Plan van aanpak voor time-out (from reinforcement)

Transcriptie

1 Plan van aanpak voor time-out (from reinforcement) Van Overveld (2012) beschrijft time-out als een verder doorgevoerde vorm van negeren. Krab, Engelen-Snaterse, Boer-Boosman (2011) beschrijven negeren als uitdoving. Een techniek om probleemgedrag te verminderen. Bij negeren wordt aandacht als instandhoudende versterker door de leerkracht aan de leerling onthouden. Volgens Leraar24 (2010) is het time-outsysteem een systeem met een belangrijke pijler. Namelijk, consistentie in het wegsturen van leerlingen, zodat het wegsturen geleidelijk aan af zal nemen. Een time-out kan op verschillende manieren worden ingezet waarbij er een keuze wordt gemaakt: controleert de leraar of de leerling het gedrag? Interne of externe controle? In het geval van interne controle beslist de leerling zelf wanneer hij een time-out nodig heeft. Een leerling leert zijn gedrag te beheersen door gebruik te maken van verbale zelfspraak en neemt zelf het besluit om even af te koelen op daarvoor aangewezen, rustige plek in de groep. De leerling neemt zelf het besluit om af te koelen en beslist zelf wanneer het weer kalm genoeg is. Niet alle leerlingen zullen direct in staat zijn om zelfstandig te kiezen voor een time-out op een moment dat, dat nodig is. Een tussenvorm noemen we time-out als suggestie. De leerkracht suggereert dat de leerling even een time-out nodig heeft om kalm te worden. Vooral jonge kinderen en kinderen met impulsief gedrag zullen deze vorm nodig hebben. Wanneer de leraar de controle heeft wordt er gesproken van externe controle. De leerkracht bepaald dat een leerling een time-out krijgt toegewezen veelal omdat er sprake is van verbale of fysieke agressie of oppositioneel gedrag (Van Overveld, 2012). Hoewel de maatregel in het leven is geroepen om een leerling bij een negatieve versterker vandaan te halen kan de maatregel door leerlingen niet goed begrepen worden en als strafmaatregel worden gezien (Besemer, 2010) Voor de leerkracht is het belangrijk om te beseffen waarom ze een time-out geven. Mogelijke redenen zijn: - Het ongewenste gedrag belemmert het leren van de andere leerlingen. - Time-out is een duidelijke boodschap. Als iemand het leren onderbreekt, is op dat moment niet bezig met leren en niet welkom. - Geeft de leerling ruimte om te reflecteren op de situatie. Linsin (2012) Over het systeem time-out bestaan verschillende theorieën. Harrie Velderman (2007) beschrijft dat een tijdelijke uitplaatsing nodig kan zijn, omdat de leerling op dat moment onvoldoende competent is om gewenst gedrag te laten zien in een situatie die vraagt om gewenst gedrag. Zijn competentiemodel zorgt ervoor dat de leerling inziet dat hij moet veranderen zodat hij weer het gewenste gedrag kan vertonen (Velderman, 2007). Pont (2012) is van mening dat het geven van een time-out eerder schadelijk is voor een kind omdat een kind zich afgewezen kan voelen. Ook over de vorm waarop een time-out wordt gegeven is discussie. Van Overveld (2012) beschrijft dat een time-out na afloop besproken moet worden middels een time-out formulier om zo zelfreflectie bij te brengen. Matthys (2011) vindt deze methode afwijken van de eigenlijke bedoeling van een time-out.

2 Time-out beschrijft hij als een vorm van negeren en door de situatie opnieuw te bespreken krijgt het negeerde gedrag alsnog aandacht. Ons advies is om voor een time-out systeem te kiezen waarbij de leerkracht reflecteert op het gedrag van de leerling (en niet op de persoon zelf) en waarbij het gedrag nadien wordt besproken middels een time-outformulier. Dit achteraf reflecteren op gedrag past bij de vaardigheid zelfregulatie uit het concept 21st. century skills. De invoering van het concept 21st. century skills is sinds 2014 een speerpunt van De Rank. De bestaande wensen in acht genomen, resulteert dit tot het volgende plan van aanpak.

3 De stappen. Aan het begin van het schooljaar bespreek je de stappen met je groep. Op deze manier weten de kinderen waar ze aan toe zijn bij ongewenst gedrag en komt een andere plek niet als een verrassing! En weten de leerlingen wat er gebeurt wanneer er een leerling uit een andere klas in jouw groep komt. Bespreek de stappen positief, laat zien welk gedrag jij wilt zien bij de leerlingen. Ook is het van belang om te beseffen dat leerlingen iedere dag, iedere ochtend en middag een nieuwe kans krijgen om gewenst gedrag te laten zien. Stap 0: preventieve maatregelen Deze fase richt zich op het voorkomen van het geven van een time-out. Hiervoor is het van belang dat alle regels en afspraken aan het begin van het jaar besproken zijn. Regels en afspraken hangen duidelijk zichtbaar in de klas (Teitler, 2012). Bespreek met je groep welke regels en afspraken voor de groep belangrijk zijn, zorg ervoor dat het er niet te veel zijn. Kort maar krachtig! Gedragstherapeutische technieken zoals prijzen, belonen en negeren vallen ook onder deze fase (Van Overveld, 2012). Denk ook aan de groepsvormende werkvormen die het hele jaar door gebruikt kunnen worden. Als school hebben we besloten dat een leerling in deze fase ook zelf voor een time-out kan kiezen (interne controle). Dit moedigen we aan omdat leerlingen op deze manier gericht werken aan de vaardigheid zelfregulatie van het concept 21st. century skills. Wanneer een leerling zelf kiest voor een time-out, kan hij naar een vaste, rustige plek in de klas gaan om tot rust te komen. De afspraak is dat leerlingen binnen de klas een plek hebben, niet uit het zicht op de gang. Zorg voor een vaste, stille plek in deze fase. Denk ook aan genoeg meubilair. Koppel in een gesprekje aan het einde van de dag weer even terug hoe het is gegaan. Regels en afspraken Complimentenaanpak Goed van start Beloningen

4 Stap 1: afscherming, weg van je eigen werkplek. Bij een tweede waarschuwing wordt er actie ondernomen (Teitler, 2012). De leerling krijgt een ander plekje in de klas of zijn tafel wordt een stukje verschoven om het kind zo af te schermen voor de factoren die het probleemgedrag veroorzaken. De leerling blijft actief deelnemen aan de les (Van Overveld, 2012). Door op een andere plek te zitten, je tafel opzij te zetten of uit de kring, stap je letterlijk even uit de groep. Vaak is dit al genoeg om te beseffen dat er iets niet goed ging. Aan het einde van de dag (ochtend/middag) kun je het gedrag met de leerling bespreken wanneer je dit nodig vindt. Andere plek voor leerling of uit de kring Stap 2: Uitsluiting, tijdelijk een andere plek. Wanneer het gedrag aanhoudt, krijgt de leerling een andere plaats in de klas. De leerkracht bepaalt nu de plaats van de leerling in de klas. Zorg dat je een plek hebt waar de leerling kan zitten. Denk aan genoeg meubilair. Op deze plaats mag de leerling wel meeluisteren met de les maar heeft geen actief aandeel (van Overveld, 2012). De leerling kan ander werk maken. Einde van de dag (ochtend/middag) volgt er een gesprek met de leerkracht. Andere plaats in de groep Werkbladen tafels o.i.d.

5 Stap 3: Exclusie, uitsluiten van de les in de klas, time-out. Bij stap drie verzoekt de leerkracht de leerling om naar de time-out plek in de klas te gaan om rustig te worden. De leerling heeft geen actief aandeel in de les. Om enerzijds te voorkomen dat een leerling het probleem in zijn hoofd groter maakt (wie niets doet gaat nadenken) (van overveld, 2012) en anderzijds de vaardigheid zelfregulatie te vergroten, vult de leerling op deze plaats een time-outformulier in. Ook de leerkracht vult dit formulier in. Beide formulieren zitten in de bijlage. Einde van de ochtend of middag volgt er een kort gesprekje tussen leerkracht en leerling. Bij kleuters en groep 3 leerlingen wordt er een ander formulier ingevuld. Aangezien de leerling niet meer meedoet met de les, kan de leerling ander werk maken. Bijvoorbeeld uit zelfstandig werken map of werk dat klaar ligt in de klas voor deze situaties. Een time-out mag niet te lang duren. De leeftijd van een leerling is een passende richtlijn (een kind van vijf jaar krijgt een time-out van vijf minuten) (van Overveld, 2012). Een Velderman (2007) geeft aan dat een te lange time-out minder effectief is. Het zetten van een kookwekker of kleurenklok kan helpen voorkomen dat een leerling wordt vergeten in de time-outplek. Bij deze stap is contact met ouders nodig. Ook een opmerking over het gedrag van de leerling van dit moment kan geplaatst worden in Parnassys. Andere plek in de klas Time-formulieren leerling en leerkracht Werkbladen tafels o.i.d. Wekker: leeftijd leerling is de time out tijd Ouders Parnassys

6 Stap 4: Isolatie, de klas uit naar een andere groep. De leerling wordt naar de buurklas gestuurd. Gaat de leerling niet vrijwillig dan loopt de leerkracht mee naar de andere groep. Leerkrachten overleggen onderling, aan het begin van het schooljaar wie voor welke klas een buurklas is. De isolatie is voor de ochtend of middag. De afspraken staan op papier en zitten in de klassenmap. Leerlingen zijn op de hoogte van de buurklas omdat je de afspraken begin van het jaar hebt besproken in de groep. Ga niet in discussie met de leerling op dat moment. Bij weigering worden ouders gebeld. De leerling krijgt een time-out buiten de klas zodat de groep niet gestoord wordt door ongewenst gedrag. Een discussie kan de klas alsnog afleiden (Responsive Classroom, n.d.). Bij deze stap wordt het time-out formulier ingevuld. De leerling krijgt werk meer om te maken in de buurklas na het invullen van het formulier. Wanneer een leerling erg boos of verward is krijgt hij een taak van repeterende aard mee, werkbladen tafels o.i.d. Het maken van dit soort taken brengt leerlingen tot rust (van Overveld, 2012). De leerkracht heeft repeterende taken op passend niveau paraat in de klas. Ook de leerkracht vult een formulier in. Aan het einde van de ochtend of middag volgt er een gesprek tussen de leerkracht en de leerling (na schooltijd). Bij deze stap is contact met ouders nodig. Ook een opmerking over het gedrag van de leerling op dit moment wordt geplaatst in Parnassys. Bij vaker voorkomen van dit gedrag gaat de leerkracht in overleg met ouders en IB-er. Passende maatregelen worden dan in overleg genomen. Belangrijk is: ieder kind verdient na een time-out weer een nieuwe kans! Opvangklas voor de leerling Time-out formulieren Werkbladen tafels o.i.d. Ouders Parnassys

7 Stap 5: Schorsing, verwijdering van school Schorsing is een tijdelijke maatregel, over het algemeen gaat het om situaties waarbij een leerling de veiligheid van andere betrokkenen op school in gevaar brengt. Aanleidingen voor een schorsing van een leerling zijn: bedreiging door ouder(s)/verzorger(s); herhaalde les-/ordeverstoringen; wangedrag tegenover leerkrachten en/of medeleerlingen; diefstal, beroving, afpersing; bedreiging; geweldpleging; In de wet zijn wel de redenen voor verwijdering opgenomen. Een school mag de leerling verwijderen als: ze niet in staat is de speciale ondersteuning voor deze leerling te realiseren; er sprake is van voortdurend ernstig agressief gedrag; er ernstige conflicten zijn, waarbij mogelijk ook ouders zijn betrokken Voordat een beslissing wordt genomen over schorsing of verwijdering neemt de VCPO kennis van de zienswijze van ouders/verzorgers en betrokken leerkrachten. In geval van schorsing voert de directeur de gesprekken. Van het incident en het gesprek met de ouders en leerkrachten wordt een verslag gemaakt. Dit verslag wordt door alle partijen voor gezien getekend en in het leerlingendossier opgeslagen. Voor het besluit tot schorsing vindt overleg plaats met de directeur bestuurder vervolgens vermeld de directeur schriftelijk de ouders de reden van schorsing, tevens zal worden aangegeven dat bezwaar kan worden gemaakt tegen de beslissing. De directeur meldt de schorsing bij de leerplichtambtenaar en bij schorsing langer dan een dag ook bij de onderwijsinspectie. Zolang een leerling op school is ingeschreven is de school verplicht de leerling onderwijs te geven. Dat betekent in dit geval dat in principe een leerling huiswerk mee naar huis krijgt of er moeten specifieke redenen zijn om daarvan af te zien. Na de schorsingsperiode en gesprek met de ouder(s)/verzorger(s) wordt de leerling weer tot de lessen toegelaten. Een schorsing kan meerdere malen voor dezelfde leerling worden toegepast als er sprake is van een nieuw incident. (schoolgids De Rank, 2015).

8 Referentielijst Besemer, J. (2010). Time-out bij kleuters. Geraadpleegd op 14 december 2015, van 010/jrg37_nr6_februari2010_J.Besemer_Time_out_bij_kleuters pag_20_23.pdf Horeweg, A. (2014). Gedragsproblemen in de klas. Uitgeverij: Lannoocampus, Houten. Krab, K.J., Engelen-Snaterse, T.J., & Boer-Boosman, B.R. de (2011) Gedragsverandering binnen en buiten de klas. Gedragsverandering van leerling en leerkracht in het basis- en speciaalonderwijs. Amesvoort: CPS Onderwijsontwikkeling en Advies Leraar 24 (2010). Cluster 4: Moeilijk gedrag time out. Geraadpleegd op 19 december 2015, van Linsin, M. (2012). The purpose of time-out. Geraadpleegd op 12 december 2015, van Matthys, W. (2011) Gedragsstoornissen bij kinderen. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers. Nauta, P., Giesing M. (2012) Leerlingen met een specifieke hulpvraag. Uitgeverij Nauta & Giesing. Overveld, van K. (2012). Groepsplan gedrag. Uitgeverij: Pica, Huizen. Pont, S. (2012). Mensenkinderen!. Amsterdam: Bert Bakker. Rank, de (2015) schoolgids 2015/2016. Geraadpleegd op 3 januari 2016, van Responcive Classroom (n.d.). What is Responsive Classroom Time-Out? Geraadpleegd op 12 december 2015, van Scholte, E.M., Ploeg van der, J.D., (2006) Prevalentie van sociaal-emotionele problemen bij schoolgaande kinderen. Tijdschrift voor orthopedagogiek, 45, Simonoff, E., Pickles, A., Charman, T., Chandler, S., Loucas, T., & Baird, G. (2008). Psychiatric disorders in children with autism spectrum disorders: Prevalence, comorbidity, and associated factors in a population-derived sample. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry,47, Teitler, P. (2012). Lessen in orde op de basisschool. Uitgeverij Coutinho, Bussum. Velderman, H. (2007). Time-out en switch. Uitgeverij Agiel, Utrecht.

9 Bijlage 1: Time-outformulier