Met ingang van 1 januari 1998 zal voor de vanaf die datum toegekende nieuwe rechten de in de marktsector gehanteerde systematiek van loon per dag gehanteerd worden. Voor de WAO-conforme uitkeringen die zijn omgezet in uitkeringen op grond van de WAO geldt de systematiek van loon per dag zoals dat voor de WAO-conforme uitkering wordt gehanteerd, inclusief toepassing van de deeltijdfactor ingeval van een recht op uitkering op basis van een deeltijdbetrekking. Bijlage 2 bij AB/PSW/1997/7573 Nieuwsbrief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid betreffende: Wetsvoorstel Premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheids- verzekeringen (Pemba) De kosten voor ziekte en arbeidsongeschiktheid zijn vrijwel onzichtbaar. De gigantische financiële last die we als samenleving dragen, wentelen we anoniem af op het collectief. De werkgever die door goed beleid weinig medewerkers uitstoot naar de WAO (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering), wordt even zwaar belast als zijn collega die het minder goed doet. Daarom is het wetsvoorstel Premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheidsverzekering (Pemba) ingediend. Werkgevers krijgen hierin meer financiële verantwoordelijkheid voor de WAO. Dat vergroot het individuele kostenbewustzijn. Werkgevers met een goed arbeidsomstandigheden- en personeelsbeleid worden beloond met een lagere premie. Dat stimuleert werkgevers tot het voeren van een effectief preventie- en reïntegratiebeleid. Dat wil zeggen dat arbeidsongeschiktheid zoveel mogelijk wordt voorkomen en de terugkeer van arbeidsongeschikten in het arbeidsproces wordt bevorderd. De hoogte en duur van de WAO-uitkering veranderen niet. Het wetsvoorstel Pemba bevat in het kort de volgende onderdelen: Premiedifferentiatie De WAO-premie wordt een volledige werkgeverspremie die per werkgever verschillend is. Bovenop een basispre- NUMMER 17/ juni 1997 Algemeen

5 mie die voor iedereen gelijk is betaalt de werkgever een gedifferentieerde premie. Die hangt samen met het arbeidsongeschiktheidsrisico bij de werkgever. Werkgevers die weinig werknemers uitstoten naar de WAO, betalen een lagere premie. Eigen Risico dragen Werkgevers kunnen kiezen voor een eigen risico. Zij nemen dan de kosten voor de eerste vijf jaar arbeidsongeschiktheid van hun werknemers over van het Landelijk instituut sociale verzekeringen/ Uitvoeringsinstellingen (LISV/UVI s). Werkgevers kunnen deze kosten zelf dragen of zich hiervoor geheel of gedeeltelijk verzekeren bij een particuliere verzekeraar. Eigenrisicodragers betalen alleen de basispremie en dus geen gedifferentieerde premie. Stimuleringsregelingen WAO ers Er zijn al tal van wettelijke bepalingen die werkgevers stimuleren arbeidsgehandicapten in dienst te nemen of te houden. Pemba voegt hier een aantal extra maatregelen aan toe, zoals premiekwijtscheiding en korting op de basispremie voor de andere werknemers. Een verbod op aanstellingskeuringen moet voorkomen dat teveel mensen onnodig buiten de boot vallen. Deze drie onderdelen van het wetsvoorstel Pemba worden verderop in deze info uitgebreid besproken. Wat is het doel van Pemba? Door Pemba krijgen werkgevers meer verantwoordelijkheid voor de kosten van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Werkgevers hebben er dan direct belang bij deze kosten zo laag mogelijk te houden. Dat stimuleert ze tot een effectief preventie- en reïntegratiebeleid. Het terugdringen van ziekte en arbeidsongeschiktheid biedt de werkgever meerdere voordelen. In de eerste plaats betaalt hij hierdoor een lagere (gedifferentieerde) premie. Bovendien heeft hij een financieel voordeel als een arbeidsgehandicapte werknemer weer aan het werk gaat. En hoe meer mensen aan het werk, hoe minder mensen een beroep doen op de sociale zekerheid. Op termijn leidt dit tot lagere collectieve lasten, wat weer een positief effect heeft op de werkgelegenheid. Voor wie is de Pemba bedoeld? Het wetsvoorstel is vooral gericht op werkgevers. Voor werknemers en mensen met een WAO-uitkering verandert er niets. De WAO blijft ook na invoering van het wetsvoorstel volledig van kracht. Ook de hoogte en duur van de WAO-uitkering blijven hetzelfde als voorheen. nog beoordelen. Om een zorgvuldige parlementaire behandeling te waarborgen en voldoende ruimte te scheppen voor een adequate invoering is de invoeringsdatum gesteld op 1 januari Hoe ziet de WAO-uitkering er dan uit? De kosten voor de eerste vijf jaar arbeidsongeschiktheid worden betaald uit de opbrengst van de gedifferentieerde premie. Deze premie is voor ieder werkgever verschillend en hangt samen met de uitstoot van arbeidsongeschikten van het bedrijf. De werkgever kan ervoor kiezen voor de eerste vijf jaar van arbeidsongeschiktheid eigenrisicodrager te worden. Hij betaalt dan de WA0-uitkering over de eerste vijf jaar zelf. Hij kan deze kosten ook verzekeren bij een particulier verzekeraar. Eigenrisicodragers betalen geen gedifferentieerde premie, alleen de basispremie. Uit de uniforme basispremie worden de uitkeringslasten gefinancierd voor werknemers die langer aan vijf jaar arbeidsongeschikt zijn. Ook wordt deze premie gebruikt om de uitkeringslasten te betalen voor mensen die voor 1 januari 1998 arbeidsongeschikt werden. Wat gebeurt er met de AAW? Om de effectiviteit van Premiedifferentiatie een eigenrisicodragen zo groot mogelijk te maken, is het nodig om van de WAO en de AAW (Algemene arbeidsongeschiktheidswet) één regeling te maken. Nu fungeert de AAW nog als bodemvoorziening. Bovendien wordt de WAO-premie een werkgeverspremie. Tot nu toe betaalden de werknemers de premies WAO/AAW. De werkgever compenseerde deze bijdrage door de zogenaamde overhevelingstoeslag. Nu de financiering van de WAO ingrijpend gaat veranderen, verdwijnt de AAW en betaalt de werkgever de nieuwe WAO-.premie. Per saldo verandert er niets voor werknemers en werkgevers. De ingreep heeft nagenoeg geen gevolgen voor de loonkosten of de inkomens. WAZ en Wajong Als de AAW straks ophoudt te bestaan als volksverzekering, heeft dat wel gevolgen voor mensen die niet vanuit een dienstbetrekking zijn verzekerd voor de WAO, zoals zelfstandigen, jeugdige gehandicapten en studenten. Om de sociale bescherming voor deze groepen te waarborgen, heeft het kabinet twee wetsvoorstellen ingediend: c de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) c de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor jonggehandicapten (Wajong) Over de wetsvoorstellen WAZ en Wajong is een afzonderlijke Info verschenen (i-124) bij het ministerie van SZW. Overheidspersoneel onder Wanneer gaat Pemba in? Het wetsvoorstel is op 19 november 1996 door de Tweede Kamer aanvaard. De Eerste Kamer moet de voorstellen Algemeen NUMMER 17/ juni 1997

6 Overheidspersoneel onder l. Premiedifferentiatie Werkgevers moeten zich bewuster zijn van de kosten van de sociale zekerheid vindt de overheid. Daarom krijgen werkgevers meer eigen verantwoordelijkheid voor de financiering de WAO. De WAO-premie wordt een volledige werkgeverspremie die in tweeën is geknipt een basispremie en een gedifferentieerde premie. arbeidsongeschiktheidsrisico zal bij grote bedrijven vaak minder grillig zijn. Grote werkgevers Voor werkgevers met 15 werknemers of meer, geldt naar huidige inzichten een minimumpremie van 0% eneen maximumpremie van 6,64%. Gedifferentieerde premie De gedifferentieerde premie hangt samen met het arbeidsongeschiktheidsricico bij de werkgever. De hoogte is afhankelijk van de verhouding tussen de uitkeringslasten en de totale loonsom van de onderneming. Simpel gezegd: Hoe minder werknemers in de WAO, hoe lager de premie. Uit de gedifferentieerde premies worden de lasten vergoed voor de eerste vijf jaar arbeidsongeschiktheid van werknemers. De premiedifferentiatie geldt pas voor werknemers die na 1 januari 1998 in de WAO terechtkomen. Basispremie De basispremie is voor iedereen gelijk. Hieruit worden de lasten betaald voor werknemers die langer dan vijf jaar arbeidsongeschikt zijn. Ook wordt deze premie gebruikt voor de uitkeringslasten van mensen die voor 1 januari 1998 arbeidsongeschikt werden. Hoogte van de premie Bij het berekenen van de gedifferentieerde premie spelen twee componenten een rol: een landelijk gemiddelde premie en een individuele opslag of korting. De landelijk gemiddelde premie wordt vastgesteld op basis van de arbeidsongeschiktheidslasten voor uitkeringen die zijn verstrekt. Het betreft hier alleen de uitkeringen met een duur van minder dan vijf jaar. De opslag of korting is afhankelijk van het arbeidsongeschiktheidsrisico van het bedrijf in de afgelopen vijf jaar. Had een bedrijf bijvoorbeeld tijdens die periode een lager arbeidsongeschiktheidsricico dan gemiddeld, dan krijgt de werkgever een korting op de premie. Is het risico hoger dan gemiddeld, dan wordt de premie verhoogd met een opslag. Ondernemingen krijgen dus de rekening gepresenteerd van hun eigen arbeidsomstandighedenbeleid. Minimum- en maximumpremie Om grote schommelingen te voorkomen, geldt een minimum en maximum voor de hoogte van de gedifferentieerde premie. Deze onder- en bovengrens is verschillend voor grote en kleinere ondernemingen (tot 15 werknemers). Immers: het verloop van het Rekenvoorbeeld c Stel werkgever A heeft een arbeidsongeschiktheidsrisico van 1 %. Het gemiddelde risico en de gemiddelde premie zijn 2%. De premie wordt dan: gemiddelde premie + (eigen risico gemiddelde risico) = 2 %+(1% 2%) = 1%. c Werkgever B heeft een arbeidsongeschiktheidsrisico van 7%. Het gemiddelde risico en de gemiddelde premie zijn 3% De premie wordt dan: gemiddelde premie + (eigen risico -gemiddelde risico) = 3% +(7%- 3%)= 7%). Dit is hoger dan de maximumpremie voor grote bedrijven, dus wordt de premie 6,64%. Kleine werkgevers Voor werkgevers met minder dan 15 werknemers geldt op basis van huidige berekeningen een minimumpremie van 1,45% en een maximumpremie van 4,96%. Rekenvoorbeeld c Stel werkgever A heeft een arbeidsongeschiktheidsrisico van 1%. Het gemiddelde risico en de gemiddelde premie zijn 2%. De premie wordt dan gemiddelde premie + (eigen risico gemiddelde risico)= 2 %+(1% 2%)= 1%. Dit is lager dan de minimumpremie voor kleine werkgevers, dus wordt de premie 1,45 %. c Werkgever B heeft een arbeidsongeschiktheidsrisico van 7%. Het gemiddelde risico en de gemiddelde premie zijn 3%. De premie wordt dan gemiddelde premie + (eigen risico- gemiddelde risico)= 3% +(7% 3%) =7% Dit is hoger dan de maximumpremie voor kleine werkgevers, dus wordt de premie: 4,98%. Glijdende schaal Kleine werkgevers kunnen ervoor kiezen om een premiestijging van minimum naar maximum uit te smeren over meerdere jaren. De premie stijgt dan niet in een keer naar 5% maar via een glijdende schaal met 1% per jaar. Daar staat tegenover dat op de terugweg van maximum naar minimum premie de premie weer met 1% per jaar daalt. NUMMER 17/ juni 1997 Algemeen

7 2. Eigen risico dragen Werkgevers kunnen er ook voor kiezen de kosten voor de WAO-uitkeringen van hun personeel zelf te betalen. Zij zijn dan zelf verantwoordelijk voor de financiering van de eerste vijf jaar van arbeidsongeschiktheid van hun werknemers. De werkgever neemt tijdens deze periode de kosten van de WAO-uitkeringen over van de UVI s. Eigen risicodragers betalen alleen de basispremie. De gedifferentieerde premie vervalt voor hen. Deze werkgevers hebben wel de volle verantwoordelijkheid voor de reïntegratie van hun arbeidsongeschikt geworden werknemers. De beoordeling van de mate van arbeidsongeschiktheid blijft in handen van de UVI s. Wanneer moet de werkgever betalen? Werkgevers die eigen-risicodrager zijn geworden, betalen de WAO-uitkering voor hun werknemers. De werkgever keert uit voor iedere arbeidsongeschikte werknemer die op het moment dat hij ziek werd in dienst was. Het kan dus voorkomen dat de werkgever een WAO-uitkering moet betalen voor een werknemer die inmiddels niet meer in dienst is. Marktwerking Eigen-risicodragers nemen de betaling van de WAOuitkering over van de UVI s. Werkgevers dragen de kosten zelf of verzekeren zich hiervoor bij een particuliere verzekeraar. De werkgever kan bijvoorbeeld een verzekering voor de volle vijf jaar of een gedeelte daarvan afsluiten. Er is ook een constructie mogelijk waarbij de werkgever het eigen risico draagt tot een bepaald bedrag en het daarboven verzekert ( stop loss -constructie). Het doorbreken van de monopoliepositie van de UVI s past geheel in het beleid van de overheid: meer eigen verantwoordelijkheid voor het bedrijfsleven, minder bemoeienis van de overheid. De concurrentie die ontstaat tussen de publieke uitvoerders en particuliere verzekeraars stimuleert efficiënter en meer klantgericht gedrag. De ondernemer kan immers zelf de verzekeraar kiezen die hij het beste vindt. Naar verwachting leidt dit uiteindelijk tot lagere premies. Aanmelden en opzeggen Besluit een werkgever om het eigen risico te gaan dragen, dan kan dat per 1 januari of 1 juli van ieder jaar. Het bedrijf moet dan wel drie maanden van tevoren een verzoek indienen bij het LISV. Bij de tot stand koming van een nieuwe werkgever, kan deze vanaf dat moment eigen-risicodrager worden. De werkgever kan het recht tot eigen risico dragen ook per 1 januari of 1 juli weer ongedaan maken. Hij moet ook dan het LISV minstens drie maanden van tevoren inlichten. De WAO-lasten die in de eigen risicoperiode zijn ontstaan blijven echter voor rekening van de werkgever. Die lasten moet hij dus (voor de periode van vijf jaar) zelf blijven betalen, ook al is hij inmiddels weer teruggekeerd in het publieke bestel. Om te voorkomen dat werkgevers steeds wisselen tussen wel en niet risico dragen, is er een wachttijd ingebouwd. Na het beëindigen van het eigen risico dragen, moet de werkgever drie jaar wachten voordat hij weer eigenrisicodrager kan worden. Zekerheidstelling Om eigen-risicodrager te worden, moet de werkgever wel kunnen garanderen dat het altijd aan de WAOverplichtingen kan voldoen. Hiermee wordt voorkomen dat een werkgever als hem niet goed gaat, collegawerkgevers opzadelt met zijn WAO-verplichtingen. Daarom moet de werkgever bij de aanvraag een zogenaamde zekerheidstelling overleggen aan het LISV. Dit is een verklaring van een betrouwbare kredietinstelling of verzekeraar dat de uitkeringen ook bij betalingsonmacht betaald kunnen worden. Rol de UVI s De verplichte melding bij de UVI s na dertien weken ziekte, vervalt voor de eigen-risicodrager. Daarvoor in de plaats komt een verplichting tot melden bij zeven maanden ziekte. De UVI s bepaalt de mate van arbeidsongeschiktheid en de hoogte van de uitkering. Vervolgens betaalt de werkgever deze uit. Reïntegratie De eigen-risicodrager is er zeer bij gebaat om ziekte en arbeidsongeschiktheid zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Goede arbeidsomstandigheden en een goed verzuimbeleid zijn onontbeerlijk. Niet alle ziekte is te voorkomen. Aangepast werk of andere maatregelen kunnen aan de terugkeer van de arbeidsongeschikte rnedewerker bevorderen. De eigen-risicodrager (of zijn arbodienst) blijft de eerst verantwoordelijke voor reïntegratie van arbeidsgehandicapte werknemers. Hij houdt ook de verplichting om na dertien weken een reïntegratieplan op te stellen. Wil de werkgever gebruik maken van publieke reïntegratie-middelen dan kan hij hiervoor het LISV dan wel de UVI s inschakelen. De werkgever kan ook zelf zorgen voor scholing en voorzieningen die de terugkeer bespoedigen. Ziet hij geen mogelijkheden (meer) om de arbeidsongeschikte werknemer te reïntegratie, dan kan hij de reïntegratie overdragen aan het LISV dan wel de UVI s. Overname van reïntegratie kan ook op verzoek van de werknemer. Na drie jaar toetst het LISV dan wel de UVI s op basis van opgestelde minimumeisen of de werkgever zich voldoende heeft ingespannen om de arbeidsgehandicapte Overheidspersoneel onder Algemeen NUMMER 17/ juni 1997

8 Overheidspersoneel onder werknemer te laten terugkeren in het arbeidsproces. Is dat niet het geval, dan kan het LISV dan wel de UVI s de werkgever een boete opleggen van ƒ ,-. 3. Stimuleringsregelingen wao er-s Als werkgevers de kosten van ziekte en arbeidsongeschiktheid aan de lijve ondervinden, ontstaat het risico dat ze hun werknemers sterker zullen selecteren op gezondheid. Mensen met een handicap of chronische ziekte zouden daardoor moeilijker aan het werk kunnen komen. Om dat te voorkomen neemt de overheid een aantal stimulerende maatregelen, zoals premiekwijtschelding en korting op de basispremie voor de andere werknemers bij het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten. Een verbod op aanstellingskeuringen moet onnodige selectie voorkomen. Verbod op aanstellingskeuringen Aanstellingskeuringen voorspellen vrijwel niets over het toekomstige ziekteverzuim, zo blijkt uit onderzoek. Toch laten veel werkgevers de keuze voor een kandidaat afhangen van een dergelijk onderzoek. Voor het kabinet reden het initiatief wetsvoorstel te ondersteunen dat aanstellingskeuringen in principe verbiedt. Alleen als het beroep specifiek medische eisen stelt, zoals het gezichtsvermogen van een piloot, mag het bedrijf kandidaten laten keuren. Het wetsvoorstel verbiedt ook medische keuringen voor het LISV voor pensioen en arbeidsongeschiktheid. Werving en selectie Informatie die niet relevant is voor een functie, hoeft in een sollicitatiegesprek niet aan de orde te komen. Dat geldt ook voor zaken die met ziekte en gezondheid te maken hebben. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil graag onderzoeken hoe vaak deze grenzen worden overschreden in sollicitatieprocedures. Hiervoor was in de periode van 18 januari 1997 tot 15 maart 1997 een tijdelijk Meldpunt Sollicitatieklachten geopend waar (ex)-sollicitanten hun beklag konden doen over sollicitatie procedures. Het ministerie hoopte hiermee meer zicht te krijgen op de hoeveelheid en aard van de klachten die leven. Samen met werkgevers- en werknemersorganisaties en andere betrokken partijen wil het ministerie bespreken hoe de klachten in de toekomst voorkomen kunnen worden en tevens streven naar een betere klachten behandeling. meer kans op werk. Heeft een werkgever meer dan 5% arbeidsgehandicapten in dienst, dan biedt hem dat meerdere financiële voordelen. Voor de arbeidsgehandicapte medewerkers hoeft hij geen WAO-basispremie te betalen. Voor de rest van het personeel (tot een maximum van 15 werknemers) krijgt hij een korting op de basispremie. Een bedrijf dat deze 5% niet haalt, maar wel een bepaalde hoeveelheid werk uitbesteedt aan een WSW-bedrijf (Wet sociale werkvoorziening), kan ook in aanmerking komen voor een premiekorting. Andere reïntegratie bevorderende maatregelen Er bestaan reeds tal van wettelijke maatregelen die het voor werkgevers (financieel) aantrekkelijk maken arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Zoals: c een loonkostensubsidie voor werkgevers die arbeidsgehandicapte werknemers (weer) in dienst nemen: c de mogelijkheid tot proefplaatsing: werknemers met zowel een WAO- als een WW-uitkering kunnen voor drie maanden onbetaald proefdraaien bij een bedrijf. De UVI s compenseert de weggevallen WW-uitkering: c vergoeding van het loon bij ziekte: de werkgever hoeft voor de arbeidsgehadicapte werknemer die hij in dienst neemt, de eerste drie jaar niet het loon door te betalen bij ziekte: c een dagloongarantie voor werknemers van 45 jaar en ouder: als zij weer gaan werken en de WAO-uitkering verliezen, behouden ze vijf jaar lang het recht op een uitkering tegen hun oude dagloon: c een loonsuppletie (aanvulling) voor mensen met een WAO-uitkering die gaan werken tegen een lager loon dan ze geacht worden te kunnen verdienen. Wilt u meer informatie over deze maatregelen om reïntegratie te bevorderen? Vraag dan de brochure Mensen met een artbeidshandicap (weer) aan het werk aan bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Wet op de reïntegratie Om de effectiviteit van het reïntegratie-instrumentarium te verhogen, wordt op dit moment de Wet op de reïntegratie voorbereid. Deze wet moet ervoor gaan zorgen dat de reïntegratiemaatregelen worden gebundeld. Tevens moet de wet bijdragen aan een betere toepassing van de maatregelen. Premiekwijtschelding Werkgevers die arbeidsgehandicapten in dienst nemen, worden hiervoor beloond met een kwijtschelding en korting op de WAO-premies. Dat geeft arbeidsgehandicapten NUMMER 17/ juni 1997 Algemeen