Klimaatdoelstellingen Van praten naar doen. Indra Van Sande Milieudienst Stad Gent

Transcriptie

1 Klimaatdoelstellingen Van praten naar doen Indra Van Sande Milieudienst Stad Gent

2 Waarom werken aan klimaat?

3 Gekende motieven Veranderingen in klimaat Sociale onrust, leefbaarheid, levensduurte Nicholas Stern Head of the Government Economic Service (2006, UK) Investeer de komende jaar 1% van het BNP En mijd schade door klimaatwijziging tot 20% van het BNP Voorkomen is goedkoper dan genezen!

4 Eindigheid goedkope grondstoffen! Gevolgen voor de Stad Zwaar effect op: bedrijven, sociaal weefsel (leefbaarheid, levensduurte) Stad moet burgers en bedrijven helpen meer energieonafhankelijk te worden Bron: BP juli 2009 Taak wordt alleen maar zwaarder bij uitstel Gent Klimaatneutraal tegen 2050? woningen => per jaar bedrijven => 540 per jaar 600 eigen gebouwen => 15 per jaar

5 Uitstoot stedelijke werking EMISSIES (in kton CO2) DIRECT INDIRECT DIRECT + INDIRECT 2007 Verkeer en vervoer Woon/werk verkeer Auto/motor 0,00 0,01 0,01 OV Tramverkeer 0,08 0,08 OV Busverkeer 0,16 0,08 0,24 OV Treinverkeer 0,21 0,21 Dienstritten 1,50 1,50 Niet voor de weg bestemde mobiele bronnen 0,10 0,10 en andere machines Huisvuilophaling 2,10 2,10 Openbare verlichting Functionele verlichting 4,34 4,34 Sfeer- en monumentenverlichting 0,23 0,23 Energieverbruik openbare gebouwen aardgas 15,42 15,42 Elektriciteit 5,41 5,41 TOTAAL 19,28 10,36 29,64

6 CO2-uitstoot in de stad (direct + indirect) Bron: studie Arcadis 14,7 Mton 11, 3 Mton 12,2 Mton

7 Emissie (kton CO2) CO2-uitstoot in de stad (direct + indirect) Excl. Elektriciteitsproductie + IJzer&staal Bron: studie Arcadis ,2 Mton 3,2 Mton 4,4 Mton Landbouw Verkeer en vervoer Bedrijven Tertaire sector Woningen

8 Gent Klimaatneutraal tegen 2050?

9 Klimaatneutraal tegen 2030, 2040, 2050, 2070, 2100? Elk streefdoel is stadseigen en moet steek houden Gent streeft naar

10 Beleid al in goede richting 2007 Bestuursakkoord Klimaatneutrale stad 2008 Langetermijnvisie Gent Energiebeleidsplan (eigen gebouwen & openbare verlichting) 2013: -10% EE, -50% CO2, 40% HE t.o.v : -20% EE, -60% CO2, 50% HE t.o.v Klimaatplan (>20% EE en CO2) 2009 Burgemeestersconvenant (>20% EE, CO2 en HE) 2009 Climate Declaration of Eurocities, Verklaring van Hamburg, Green digital charter 2010 Luchtkwaliteitsplan

11 Hoe handelen? Twee parallelle trajecten: studeren en doen Opmaken van beleidsonderbouwende en strategische instrumenten Participatietraject Gents Klimaatverbond Terwijl kennis wordt opgebouwd al realisaties nastreven die draagvlak vergroten en enthousiasmeren

12 STUDEREN

13 Beleid objectief onderbouwen Opmaken van beleidsonderbouwende en strategische instrumenten CO2 nulmeting + 2-jaarlijkse actualisatie Abatement cost curve Hernieuwbare energiescan Klimaatkaarten Energiekaarten Modelleren transitiepaden

14 Scope 1 en 2 Scope 3 CO 2 -nulmeting? 14,7 Mton 12,2 Mton 11,3 Mton

15 Scope 1 en 2 14,7 Mton To do Scope 3 Waarom weten? Hoe ziet het pad eruit? 2050 = 1 à 2 investeringscycli Rol van innovatie Aligneren KT, MT en LT EU streeft naar -80% tegen 2050 Stern: voorkomen is goedkoper dan genezen 2050

16 Hoe CO 2 N? WAT? Maatregel x, y, z 14,7 Mton Maatregel a Maatregel b Maatregel c Maatregel d Maatregel e Maatregel? Maatregel? 2050

17 Renovatie bestaande Nieuwbouw Mobiliteit Toestellen en installaties Optimalisatie bedrijfsprocessen Windenergie ipv fossiel Zonne-energie ipv fossiel Bio-energie ipv fossiel Innovatie Abatement cost curve Gent 12,2Mton 14,7Mton

18 Scenario s in transitiepaden Gent 12,2Mton 4 P s Hoog- en laaghangend fruit per legislatuur = MODELLEREN

19 Hoe maatregelen detecteren? 1. Hernieuwbare energiescan in kaart brengen bestaand aanbod Hernieuwbare energie in kaart brengen potentieel aan hernieuwbare energie 2. Klimaatkaarten

20 Hernieuwbare energiescan

21 Klimaatkaarten Oververhitting Overstroming Droogte

22 Hoe maatregelen detecteren? 3. Energiekaarten GIS-applicatie EU-Project MUSIC Mitigation in Urban Areas Solutions for Innovative Cities Partners: Rotterdam Montreuil Ludwigsburg Aberdeen Henri Tudor Institute Luxemburg

23 Voorbeeld Rotterdam

24 Transitiepad X voor woningen micro verbruik dak vensters WP zonneboiler gedrag

25 Transitiepad X voor woningen resterende vraag warmtenet meso

26 Transitiepad X voor woningen resterende vraag wind bio-energie macro

27 Transitiepad X voor woningen verbruik dak vensters WP zonneboiler gedrag warmtenet wind bioenergie

28 DOEN

29 Wat? 1. Transitiemanagement 2. Communicatie en diverse tools 3. Eigen organisatie als voorbeeld

30

31 Eigenschappen van transitie Transitie = fundamentele verandering van structuur, cultuur en werkwijzen op systeemniveau Structuur Cultuur Werkwijzen institutionele opbouw, economische structuur, fysieke structuur gedeelde beelden, waarden, paradigma s en perspectief regels, routines, gedrag Fundamentele omslag in denken, organiseren, handelen

32 Patroon van transitie Prof. Mathijs

33 Methodiek om transitie te stimuleren Prof. Rotmans (DRIFT) Paden uitstippelen Visie vormen 2 3 Systemen analyseren 1 Opvolgen Verankeren Experimenteren 5 6 4

34 Transitie stimuleren Lange onzichtbare periode

35 Paden uitstippelen Visie vormen 2 Transitie stimuleren 3 Systemen analyseren Transitiemanagement proces - doelstellingen per stap FASERING 1 Experimenteren 4 Opvolgen Verankeren 5 6 Activiteit Output Timing Stap 1 : Voorbereiding en verkenning Stap 2.: Probleemstructurering en visievorming Stap 3 Terugvoor-spellen, agendazetting en doelstelling A. Kerngroep als driver A. Oprichting Tteam B. Procesontwerp B. Procesplan TM Gent + timing C. Inzicht in en analyse van bestaand systeem C. Systeemanalyse D. Actoren definiëren om proces mee op gang te trekken D. Actoridentificatie, -analyse en interviews A. Bepalen leden transitiearena A. Netwerk van koplopers (max. 15p) B. Probleemstructurering (AR1) B. Consensus onderliggende problemen C. Sleuteldoelstellingen (AR2) C. Leidende duurzaamheidsprincipes D. Visievorming (AR3) D. Individuele en gemeenschappelijke visies A. Backcasting via meeting (AR4) en interviews A. Backcastinganalyse B. Strategiebepaling en agendazetting (AR5) B. Gentse strategie en agenda midden mei juni Stap 4: Experimenteren en implementeren Stap 5 en 6: Opvolgen en evalueren (continu tijdens proces) C. Transitiepaden bepalen C. Transitiepaden A. Communicatie AR, visies en agenda A. Aansluiten bij bestaande initiatieven B. Coalitievorming en netwerkuitbouw (stakeholders) B. Uitbreiding netwerk C. Verankering C. Portofolio experimenten en resultaten A. Mid-term evaluatie A. Al dan niet aanpassing methodologie continu dec Voorjaar 2012

36 Systeem- en actoranalyse om te weten wat Gent zo Gent maakt Doel systeemanalyse: Analyse problemen en troeven van het heden Iedereen die meewerkt en denkt van zelfde kennisbasis laten vertrekken Symptoomfocus vermijden Bewustwording complexiteit Systeemanalyse (Methodiek SCENE)

37 Actorinterviews en -analyse Doel: Kennis vanuit verschillende perspectieven Netwerken Relevante actoren voor arena s

38 Opstart Transitiearena = klimaatvirus lanceren Profiel arena-leden = koplopers/frisdenkers, betrokkenen en belanghebbenden bij het werken aan klimaatneutraliteit Paden uitstippelen Visie vormen 2 3 Systemen analyseren 1 Opvolgen Verankeren Experimenteren 4 5 6

39 Parallel interne transitiearena

40 Transitie-arena voor Gent

41 Overzicht transitiearena s Doel per meeting: AR1: 9/5/2011 kennismaking en systeemanalyse (SA) AR2: 6/6/2011 verscherpen SA en definiëren krijtlijnen AR3: 20/6/2011 toekomstbeeld AR3bis: 13/7/2011 verscherpen toekomstbeeld AR4: 5/9/2011 backcasting: opmaak transitiepaden en acties AR5: 10/10/2011 1e verbreding arena, agendasetting aanzet klimaatwerkgroepen AR6: november Klimaatforum: werven voor klimaatwerkgroepen

42 Output arena s 4 streefbeelden 2050 Lokaal samen meerwaarde creëren met een poort op de wereld Gent, goed om in te leven Intelligente kringlopen De Gentenaar thuis in de stad 20 transitiepaden en Acties van morgen om TPs in gang te zetten

43 Van arena naar klimaatwerkgroepen Concreet maken van essentiële acties binnen de streefbeelden daar waar de stad niet alle hefbomen in handen heeft Deze triggeren via arenanetwerk via studies via business cases Geen absolute controle Klimaatforum Samenbrengen van diverse klimaatwerkgroepen

44 TTeam

45 Wat? 1. Transitiemanagement 2. Communicatie en diverse tools 3. Eigen organisatie als voorbeeld

46

47 E-zine Gents klimaatverbond

48 Klimaatpodia

49 Thermofoto

50 Donderdag Veggiedag

51 Subsidies voor klimaatprojecten

52 Wat? 1. Transitiemanagement 2. Communicatietools 3. Eigen organisatie als voorbeeld

53 Gent als voorbeeld Havenbedrijf Gent ( ) Total elektriciteitsverbruik: +15 % Ondanks verdubbeling oppervlakte Totaal brandstofverbruik is 17% lager dan voor de ingebruikname van extra vleugel Aandeel passieve vleugel: 50% tov gerenoveerde vleugel Terugverdientijd : 4 jaar

54 Gent als voorbeeld Eigen patrimonium: Energiebeleidsplan Tegen 2020: reductie van 20% energie, reductie van 60% CO2 tov. 2003, opdrijven van het aandeel hernieuwbare energie met 50% en zelfvoorzienend wat betreft elektriciteit Door o.a.: Lanceren van minimaal 1 passiefbouw per jaar Bouwen van 1 demo-project: CO2N buurtcentrum (in uitvoering) Laagenergierenovaties 100% groene stroom sinds 2008 Maximaal plaatsen pv-cellen op stadsgebouwen (raming 6,2MWp, 20% )

55 Gent als voorbeeld Stedelijk energiebedrijf: REGent Opgericht door Stad Gent, OCMW Gent, vzw Gent, stad in werking, vzw Samenlevingsopbouw Gent en Milieu Advies Winkel in 2007 Doel: Energie- en waterverbruik verkleinen, vooral bij wie het financieel moeilijker heeft Door renovatiewerken voor energiebesparende verbouwingen stimuleren via Goedkope leningen van het federaal Fonds ter Reductie de Globale Energiefactuur (FRGE) Energie-helpdesk Bouwadvies en trajectbegeleiding sociale doelgroep Premies dakisolatie, onderdak, isolerende beglazing (sociale doelgroep)

56 Gent als voorbeeld Stedelijk energiebedrijf: REGent REGent in cijfers: >4.000 energiescans 330 trajectbegeleidingen sociale doelgroep (via vertrouwenspersonen maatschappelijk werkers OCMW, opbouwwerkers, buurtwerkers, medewerkers van vakbonden, mutualiteiten of seniorenverenigingen, ) >200 FRGE-dossiers per jaar waarvan 21% bij de sociale doelgroep 500 loketvragen per jaar >300 bouwadviezen per jaar (max. 3 uur) Ondersteuning diverse projecten (Ledeberg Leeft, renovatieproject sociale woningbouw, ) Premies KarWIJbonnen (100/jaar), suppl. premie ramen (35/jaar), suppl. premie dakvernieuwing (50/jaar), Lichtscans handelaars (40)

57 Gent als voorbeeld Duurzaamheidsmeter Bewaker van integrale duurzaamheid voor stadsontwikkelingsprojecten Gebaseerd op internationaal systeem BREEAM Ontwikkeld door EVR-architecten, SUM en Daidalos Peutz ism. diverse stadsdiensten

58 Duurzaamheidsmeter Downloadbaar op

59 Oostakker I Gasmeterlaan Uco Oude Dokken Wiedauwkaai Gent St-Pieters The Loop Rijvissche Ardoyen Gent Zuid I Eiland Zwijnaarde

60 Toepassingen Gasmetersite (7 ha) : van brownfield naar demonstratie Duurzaamheidsmeter 40% sociale en low budget passieve woningen 60% laagenergiebouw onderzoek naar sitegebonden aanbod van energie

61 Toepassingen Toepassing duurzaamheidsmeter ook voor Oude Dokken : voormalig havengebied

62 Toepassingen Onderzoek haalbaarheid CO 2 neutraal bouwen op Gent St-Pieters (zones B en C)

63 Gent als voorbeeld Lichtplan II Doelstellingen bestaand weefsel: Minimaal -20% tov in 2020 (vermoedelijk -24%) Of gemiddeld -1,5% per jaar Doelstellingen nieuwe ontwikkelingen: -20% tov. de gemiddelde huidige situatie anno 2008

64 Gent als voorbeeld Investeringen openbare verlichting LED-verkeerslichten Gestart investeringskosten en aanpassingswerken Energiebesparing met 80% of kwh per jaar Uniformisering Afvalpreventie door de levensduur van LEDs Terugverdientijd 13 jaar Versnelde sanering openbare verlichting Investering van 3,4 M Doelstelling 2020 al een feit tegen 2013 Daling van kwh/jaar Jaarlijkse besparing van ,12 /jaar Terugverdientijd 5,9 jaar

65 Gent als voorbeeld Hefbomen voor duurzaamheid Belang van eigendom Opmaak business cases en onderzoek naar financiële hefbomen

66 STUDEREN EN DOEN

67 Puzzel leggen door

68 Dank voor uw aandacht!