Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt?

Transcriptie

1

2 Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Als jongeren de jeugdzorg verlaten zijn ze nog lang niet in staat om echt voor zichzelf te zorgen! Bijlagenboek Onderzoek in het kader van beroepstaak Onderzoek & Innovatie: Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? In opdracht van: Zorgbelang Gelderland Formele opdrachtgever: H. Houterman Jongerenplatform Bureau Jeugdzorg Gelderland Informele opdrachtgever: M. le Conge Opgesteld door: Mandy Harmsen Anne Rodenrijs 27 juni 2013 Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 2

3 Inhoudsopgave Bijlage 1: Vergadering Kernteam ( ) 4 Bijlage 2: Residentiële jeugdzorg 5 Bijlage 3: Organigram BJZ Gelderland 6 Bijlage 4: Wet op de jeugdzorg en concept Jeugdwet 7 Bijlage 5: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) 8 Bijlage 6: Interviewvragen jongeren 9 Bijlage 7: Risicovol gedrag en risicovol denken: verschillen 11 tussen jongens en meisjes Bijlage 8: Interview met Ernst van Berkum en 12 Karina van Triest Bijlage 9: Voorbeeld kleurcodering 20 Bijlage 10: Transcriptie interview 4 jongere A 24 Bijlage 11: Interviews met de jongeren 36 Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 3

4 Bijlage 1: Vergadering Kernteam ( ) Aanwezig: Vier cliënten uit het Kernteam, Karin Rietman (ondersteuner van het Jongerenplatform en jeugdbeschermer bij BJZ) en Hellen Houterman (Zorgbelang Gelderland). Er wordt aangeschoven bij de vergadering om te presenteren wie het onderzoek gaan uitvoeren en wat het doel van het onderzoek is. Hierbij wordt de vraag gesteld aan de jongeren, wat zij belangrijke thema s met betrekking tot nazorg vinden. Hierbij ontstond er een gesprek en discussie. De belangrijkste punten die hieruit naar voren kwamen, waren: - Een paar maanden voordat jongeren de jeugdzorg verlaten, ontvangen ze een brief. In deze brief staan onder andere stappen hoe zij studiefinanciering of een uitkering kunnen aanvragen. - Een jongere gaf aan niet van het bestaan van deze brief af te weten. Hij had de brief dus ook niet ontvangen. Een andere jongere gaf aan de brief wel te hebben ontvangen. Karin Rietman gaf aan dit vreemd te vinden omdat het normaal gesproken wel de bedoeling is dat iedereen die brief heeft. Hierbij gaf Michael, de informele opdrachtgever en tevens jongere en ex-cliënt, aan een paar jaar geen voogd te hebben gehad. Hierdoor heeft hij bijvoorbeeld veel financiële steun mis gelopen maar dit roept bij hem vooral vragen op: Wat als er mij iets was overkomen? Wie was er dan verantwoordelijk? Ook reageert Michael op de brief, dat de weg naar de instanties moeilijk is om te vinden. Doe dit maar eens alleen op die leeftijd. - Andere reacties van de jongeren zijn dat er lange wachtlijsten zijn. De hulpverleners vinden dat de jongere al klaar moet zijn op een zelfstandig leven na de jeugdzorg. - Als jongeren besluiten niet verder te willen met jeugdzorg na hun 18de, dan komen ze in de volwassenhulp terecht. Hierbij is het omslachtig om indicaties te stellen. Het ligt aan de indicatie hoeveel hulp een jongere krijgt. Het is erg lastig om bij het geld te komen. Jongeren kunnen bij het Jonahuis terecht komen. Hier komen jongeren die in de jeugdgevangenis hebben gezeten of ex-jongeren uit de jeugdzorg (met slechte ervaringen, dit is een keerpunt voor de motivatie!). De kans om dakloos te worden is dan erg groot. - De jongeren zeggen dat het keerpunt niet voor het 18de jaar komt. Hiermee bedoelen ze dat een jongere niet voor zijn/haar 18de kan besluiten of hij/zij hulp nodig heeft en vooral wil van de jeugdzorg vanwege de (negatieve) ervaringen. Aan de jongeren uit het Kernteam wordt de vraag gesteld wat zij gemist hebben aan nazorg. Een jongere geeft aan dat zij financiële begeleiding heeft gemist. Welke stappen moeten worden ondernomen? Dat is ook weer afhankelijk van wat een jongere nodig heeft. Verder moeten jongeren (zoals eerder aangegeven) een standaardbrief krijgen met informatie voor na hun 18e. Officieel moeten ze deze brief een paar maanden voor hun 18e krijgen. De bedoeling is dat de mentor deze brief oppakt. Andere punten die gemist worden zijn: - dagbesteding, voor zover dat er niet is. - Woonruimte. Verder geven de jongeren aan dat de volwassenzorg ook niets is. Er zijn veel wachtlijsten. De aanvraag van de indicatie moet worden aangedikt. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 4

5 Bijlage 2: Residentiële jeugdzorg Residentiële jeugdzorg is een breed begrip. Een eerste sector die residentiële jeugdzorg biedt, is de door de provincies gefinancierde jeugdzorg. Deze sector bestaat uit verschillende varianten van residentiële hulp zoals kamertraining, opvoeding en verzorging, crisisopvang en behandeling. Een tweede sector die residentiële jeugdzorg biedt, is de jeugd-ggz. Binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt residentiële hulp verleend op jeugdafdelingen van de afdeling psychiatrie van ziekenhuizen en kinder- en jeugd psychiatrische klinieken. Een derde sector is de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen (LVG). Een belangrijke voorziening voor deze jeugdigen zijn de orthopedagogische behandelcentra. Jeugdigen die hier worden opgevangen, verzorgd en behandeld hebben vaak ook in meer of mindere mate problemen met opvoeding, ontwikkeling of gedrag. De laatste sector die residentiële jeugdzorg biedt, zijn de justitiële jeugdinrichtingen (JJI). JJI s vangen jeugdigen op die bij hen door de kinderrechter zijn geplaatst vanwege een straf of een maatregel. JJI s behandelen deze jeugdigen ook. Vanaf 1 januari 2008 kunnen jeugdigen met een civielrechtelijke maatregel die een gesloten plaats nodig hebben, in een instelling voor jeugdzorgplus geplaatst worden. Instellingen voor jeugdzorgplus geven trajectzorg. Dit start met een (relatief korte) periode van gesloten residentiële zorg (Nederlands Jeugdinstituut, 2012b). Civielrechtelijke jongeren zijn jongeren die een kinderbeschermingsmaatregel krijgen opgelegd (Jacobs, 2008). Een verblijf in de residentiële jeugdzorg kan open, besloten en gesloten zijn. Bij Open jeugdzorg gaat het om kinderen en jongeren van nul tot achttien jaar, die op vrijwillige basis (tijdelijk), dag en nacht buiten hun eigen omgeving verblijven. Het gaat hierbij onder meer om leefgroepen, woongroepen, gezinsgroepen, kamertrainingscentra (Nederlands Jeugdinstituut, z.d.b). De Gesloten jeugdzorg is er voor jongeren die ernstig vastlopen in het gezin of in hun dagelijkse omgeving. Het kan nodig zijn om in een gesloten instelling te worden behandeld. De rechter beslist of jongeren in een gesloten setting geplaatst worden. Onder gesloten jeugdzorg vallen gedwongen opname, gesloten verblijf en gedwongen behandeling. Beperkende maatregelen, zoals afzondering of beperken van het telefoonverkeer kunnen onderdeel zijn van de behandeling. Voor iedere jongere wordt in overleg een hulpverleningsplan opgesteld. Er is ook een indicatie van Bureau Jeugdzorg nodig (Jeugdzorg Nederland, 2011). Naast gesloten groepen bestaan er ook besloten groepen. Bij besloten groepen zitten jongeren in tegenstelling tot gesloten groepen vrijwillig, alleen kan de deur op slot ter bescherming van de jongeren. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 5

6 Bijlage 3: Organigram Bureau Jeugdzorg Gelderland In onderstaand organigram (Bureau Jeugdzorg Gelderland, 2013) staan schematisch de verschillende onderdelen van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Raad van Toezicht Raad van Bestuur Ondernemingsraad Cliëntenraad Controller Directeur Bedrijfsvoering Personeel, Organisatie & Opleidingen Regionale Bureaus (7x) Kwaliteit & Beleid* Jeugdreclassering Informatisering & Automatisering Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Financiën** Spoedeisende Zorg Facilitaire Dienstverlening Materiële Hulpen Dienstverlening Kindertelefoon * De afdeling Kwaliteit & Beleid bestaat uit algemene beleidsmedewerkers, juridische afdeling en PR&Communicatie. ** De afdeling Financiën bestaat uit Financiële administratie en Salarisadministratie. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 6

7 Bijlage 4: Wet op de jeugdzorg en concept Jeugdwet Hieronder wordt uitgelegd hoe de huidige Wet op de jeugdzorg eruit ziet en wat het conceptwetsvoorstel Jeugdwet inhoudt. Huidige Wet op de jeugdzorg Het VWS en het Ministerie van Justitie zijn samen verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Daarbij heeft elk Ministerie zijn eigen verantwoordelijkheid. Het VWS richt zich op de vrijwillige hulpverlening, de hulpverlening aan licht verstandelijk gehandicapten en jongeren met psychische problemen. Justitie houdt zich bezig met kinderen en jongeren die extra bescherming nodig hebben (voogdij/gezinsvoogdij) of in contact zijn gekomen met het jeugdstrafrecht. In de Wet op de jeugdzorg staat dat kinderen, jongeren en ouders recht hebben op jeugdzorg. Het uitgangspunt moet zijn dat de zorg zo dicht mogelijk bij het kind of de jongere moet gebeuren. Dit moet tevens zo kort mogelijk en zo licht mogelijk zijn. Elke provincie ontvangt geld van de overheid. Met dat geld financiert zij BJZ en daarmee de toegang tot de jeugdhulpverlening, geestelijke gezondheidszorg voor jeugd (jeugd-ggz), jeugdbescherming en jeugdreclassering. De provincie koopt de zorg voor kinderen, jongeren en ouders in bij de jeugdzorginstellingen. Daarnaast maakt de provincie met gemeentes afspraken over de verantwoordelijkheden voor jongeren met problemen (Bureau Jeugdzorg, z.d.). Conceptwetsvoorstel Jeugdwet Tussen 2012 en 2015 wordt het jeugdstelsel in Nederland verbouwd. Op 19 juli 2012 heeft de overheid het concept van de nieuwe Jeugdwet openbaar gemaakt. De nieuwe Jeugdwet gaat niet alleen de huidige Wet op de Jeugdzorg vervangen, maar ook de verschillende andere onderdelen van de jeugdzorg die nu nog onder de Zorgverzekeringswet (geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen) en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (zorg voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking) vallen. Ook de jeugdbescherming en jeugdreclassering maken onderdeel uit van de nieuwe wet. Vanaf 2015 worden gemeentes verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het concept Jeugdwet zegt dat gemeentes zich in hun beleid moeten richten op het inschakelen, herstellen en versterken van het probleemoplossend vermogen van kinderen en jongeren, hun ouders en sociale omgeving. Ook moeten ze de opvoedcapaciteiten van ouders en de sociale omgeving bevorderen en aandacht besteden aan preventie en voegsignalering. Er moet tijdig hulp op maat worden geboden en ingezet worden op effectieve en efficiënte samenwerking rond gezinnen (Nederlands Jeugdinstituut, 2012a). Centra voor Jeugd en Gezin Bij het CJG kunnen ouders, kinderen en jongeren terecht voor vragen over opvoeden en opgroeien. Taken van het CJG zijn het geven van advies, bieden van hulp en het regelen van de coördinatie van meer intensieve hulp. Het is de bedoeling dat elke gemeente sinds 2011 minimaal één CJG heeft (Nederlands Jeugdinstituut, z.d.). Bij de transitie van de jeugdzorg speelt het CJG een grote rol. De nieuwe Jeugdwet gaat ervan uit dat de medewerkers van het CJG bijna alle ondersteuning zelf kunnen bieden. Hun professionele deskundigheid en ervaring moeten hen in staat achten in te kunnen schatten wanneer inschakeling van specialistische hulp nodig is of dat een kinderbeschermingsmaatregel moet worden overwogen (Nederlands Jeugdinstituut, 2012b). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 7

8 Bijlage 5: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) De AWBZ vergoedt langdurige zorg voor mensen met een ernstige beperking. Het gaat om beperkingen door een handicap, chronische ziekte of ouderdom. Voor de meeste vormen van AWBZ is een indicatie nodig (De Rijksoverheid, z.d.c.). Verderop in deze bijlage wordt toegelicht welke zorg valt onder de AWBZ en voor welke vormen van zorg wel en geen indicatie nodig is. Bij een indicatie beoordelen anderen of de zorgvrager de zorg nodig heeft en zo ja, welke zorg dat is en hoeveel zorg nodig is. Indicatiestelling is dus het vaststellen van de noodzakelijke zorg. Met een indicatie is er toegang mogelijk tot andere vormen van (na-)zorg (Zorgbelang Nederland, z.d.). Als aan de zorgvrager een indicatie voor zorg uit de AWBZ is afgegeven, kan op twee manieren die zorg worden geregeld. Er kan gekozen worden voor zorg in natura. De zorgaanbieder bepaalt dan hoe de zorgvrager de zorg krijgt waar hij/zij recht op heeft. De zorgvrager kan ook zelf de zorg regelen met een persoonsgebonden budget (PGB) (De Rijksoverheid, z.d.c.). Het PGB is een geldbedrag waarmee de zorgvrager zelf de zorg of hulp kan inkopen die hij/zij nodig heeft (De Rijksoverheid, z.d.d.). Voor de volgende soorten zorg en ondersteuning vanuit de AWBZ is er een indicatie nodig: - Persoonlijke verzorging. Bijvoorbeeld hulp bij het douchen, aankleden of naar het toilet gaan. - Verpleging. Zoals wonden verzorgen of injecties geven. - Begeleiding. Begeleiden van activiteiten, dagopvang valt hier ook onder. - Behandeling. Zoals revalidatie of de behandeling van een chronische ziekte. - Langdurig verblijf in een zorginstelling. Zoals wonen in een verpleeghuis of verzorgingshuis. - Kortdurend verblijf in een zorginstelling. Maximaal drie etmalen per week. Bijvoorbeeld: een kind met een beperking dat thuis woont, gaat enkele keren per week naar een instelling om de ouders te ontlasten. Er zijn ook vormen van AWBZ-zorg waar geen indicatie voor nodig is bijvoorbeeld als het gaat om vaccinaties of zwangerschapsafbreking. Ook voor zorg bij een zintuiglijke beperking (bijvoorbeeld blind of doof) is geen indicatiebesluit nodig (De Rijksoverheid, z.d.c.). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 8

9 Bijlage 6: Interviewvragen ex-jongeren uit de jeugdzorg Introductie interview Korte kennismaking. Uitleg geven over: - doel onderzoek en interview. - welke rol en taakverdeling de interviewers hebben. - vertrouwelijkheid en anonimiteit. - eventueel toestemming vragen voor opname gesprek - tijdsduur interview. Kern interview Vragen naar een aantal persoonlijke gegevens Leeftijd: Woonsituatie: Burgerlijke staat: Man/vrouw: 1. Waar heb je gewoond binnen de jeugdzorg? Welke vorm (open/gesloten jeugdzorg)? 2. Hoe lang heb je hier gewoond? Hoe kijk je terug op die periode? 3. Hoe lang heb je te maken gehad met jeugdzorg? 4. Wanneer verliet je de jeugdzorg? 5. Werd er gevraagd of je de zorg wilde verlengen? 6. Toen je 18+ werd, (en jeugdzorg formeel stopt) hoe zag je leven er toen uit? 7. Had je een woonruimte? 8. Had je een sociaal netwerk 1 om op terug te vallen? 9. Had je een dagbesteding 2 (Bijvoorbeeld werk of school)? 10. Had je behoefte aan hulp 3? Zo ja, wat voor een hulp kunnen wij aan denken? 11. Heb je hulp gekregen? Zo ja wat voor een hulp of door wie? 12. Heeft dit je geholpen? Wat ging (niet) goed? 13. Had jij hier inspraak in de hulp die geboden werd? 14. Werden er duidelijke afspraken met je gemaakt? 15. En zo ja, zijn die afspraken nagekomen? 16. Wat denk jij: In hoeverre is er behoefte onder jongeren om te kunnen terugvallen op (bekende) hulpverlening? 17. Als het gaat om je leven na jeugdzorg, waar moet volgens jou dan de meeste aandacht naar toe gaan? Kun je dit uitleggen? 18. Waar had je achteraf nog misschien behoefte aan gehad? 1 Sociaal netwerk: de mensen die rondom de jongere staan en waarmee de jongere contact heeft, bijvoorbeeld: klasgenoten, familie, gezin, vrienden (binnen de sportclub), buren, collega s, partner etc. 2 Dagbesteding: de tijdsbesteding van iemand op een dag, bijvoorbeeld: werk, school, hobby s, sport of contact met vrienden. 3 Hulp: praktische hulp, bijvoorbeeld: regelen van woonruimte, financiën, dagbesteding. Psychische hulp, bijvoorbeeld: gesprekken om ervaringen van vroeger te verwerken of praten over wat de jongere moeilijk vindt of wat moeizaam gaat. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 9

10 19. Hoe denk je dat dit voorkomen had kunnen worden? 20. Heb je een tip voor de gemeente om de nazorg 4 aan jongeren die jeugdzorg verlaten beter te laten verlopen? 21. Zou je nu nog ergens hulp bij kunnen gebruiken? 22. Sommige jongeren vinden het fijn of willen graag hulp na hun 18 de. Anderen zijn helemaal klaar met jeugdzorg. Hoe zat dit bij jou? 23. (Als de jongere geen gebruik heeft gemaakt van nazorg) Zou je kunnen uitleggen waarom je geen behoefte had aan hulp? 24. Wat denk je dat hierbij een rol speelt? Bijvoorbeeld leeftijd, persoonlijk begeleider? 25. Was de hulp die er was toegankelijk 5 voor je? 26. Hoe ziet je leven er nu uit? Afsluiting - Bedanken met een kleinigheidje. - Heeft de notulist nog vragen? - Hoe heeft de respondent het ervaren? - Wil je op de hoogte gehouden worden van de resultaten? 4 Nazorg: vervolghulp en zorg aan jongeren die uitstromen uit de geïndiceerde jeugdzorg. Het gaat om zorg en ondersteuning gericht op maatschappelijke en economische zelfstandigheid. Afhankelijk van de leeftijd en de situatie van de jongere, bevindt de behoefte aan hulp en zorg zich vooral op de leefgebieden wonen, zorg, onderwijs, vrije tijd, werk en inkomen en sociaal netwerk (Gemeente Eindhoven, 2009). 5 Toegankelijk: laagdrempelig, goed te bereiken. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 10

11 Bijlage 7: Risicovol gedrag en risicovol denken: verschillen tussen jongens en meisjes Het lijkt erop dat jongens en meisjes in de adolescentieleeftijd op een verschillende manier met stress proberen om te gaan. De problemen die kunnen ontstaan als gevolg van teveel stress verschillen daarom ook voor deze twee groepen. Bij jongens ontstaat er in de adolescentiefase een belangrijke relatie tussen gezondheidsproblemen en stress: vanwege stress gaan sommige jongens zich uitdagend, onvoorzichtig of agressief gedragen. Het blijkt dat jongens die veel stress ervaren hierdoor meer ongelukken krijgen dan gemiddeld. Daarnaast zullen jongens eerder naar drank en drugs grijpen om de stress het hoofd te bieden en zichzelf weer ontspannen te voelen. Het is duidelijk dat jongeren die onder invloed zijn van drank of drugs gemiddeld grotere risico s nemen en zich in gevaarlijkere situaties begeven. Jongens die met stress te kampen hebben, hebben daarom een grotere kans op ongelukken dan meisjes die spanning ervaren. Meisjes daarentegen zijn ook niet vrij van problemen. Zij hebben eerder de neiging om te gaan piekeren. Net zoals het uitdagende gedrag dat gestreste jongens vertonen kan worden omschreven als risicovol gedrag, kan het piekeren dat bij meisjes veel voorkomt, worden gezien als risicovol denken. Uit onderzoek blijkt dat piekeren niet leidt tot een goede oplossing van het probleem. Vanwege het piekeren verdrinken veel meisjes in de details van een probleem en zien geen logische uitweg meer. Het piekeren zet het probleemoplossend vermogen als het ware op slot. Daarbij komt dat meisjes elkaar regelmatig stimuleren in het piekeren door samen oneindig over kleine of grote problemen te discussiëren zonder tot een plan van aanpak te komen. Bij jongens is het tegenovergestelde het geval. In de adolescentiefase worden jongens gemiddeld genomen door vrienden minder gestimuleerd om te praten over hun problemen en gevoelens, vooral niet over zaken die specifiek in deze levensfase aan de orde komen, zoals lichamelijke veranderingen en seks. Het gevoel er alleen voor te staan of de enige op de wereld te zijn die iets overkomt, is daarom kenmerkender voor jongens dan voor meisjes. Over het algemeen zijn meisjes kwetsbaarder dan jongens als het gaat om het ervaren van stress. Meisjes zijn niet alleen gestrest, maar dezelfde problemen roepen ook meer spanning op. Samenvattend kan worden gezegd dat overmatige stress zich bij meisjes vaker uit in internaliserende problemen (piekeren, depressie, angst, negatief denken, dwangmatig met eten bezig zijn, etc.) en bij jongens vaker in externaliserende problemen (agressie, drank- drugsgebruik, etc.). Deze relatie tussen stress en problematiek is niet eenzijdig. De stress lokt hier niet alleen het probleemgedrag uit; het probleemgedrag kan ook de stress laten verergeren. Gelukkig blijkt hevige stress niet algemeen voor te komen in de adolescentieleeftijd. Wel zorgwekkend is dat erg veel jongeren met een grote regelmaat last hebben van spanning, veel vaker dan jongere kinderen en jong volwassenen die net uit de adolescentiefase zijn. Het is daarom verstandig om altijd een vinger aan de pols te houden en na te gaan of de adolescent de spanning nog aankan (Groeneveld, 2008). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 11

12 Bijlage 8: Interviews Ernst van Berkum en Karina van Triest Interview met Ernst van Berkum; projectleider Begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg. Als projectleider probeert hij ervoor te zorgen dat jeugdigen die uit de jeugdzorg komen hun plaats in de maatschappij kunnen hervinden, willen Vallei-gemeentes Barneveld, Ede, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen adequate begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg organiseren. Vragen over omschrijving werk Ernst: 1. Wat houdt een warme overdracht in? 2. Hoe wordt geprobeerd een integrale werkwijze te organiseren? In Barneveld zijn ze nog niet zo ver. Het is nog niet integraal. 3. Om welk aanbod gaat het? Waar kunnen wij aan denken? 4. Hoe begeleidt u dit proces? 4 juni 09:00-13:00 heb ik een werkbijeenkomst georganiseerd. Hierbij komen alle organisaties die met jeugd bezig zijn samen en kunnen ze zich aan elkaar voorstellen. Er wordt dan gekeken wat iedereen signaleert en hoe ze iets kunnen betekenen in de samenwerking voor elkaar. Vragen Basiskader Begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg in Gelderland 5. Hoe ver zijn jullie nu in het traject van de implementatie van het Basiskader in Barneveld? Wat gaat hierbij goed? Wat kan beter? In Scherpenzeel bieden ze een netwerkontwikkeling. Deze ging alleen niet zo goed. Er wordt een Eigen Kracht-conferentie georganiseerd voordat de jeugdzorg afloopt. Er vindt dan een netwerkontwikkeling plaats met BJZ. Ook wordt er in samenwerking met organisaties een casusoverleg gedaan. Dit wordt gedaan als zij zich zorgen maken over een cliënt. Ze bespreken deze casus en maken afspraken. Anticiperen op beëindiging geïndiceerde jeugdzorg 6. Wordt straks de beëindiging van het zorgtraject niet meer aan BJZ gemeld maar rechtstreeks bij het CJG? 7. We lazen dat er mogelijk met het betreffende CJG is afgesproken dat zij systematisch een melding krijgen als individuele cliënten uit hun gemeente instromen in de geïndiceerde jeugdzorg. Is dat nog niet automatisch? 8. CJG/CJG-vertegenwoordiger wijst een CJG-regisseur aan. Hoe wordt de CJG-regisseur aangewezen? Wordt de jongere hierbij betrokken? De CJG-regisseur werkt met een regionaal plan. De CJG-regisseur heeft de coördinatie over de zorg. Over het overdragen van de zorg kun je het beste informeren bij Karina van Triest (coördinator CJG Barneveld). Er wordt dan gekeken naar wat je nodig hebt, en welke partij wordt aangewezen. De CJGregisseur is een soort casemanager. Opstellen advies begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg 9. Hoe vindt de bespreking van het advies voor de gewenste begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg plaats? Joozt biedt begeleiding maar dat moet je wel zelf betalen. 10. Hoe wil men aandacht besteden in samenhang aan alle leefdomeinen: wonen, zorg, onderwijs, vrije tijd, werk en inkomen en sociaal netwerk? Voor zover relevant. Aandacht voor alle leefdomeinen, coördinator voor zorg. Ondersteuning vooral nodig voor inkomen, schuld, startkwalificatie, baan, verslaving, woonruimte en sociaal netwerk. Jongeren uit de jeugdzorg zijn vaak vervreemd van de maatschappij. De woningbouwvereniging in Barneveld heeft een wachtlijst. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 12

13 Maken werkafspraken 11. Hoe doet de CJG-regisseur dat? Om echt een beeld te krijgen van het CJG verwijs ik jullie door naar Karina van Triest. Als regisseur moet je afspraken maken met partijen of zij wat kunnen betekenen op die leefdomeinen. 12. Hoe wordt het sociaal netwerk erbij betrokken? Binnen het CJG wordt nu sterk preventief gewerkt. Ze werken met één gezin met één plan en willen dit onder andere doen door het opbouwen van het netwerk. 13. Hoe worden de werkafspraken gemaakt? In overleg? Vaststellen werkafspraken 14. Hoe worden de werkafspraken vastgesteld, in samenspraak met cliënt, jeugdzorgaanbieder en overige betrokkenen? 15. Waar worden ze in vastgelegd? Hoe gaat zo n plan eruit zien? 1. Is er nog behoefte? 2. Is de jongere gemotiveerd? Hoe houd je de jongere in beeld? Moet overgedragen worden naar het CJG. Dit wordt nu al gedaan. De jongere moet wel gemotiveerd zijn. Je kijkt dan samen naar het sociaal netwerk. Als dit niet lukt, krijgt de jongere een CJG-regisseur. Er is nog geen vast plan. Ernst gaat hier een voorstel voor doen. Alleen het CJG werkt met een digitaal JeugdlinQ 6. i Als je een jongere wil volgen. Hier staat alles geregistreerd, het plan, afspraken. Op die manier kun je een jongere nog actief volgen. Dit is geen verwijsindex. Uitvoering plan 16. Hoe wordt zo n zorgteam gevormd? 17. Hoe houdt de CJG-regisseur toezicht op de taken van het zorgteam, dat die worden uitgevoerd? Melden beëindiging provinciaal en lokaal deeltraject 18. Hoe wordt het lokale traject afgesloten? Is verschillend wanneer of hoe er overlegd wordt. In Ede of in Barneveld verschilt dit. Jullie kunnen het regionaal protocol uploaden (hier is het Basiskader op gericht). Je krijgt maar een indicatie tot 18 jaar. Dit is een dilemma. De gemeente zegt: Nee, alleen volwassenen. 19. Hoe wordt eventuele verwijzing naar volwassenzorg geregeld? Vragen CJG: 20. In hoeverre zijn er nu in de Valleigemeentes CJG s? Zo niet, we lazen iets over een CJGvertegenwoordiger als voorlopig aanspreekpunt op gemeentelijk niveau. Hoe gaat dat dan? 21. Hoe verloopt dit? 22. Hoe wil het CJG haar naamsbekendheid verbeteren zodat ze toegankelijker wordt? Voor de naamsbekendheid moet je aan Karina van Triest vragen. 23. Nauwe samenwerking tussen ZAT en CJG is van belang. Hoe wordt dit gedaan? De CJG houdt de lijntjes met hen. Het CJG coördineert. Algemene vragen: 24. Wat vindt u ervan dat gemeentes soms verschillen in structuren en werkwijzen? Ik vind het logisch dat iedere gemeente anders is. Elke situatie is anders en heeft daarom een andere behoefte. 6 JeugdlinQ is een landelijk registratiemodel dat zich richt op het werkproces binnen een CJG, tussen de cliënt en de CJG s, tussen de CJG s onderling en tussen de CJG s en de overheid. Ook is het een volgsysteem, dat inzicht geeft in de toeleiding en status van het behandeltraject met relevante beleidsinformatie (JeugdlinQ, z.d.). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 13

14 25. Hoe kunnen we in onze aanbevelingen aansluiten op wat jullie al doen? Het vervolgonderwijs en het RMC zijn belangrijk. Bij het project van mij, blijkt dat bijna geen enkele jongere een startkwalificatie heeft. Het is belangrijk dat ze vroegschoolse schoolverlaters in beeld krijgen. Het ROC neemt wel eens deze taak op zich door bij hen thuis aan te bellen. Maar als een jongere niet wil, houdt het op. Er is wel eens een project geweest. Er mag overlap zitten in de aanbevelingen. Als er uit het onderzoek dezelfde aanbevelingen komen, is dat prima. Dat betekent alleen maar dat jullie dezelfde belangrijke dingen ontdekken die ik ook ontdek. Ik wil het onderzoek graag zien. Dan kan ik dit ook aan de gemeente laten zien. De hulp wordt goedkoper en preventief. Jullie kunnen hier op aansluiten. 26. Bestaan de netwerk- en trajectberaden alleen voor jongeren uit detentie of inmiddels ook voor jongeren die uit de residentiële jeugdzorg komen? Is er niet voor jongeren uit de residentiële jeugdzorg. Het is wel heel mooi. Ik zou willen dat dit al bij BJZ gebeurt (maar dit heeft geen betekenis voor mijn project). Visie Barneveld 27. In hoeverre nemen jullie de huidige visie mee in de implementatie van het Basiskader? Die is er nu eigenlijk niet omdat jeugdhulp stopt op de grens van 18 jaar. We zijn nu nog bezig met een visie voor jaar. Wanneer laat je ze los als ze 18 zijn of wanneer ze het nog niet nodig hebben? Er moet wel een duidelijke visie komen. Een heleboel jongeren zijn zorgmoe. Het gaat daarvoor al mis. Er moet goed worden gekeken naar de caseload. 1. Ze moeten bijvoorbeeld de jongeren langer binnen boord houden. 2. Jeugdzorg langer door laten gaan. Als het niet goed gaat, waarom loslaten? De volwassenhulp die nu geboden wordt bij het sociaal beraad bank, OGGz- (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) overleg voor 18+. Het casusoverleg is niet passend voor de doelgroep. Nu werken ze in Barneveld een beetje langs elkaar heen. 28. Hoe is het aanbod aan begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg nu in de gemeente? Het CJG moet iets doen aan het actief overdragen. Al het geld van 0-23 jaar komt straks bij de gemeente. Nu gaat er een deel naar de zorgaanbieders. Dit vind ik erg zorgelijk omdat er nog niets concreet op papier staat en in 2014 moet er al een heel plan zijn. De gemeentes hebben er eigenlijk geen verstand van. Er moeten mensen van de provincie deze kant op komen. De jongerenhulp is niet passend voor de jeugdhulp. Niet goed, daarom ben ik er mee bezig. Er zijn bijvoorbeeld jongeren die gaan zwerven. Dit zijn bijna allemaal jeugdzorg jongeren. Zij komen dan in een vicieuze cirkel terecht. Bij wie kunnen de jongeren terecht als ze 18+ zijn? 29. In Barneveld gaat het CJG de poort vormen voor de toekenning van de jeugdzorg, de jeugd-ggz en jeugd-lvg. Wat vindt u ervan hoe het CJG nu werkt? Het CJG heeft een jongerenloket voor werk en inkomen. Ik weet niet hoe dit gaat. Dit is van het CJG en daarvoor moet je informeren bij Karina van Triest. Niet veel jongeren lopen daar naar binnen. Elke Vallei-gemeente heeft een eigen CJG. In Ede zelfs meerdere. Er wordt straks veel meer preventief gewerkt. Scholen gaan daar ook een rol in spelen: zij gaan dan naar de doelgroep zelf toe. 30. Wat houdt de toegangstoets in? Dat weet ik niet, ik denk gewoon dat ze indicatie vaststellen om zorg te krijgen, zoals ze dat nu ook al doen, ze krijgen dan een stempel. AWBZ wordt alleen maar voor zware zorg gebruikt. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 14

15 31. Hoe denkt u dat de gemeente Barneveld de beste nazorg kan bieden aan jongeren uit de jeugdzorg? Ik denk dat dit nog te vroeg is om te zeggen wat de gemeente Barneveld nodig heeft. Er zijn een aantal afspraken met de woningbouw gemaakt over flatjes. Er is een maatjesproject: Trots & Toekomst van Welzijn Barneveld 7. Dit maatjesproject is speciaal voor jongeren. Zij kunnen begeleiding bieden wat goed aansluit. Het is geen zware hulp en de zorg past goed. Ze kunnen je bijvoorbeeld ook helpen met je administratie. Dit doen ze via het huishoudboekje. Of waar je terecht kan zonder een startkwalificatie. Je krijgt mentale ondersteuning van een maatje. Soms is deze hulp niet goed genoeg en hebben ze ook professionele hulp nodig. Ik denk dat het belangrijk is dat je alle partijen bij elkaar krijgt. De werkconferentie die ik heb georganiseerd is de eerste stap. Hierbij heb ik subsidie nodig van de provincie Gelderland. Cofinanciering. Voor de afsluiting van het traject weet ik het nog niet. Ik denk dat het goed is als de deur nog even open wordt gehouden, door bijvoorbeeld het gebruik van een strippenkaart. Je moet pas afmelden als iedereen tevreden is. Door begeleiding van het sociaal netwerk. Er moet geen keiharde datum zijn maar het moet langzaam afgerond worden. Dit kun je zelf doen of je moet het warm overdragen. De oude en nieuwe aanbieder moeten dan een paar keer, het liefst 3 maanden met elkaar in gesprek gaan. Pas loslaten wanneer het kan. Het CJG is nog nieuw. Dit wordt nu nog niet goed gedaan. Er wordt wel eens een overdracht gedaan maar geen warme. Er wordt nu meer doorverwezen. De gemeente en het CJG krijgen straks de verantwoordelijkheid. Ze moeten een partij hebben die heel outreachend de jongeren benadert. Dat is er nu nog niet : Interview met Karina van Triest, coördinator van het CJG Barneveld bij de gemeente Barneveld. Haar taken zijn het coördineren van de front office CJG, opbouwen en onderhouden van het netwerk, procescoördinator van de verwijsindex en de doorontwikkeling van het CJG in relatie tot de transitie van de jeugdzorg. Algemene vragen: 1. Wat doet het CJG op het gebied van nazorg? Om een voorbeeld te noemen verwijzen wij (het CJG) een moeder door naar het maatschappelijk werk zodat ze sterker wordt en beter met de opvoedproblemen kan omgaan. De jongere waar het probleem over gaat, komt zelf niet bij het CJG. Als een jongere op zichzelf gaat wonen, kan hij het inzicht krijgen dat hij hulp nodig heeft. Het CJG is in gesprek met de woningbouwvereniging. De jeugdzorgaanbieder is verantwoordelijk voor de nazorg. Ze moeten eigenlijk al met de nazorg starten als de jongeren 16 zijn. Het zou mooi zijn als ze dan al kijken naar wat de jongere zelf kan en wat zijn netwerk kan betekenen om hem te helpen. Het CJG kan hier ondersteunend in zijn. Het CJG kan meedenken met de zorgaanbieder. Ik en Ernst van Berkum organiseren samen een CJG werkconferentie op 27 juni Van Jeugd naar volwassenheid. Hier komen allerlei zorgaanbieders samen die te maken hebben met jongeren. Hierbij kun je denken aan de zorg voor licht verstandelijk beperkten en de leerplichtambtenaar. Het doel is dat de verwijzers beter bij elkaar kunnen aansluiten en kunnen samenwerken. Dat ze weten waar ze elkaar kunnen vinden. Ook kunnen ze leren van elkaar en wordt er gewerkt aan samenwerking. Het CJG kan helpen bij de hulpvraag van de jongere. Wij verwijzen ook vaak door naar ARTA. ARTA is een welzijnsorganisatie gericht op begeleiding aan jongeren tussen de jaar in hun eigen omgeving. Van ARTA krijgen ze een jongerencoach. Hulpverlening sluit vaak niet aan bij de jongeren. ARTA doet dat wel. Zij kunnen wel een ingang krijgen bij jongeren Het CJG zit ook op het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). Bij het VSO zit het schoolmaatschappelijk werk. Het CJG neemt deel aan het ZAT. Er vindt vier keer per jaar een overleg plaats. Het CJG werkt samen met de jongerenwerkers. Er is genoeg aanbod beschikbaar in en rondom Barneveld maar het slaat niet aan bij jongeren. Vaak komen ouders met een vraag en niet de jongeren. Bij de werkconferentie op 27 juni hopen we de samenwerking tussen de instanties te verbeteren zodat ze de hulpvraag van de ouders en jongeren beter kunnen beantwoorden. 7 Trots & Toekomst is een project dat jongeren ondersteunt bij het werken aan hun toekomst op het gebied van opleiding en werk. Het gaat om jongeren die op school afgehaakt zijn of dreigen af te haken en nog geen startkwalificatie hebben (Welzijn Barneveld, 2013). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 15

16 Ouders en jongeren kunnen op de website van het CJG Barneveld een digitaal formulier invullen om zich aan te melden voor ambulante jeugdzorg. Alle aanvragen worden wekelijks gescreend door een kernteam om daarna zo snel mogelijk de juiste hulpverlener aan het gezin toe te wijzen. De ambulante hulpverlener maakt samen met het gezin of de jongere het gezinsplan en coacht het gezin om de gestelde doelen te bereiken. Dit gezinsplan is ook vanaf de website van het CJG Barneveld te downloaden. In het gezinsplan staat centraal wat de jongere zelf kan, wat het netwerk kan betekenen en welke organisaties nodig zijn als een jongere hulp nodig blijkt te hebben. Er wordt naar het netwerk van de jongere gekeken vanuit de oplossingsgerichte benadering. Vervolgens worden er werkafspraken gemaakt: wie doet wat en op welke data. Dit wordt vastgelegd in het gezinsplan. De jongere moet zelf regisseur worden van zijn/haar plan. De ambulante hulpverlener werkt niet meer voor de organisatie waar hij/zij altijd voor werkte, zoals Lindenhout, maar werkt nu voor het Het gezinsplan en de begeleiding door de ambulante hulpverlener maakt onderdeel uit van het experiment Binnen dit project in Barneveld werken diverse organisaties met elkaar samen om snel ambulante jeugdhulp in de thuissituatie te kunnen starten. Het gaat om ambulante (specialistische) opvoedingsondersteuning in de thuissituatie voor gezinnen met kinderen tot 23 jaar. BJZ is nu de organisatie die indiceert. Deze taak wordt in het experiment uitgevoerd door de deelnemende organisaties van het CJG. Het experiment is bedoeld ter voorbereiding op de transitie van de jeugdzorg. De gemeente Barneveld doet mee aan dit regionale experiment ambulante jeugdzorg zonder indicatie van BJZ. Dit experiment bestaat nu één week. Met de transitie van de jeugdzorg is er straks geen overdracht meer vanuit de (geïndiceerde) jeugdzorg naar het lokale domein. Andere taken van het CJG zijn het organiseren van cliëntenparticipatie. Peer to peer. Hier komen alleen jongeren die een maatschappelijke stage doen. Het is verplicht voor de jongeren die deze stage lopen om deel te nemen aan de peer to peer bijeenkomsten. Maar jongeren die gebruik hebben gemaakt van jeugdzorg komen niet naar deze bijeenkomsten want voor hen heeft het wel een vrijblijvend karakter. Het CJG is een project gestart voor jongerenparticipatie voor jongeren. Hier worden getrainde ambassadeurs in contact gebracht met 50 andere jongeren. Op deze manier worden zo weer 200 jongeren bereikt. Karina wil minder met protocollen werken omdat ze denkt dat dit niet werkt. Niet vijf gesprekken omdat dit in het protocol staat maar ook meer gesprekken kunnen hebben als dit nodig is. Meer de cliënt centraal stellen. Ernst van Berkum is bezig met het stroomschema. Hij heeft hier een document voor geschreven. 2. Waar liggen volgens u de knelpunten in de nazorg? De nazorg moet beter aansluiten bij de jongeren. Het mentorproject zou wellicht breder getrokken kunnen worden. Niet alleen gericht op de starkwalificatie (werk/inkomen) of het leren van structuur maar de jongeren zijn op meerdere punten niet zelfredzaam. Nog een knelpunt is dat er geen goedkope huisvesting is voor jongeren. Het is heel lastig omdat de jongeren jeugdzorg moe zijn. Het CJG is op vrijwillige basis en de jongeren kiezen er niet voor om geholpen te worden als het niet verplicht is. Maar ik denk niet dat Barneveld in één jaar de nazorg kan verbeteren. Zorgbelang is hier al vijf jaar mee bezig. 3. Wat kan beter in nazorg (op de leefgebieden wonen, werk/inkomen en vrije tijd)? De ambulante hulpverlener wordt geïnstrueerd over de leefgebieden. Maar er wordt vanuit gegaan dat de ambulant hulpverleners daar naar vragen. Dit staat namelijk ook in het beleidsplan. De ambulant hulpverleners zijn ook zo opgeleid. De orthopedagoog begeleidt hen hierin. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 16

17 Er zijn in Barneveld twee grote gereformeerde kerken waarbij appartementen worden geregeld voor jongeren. Deze kerken willen iets betekenen voor de jongeren. De interviewer geeft aan dat bepaalde Kamers met Kansen projecten niet goed schijnen te werken omdat de coaches niet voldoende vaardig zijn en omdat Kamers met Kansen al snel door dealers gevonden worden als interessante afzetmarkt voor het verkopen/verleiden met drugs. Dealers weten dat hier kwetsbare jongeren wonen. Karina benoemt dat dit project in de gemeente Barneveld nog niet van start is gegaan. Bij het project Kamers met Kansen woont één student die alles voor elkaar heeft op zijn leeftijd. De jongeren die uit de jeugdzorg komen kunnen zo ook nog omgaan met andere leeftijdsgenoten die niet alleen maar uit hetzelfde circuit komen. Het is niet goed als er acht jongeren bij elkaar gezet worden in één huis. Het CJG richt zich vooral op het netwerk van de jongere. Het CJG kan zelf een kort traject doen maar ze nemen geen langdurige trajecten aan. Dan wordt er doorverwezen. De functie is vooral het netwerk versterken. Als een jongere geen sociaal netwerk heeft dan wordt het automatisch een langdurig traject en wordt er doorverwezen. Het CJG biedt maar vijf korte gesprekken. Hierin werken ze met een zelfredzaamheid matrix. Alleen werkt dit niet binnen het tijdsbestek. Jongeren lopen niet uit hun zelf naar binnen. Jongeren stellen geen vragen, kijken eerder op internet. Het CJG heeft twitter. Het beter aansluiten bij de jongeren is een verbeterpunt. Het mentorproject zou wellicht breder getrokken kunnen worden. Niet alleen gericht op de starkwalificatie (werk/inkomen) of het leren van structuur maar de jongeren zijn op meerdere punten niet zelfredzaam. Er wordt een werkconferentie georganiseerd die als doelstelling heeft dat organisaties beter met elkaar werken. Meer zicht krijgen op de sociale kaart. Belangrijk is dat ze geen gevoel van concurrentie hebben met elkaar maar elkaars krachten kennen zodat ze kunnen doorverwijzen als ze zelf ergens niet bevoegd voor zijn. Het Johannes Fontanus College in Barneveld geeft voorlichting over bijvoorbeeld drugs of zelfbeeld aan jongeren. Er is nog niet bedacht hoe het vervolg eruit kan gaan zien. 4. Hoe gaat het CJG er na 2015 uit zien? Wat gaan ze meer doen of anders doen? Na 2015 wordt het heel anders. Dan is de gemeente verantwoordelijk voor alle jeugdzorg. Dat is een hele uitdaging omdat er dan geen BJZ meer is. Het CJG wordt dan aangestuurd door de gemeente. Het CJG blijft nog steeds een netwerk organisatie hulp is er in 2015 niet meer omdat de gemeente dan verantwoordelijk wordt voor alle zorg. Het is nog niet duidelijk wie de indicaties gaat stellen. Hier is nog helemaal geen duidelijk beeld van. 5.Wat doet het CJG als de jongere geen sociaal netwerk heeft? Als een jongere geen sociaal netwerk heeft dan wordt het automatisch een langdurig traject en wordt er doorverwezen. 6. Hoe gaat het CJG om met jongeren met motivatieproblemen? Zorgmoeheid is een groot probleem. Jongeren komen hier niet zomaar naar binnen toe met hun vragen. Daarom starten wij die werkconferentie ook op. Er is een project in de gemeente Barneveld: Trots en toekomst 8. Dit is voor jongeren zonder startkwalificatie. Zij krijgen een maatje toegewezen. Dit maatje is ongeveer even oud als de jongere. Dit maatje kan helpen om structuur aan te bieden, te motiveren om op tijd uit bed te komen voor hun werk. Er is tegelijk dan ook iemand op de werkvloer die hun coacht. Het is peer to peer op vrijwillige basis. Een leeftijdsgenoot sluit veel meer aan dan een professional, die belerend kan overkomen. 8 Trots & Toekomst biedt jongeren tussen de 17 en 23 jaar ondersteuning bij het werken aan hun toekomst op het gebied van opleiding en werk. Hierbij gaat het om jongeren die op school zijn afgehaakt of dreigen af te haken en nog geen startkwalificatie hebben. Deze jongeren worden begeleid door middel van mentoring. Hierbij helpt een mentor een jongere op weg door eigen kennis en ervaringen te delen en een voorbeeldfunctie te zijn voor een jongere. De mentor wordt op zijn beurt gecoacht door een seniorvrijwilliger afkomstig uit het bedrijfsleven. Deze seniorvrijwilliger is ook de ambassadeur van het project richting bedrijven en organisaties. Zo wordt het bedrijfsleven gemobiliseerd mogelijkheden te bieden aan jongeren, bijvoorbeeld in de vorm van stage- en/of werkervaringsplaatsen (Welzijn Barneveld, 2013.). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 17

18 Vragen waarvan Ernst zei dat hier Karina over kon worden bevraagd: 7. Hoe wordt de zorg overgedragen van de geïndiceerde jeugdzorg naar het CJG (regisseur)? Is dit een warme overdracht? Wat zijn knelpunten, wat gaat goed? Zie vraag Hoe verloopt het cliënttraject? Hoe maakt de CJG-regisseur de werkafspraken? Wordt de cliënt hierbij betrokken (bij het gehele traject)? Zie vraag Het CJG heeft een jongerenloket voor werk en inkomen. Hoe werkt dat? Hoe wordt geprobeerd aan te sluiten bij jongeren? Er is geen jongerenloket in Barneveld. Aanbevelingen die in het onderzoeksrapport worden genoemd Het gesprek met Karina van Triest heeft plaatsgevonden nadat het onderzoeksrapport was ingeleverd bij de opleiding ter beoordeling. In dit onderzoeksrapport waren een tweetal aanbevelingen geformuleerd voor de praktijk. Eén van deze aanbevelingen had de voorkeur. Ten tijde van dit gesprek was het onderzoeksrapport nog niet beoordeeld maar om te kijken of er draagvlak was voor deze aanbeveling, is de aanbeveling wel met Karina besproken. Het ging om de volgende aanbeveling: Jongeren zijn vaak zorgmoe als zij de jeugdzorg verlaten. Zij hebben daardoor vaak geen behoefte aan hulp, terwijl dit wel noodzakelijk kan zijn. Om deze groep jongeren te bereiken, is het belangrijk om expertise te ontwikkelen hoe deze jongeren het beste kunnen worden bereikt. De gemeente Barneveld kan daarvoor in gesprek gaan met betrokken instanties die na het 18 e levensjaar van jongeren een rol kunnen spelen. Samen kan zo een visie/protocol worden ontwikkeld hoe men deze jongeren wil benaderen om de kans op afkeer tegen de hulpverlening waar mogelijk te verkleinen. Karina vindt de aanbeveling niet helemaal passend. De werkconferentie die op 27 juni wordt georganiseerd is al bedoeld om betrokken organisaties in de nazorg met elkaar in gesprek te brengen, de hulp beter op elkaar te laten aansluiten en samen te kijken hoe men jongeren het beste kan ondersteunen. Daarnaast wil Karina zelf minder met protocollen werken omdat ze denkt dat dit niet werkt. Bijvoorbeeld niet vijf gesprekken omdat dit in het protocol staat maar ook meer gesprekken kunnen hebben als dit nodig is. Meer de cliënt centraal zetten. De interviewer vraagt of bij deze werkconferentie ook jongeren zijn betrokken. Bij het ontwikkelen van een visie/protocol zou het namelijk raadzaam zijn jongeren te betrekken. Er kan dan bijvoorbeeld een jongerenpanel worden opgezet. Karina geeft aan dat jongeren hier echt niet voor warm lopen. De notulist kwam vervolgens met een idee om do s en de dont s op te stellen voor hulpverlenende instanties die met jongeren werken. Hierbij kan concreet worden uitgeschreven waar de hulpverlening rekening mee kan houden. Karina van Triest kon zich vinden in deze aanbeveling. Bij deze do s en dont s kunnen gesprektechnieken worden betrokken. Met oog op de hulpvraag. Belangrijk dat de hulpverleners affiniteit hebben met de jongeren. Hier moet een hulpverlening wel ruimte en tijd voor krijgen. Bij de aanbeveling kan verder worden ingespeeld op: Wat kan de jongere zelf? Waar kan de jongere de hulp vinden? Waar kan het sociaal netwerk van de jongere bij helpen? Waar kan zo nodig de hulpverlenende organisaties de jongere bij ondersteunen? Ook is het belangrijk om aan te sluiten op de slogan van de gemeente Barneveld: Zelf Samen Gemeente. Bij de aanbeveling moet gedacht worden aan de volgende vragen: Wat maakt dat de jongeren wel geholpen willen worden? Hoe krijg je de jongeren zelf in beweging? En hoe het netwerk? En hoe de gemeente? Welke eisen kan de gemeente stellen? De professional moet de ruimte krijgen. Er op letten dat de jongere niet te afhankelijk wordt. Karina geeft aan dat je jongeren tot 30 jaar hulp moet kunnen bieden. Het is bewezen dat jongeren nog niet op hun 18 de of 23 ste geheel zelfstandig kunnen zijn. Na 20 jaar is het natuurlijker. Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 18

19 Overige vragen: 10. Hoe wil het CJG aan naamsbekendheid werken? Wij doen aan naamsbekendheid door het CJG in de krant te laten terugkomen. Het CJG heeft wekelijks een opvoedtip of een algemeen bericht in de krant. Het CJG moet niet geassocieerd worden met BJZ. We proberen de jongeren via telefoon, internet en de krant te bereiken. Er is bijvoorbeeld een CJG APP. Er is een Wmo-loket en een jongerenloket in gemeentes die de jongeren kan doorverwijzen naar het CJG. Het CJG hoeft niet via hen doorverwezen te worden omdat er buiten Barneveld een MBO en HBO school zit. Wel heeft het CJG contact met het ROC en met een leerplicht ambtenaar. Als een jongere 18+ is, moet hij zelf hulp vragen. De jongeren kunnen terecht bij bijvoorbeeld hulpmix 9. Dit is een website waar de jongeren anoniem hun vragen kunnen stellen. 9 Hulpmix.nl is gericht op niet-westerse migranten jongeren van 12 tot 21 jaar met lichte psychische en/of sociale problemen. Het doel is om migrantenjongeren met vragen en problemen over onder andere identiteitsontwikkeling en relaties via internet vroegtijdig en op een efficiënte wijze te bereiken, te helpen en zo nodig toe te leiden naar aanvullende of andersoortige hulpverlening. Uiteindelijk probeert men hiermee ernstiger problematiek te voorkomen (Nederlands Jeugdinstituut, 2011). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 19

20 Bijlage 9: Interview 1 Voorbeeld kleurcodering jongere: M Wonen Werk/inkomen Vrije tijd Zelfstandig leeftijd Wat werkt wel? Wat werkt niet? Persoonlijke gegevens: Leeftijd: 20 jaar Woonsituatie: woont sinds 1,5 jaar samen met haar vriend in Wijchen. Burgerlijke staat: samenwonend Man/vrouw: vrouw 1. Waar heb je gewoond binnen de jeugdzorg? Welke vorm (open/gesloten jeugdzorg)? Ik heb in een fasehuis 10 gewoond. Het ging om open jeugdzorg. Ik woonde in een soort studentenhuis met een kantoor voor de begeleiders. 2. Hoe lang heb je hier gewoond? Hoe kijk je terug op die periode? Ik heb tot mijn 18 e in het fasehuis gewoond. Toen ik 16 jaar was, ging ik in het fasehuis wonen. Ik vind dat het goed is dat er fasehuizen zijn voor jongeren. Ik startte in fase 1. Hierbij moest ik bijvoorbeeld 1 keer in de week koken. Bij fase 1 ben je al best zelfstandig maar krijg je nog wel begeleiding. Bij fase 2 moest je dan voor jezelf koken. Ik kreeg ook verzorgingsgeld/zakgeld. Dit geld werd in 1 keer gestort. Ik gaf het geld uit aan de dingen die ik wilde hebben zonder hier echt bij na te denken. Ze hebben bij het fasehuis niet in de gaten gehad dat ik niet met geld kon omgaan. Fase 3 was nog vrijer. Er waren bijvoorbeeld geen thuiskomtijden meer. In het fasehuis had ik een mentor en een schaduwmentor. De begeleiding was wisselend qua regels. Van de ene begeleider mocht ik in het fasehuis naar mijn vrienden/familie bellen met de vaste telefoon. De andere begeleider gaf aan dat ik dit maar met mijn eigen mobiele telefoon moest doen. Daarnaast had de ene begeleider ook meer tijd voor je dan de andere begeleider. 3. Hoe lang heb je te maken gehad met jeugdzorg? Ik heb van mijn 16 e tot 18 e jaar in het fasehuis gewoond. Vòòr mijn 16 e jaar kwam er bij ons thuis een ambulant begeleider. Toen ik het fasehuis verliet, hebben we thuis nog een tijdje gezinstherapie gehad. 4. Wanneer verliet je de jeugdzorg? Nadat ik 18 was geworden, ging ik weer thuis wonen. 5. Werd er gevraagd of je de zorg wilde verlengen? Het fasehuis zei dat ze niets voor mij konden doen. Maar vanuit jeugdzorg waren er nog wel mogelijkheden. Maar dat was drie maanden wachttijd. 6. Toen je 18+ werd, (en jeugdzorg formeel stopt) hoe zag je leven er toen uit? Ik ging toen dus weer thuis wonen, bij mijn ouders en broertje. Er is toen van alles gebeurd. Mijn broertje spijbelde van school en hij is thuis later opgepakt vanwege huiselijk geweld. Mijn broertje is toen een paar weken uit huis geplaatst. Later kwam hij weer thuis wonen. Ik ben vrij snel daarna op kamers gaan wonen. Mijn broertje is 2 weken na mij uit huis gegaan. Het contact met mijn huisbaas was alleen niet fijn. Hij zei de hele tijd dat hij van me hield en dronk veel. Ik ben toen samen gaan wonen met mijn vriend. We konden het financieel aan maar toen mijn ouders erachter kwamen dat ik samenwoonde met mijn vriend, stopten ze de alimentatie. 7. Had je een woonruimte? Ik ben na mijn 18 e dus weer thuis gaan wonen, bij mijn ouders en broertje. Ik ben in het fasehuis niet geholpen bij het zoeken van een woonruimte, dus niet op tijd ingeschreven bij een woningbouwvereniging. Omdat deze een wachtlijst hebben, kwam ik niet in aanmerking voor een woning en moest ik particulier huren. Dat was heel duur. 10 In een fasehuis wonen jongeren van 16 t/m 18 jaar, die zelfstandig willen wonen maar daar nog begeleiding bij nodig hebben (Entréa, 2010). Nazorg voor jongeren uit de jeugdzorg. Wat werkt? Pagina: 20