L21GRR013 Onderhouden grasvelden. Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 1: Functie

Transcriptie

1 L21GRR013 Onderhouden grasvelden Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 1: Functie

2 Wat is gras?

3 En wat is dan een grasmat?

4 Gras moet je altijd maaien!

5 Gras is altijd groen!

6 Is dit gras?

7 Is dit gras?

8 Is dit gras?

9 Is dit gras?

10 Functies en toepassingen van gras Gazon Speelweides / recreatieterrein Sportvelden Bermen Dijken Bloemenweides Bloemrijk grasland Hooilanden Graasgazon Groendaken (grasdaken)

11 Opdracht! Maak met een groepje van 4 een korte PowerPoint presentatie over een functie van gras. De docent geeft aan welke functie je gaat doen Dia 1: Titel functie van het gras, bijvoorbeeld Gazon, met een passende foto, en de namen van je groepje Dia 2: een korte beschrijving van de functie, bijvoorbeeld Wat is een gazon en waarvoor wordt het gebruikt? Dia 3: waar kom je bijvoorbeeld Gazons zoal tegen? Dia 4: noem 2 onderhoudswerkzaamheden die je moet doen. Je krijgt met je groepje 20 minuten de tijd om de presentatie te maken. Daarna gaat elk groepje kort presenteren.

12 L21GRR013 Onderhouden grasvelden Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 2: Groeivoorwaarden

13 Groeivoorwaarden voor gras Om gras goed te laten groeien heb je nodig: Licht Lucht Water Doorlaatbare grond Voeding De zuurgraad

14 Groeivoorwaarde 1: licht Een groeiplaats is zonnig als deze meer dan 6 uur per dag direct zonlicht krijgt Een groeiplaats is halfschaduw als deze 1 tot 6 uur per dag direct zonlicht krijgt Een groeiplaats is schaduwrijk als deze 0 uren zonlicht per dag krijgt (bijvoorbeeld onder een afdak of bladerdek van een boom) Zonder licht is er geen fotosynthese, zonder fotosynthese is er geen bladgroen en daarmee groei!

15 Groeivoorwaarde 2: lucht In lucht zit zuurstof Plantenwortels hebben zuurstof nodig om te kunnen groeien Ook bodemleven (wormen, schimmels, bacteriën) hebben zuurstof nodig om te kunnen leven. Zij houden de bodem gezond Lucht komt in de bodem door regenval, wind en drukverschillen in de atmosfeer Als de bodem hard is of dichtgeslipt dan komt er geen lucht meer in en sterven wortels en bodemleven af.

16 Groeivoorwaarde 3: Water Grassen hebben water nodig om voedingsstoffen te transporteren en cellen te vullen voor de stevigheid Water komt in het gras via de wortels en een klein beetje via het blad. Het verdampen van bladeren zorgt ervoor dat er water uit de bodem wordt opgezogen. Water in de bodem is nodig om grassen daarvan te voorzien, anders drogen ze uit. Ook is water nodig om bodemdeeltjes aan elkaar te lijmen Door een dichte bodem of dicht geslibte toplaag kan water niet de bodem wegzakken. Daardoor verrotten de wortels en bladeren.

17

18

19

20

21

22 Groeivoorwaarde 4: Doorlaatbare grond Een goede bodem bestaat voor 45% uit minerale delen (zand- en kleikorrels), 4% organische stof, 1% bodemleven, 25% lucht en 25% water Als dit zo is, is er zoveel ruimte in de bodem dat plantenwortels kunnen groeien. Ook is de water- en luchthuishouding dan goed. Dit noemen we een goede doorlaatbare grond. Als de bodem verdicht is door bijvoorbeeld eroverheen te rijden met een zware trekker, dan verdwijnt de ruimte oftewel de holtes uit de bodem. Plantenwortels kunnen dan niet meer groeien, bodemleven sterft uit en water zakt niet weg en er komt geen lucht in de grond.

23 Wat zit er in de bodem? Mineralen 45% Water 25 % Lucht 25% Humus 4 % Bodemleven 1 %

24 Groeivoorwaarde 5: Voeding Planten maken door fotosynthese zogenaamde bouwstoffen aan. Hierdoor kunnen ze groeien. De basis van deze bouwstoffen komt van voeding uit de bodem die door de wortels wordt opgenomen. Voedingsstoffen komen in de bodem door organisch materiaal: plantenresten en mest. Maar ook omdat er door mensen meststoffen worden aangebracht. Basis voedingselementen in de bodem zijn:

25 Waar is wat voor bedoeld? Stikstof (N) Fosfor (P) Kalium (K) Zwavel (S) Calcium (Ca) Magnesium (Mg) Spoorelementen (ijzer, borium, zink, enz.)

26 Toelichting per voedingsstof: Hoofdelementen: Stikstof (N): voor de bovengrondse plantdelen, bladgroen en de vorming van eiwitten Fosfaat (P): voor de wortelontwikkeling Kali (K): voor de sapstroom door de plant, aanmaak suikers en stevigheid Magnesium ( Mg): voor aanmaak bladgroen Zwavel (S): voor de vorming van eiwitten en intern transport Calcium Ca): voor neutralisator van zuren, de waterhuishouding en stevigheid celwand. Spoorelementen: Deze dienen voor weerstand en ziektewerend vermogen, optimalisatie van de stofwisseling in de plant en het hormonentransport door de plant.

27 Groeivoorwaarde 6: De zuurgraad De Zuurgraad

28 Wat is zuurgraad en wat is ph? Zuurgraad en ph zijn hetzelfde De zuurgraad is een maat voor de concentratie aan vrije waterstofionen Hoe meer van deze ionen, hoe zuurder de grond, en hoe lager de ph H + Bodem

29 Waarom is de ph zo belangrijk? Omdat het de beschikbaarheid van voedingsstoffen bepaald Op zure gronden lossen metalen (o.a. ijzer en aluminium) goed op en kunnen de plant vergiftigen De beschikbaarheid van belangrijke meststoffen is het hoogst bij een ph tussen de 5.5 en 7

30 L21GRR013 Onderhouden grasvelden Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 3: Onderhoudsmaatregelen

31 Inleiding Onderhoudsmaatregelen aan grasvelden voer je uit om: De groeivoorwaarden te verbeteren of op orde te houden De functie te behouden Onderhoudsmaatregelen leg je vast in een plan van aanpak (PvA) met een planning. Je werkt volgens dit PvA en de planning. Daar waar nodig improviseer je of pas je dit aan.

32 Onderhoudsmaatregelen Maaien Graskantenonderhoud Verticuteren Beluchten Bezanden Dressen Rollen Doorzaaien Beregenen Draineren

33 Maaien Je maait het gras om de gewenste lengte te behouden Maaiperiode = maart t/m oktober Frequentie = hoe vaak ga je maaien Golfbanen: dagelijks tot 3x in de week Sportvelden: 1 a 2x per week Openbaar groen: 1 a 2x per 2 weken Recreatieterreinen: 1x per week Particulieren: 1 a 2x per week Aandachtspunten: maaihoogte, keuze machine voor maaibeeld, weersomstandigheden

34 Graskantenonderhoud Je maait, steekt, knipt of snijdt de graskanten om het gras binnen de perken te houden Losse graskanten zijn graskanten langs borders, perken, hagen. Deze worden ook wel zachte kanten genoemd Vaste graskanten zijn graskanten langs bestratingen, obstakels en bouwkundige verhogingen. Deze worden ook wel harde kanten genoemd Frequentie van de werkzaamheden: Steken of snijden: 2 a 3x per groeiseizoen Maaien of knippen: 4x per groeiseizoen Aandachtspunten: strakke lijnen maken!

35 Verticuteren Bij het verticuteren van gras verwijder je: Het oude/dode gras Onverteerd organisch materiaal (maaisel), de viltlaag Mos uit de graszode Tevens belucht je de toplaag doordat je deze lostrekt Verticuteren doe je in het late voorjaar en einde zomer, maar alleen als bovenstaande problemen aanwezig zijn! Tegenwoordig zijn er steeds meer meststoffen die zorgen dat bovenstaande problemen niet meer of minder voorkomen Aandachtspunten: alleen uitvoeren bij koel en droog weer, met uitzicht op regen. Gazon ca. 3 weken niet betreden en maaien.

36 Beluchten Door betreding op het grasveld verdicht de bodem. Hierdoor ontstaan problemen met de luchthuishouding Bij het beluchten prik je (holle) gaten van 10 tot 20 cm diepte in het gazon met een machine. Op kleine gazons kan dat ook handmatig. Met beluchten verbeter je de luchttoevoer in de bodem en de capillaire werking van water Je voert dit uit in de periode mei t/m september, dan reageert de graszode het beste. Aandachtspunten: niet uitvoeren bij natte omstandigheden, de bodem wordt dan dichtgesmeerd

37 Bezanden Door het grasveld te bezanden kun je de drainerende werking van de toplaag sterk verbeteren Het bezanden doe je meestal direct na het beluchten, het zand valt dan in de gaten in het gazon Het zand dat je gebruikt is schraal, grof geel zand. Hier mag geen voedingsstoffen of organische stof in zitten Na het bezanden sleep of veeg je de grasmat waardoor het zand in de holle gaten valt Aandachtspunten: pas op met scherp zand op sportvelden, dit leidt tot blessures bij sporters

38 Dressen Bij het dressen werk je kleine oneffenheden in grasvelden weg. Je egaliseert deze dus. Grasvelden worden minder vlak door: Gebruik Onderhoudswerkzaamheden Dieren, ziekten en plagen (vogels die wormen uit de bodem trekken, mollen, engerlingen) Natuurlijke inklink van de grond Dressgrond is zand met organische stof, hier groeit het gras goed in

39 Rollen Nog een maatregel om een grasveld te egaliseren is door het te rollen Het rollen dient er ook voor om losliggende graspollen aan te drukken. Meestal komen die los te liggen door opvriezen en opdooien in de winterperiode Rollen doe je dus ook alleen in de winterperiode Aandachtspunten: rol niet onder natte omstandigheden, maak dat de rol niet te zwaar is.

40 Doorzaaien Een grasveld zaai je door als: Het oorspronkelijk ingezaaide graszaad onvoldoende ontwikkeld Het grasveld te intensief is gebruikt, speel- en gebruiksschade Gras sterft door extreme weersomstandigheden, bijv. droogte Gras sterft door aantastingen van ziekte en plagen Je geverticuteerd hebt Bij het doorzaaien is het erg belangrijk dat het zaad 2cm diep wordt ingewerkt. Daardoor kiemt het beter. Aandachtspunten: niet uitvoeren in lange droge periode of extreme zonneschijn, kies het graszaadmengsel dat bij het grasveld hoort

41 Beregenen Als het grasveld een tekort aan vocht heeft ga je beregenen, dit gebeurd meestal in een lange periode van droogte Liever 1x per 2 weken meerdere uren beregenen, dan dagelijks een kwartiertje. Van dit laatste wordt gras lui. Het vormt alleen wortels bovenin de zode en verzwakt daardoor Aandachtspunten: voorkom plasvorming; beregen niet bij hevige zonneschijn, de regendruppels vormen vergrootglaasjes die het gras verbranden

42 Draineren Een bodem kan gedraineerd te worden als de waterhuishouding slecht is, bijvoorbeeld dat het water niet wegzakt Draineren betekent letterlijk het afvoeren van ongewenst overtollig vocht Drainage is specialistenwerk. Vraag altijd advies bij een specialist of bedenk samen met hen een drainageplan. Aandachtspunten: drainage mag niet in het grondwater liggen; drainage moet schoongemaakt kunnen worden

43 L21GRR013 Onderhouden grasvelden Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 4: Bemesting

44 Inleiding We stellen aan grasvelden hogere eisen dan waaraan ze van nature kunnen voldoen Met maaiwerkzaamheden waarbij we het maaisel opvangen en afvoeren onderbreken we de natuurlijke voedingsstoffencyclus Om het gras toch te laten groeien en sterk genoeg te maken voor de eisen die we stellen passen we bemestingsmaterialen toe Er is veel vaktaal bij bemesting. Leer deze snel begrijpen en leer hoe je de klant het in Jip en Janneketaal kunt uitleggen

45

46 Grondonderzoek en bemestingadvies Aan het gras zelf kun je vaak al veel zien. Gras hoort groen te zijn en rechtop te staan. Zitten er veel ziekten en plagen in (schimmels, engerlingen, dollarspot), dan is vaak de plant verzwakt. Dit kan komen door bijvoorbeeld een gebrek aan Fosfor en Kalium, maar zeker ook door gebrek aan spoorelementen Ziet het gras geel, maar zijn de weersomstandigheden goed geweest, dan is het vaak een gebrek aan stikstof Meestal is het niet waar te nemen hoeveel voedingsstoffen er in de bodem zitten en wat er nog nodig is. Doe daarom altijd een grondonderzoek en laat een bemestingsadvies opstellen.

47 Soorten meststoffen Organisch: komt van levende organismen, plantenresten en dierlijke mest (compost, stalmest) en bestaan uit koolstoffen: Voordelen: voegt volume toe aan bodem; stimuleren bodemleven; houden water vast, bevatten van nature spoorelementen Nadelen: voedingstoffen komen langzaam vrij; in onbewerkte vorm lastig te verwerken (klontvorming) Anorganisch: zijn kunstmatig verkregen mineralen (zouten) Voordelen: precies op maat samen te stellen; snel werkend; makkelijk te verwerken Nadelen: dood bodemleven; spoelt snel uit de bodem; korte werkingsduur (tenzij gecoat)

48 Basisbemesting en onderhoud In principe geldt dat er 3 perioden voor het bemesten van gras zijn: voorjaar, zomer, najaar Om goed te kunnen groeien heeft de plant nodig: Voorjaar: plant moet opbouwen -> stikstof, fosfor, kalium, magnesium, spoorelementen Zomer: plant moet groen blijven -> stikstof Najaar: plant moet sterk de winter in -> fosfor

49 L21GRR013 Onderhouden grasvelden Extra toelichting en vragen maken hoofdstuk 5: Ziekten-, plaag- en onkruidbestrijding

50 Inleiding Gras is niet altijd groen. Meestal komt dit door bodem- en groeiproblemen: Groeivoorwaarden zijn niet op orde Voedingstoestand is niet op orde Hier komt nog een aspect bij, namelijk de ziekten (schimmels en virussen), plagen (dierlijke organismen) en onkruiden. Ook deze kunnen ervoor zorgen dat gras niet goed groeit

51 Sneeuwschimmel Ziekten Rooddraadschimmel Voetrot Dollarspot

52 Plagen: engerlingen en emelten

53 Plagen: mollen en mieren

54 Onkruiden De belangrijkste onkruiden zijn: Paardenbloem Draadereprijs Klaver Kruipende boterbloem Madeliefjes

55

56

57

58

59

60 Preventieve bestrijding Zorg ervoor dat je groeivoorwaarden op orde zijn Zorg ervoor dat je grasonderhoud op orde is Curatieve bestrijding Mollenklemmen plaatsen Aanpak met biologische middelen (gewenst) Aanpak met chemische middelen (ongewenst) Maaihoogte wisselen