BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid G.H.M. Wijsmuller. sv 14 Corr. nr /BSD Den Haag, 6 april 1999

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag RIS023027_ BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid G.H.M. Wijsmuller sv 14 Corr. nr /BSD Den Haag, 6 april 1999 Bezettingsactie van de Griekse residentie De gemeenteraad Het raadslid, de heer G.H.M. Wijsmuller, heeft de volgende op 9 maart 1999 ingekomen brief, uitmondende in een veertiental vragen, aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht. "In de commissievergaderingen van 19 en 26 februari j.l. heeft u de raad geïnformeerd over het verloop van de bezettingsactie van de Griekse residentie op 16 en 17 februari j.l. Bovendien heeft u een verkorte versie van het logboek van de Driehoek aan de raad doen toekomen. Desalniettemin blijven er diverse vragen onopgehelderd, met name over de verloop van de onderhandelingen over de bezettingsactie. Op grond van het desbetreffende artikel in het reglement van de orde leg ik de volgende vragen aan u voor: 1. Om uur meldde mevr. Böhler zich bij Buitenlandse Zaken met de mededeling dat zij de bezetting kon doen beëindigen. Wat hield deze mededeling in, en wat is hier verder mee gedaan? Hebben zich nog andere mensen gemeld die wilden bemiddelen, en heeft de Driehoek hier actief naar gezocht? 2. Kan het College meer inzicht geven in de gevoerde onderhandelingen en het verloop daarvan? Wie voerden de onderhandelingen namens de Driehoek en namens de bezetters? In welke taal werd gesproken, is er gebruik gemaakt van tolken, waren er bemiddelaars, en zo ja, wat was hun opdracht? 3. Het logboek wekt de indruk dat er rond uur een concreet onderhandelingsresultaat was bereikt, dat tot een spoedige en vreedzame beëindiging van de bezetting kon leiden. Wat was de precieze stand van zaken op dat moment, en waarom heeft dit toen niet tot een positief resultaat kunnen leiden? 4. De bezetting van de Griekse residentie was gecoördineerd met acties elders in Europa, maar had tegelijkertijd ook een ongeorganiseerd karakter. De verontwaardiging en emoties over de ontvoering van Öcalan zette veel Koerden ertoe - PKK-lid of niet - aan de protestactie deel te nemen. De aanwezigheid van mensen in de Griekse residentie was voor de Koerdische bezetters klaarblijkelijk een verrassing; een gijzeling was niet de opzet. De strafbare feiten gepleegd kort na de feitelijke bezetting waren niet van die aard dat niet overwogen had kunnen worden om de bezetter een vrijgeleide te geven in ruil voor beëindiging van de actie. Vooral in het belang van de gegijzelden was een spoedige, vreedzame beëindiging van de actie gewenst. Heeft men op enig moment de bezetters een vrijgeleide aangeboden? Zo ja, waarom heeft dit aanbod de actie niet beëindigd? Zo nee, waarom niet? Waarom werd om uur een vrijgeleide uitgesloten door de Driehoek? 5. Volgens het logboek stemde de Driehoek om uur in met aanhouding van personen die zich van de residentie verwijderden. Is de bezetters verteld dat zij zouden worden aangehouden als zij zich verwijderden van de residentie? Heeft deze maatregel de verdere onderhandelingen bemoeilijkt en/of een escalerend effect gehad? 6. Het is bekend dat de bezetters van de residentie een intensief contact hebben onderhouden met de Koerdische groepen elders in de stad. Om uur werden op de Kneuterdijk/Parkstraat 58 demonstranten aangehouden. Om uur werd de M.E. ingezet tegen een demonstratieve optocht. Op welke wijze hebben de gebeurtenissen in de stad en het optreden van de politie op de diverse momenten zijn weerslag op de voortgang van de onderhandelingen?

2 2 7. Zijn de twee leden van het Koerdische parlement en/of de Europarlementariër Sakellariou door de Driehoek op enig moment geaccepteerd als neutrale, niet-partijgebonden bemiddelaar(s), wiens rol erin bestond overeenstemming te bewerkstelligen tussen de politieonderhandelaars aan de ene, en de bezetters aan de andere kant? Zo nee, wat was hun status gedurende de bezetting en wat was de reden dat zij toestemming kregen om in de residentie met de bezetters te overleggen? 8. Hel College is inmiddels gewezen op de zienswijze van Sakellariou over zijn rol, het verloop en het beëindigen van de bezettingsactie zoals in de bijgevoegde, inmiddels openbare brief van 24 februari j.l.. Op welke punten wijkt de lezing van Sakellariou, zoals weergegeven in de vernoemde brief, af van de zienswijze van de Driehoek? Hoe verklaart het College de verschillen in zienswijze? 9. Is het College het eens met de zienswijze van de heer Sakellariou dat de actie van de M.E. om uur zinloos en hoogst gevaarlijk was? Wat was de reden dat juist op dat moment de aanwezige pers verder van de residentie werd verwijderd en het hun door felle schijnwerpers onmogelijk werd gemaakt om verdere waarnemingen te doen? 10. Is het College van mening dat de heer Sakellariou een cruciale rol heeft gespeeld in de vreedzame afloop van de bezetting? Waarom wordt Sakellariou niet vermeld in het logboek? 11. Zowel Sakellariou als onafhankelijk van elkaar afgelegde verklaringen van bezetters spreken over de belofte dat de bezetters niet gearresteerd zouden worden na registratie en verhoor. Wie is verantwoordelijk geweest voor het ondubbelzinnig overbrengen van de onderhandelingspositie van de Driehoek? 12. Het is gelet op de onderhandelingen niet logisch te veronderstellen dat de bezetters uiteindelijk de residentie vrijwillig zouden verlaten zonder dat hun toezeggingen zouden zijn gedaan. Op grond van welke toezeggingen hebben volgens het College de bezetters de residentie verlaten? Zijn er afspraken op schrift gesteld, en zo nee, waarom niet? 13. Wanneer komt het volledige logboek ter beschikking van de gemeenteraad? 14. Is het College met mij van mening dat voor de geloofwaardigheid van de rechtsorde vragen omtrent het verloop van de bezettingsactie opgehelderd dienen te worden? En zo ja, is het College eventueel bereid indien er vragen open blijven een onafhankelijk onderzoek door bijvoorbeeld de Nationale Ombudsman of Rijksrecherche te doen uitvoeren om dit te bewerkstelligen?" Ingevolge het bepaalde in artikel 15, lid 4, van het Reglement van Orde voor de vergaderingen van de raad der gemeente s-gravenhage (Verz. 1987, nr. 2), beantwoorden wij na via de korpsbeheerder/burgemeester verkregen informatie van de politie de gestelde vragen als volgt. Alvorens op de vragen te antwoorden een opmerking vooraf. De vragen van de Haagse Stadspartij zijn ten onrechte gericht aan het College van Burgemeester en Wethouders. Het College heeft in dezen geen verantwoordelijkheden. De burgemeester is op lokaal niveau verantwoordelijk voor het gevoerde beleid op het terrein van de openbare orde en legt dienovereenkomstig verantwoording af aan de gemeenteraad. De hoofdofficier van justitie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en legt (eind)verantwoording af aan de minister van Justitie. Hiermee is de verantwoordelijkheid van de betrokken functionarissen helder. Bij de beantwoording van de vragen wordt daarom vooral het accent gelegd op de weergave van de feiten. 1. Om uur meldde mw. Böhler zich bij Buitenlandse Zaken met de mededeling dat zij de bezetting kon doen beëindigen. Wat hield deze mededeling in, en wat is hier verder mee gedaan? Hebben zich nog andere mensen gemeld die wilden bemiddelen en heeft de Driehoek hier actief naar gezocht? In het logboek is in samenvattende zin verslag gedaan van de gang van zaken in de operationele Driehoek van Den Haag op 16 en 17 februari Dit logboek bevat de feiten en gebeurtenissen zoals die aan de operationele Driehoek zijn gemeld en in deze Driehoek aan de orde zijn geweest. Van deze feiten maakte onder meer de volgende melding deel uit: mw. Bohler (advocaat van Öcalan) meldt zich bij het ministerie van Buitenlandse Zaken met de mededeling dat zij de bezetting kan doen beëindigen. (Deze melding in het logboek was volgens mw. Böhler gelet op haar brief van 8 maart 1999 onjuist. De brief van mw. Böhler en het antwoord daarop van de operationele Driehoek zijn als bijlage bij het logboek gevoegd) Deze melding heeft geen rol gespeeld bij of gevolgen gehad voor de verdere gang van zaken. Bij de operationele Driehoek hebben zich geen andere mensen gemeld die aanboden te bemiddelen. De Driehoek heeft hier niet naar gezocht omdat in dit stadium zicht bestond op de realisering van de volgende beleidsuitgangspunten van de operationele Driehoek: * het ongedeerd en zo spoedig mogelijk vrij krijgen van de gegijzelden;

3 3 * het aanhouden van de bezetters; * het tegengaan dat anderen zich bij de bezetters voegen; * het voorkomen van escalatie door oplaaiende emoties mogelijk aangewakkerd door onrust of demonstraties 2. Kan het College meer inzicht geven in de gevoerde onderhandelingen en in het verloop daarvan? Wie voerden de onderhandelingen namens de Driehoek en namens de bezetters. In welke taal werd gesproken, is er gebruik gemaakt van tolken, waren er bemiddelaars, en zo ja wat was hun opdracht? Voor wat betreft het verloop van de onderhandelingen verwijzen wij naar hetgeen hierover in het logboek is opgenomen. De onderhandelingen zijn namens de Driehoek gevoerd door medewerkers van de politie die hiervoor speciaal zijn opgeleid. Ons is niet bekend wie namens de bezetters de onderhandelingen voerde. De Driehoek gaat ervan uit dat de voertaal Nederlandse/Engels was en ten tijde van de intermediairs Duits. Voor wat betreft het gebruik maken van bemiddelaars zij verwezen naar het antwoord op vraag Het logboek wekt de indruk dat er rond uur een concreet onderhandelingsresultaat was bereikt dat tot spoedige en vreedzame beëindiging van de bezetting kon leiden. Wat was precies de stand van zaken op dat moment en waarom heeft dit toen niet tot een positief resultaat kunnen leiden? Bij deze vraag wordt waarschijnlijk gedoeld op het in het logboek gestelde om uur waar wordt vermeld dat Leider bezetters binnen verklaart voor de Koerdische TV: als verklaring komt dan beëindiging actie. Dit is een feitelijk gegeven dat door de Driehoek via de media is ontvangen. Dit gegeven heeft op de bezetting en op de houding van de bezetters geen waarneembare invloed gehad. 4. De bezetting van de Griekse residentie was gecoördineerd met acties elders in Europa, maar had tegelijkertijd ook een ongeorganiseerd karakter. De verontwaardiging en emoties over de ontvoering van Öcalan zette veel Koerden ertoe - PKK-lid of niet - aan de protestactie deel te nemen. De aanwezigheid van mensen in de Griekse residentie was voor de Koerdische bezetters klaarblijkelijk een verassing; een gijzeling was niet de opzet. De strafbare feiten gepleegd kort na de feitelijke bezetting waren niet van dien aard dat niet overwogen had kunnen worden om de bezetters een vrijgeleide te geven in ruil voor beëindiging van de actie. Vooral in het belang van de gegijzelden was een spoedige, vreedzame beëindiging van de actie gewenst. Heeft men op enig moment de bezetters een vrijgeleide aangeboden? Zo ja, waarom heeft dit aanbod de actie niet beëindigd? Zo, nee, waarom niet? Waarom werd om uur een vrijgeleide uitgesloten door de Driehoek? De bezetters is op geen enkel moment een vrijgeleide aangeboden omdat het voor de Driehoek duidelijk was dat van een vrije aftocht/vrijgeleide geen sprake kon zijn gelet op de ernst van de strafbare feiten. Deze situatie heeft zich ook voorgedaan om uur.

4 4 5. Volgens het logboek stemde de Driehoek om uur in met aanhouding van personen die zich van de residentie verwijderden. Is de bezetters verteld dat zij zouden worden aangehouden als zij zich verwijderden van de residentie? Heeft deze maatregel de verdere onderhandelingen bemoeilijkt en/of een escalerend effect gehad? De bezetters is verteld dat zij zouden worden aangehouden indien zij zich zouden verwijderen van de residentie. Deze maatregel heeft geen invloed gehad op de verdere gang van zaken, aangezien de bezetters zich op dat moment niet uit de residentie hebben verwijderd. 6. Het is bekend dat de bezetters van de residentie een intensief contact hebben onderhouden met Koerdische groepen elders in de stad. Om uur werden op de Kneuterdijk/Parkstraat 58 demonstranten aangehouden. Om uur werd de ME ingezet tegen een demonstratieve optocht. Op welke wijze hebben de gebeurtenissen in de stad en het optreden van de politie op de diverse momenten zijn weerslag gehad op de voortgang van de onderhandelingen. De activiteiten van de politie op genoemde momenten hebben als doel gehad het voorkomen en beperken van de verstoring van de openbare orde. Tevens diende voorkomen te worden dat demonstranten de residentie zouden bereiken. Dit zou ertoe hebben kunnen leiden dat de politie rond de residentie van twee kanten zou worden aangevallen. Daarnaast bestond het gevaar dat door de hoog oplopende emoties van zowel de demonstranten als de bezetters de levens van de gegijzelden verder in gevaar zouden worden gebracht. Zelfs de vernielingen die door Koerden aan het begin van de avond zijn aangericht in de Wagenstraat en omgeving hebben geen invloed gehad op de voortgang van de onderhandelingen. 7. Zijn de twee leden van het Koerdische parlement en/of de Europarlementariër Sakellariou door de Driehoek op enig moment geaccepteerd als neutrale, niet-partijgebonden bemiddelaar(s), wiens rol erin bestond overeenstemming te bewerkstelligen tussen de politie-onderhandelaars aan de ene, en de bezetters aan de andere kant? Zo, nee wat was hun status gedurende de bezetting en wat was de reden dat zij toestemming kregen om in de residentie met de bezetters te overleggen? Om uur heeft de leider van de politieonderhandelaars de Driehoek gemeld dat twee leden van het Koerdisch parlement in ballingschap hun diensten aan de onderhandelaars hebben aangeboden om te trachten de bezetters hun actie te laten beëindigen. De naam van de heer Sakellariou is in dat verband niet genoemd. Wel heeft de Driehoek om uur bepaald dat de aangeboden diensten van de twee leden van het Koerdisch Parlement in ballingschap benut zullen worden voorzover dit een bijdrage levert aan de oplossing van de gijzeling/bezetting. 8. Het college is inmiddels gewezen op de zienswijze van Sakellariou over zijn rol, het verloop en het beëindigen van de bezettingsactie zoals verwoord in de bijgevoegd, inmiddels openbare brief van 24 februari j.l. Op welke punten wijkt de lezing van Sakellariou, zoals weergegeven in voornoemde brief, af van de zienswijze van de Driehoek, hoe verklaart het college de verschillen in zienswijze? De zienswijze zoals weergegeven in de brief van de heer Sakellariou is de Driehoek op 24 februari 1999 bekend geworden. In dit verband zij erop gewezen dat de Driehoek op 16 februari om uur van de leiding van de onderhandelaars enkele nieuwe feiten en eisen van de bezetters heeft vernomen. (Deze feiten en eisen stemmen overeen met de punten die de heer Sakellariou noemt op pagina 2 van zijn brief van 24 februari 1999.) Deze nieuwe feiten en eisen betreffen: * beëindiging gijzeling als de bezetters als groep worden afgevoerd voor registratie en verhoor, * geen registratie van de studenten onder de bezetters, zij willen gezien worden als bezetters en niet als gijzelhouders, want dat was niet hun oogmerk, * de verklaring van het kabinet dient plaats te vinden en de parlementariërs gaan met de groep mee. De Driehoek heeft de nieuwe eisen van de bezetters doorgenomen en vastgesteld dat eerst de gegijzelden naar buiten moesten komen. Voorts nam de Driehoek kennis van het feit dat zij als een groep naar buiten wilden komen en op een waardige wijze afgevoerd wilden worden. Tevens werd kennis genomen van het feit dat zij zich als bezetters beschouwden en niet als gijzelhouders. De hoofdofficier van justitie heeft erop gewezen dat de rechter hiermee tezijnertijd rekening kan houden. Voorts meldde de hoofdofficier dat getracht zal worden bij de voorgeleiding van de studenten rekening te houden met hun toekomstperspectieven. De Driehoek besloot overigens dat de gijzelnemers wel aangehouden zouden

5 5 worden, inhoudende overbrengen, registreren, verhoren en insluiten. De onderhandelaars brachten dit minimaal twee keer duidelijk over. 9. Is het college het eens met de zienswijze van de heer Sakellariou dat de actie van de ME om uur zinloos en hoogst gevaarlijk was. Wat was de reden dat juist op dat moment de aanwezige pers verder van de residentie werd verwijderd en het hun door de felle schijnwerpers onmogelijk werd gemaakt om verdere waarneming te doen? Met de actie van de ME om uur werd beoogd een massale uitbraakpoging van de bezetters te voorkomen en snel te kunnen interveniëren in geval uitvoering zou worden gegeven aan het dreigement van zelfverbranding. Gezien de heftige reactie die dit veroorzaakte is de beweging van de ME teruggedraaid teneinde een snelle afloop niet te frustreren. Met het verwijderen van de aanwezige pers werd eveneens beoogd om zo snel mogelijk ter plekke te kunnen zijn indien het dreigement van zelfverbranding zou worden uitgevoerd. Voorts werd de politie in haar functioneren belemmerd door de lichtbundels van de media. Het ging hierbij vooral om de reflectie van de lichtbundels van de media in de gezichtsschermen van de politie. Daarom moest de pers een grotere afstand in acht nemen. 10. Is het college van mening dat de heer Sakellariou een cruciale rol heeft gespeeld in de vreedzame afloop van de bezetting? Waarom wordt Sakellariou niet vermeld in het logboek? De Driehoek is eerst achteraf gebleken dat de heer Sakellariou een bijdrage heeft geleverd aan het beëindigen van de bezetting. De Driehoek is de heer Sakellariou erkentelijk voor de bijdrage die hij heeft geleverd aan het beëindigen van de bezetting. Dit geldt eveneens voor de twee leden van het Koerdische parlement in ballingschap. Voor wat betreft het noemen van de naam van Sakellariou in het logboek zij verwezen naar het antwoord op vraag Zowel Sakellariou als onafhankelijk van elkaar afgelegde verklaringen van bezetters spreken over de belofte dat de bezetters niet gearresteerd zouden worden na registratie en verhoor. Wie is verantwoordelijk geweest voor het ondubbelzinnig overbrengen van de onderhandelingspositie van de Driehoek? In dit verband zij verwezen naar de antwoorden op de vragen 4 en 8. Zoals bij het antwoord op vraag 2 is gesteld zijn namens de Driehoek de onderhandelingen door gespecialiseerde medewerkers van de politie gevoerd. 12. Het is gelet op de onderhandelingen niet logisch te veronderstellen dat de bezetters uiteindelijk de residentie vrijwillig zouden verlaten zonder dat hun toezeggingen zouden zijn gedaan. Op grond van welke toezeggingen hebben volgens het College de bezetters de residentie verlaten? Zijn er afspraken op schrift gesteld, en zo nee waarom niet? De reactie van de Driehoek en van de Nederlandse regering op de nieuwe feiten en eisen zoals weergegeven bij het antwoord op vraag 8 hebben geleid tot het verlaten van de residentie door de bezetters en tot de vreedzame beëindiging van de gijzeling/bezetting. Over de wijze waarop de bezetters de residentie hebben verlaten zijn geen afspraken op schrift gesteld. 13. Wanneer komt het volledige logboek ter beschikking van de gemeenteraad? In het logboek is in samenvattende zin verslag gedaan van de gang van zaken in de operationele Driehoek van Den Haag op 16 en 17 februari Dit logboek bevat de feiten en gebeurtenissen zoals die aan de operationele Driehoek zijn gemeld en in de Driehoek aan de orde zijn geweest. Met deze weergave wordt volstaan 14. Is het college met mij van mening dat voor de geloofwaardigheid van de rechtsorde vragen omtrent het verloop van de bezettingsactie opgehelderd dienen te worden? En zo ja, is het college eventueel bereid indien er vragen open blijven een onafhankelijk onderzoek door bijvoorbeeld de Nationale Ombudsman of rijksrecherche te doen uitvoeren om dit te bewerkstelligen?

6 6 Vragen over het verloop van de bezettingsactie worden beantwoord. Daarnaast geeft het logboek van de gebeurtenissen, dat de leden van de gemeenteraad van Den Haag op vrijdag 26 februari 1999 is aangeboden, inzicht in de feitelijke gang van zaken en in hetgeen op 16 en 17 februari 1999 in de operationele Driehoek aan de orde is geweest. Er is geen aanleiding voor het entameren van een onafhankelijk onderzoek. In het kader van de strafzaak zal door de rechter-commissaris onderzoek worden gedaan naar de vraag of er toezeggingen aan de bezetters zijn gedaan. Burgemeester en wethouders van Den Haag, de secretaris, de burgemeester, J.A.M. KROESE-DUIJSTERS W.J. DEETMAN