Wat is fyn motoriese ontwikkeling?

Transcriptie

1 Wat is fyn motoriese ontwikkeling? Dinge wat ons vanselfsprekend aanvaar, soos om n pen vas te hou, of n kraletjie tussen jou duim en wysvinger van die vloer af op te tel, of net jou hemp se knoop vas te maak, kan nie gebeur sonder die werking van jou klein spiere nie. (Dink maar net die werking van die klein spiere wanneer jy elke dag op jou rekenaar tik! Mens staan eintlik verstom oor wat n mens alles net met jou hande en vingers doen!) Die vermoë om ons spiere te beheer, is die sleutel agter elke beweging wat ons maak. Fyn motoriese ontwikkeling behels die ontwikkeling van hierdie klein spiere, wat voorkom in die palms van ons hande en vingers en om ons oë en monde, ons tonge en tone. Die beheer van die klein spiertjies in die lyf, is wat jou kind in staat stel om n verskeidenheid van materiale en gereedskap presies en akkuraat te hanteer, beheer en te manipuleer. Die klein spiertjies van die hand moet saam werk met die klein spiertjies van die oë (dis wat ons oog-hand-koördinasie noem,) sodat n kind presiese akkurate bewegings kan uitvoer. Die twee hande se spiertjies moet saam kan werk, want baie aktiwiteite vereis twee hande, maar n jong kind moet ook leer om sy vingers en oë gelyktydig te beweeg, wanner hy teken of verf en op n later stadium skryf. Alle kinders is dieselfde omdat hul klein spier en oog-hand koördinasie deur dieselfde fases van ontwikkeling gaan, bv. n Baba leer eers om voorwerpe soos n koppie of blokkie met sy hele hand op te tel. Die klein spiere in sy hand en vingers moet ontwikkel, voordat hy voorwerpe met sy vingers kan optel. Die jong kind se klein spiere moet eers ontwikkel voordat hy in staat is om n stuk kryt, kwas of skêr op die regte manier was te hou.

2 Elke kind is ook natuurlik n unieke individu! Daarom kan kinders van dieselfde ouderdom op verskillende fases in hul klein spier en oog-hand koördinasie wees. Sommige vierjariges hou n stuk kryt of kwas met die duim en wysvinger vas; ander daarenteen hou dit weer met hul hele hand aan die bopunt an die kryt vas. Sommige vierjariges kan op n lyn knip; terwyl ander dit nie kan doen nie. 1. Fyn motoriese ontwikkeling is n uiters delikate kombinasie van die ontwikkeling van die senuweestelsel en die spiere. Daarvoor het n klein kind hope oefening en herhaling nodig. Dink net hy kry dit een keer reg om n ertjie in sy bord tussen sy duim en wysvinger op te tel, maar om dit met gemak te doen, sonder om eintlik eers daaroor te dink het hy baie oefening nodig! 2. Voordat ons nog kan dink oor klein spierontwikkeling, moet groot spieronwikkeling in plek wees! 3. Herhaalde oefening versterk die spiere en dra by tot breinontwikkeling. Die onvoldoende ontwikkeling van die klein spiere kan later in die kind se lewe oneindige frustrasie beteken en tot agterstande lei. Te min oefening sal sorg dat die klein spiere swak is en die beheer wat n kind nodig het oor sy hande, sal beperk wees. Dit sal groot probleme veroorsaak wanneer die kind uiteindelik meer gevorderde skooltake moet verrig, soos om met klei te speel, te teken, blokkies te bou en uiteindelik te skryf. Fyn motoriese ontwikkeling as voorbereiding en onderbou vir skryf Wat kan die versorger of ouer doen om te sorg dat fyn motoriese ontwikkeling in plek is, voordat die kind skool toe gaan? 1. Onthou dat ons heeltyd aan die positiewe selfbeeld van die jong kind werk prys dus sy pogings, bv. Dis mooi, jy het al amper self jou skoen vasgemaak, ens. 2. Kinders ontwikkel teen hul eie tempo en is uniek dit kan nie gewaarborg word dat alle ontwikkeling in plek is, voordat die kind

3 skool toe gaan nie Vroeë kind ontwikkeling duur van 0-9 jaar kinders het dus tyd om hierdie vaardighede te ontwikkel tot in gr. 3! Maar ons moet deur spel honderde/duisende geleenthede skep, waar die kind die geleentheid kry om die vaardighede spelenderwys te ontwikkel. 3. Maak seker dat jou kind baie beweeg, van kleins af! Deur beweging ontwikkel groot motoriese vaardighede, maar dit ontwikkel terselfdertyd die brein. Groot motoriese vaardighede veroorsaak gewoonlik fyn motoriese vaardighede, wat terselfdertyd verbindings in die brein veroorsaak n interessante en noodsaaklike wisselwerking. 4. SPEL is kinders se belangrikste WERK! Onthou altyd dat jou kind se ontwikkeling nie n wedstryd is nie en dat dit nie altyd n resep gaan volg nie. Ons het almal sekere vaardighede wat beter ontwikkel is as ander. Ons leef in n kitssamelewing, wat veroorsaak dat ons kinders so vinnig moontlik deur fases wil laat ontwikkel. Ontspan. Gee die kind die 9 jaar van vroeë kind ontwikkeling geleentheid om te ontwikkel, na genoegsame oefening, sal al die vaardighede wat hy benodig, wel in plek val. 5. n Goeie beleid om te volg is dat indien jou kind iets self kan doen, hy dit moet doen. Moenie aktiwiteite vir hom doen nie dan ontwikkel hy nie. Aantrek, eet, tande borsel, help met dek, help met skottelgoedwas, help met kos maak, help om pakkies te dra, help om in die tuin te werk, ens. dra by tot groot- en fyn motoriese ontwikkeling, moet hom nie strem deur dit vir hom te doen, omdat jy dalk haastig is nie. (Selfbeeld) Wenke: Kinders leer speel speel. Laat hul soveel as moontlik speel! Hul ontdek, hul ervaar, hul oefen! 1. Vir tasdiskriminasie en grepe: Speel met voorwerpe met verskillende teksture en grepe jellie, modder, sand en water. 2. Die vestibulêre stelsel: beweeg in alle posisies, swaai, draai, rol en tuimel.

4 3. Proprioseptiewe stelsel: Bou hindernisbane met die goed wat in jul huis is (kussings en tafeltjies, komberse) en trek tou teen mekaar. Doen aktiwiteite met toe oë en teken met stokke in die sand. 4. Skouerstabiliteit: Magietyd is belangrik, kruiwastoot stut net by die heupe of bo-bene, en kruipspeletjies waar jul diere naboots, help baie. 5. Sitpostuur: Laat hom op n bal sit as hy TV kyk of werkies by die tafel doen. Die bal help om rompstabiliteit te bevorder en die effense beweging laat n goeie sitpostuur toe. Die baldeursnee moet omtrent die lengte van die kind se arm wees. 6. Fynspiere en dinamiese vingerbewegings: Maak sy vingers fiks met speeldeeg en vingerverf. Skeur koerantpapier of karton in stukke en maak balletjies waarmee jul mekaar kan gooi, of dit kan in n houer gegooi word. Gebruik spuitbotteltjies om plante mee water te gee en speel met watergeweertjies. Druk kleingeld in die spaarbussie. Speel met LEGO- en ander blokkies. Ryg krale in n tou. Knyp wasgoedpennetjies aan die veiligheidsgordel in die motor so bly hy besig en n beter passasier. Knyp wasgoedpennetjies om n handdoek. Knyp wasgoedpennetjies om n plastiese deksel. Maak losserige knope in n tou en laat jou kind dit losmaak. Plastiese botteltjies met aanskroefdeksels oefen die spiertjies. Dik kryte en ou tydskrifte/telefoongidse waarin gekrap kan word. Verf teen die mure met water. Teken in skeerroom/meel op n skinkbord. Sortering, kruideniersware, soorte seep, knope, messe, vurke en lepels, klippies, blare, dekseltjies, ens. Aan en uittrek van klere en skoene, fantasieklere.

5 Knip- en plakaktiwiteite is belangrik vir oog-handkoördinasie, papier, tydskrifte, karton, verjaarsdagkaartjies, papiervormpies, ens. Die frommel van gemorspos met altwee handjies afsonderlik kyk hoe styf die balletjie gefrommel word en akkuraat in die snippermandjie gegooi kan word van n afstand af. n Haartangetjie om klein items, soos kraletjies of tandestokkies, op te tel bietjie moeiliker as tussen duim en wysvinger. Vou van bootjies en vliegtuigies kyk of dit werk. Vingeroefeninge wat saam met rympies en liedjies gedoen word, is baie doeltreffend. n Swart geverfde muur of skryfbord op n verfesel, gee die kind geleentheid om op n vertikale vlak te krabbel en teken. Laat jou kind sy hande plat op die tafel sit en die vingers een vir een oplig. Frommel n hele blad koerantpapier, wat op n plat oppervlak lê, eers met die een hand op, daarna nog n blaai met die ander hand. Rol groot balle klei met die hele hand en klein balletjies tussen die vingerpunte. Speel met n medisynedrupper, deur water wat met voedselkleursel gemeng is met n medisyne drupper op te suig en op papier te drup n kunswerk! Laat klein items in n bak gevul met water dryf vang die items met n tangetjie. Speel met koppies en pierings, maak kossies, trek fantasieklere aan, speel! Wilna van Rooyen