Juryrapport VSCD DANSPRIJZEN SEIZOEN UITREIKING TIJDENS HET HOLLAND DANCE FESTIVAL ZONDAG 6 NOVEMBER 2005 LUCENT DANSTHEATER, DEN HAAG

Transcriptie

1 Juryrapport VSCD DANSPRIJZEN SEIZOEN UITREIKING TIJDENS HET HOLLAND DANCE FESTIVAL ZONDAG 6 NOVEMBER 2005 LUCENT DANSTHEATER, DEN HAAG Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

2 VSCD Dansprijzen De dansprijzen die uitgereikt worden door de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) gaan sinds 2003 onder de titel Zwaan door het leven. De volgende Zwanen worden uitgereikt: Zwaan voor de beste dansprestatie > naar het inzicht van de jury voor de danser/danseres werkzaam in Nederland, van wie gesteld kan worden dat deze de indrukwekkendste prestatie van het seizoen heeft geleverd. Zwaan voor de beste dansproductie > naar inzicht van de jury toegekend aan de meest indrukwekkende productie van het seizoen. Colofon Dit is een uitgave van: VSCD / Bureau Promotie Podiumkunsten Johannes Vermeerstraat DM Amsterdam tel info@vscd.nl ontwerp WAT ontwerpers, Utrecht drukwerk Donmail, culturele publicaties fotografie Robert Benschop, Joris Jan Bos, Dirk Buwalda, Luis da Cruiz, Antoinette Mooij, Sophie van Schouwen e.a. teksten Stef Avezaat, Hildegard Draaijer, Roland Helmer, Jennifer Karius, Mirjam van der Linden, Jasper Weck eindredactie Elianne van Diepen, Karin Geelink (Bureau Promotie Podiumkunsten) Jeltsje in der Rieden (VSCD) Gouden Zwaan > naar het inzicht van de jury voor de danser/danseres of choreograaf(afe) werkzaam in Nederland, van wie gesteld kan worden dat deze een indrukwekkende/belangwekkende prestatie heeft geleverd gedurende de ontwikkeling van zijn/haar loopbaan als danser(es)/ choreograaf(afe). Voor deze prijs wordt niet genomineerd. De jury en de prijzen De VSCD dansjury benoemt in opdracht van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties de genomineerden en de winnaars van de prijzen. De jury opereert in haar taak volkomen onafhankelijk van de opdrachtgever. De VSCD is de juryleden erkentelijk voor het enthousiast en deskundig uitvoeren van deze taak. De VSCD dansjury bestaat uit de volgende personen: Stef Avezaat (voorzitter, directeur De Lawei Drachten); Hildegard Draaijer (artistiek leider Theatergroep DOX); Roland Helmer (directeur LAKtheater Leiden); Jennifer Karius (voormalig danseres); Mirjam van der Linden (journalist); Jasper Weck (dansprogrammeur en hoofd marketing Theater de Veste Delft). 2

3 Zwaan beste dansprestatie Henna Lee voor haar rol in First to THE RIGHT SECOND to the left van Festival Cadance (choreografie: Neel Verdoorn) Ruta Jezerskyte voor haar rol in Don Giovanni van Het Nationale Ballet (choreografie: Krysztof Pastor) In het vrouwenkwintet First to THE RIGHT SECOND to the left van choreograaf Neel Verdoorn komen de sterke en expressieve bewegingen van Henna Lee perfect tot uitdrukking. Het is een genot om naar deze danseres te kijken. Lee, voormalig danseres bij ondermeer Scapino Ballet Rotterdam, valt op door haar spitse en felle dans, die tevens lyrische en zachtaardige trekken heeft. Ze schakelt moeiteloos van heel snel en uitbundig naar ingetogen en verstild tot op de centimeter. Haar krachtige vertolkingen in de vele verschillende choreografieën die zij gedurende haar danscarrière heeft neergezet, zijn niet onopgemerkt gebleven. In het recente werk van Verdoorn zijn haar kwaliteiten nog eens extra naar voren gekomen. Henna Lee is geboren in Paramaribo, Suriname (1974). Ze volgde in Amsterdam de Nationale Balletacademie waar ze in 1993 afstudeerde. Scapino Ballet Rotterdam was het gezelschap waar ze zich vervolgens kon ontplooien als danseres en ze heeft hier gedanst in choreografieën van ondermeer Ed Wubbe, Krisztina de Châtel, Leine/Roebana, Thom Stuart en Bianca van Dillen. Met regisseur Willem van de Sande Bakhuyzen maakte ze de dansfilm Lost. De laatste twee jaren is ze bij diverse gezelschappen in binnen- en buitenland te zien geweest. In 2004 bij het Ierse Cork City Ballet, in stukken van artistiek directeur Alan Foley, in het Italiaanse Company Veronika Riz en in 2005 in ons eigen land bij Stichting Pipsters in de voorstelling Bacon van Nanine Linning, een voorstelling die genomineerd is voor de Zwaan beste dansproductie Danseres Ruta Jezerskyte brengt een mooie combinatie van warmte en kracht, kwetsbaarheid en volhardendheid. Als het boerenmeisje in Krysztof Pastor's nieuwe Don Giovanni is zij sensueel, diepgaand en gul. Ze is een vrouwelijke heldin die qua beweging alle stabiliteit en uitstraling van de klassieke dans beheerst, maar ook de verbindingstechnieken uit de moderne dansvormen begrijpt. Zo blijft ze een moderne vrouw in een oud verhaal over liefde met de bijbehorende vreugdes en frustraties. Haar verhaal over de menselijke ervaring is heel tastbaar en herkenbaar, vooral omdat het over de liefde gaat. Hoewel haar personage door macht gedreven wordt, straalt ze onschuld uit. Haar presentatie is eerlijk en zuiver en samen met haar vermogen om verhalen via dans over te brengen zijn dit de instrumenten die haar echte macht geven. Ruta Jezerskyte is geboren in Kaunas, Litouwen. Haar opleiding volgde ze aan de Vilnius Ballet School (Litouwen) en in het buitenland aan het Boston Center for Dance (VS) en de International Sommerakademie Des Tanzes (Duitsland). Na haar studies was ze werkzaam bij onder andere de Vilnius Opera en Ballet Theater (Litouwen). Sinds 1999 is ze als danseres verbonden aan Het Nationale Ballet. Haar loopbaan bij dit Nederlandse gezelschap is in snel gegaan: van coryphée (1999) tot grand sujet (2000) en van tweede soliste (2002) tot eerste soliste (2005). 3

4 Isabella Chaffaud voor haar rol in Compass for fools van Korzo Producties (choreografie: Jérôme Meyer) Roni Haver voor haar rol in Myrrh and Cinnamon van Club Guy & Roni (choreografie: Guy Weizman en Roni Haver) Compass for fools is een dynamische en tegelijkertijd geconcentreerde dansvoorstelling voor vier dansers, geïnspireerd op het schilderij van Het Narrenschip van Hieronymus Bosch. Voor de choreograaf Jérôme Meyer verbeelden zijn dansers de vragen over de weg die we gaan in het leven. Zijn vrouw Isabelle Chaffaud vertolkt dit op een meeslepende wijze. In veelzeggende, prachtig gedanste beelden toont zij de mens die zijn complexe leven geen richting weet te geven. Haar vertolking is enerzijds krachtig en meeslepend, anderzijds verstild en spiritueel. Een mooie verschijning die je meeneemt in haar dwaaltochten en een lust om naar te kijken. Isabelle Chaffaud is in 1975 geboren in Frankrijk en genoot haar opleiding aan het Conservatorium in Tours en de CNSMD in Lyon. Ze heeft diverse choreografieën gemaakt, waarvan meerdere in samenwerking met Jérôme Meyer. Ze danste van 1998 tot 2002 bij het Nederlands Dans Theater en daarvoor bij de Batsheva Dance Company en het Ballet du Grand Théâtre de Genève. In de eerste 20 minuten van Myrrh and Cinnamon is er al veel moois te zien. In een sfeervol decor en licht komen één voor één drie danseressen en twee dansers op. Bij ijle strijkersklanken en een bamboe blaasinstrument bewegen ze aanvankelijk bedachtzaam, maar toch wel krachtig en allengs heftiger. Soms is er toenadering: vluchtige, wisselende contacten. De dans wordt dynamischer, energieke arm- en beenbewegingen, draaien, springen, liften. De centrale rol lijkt weggelegd voor de prachtig dansende Jens van Daele (winnaar Zwaan beste dansprestatie 2004). Maar toch ontbreekt er nog iets. En dan is daar Roni Haver. Met een ijselijke kreet komt ze uit haar schuilplaats tevoorschijn en vanaf dat moment krijgt de voorstelling vaart en ziel. Roni blijkt de katalysator waar we tot dan op zaten te wachten. Als de nog te temmen feeks gaat ze het duel aan met Jens van Daele: aantrekkend, afstotend en vooral verleidend, heftig en niet aflatend. Soms bijna acrobatisch stort ze zich op of kronkelt om haar partner, waarbij de zwiepende lange haren regelmatig een uitroepteken plaatsen. Roni Haver is een Israëlische choreografe, wonend en werkzaam in Groningen. Samen met Guy Weizman richtte ze in 2001 het dansgezelschap Club Guy & Roni op. Producties die zij uitgebracht hebben waren Barbie Q (2004), The Language of walls (2003), 5 shorts (2002) en A green Old Man (2001). Als danseres werkte Roni in het verleden met onder andere: Batsheva Ensemble in Tel Aviv; Tolada Dance Company in Berlijn; Ultima Vez in Brussel en Galili Dance Groningen. 4

5 De jury kent de Zwaan voor de beste dansprestatie toe aan: Parvaneh Scharavali voor haar rol in Drawn Onward van het Nederlands Dans Theater I In Drawn Onward van het choreografenduo Paul Lightfoot en Sol León valt de Iraanse Parvaneh Scharafali op door haar vlijmscherpe, uiterst emotioneel geladen bewegingen. Nauwkeurig en flexibel, ingetogen en krachtig, hemels en aards tegelijkertijd. De natuurlijke wijze waarop zij klassieke en moderne technieken op een esthetische en veelzeggende wijze weet te verenigen, is een genot om te zien. Je voelt dat zij in haar lichaam volledig vrij is om de expressie alle ruimte te laten. Scharafali sleept je mee in haar alertheid en maakt van elk moment een indringende ervaring. Ze belichaamt op een zeer eigen manier wat het stuk vertegenwoordigt: de onzekerheid van de huidige tijd en het discours dat momenteel plaats vindt in de samenleving. De persoonlijke ervaring versus de collectieve ervaring in een wereld die vragen stelt over religie, vrede en ontheiliging, wordt hier vertolkt door een unieke danseres. Parvaneh Scharafali is geboren op 7 september 1978 in Teheran (Iran) maar is opgegroeid in Frankfurt, Duitsland. Na haar opleiding aan de school van het Hamburger Ballett danste Parvaneh vier jaar bij het befaamde Duitse gezelschap, maar toen ze een voorstelling van het Nederlands Dans Theater zag, wist ze wat ze al die tijd had gemist: "Ik had nog nooit dansers zó veel zien bewegen, zó vanuit hun buik, zó zonder grenzen of regels. Dit was precies wat ik wilde." Parvaneh is in september 2000 bij Nederlands Dans Theater II komen dansen en maakt sinds juli 2003 deel uit van Nederlands Dans Theater I. Zwaan beste dansproductie Unmade Beds door Panama Pictures i.s.m. Dansateliers Rotterdam Choreografie: Pia Meuthen Unmade Beds is een danstheatervoorstelling die het midden houdt tussen een intieme ontmoeting en een filmische vertelling geïnspireerd op de roman Intimiteit van Hanif Kureishi. We zien een man en een vrouw in hun woning. We volgen hen door de kamers en zien een stel dat al jaren bij elkaar is. Rituele scènes worden getoond waarin liefde en tederheid, irritaties en ruzies elkaar afwisselen. Als een voyeur waant het publiek zich in de wereld van dit stel. Sferische en emotionele beelden blijven hangen op het netvlies van de toeschouwer. Alle handelingen, gebaren en details zijn van belang. Herkenning en vervreemding voeren hierin de boventoon. Choreograaf Pia Meuthen is er in geslaagd om de roman van Hanif Kureishi fraai neer te zetten in een gedanst verhaal waarin sfeer, emotie en poëzie samen gesmeed worden tot een coherent geheel. Postscript door Nederlands Dans Theater II Choreografie: Ligthfoot/León Met Postscript bewijzen choreografenduo Lightfoot en Léon wederom hun talent. Als toeschouwer word je bijna vanzelfsprekend gebiologeerd door het 5

6 geheel. En daar zit ook de kracht. Alles klopt in zijn eenvoud: de schuivende panelen van het decor, violiste Heleen Hulst die voorop het podium begint en onnavolgbaar achterin eindigt in een uitvoering van Strung Out van Philip Glass, een uitgekiend lichtplan van Tom Bevoort en natuurlijk de prachtige jonge dansers met hun geknakte bewegingen in het wit. Vooral Andrea Shermoly valt op door een welhaast androgyne verschijning. Door deze verschijning naast de twee mannen (Alexander Ekman en Ji`ŕi Pokornỳ, alle drie met onbloot bovenlijf) fungeert zij als het counterpoint. Soms bewegen ze synchroon, dan weer als oppositie in slow motion of zelfs stilstaand. Ook de overgang naar het tweede deel met Gerard Bouwhuis achter de piano (Methamorphosis One & Two van Philip Glass) is vanzelfsprekend in zijn schoonheid. Op de achtergrond in een kleine lichtcirkel staat een man in het zwart (Kenta Kojiri). Ema Yuasa verschijnt ten tonele en haar solo wordt langzaam een duet met de man in het zwart. Iets later vindt weer een haast vanzelfsprekende wisseling plaats met de danseres in het wit en een danseres in het zwart (Aurélia Cayla). Uit de achtergrond verschijnt opnieuw een man in het zwart (Georgi Milev) die inschuift in het te vormen duet. Fraai is het beeld wanneer de panelen in het decor gaan schuiven en Kenta Kojiri in slow motion zijn gecontroleerde beweging uitvoert als een stille getuige van een schitterend duet dat op de voorgrond plaatsvindt. Echo/Painthings door Rogie & Company Choreografie: Piet Rogie Echo/Painthings (2004) is uitgebracht in het kader van het vijftienjarig jubileum van Rogie & Company, vandaar dat in deze productie ook materiaal uit eerdere choreografieën is verwerkt, zoals Judit (1994) en Fruit(h)ree (2002). Echo/Painthings gaat over het kijken naar en het omgaan met pijn, in zowel fysieke als emotionele zin. In dit beklemmende stuk staat de dood op nummer één, met in zijn kielzog eenzaamheid en geweld, en dan met name geweld tegen vrouwen. Het publiek wordt geconfronteerd met een reeks pijnlijke beelden, live en op film. Ons denken over pijn, een universeel gegeven, wordt erdoor aangescherpt; we zien hoe de zes dansers met de beelden omgaan en bemerken onze eigen reactie. Wat is pijn? Waar komt zij vandaan? Waar leidt zij toe? Gaan we erin mee? Staan we erbij en kijken we ernaar? Echo/Painthings is een toonbeeld van Rogie s kracht, namelijk zijn vermogen om een volstrekt eigen wereld te scheppen waarin herkenbaarheid en vervreemding, het alledaagse en het ongewone soepel, bijna ongemerkt vervloeien. Hij maakt daarbij ingenieus en zeer sfeerbepalend gebruik van licht en muziek, en van de afwisseling tussen filmische realiteit en toneelrealiteit. Bovendien doorbreekt hij de ernst van de situatie herhaaldelijk met humor en weet hij dat wat kitsch en cliché is telkens net op tijd om te buigen richting het surreële, waardoor niks plat wordt, maar evenmin elitair is. Rogie en zijn dansers scheppen prachtige, emotionerende en tot nadenken stemmende bewegingen en beelden soms teder en lyrisch, dan weer gruwelijk en dramatisch. Drawn Onward door Nederlands Dans Theater I Choreografie: Ligthfoot/León Drawn Onward van het choreografenduo Paul Lightfoot en Sol León voor het Nederlands Dans Theater I is een imposante choreografie geworden met een beklemmende lading. Het beeld is een donker podium met een contrasterend lichtspel, waarop een immens grote deur staat. De muziek van John Adams geeft het danswerk een meditatieve sfeer, aangevuld door de stem van een Amerikaanse predikant. Het stuk lijkt een beeld te schetsen over de vertwijfeling in de maatschappij; de persoonlijke ervaring versus de collectieve ervaring in een wereld van onzekerheid. De choreografie is een helder spel tussen de vijf dansers, die in wisselende samenstellingen prachtig danswerk leveren. Het indringende beeld heeft een filmisch karakter en maakt de dansers tot kleine eenhe- 6

7 den in een groter geheel. Het krachtige dansspel verliest het niet van het decor en de muziek, alle elementen versterken elkaar. Het levert een prachtig totaalbeeld, iets dat kenmerkend is voor het werk van deze choreografen. Het is als een moment opname en dit wordt versterkt door de knal waarmee de immense deur met een harde klap dichtslaat. Nieuwe Blijdschap door Raz Choreografie: Hans Tuerlings Onder de ironische titel Nieuwe Blijdschap heeft Raz weer een meesterwerkje neergezet, een uitschieter in het oeuvre van choreograaf Hans Tuerlings. Zoals altijd typisch Tuerlings, maar toch ook weer verrassend. Zogenaamd luchtig en losjes gechoreografeerd en gedanst, maar intussen tot in detail gezet en oneindig veel mogelijkheden aanreikend voor allerlei gedachtesprongen en interpretaties. En dan dit keer ongegeneerd blij van inhoud, iets wat relatief weinig voorkomt in de eigentijdse dans. In een indrukwekkend decor een helgroen verlichte ruimte met een rij klassieke straatlantaarns worden we gegrepen door negen dansers. Nog meer dan anders bij Raz het geval is, zijn het echte mensen die hier bewegen, praten en huppelen. Wezens van vlees en bloed. Geen kunstenaars die een of ander personage of moeilijk standje ten tonele brengen. Ze bewegen vrij, los, onbekommerd. Rennen, cirkelen, de armen wijd. Alsof ze spontaan gehoor geven aan allerlei impulsen die binnendringen en ingevingen die opborrelen. Maar alle nonchalance is slechts ogenschijnlijk, want elke beweging is uitgevoerd met een uiterste precisie en perfectie. De lucht zindert van alles wat mooi en onbekommerd, gelukkig en liefdevol is. Dat is echter niet alles. Er wordt openhartig gesproken over verlangens - ook over wensen die onhaalbaar zijn of zijn gebleken. Het is de schoonheid van het alledaagse die hier regeert. Maar de vleugjes melancholie doen vermoeden dat er onder alle nieuwe blijdschap heel wat oud zeer ligt verborgen. Een prachtig prikkelende en tegelijkertijd troostende dansproductie. De jury kent de Zwaan voor de beste dansproductie toe aan: Bacon van Stichting Pipsters/Nanine Linning. Choreografie: Nanine Linning Geïnspireerd door het werk van Francis Bacon, een van de belangrijkste schilders van de twintigste eeuw, heeft Nanine Linning de verrassende choreografie Bacon gemaakt. Samen met vijf dansers, componist Jacob ter Veldhuis en videokunstenaar Jan Boiten, is Linning in het expressieve oeuvre van Bacon gedoken om tot één alomvattende voorstelling te komen. Een buitengewoon en energiek samengaan van verschillende disciplines video, muziek, dans met een bijzonder onderling versterkende werking als resultaat. Het afwisselend vloeiende en grillige bewegingsmateriaal is fysiek, energiek en sprankelend. Een indrukwekkend toneelbeeld, een sterk sfeerbepalende compositie en een intrigerende choreografie maken van Bacon een expressieve belevenis die je net zo bij de keel grijpt als het morbide, onthutsende en tegelijkertijd kwetsbare werk van kunstenaar Francis Bacon. De dansjury is dan ook verheugd om de Zwaan beste dansproductie uit te reiken aan de voorstelling Bacon. 7

8 Gouden Zwaan De Gouden Zwaan gaat naar een begaafd en prachtig danser die jarenlang op hoog niveau zowel publiek als pers voor zich heeft weten te winnen. De jury kent deze prijs toe aan: Massimo Molinari Massimo Molinari (Italië, 1972) volgde zijn opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam, afdeling Theaterdans. Als gezichtsbepalend en toonaangevende danser is hij jarenlang ( ) verbonden geweest aan Dansgroep Krisztina de Châtel. Van maakte hij een uitstap en danste hij bij het Scapino Ballet in Rotterdam, om vervolgens weer terug te keren bij Dansgroep Krisztina de Châtel. In 1999 werd hij genomineerd voor de Zilveren Dansprijs voor zijn prachtige vertolking in de speciaal voor hem gemaakte danssolo Delirium van choreograaf/danser Mirjam Bos. In deze voorstelling zoekt Massimo Molinari de grenzen op van de mogelijkheden van het lichaam en de geest. In Delirium bewijst Massimo naast een groot danser ook een groot performer te zijn. Moeiteloos neemt hij het publiek mee in de belevenis van zijn delirium. De voorstelling is verfilmd voor Pitch van de NPS, onder regie van Jellie Dekker. Massimo Molinari maakt in zijn loopbaan als danser een opmerkelijke indruk. Hij laat zien dat hij over een grote expressiviteit en theatraliteit beschikt. Niet voor niets heeft choreograaf Krisztina de Châtel in de loop van de jaren veel werk voor deze toonaangevende danser gecreëerd. Speciaal voor Massimo maakte zij onder andere Solo V in Hij speelde in diverse dansfilms zoals Blindside Block van regisseur Mart Dominicus en choregraaf Krisztina de Châtel en in I Want You, Not The Money van filmer Paula van der Oest en choreograaf Neel Verdoorn. Massimo Molinari heeft de natuurlijke gave om te intrigeren. Eenmaal op het podium kun je als toeschouwer en danser niet om hem heen. Toch is hij altijd dienstbaar aan het tableau en collegiaal naar zijn mededansers toe. Naast danser met een indrukwekkende carrière is hij vooral ook een ambassadeur voor de dans. Hij is voortdurend bereid om het publiek te vertellen over zijn ervaringen als danser, over de passie, over de vreugde en het plezier om danser te zijn. Menig jonge danser heeft hij onder zijn hoede genomen en hij zorgde daarmee voor vertrouwen en rust in het tableau. Hij was en is als danser vooral ook een coach, een rustpunt, een ervaren danser die nog steeds zijn publiek met zijn temperamentvolle uitstraling moeiteloos aan zich weet te binden. Het is daarom voor de jury een eer om de Gouden Zwaan toe te kennen aan Massimo Molinari. 8