Discussienotitie Energie-agenda gemeente De Wolden

Transcriptie

1 Discussienotitie Energie-agenda gemeente De Wolden Scenario s voor energiebesparing, energieopwekking en verduurzaming in gemeente De Wolden actiegericht, realistisch en samen met de inwoners van de gemeente Noordtij, procesregie in economie en ruimte J. Jepma en I. Luijken November, 2016 Wirdumerdijk 13 C 8911 CB Leeuwarden

2 Aanleiding Gemeente De Wolden heeft in de periode van gewerkt met het MilieuAmbitieplan. Veel acties en ambities uit dit plan zijn gerealiseerd. De gemeente heeft de wens om er met energie- en klimaatinitiatieven de komende periode nog een tandje bij te zetten. Er komt geen nieuw beleidsplan maar een actieplan , om samen met de inwoners praktische resultaten en misschien zelfs versnelling te behalen. De gemeente De Wolden wil met de samenleving een Actieplan Klimaat en Energie opstellen. De gemeente vindt het stimuleren en faciliteren van burgerinitiatieven rond energiebesparing, energieopwekking en duurzaam leven belangrijk. Ter voorbereiding op het Actieplan wordt er een Energie-agenda opgesteld. In deze Energie-agenda staat een overzicht van de scenario s en acties waarvoor initiatieven, ideeën en draagvlak bestaat binnen de gemeente. De Energie-agenda is de basis voor het actieplan Klimaat en Energie. Het actieplan wordt opgesteld voor een periode van 5 jaar. Huidige situatie + huidig energieverbruik De gemeente De Wolden heeft in de periode van een grote hoeveelheid activiteiten en initiatieven ondersteund. In bijlage 1 is een beknopt overzicht van de activiteiten en initiatieven te vinden die in de periode van het MilieuAmbitieplan zijn gerealiseerd. Die veelheid aan activiteiten om energie te (helpen) besparen en duurzaam op te wekken, hebben tot veel enthousiasme en inzet geleid. Veel van die activiteiten zullen dan ook in de komende jaren worden voortgezet. Dat is ook nodig, om ambities op het brede terrein van duurzaamheid waar te kunnen maken. De gemeente De Wolden heeft samen met de provincie Drenthe haar handtekening gezet onder de Drentse Energiedeal, die er op gericht is dat in 2040 alle woningen energieneutraal zijn. Het overzicht hieronder geeft enig gevoel bij de omvang van de stap die we zullen moeten maken. De getallen (uit 2015) geven het energieverbruik van de huishoudens en bedrijven in gemeente De Wolden weer. verbruik gemeente Gemeentehuis verbruik woningen particulieren en 752 objecten kwh gasverbuik in m3 kwh opgewekt aantal kwh Verbruik en opwekken zakelijk/ bedrijven verbruik 3729 objecten kwh kwh opwekking 8 objecten kwh 2

3 Trias Energetica Om de ambities voor 2040 te realiseren maken we gebruik van de Trias Energetica als basisstrategie. Die strategie is onder te verdelen in de volgende drie stappen: 1. Besparen op energieverbruik 2. Energie opwekken met duurzame bronnen zoals zon en wind 3. Fossiele energiebronnen zo efficiënt mogelijk gebruiken De Trias Energetica maakt duidelijk dat er met energiebesparing enorm veel winst te behalen is. Dat betekent bijvoorbeeld investeren in de schil van woningen en energiezuinige apparaten en duurzame gedragsverandering stimuleren, door de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden van mensen te benutten. Energiebeleid begint daarom in dialoog met de omgeving. Opbrengsten dialoog Gemeente De Wolden vind het belangrijk om met haar energieactiviteiten aan te sluiten op de mogelijkheden en kansen die de eigen inwoners zien en vindt de dialoog over prioriteiten daarbij belangrijk. Om te achterhalen wat er leeft in de gemeenschap zijn er in de periode juni-oktober 2016 vier actieve werkbijeenkomsten uitgevoerd (bijlage 2). Tijdens deze bijeenkomsten zijn ideeën opgehaald over het gewenste ambitieniveau, de mogelijke activiteiten, de eigen inzet van bewoners en bedrijven, de rol van de gemeente en de behoefte aan hulp of advies. De volgende groepen zijn per themabijeenkomst uitgenodigd: Wonen: Woningeigenaren, woningcorporatie, huurders, belangenverenigingen, ReestdalEnergie en vertegenwoordigers energiezuinige dorpen. Sport en Onderwijs: Sportverenigingen, schoolbestuurders, betrokkenen. Ondernemers: Ondernemers uit de regio. Gemeentelijke organisatie: medewerkers van samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen. Raadsleden waren uitgenodigd om mee te luisteren naar de ideeën die tijdens de bijeenkomsten zijn gedeeld. Zo n 80 personen hebben hun input geleverd voor de energie agenda. Ambitieniveau Actiegericht en realistisch zijn de kernwoorden die bij de ambitie van de gemeente passen. De deelnemers geven aan dat zij niet zozeer een hoog ambitieniveau verwachten van de gemeente maar vooral een realistisch ambitieniveau: Zet in op wat je waar kunt maken. De noodzaak om te besparen en verduurzamen wordt breed onderkend en is een belangrijke opgave voor de gemeente. Niet alleen in het kader van duurzaamheid, maar ook als het gaat om de betaalbaarheid van energie en voorzieningen op termijn. Samen optrekken met de Drentse Energiedeal, is voor vrijwel iedereen het beste uitgangspunt. Met deze Drentse Energiedeal wordt een stevige ambitie neergezet. De Drentse Energiedeal is in omvang en ambitie op dit provinciale niveau uniek, met partners die zowel de vraag als het aanbod op het gebied van energieneutraal wonen vertegenwoordigen, waaronder ook vertegenwoordigers van bewoners (huurders en particuliere woningeigenaren) in Drenthe. Met deze deal streven de partners er naar dat alle inwoners van Drenthe in 2040 energieneutraal wonen. Gemeente De Wolden kiest bewust voor de Drentse samenwerking wat betreft de opgave om energie te besparen en duurzame energie op te wekken voor wonen. De Wolden wil bewoners en ondernemers stimuleren om actief te participeren. Er is hiervoor een goede basis aanwezig, want 3

4 inwoners onderkennen hun eigen verantwoordelijkheid als burger, verenigingslid, schoolbestuur, woningverhuurder of ondernemer. De urgentie om tot actie over te gaan is voldoende aanwezig. Uitdagingen zijn er vooral in de bestaande bouw: het verduurzamen van de schil én zorgen dat er minder energie wordt verbruikt. Als verduurzamen en besparen zijn gerealiseerd komt ook duurzaam opwekken van de resterende energiebehoefte in beeld. Iedereen realiseert zich dat. Energiegebruik en beheerkosten van gebouwen (huizen, scholen, kantoren, verenigingsgebouwen) zijn nu nog vaak hoog. Mensen er bewust van maken dat zij er zelf voor kunnen zorgen dat de kosten omlaag gaan als zij investeren op energiebesparende en duurzame maatregelen, is misschien wel de belangrijkste opgave voor de gemeente in de komende jaren. We willen onze inzet zo concreet mogelijk maken door in euro s te laten zien wat er bespaard kan worden. Aanbevelingen uit de samenleving Uit de energiedialoog met de stakeholders komen vijf kernpunten naar voren. Die aandachtspunten geven aan wat volgens deze vertegenwoordigers uit de samenleving de belangrijkste opgaven zijn en in welke mate zij daarbij inzet van de gemeente verwachten. Het zijn de volgende vijf speerpunten, die centraal kunnen staan in de periode : 1. Uitnodigend zijn en ruimte geven aan innovatie 2. Voorbeeldfunctie van de gemeente 3. Verduurzamen van de bestaande woningvoorraad 4. Energiebesparing en opwekking in de openbare ruimte 5. Duurzame mobiliteit stimuleren Het motto van het college Loslaten en vertrouwen combineert goed met deze vijf speerpunten. De inwoners en bedrijven moeten er enthousiast en klaar voor zijn om tot actie(s) te komen en gezamenlijk met de gemeente de juiste momenten voor uitvoering kiezen. Dit willen wij als gemeente faciliteren. de boodschap is niet u moet, maar de mogelijkheden zijn er! We beschrijven vast wat mogelijkheden en keuzes die een plek kunnen krijgen in het actieplan. 1. Uitnodigend zijn en ruimte geven aan innovatie De gemeente in een regisserende rol is één van de meest gehoorde wensen. De volgende inzet combineert daarmee: We stellen een vast aanspreekpunt binnen de gemeente voor het energiedossier aan. De regisseur heeft een totaaloverzicht van alle energieprojecten en -initiatieven en regelingen. De regisseur kan partijen aan elkaar koppelen (vraag en aanbod) en samen optrekken stimuleren. Op deze manier ontzorgen we, onder andere door beschikbare kennis en ervaring te ontsluiten en gericht door te verwijzen. Bestaande regelgeving laten we niet belemmerend zijn voor het verkennen van kansen en innovaties. We geven ruimte aan het experiment en vernieuwende samenwerkingsvormen. We zorgen voor de beschikbaarheid van langdurige regelingen, zodat er continuïteit is in het actieprogramma. Denk aan investeringsregelingen, leningen, startkapitaal, het faciliteren van burgerinitiatieven. Er is niet zozeer behoefte aan subsidie voor de uitvoering van maatregelen, maar veel meer aan subsidie als aanjager of het faciliteren van bewonersinitiatieven. Ook moeten we bestaande regelingen bekend(er) maken onder de verschillende doelgroepen. Een revolverend fonds zou kansrijk kunnen zijn om duurzame energieactiviteiten te stimuleren. De middelen die in het revolverende fonds terugvloeien kunnen opnieuw worden ingezet om ambities te helpen realiseren. Mogelijk kunnen we als gemeente een plek of instrument faciliteren waar initiatiefnemers kennis kunnen delen. Door het delen van ervaringen en kennis komen nieuwe ideeën tot stand. We denken bijvoorbeeld aan een duurzaamheidssafari waarbij specifieke groepen 4

5 (zoals ondernemers of sportverenigingen) bij elkaar op bezoek gaan en met eigen ogen zien welke maatregelen men kan treffen, wat de ervaringen zijn, hoe men dat aanpakt en welke beschikbare regelingen er zijn. 2. Voorbeeldfunctie van de gemeente Bij zo n grote opgave als de energietransitie is het belangrijk om als overheid een voorbeeldfunctie te hebben. We zullen laten zien wat we als gemeente belangrijk vinden en de opgave die daarbij hoort in beeld brengen: waar staan we nu en waar willen we naartoe? Juist omdat de gemeente het dichtst bij de burgers staat is de boodschap We doen het samen! op z n plek. We geven als gemeente het goede voorbeeld door zelf zorgvuldig om te gaan met energie en het gebruik van fossiele brandstoffen te beperken ( energiezuinige gebouwen inclusief monitoring, zonnepanelen, gebruik duurzame brandstoffen wagenpark) Actief informatie geven via de website van de gemeente en de Wolder courant. Wat zijn lopende projecten, welke voorbeelden van succesvolle initiatieven zijn er? We gaan dat meer laten zien. Ook interactie hoort daarbij: kennis delen over de activiteiten van verenigingen, scholen en ondernemers om energie te besparen en op te wekken. Waar liepen ze tegenaan, wat brengt het op, wat maakte de inzet succesvol? Uit het bedrijfsleven uit De Wolden zullen we koplopers benutten. Ondernemers die al gestart zijn met de transitie naar een (meer) duurzame bedrijfsvoering. Ondernemers hebben aangegeven dat zij graag op bedrijfsbezoek gaan bij collega s om van elkaar te leren. Het faciliteren van het delen van ervaringen en het ontsluiten van kennis is een taak die bij de gemeente past, omdat ontwikkelingen zo snel gaan dat ze voor individuele ondernemers niet te volgen zijn. We overwegen om ambassadeurs (succesvolle initiatiefnemers) in te zetten voor het meekrijgen van buurtgenoten om woningeigenaren en/ of huurders te prikkelen om aan de slag te gaan en anderen daarover te informeren. Of we kiezen voor een energiecoach in de bestaande bouw, deze kan mensen bewust maken van hun mogelijkheden. We zullen in de voortrekkersrol ook de jeugd een goede plek geven. Er gebeurt al het nodige aan duurzaamheidseducatie in het onderwijs dat bijdraagt aan bewustwording, maar de jeugd heeft zelf ook goede ideeën voor succesvolle activiteiten. 3. De bestaande voorraad stimuleren om schil te verbeteren Vanuit de Trias Energetica strategie is het belangrijk om te beginnen met energie besparen en pas daarna te kijken naar duurzame energie opwekking. In de bestaande woningvoorraad, maar ook in andere gebouwen ligt een forse taak om energie te besparen. De schil aanpakken van de bestaande voorraad is voor De Wolden een maatregel die tot veel energiewinst kan leiden. Energiebesparing komt voor duurzame energieopwekking, het is belangrijk dat eigenaren zich daarvan bewust zijn. We willen als gemeente stimuleren dat bewoners, bedrijven, verenigingen een nulmeting bij hun gebouw uitvoeren. Met een nulmeting wordt in kaart gebracht wat het huidige energieverbruik is en wat je nodig hebt om dat naar beneden te krijgen. De energiescan kan hierin een nuttige rol vervullen. We gaan mensen in het beginstadium direct op de verschillende kansen en mogelijkheden voor energiebesparing en energieopwekking wijzen. Actiever de boer op gaan! We zorgen ervoor dat er tijdig informatie in de gemeentewinkel beschikbaar wordt gesteld. In de nieuwbouw is een hoog ambitieniveau mogelijk. Met bouwbedrijven en de woningcorporatie willen we de gewenste energieprestaties concretiseren. We zullen koppelkansen beter benutten. Als eigenaren van een groot gebouw hun asbest dak willen vervangen, dan zullen we de kansen beter benutten om er voor te zorgen dat er direct 5

6 zonnepanelen op geplaatst kunnen worden. Niet wachten maar actief aanpakken en succesvolle voorbeelden delen is het uitgangspunt. 4. Energie besparing en opwekking in de openbare ruimte PV wordt als zeer kansrijk gezien om duurzaam energie op te wekken in deze gemeente. Veel daken, ook die van eigen gebouwen zijn daarvoor geschikt en de methode van de postcoderoos maakt het ook mogelijk voor anderen om te investeren in zonne-energie. Door zonnepanelen te plaatsen op het gemeentehuis dragen we uit dat deze gemeente bewust kiest voor duurzaamheid. Dit geldt ook voor andere gemeentelijke gebouwen en verenigingsgebouwen. Met de zonnelening kunnen woningeigenaren van bestaande of nieuwbouw woningen worden gestimuleerd om zonnepanelen plaatsen. Kleine windmolens in het buitengebied zijn ook als kansrijk benoemd. Ze zijn landschappelijk goed in te passen en kunnen lokaal veel opleveren. Boerderijen zijn plekken waar al meer hightech activiteiten plaats vinden, deze plekken kunnen ook als opweklocaties dienen. Maak gebruik van de mogelijkheden voor opslag van energie op zo n plek. De openbare verlichting aanpakken. Gebruik LED en leg het slim aan met sensoren zodat je daar verlicht waar het nodig is. We laten zien wat we als gemeente in de openbare ruimte met zuinige verlichting al doen om zo anderen ook te stimuleren om ook voor LED te kiezen en bewegingssensoren te gebruiken. 5. Duurzame mobiliteit stimuleren Elektrische auto s en fietsen: we gaan ervoor zorgen dat er in de gemeente een netwerk van laadpunten voor elektrische fietsen en elektrische auto s wordt ontsloten. Maak met de laadpunten een combinatie door ze te voorzien van zonnepanelen. We liggen als gemeente in een toeristisch gebied en een fietsvriendelijke omgeving, draag hierin ook de ambitie uit. Deze inzet combineert met de aangenomen motie tijdens de begrotingsbehandeling van 5 november 2015, waarmee de raad heeft gevraagd om voldoende laadpunten in de gemeente De Wolden (inclusief bij het gemeentehuis). Met betrekking tot laadpalen gaan we actief informatie aan burgers, ondernemers en verenigingen geven hoe zij eenvoudig zelf een laadpaal aan kunnen vragen. We moeten het mogelijk maken dat zulke initiatieven zoveel mogelijk obstakelvrij te realiseren zijn. De veelheid aan (mogelijke) activiteiten onder de vijf speerpunten laat zien dat er volop kansrijke routes zijn om de gemeentelijke energieambities in de komende periode te helpen realiseren. Maar ongetwijfeld kan niet alles tegelijk en is het nodig om prioriteiten te stellen. De uitvoering van acties kost immers geld en lang niet alle investeringen kan of wil de gemeente voor eigen rekening nemen. De aanpak zal dus gefaseerd zijn, met een verdeling van verantwoordelijkheden over de stakeholders en het aanscherpen van keuzes in de tijd. Wat is de rol van de gemeente? En wat betekent dat voor de inzet van middelen en personeel? Wat betekent dit voor de inzet van de gemeente? De gemeente moet uiteraard voldoen aan wettelijk uitvoerende taken. Daar bovenop kunnen we nadenken over de vraag op welke manier we werk maken van een ambitieus energie uitvoeringsplan. De wettelijke taken zorgen onvoldoende voor snelheid in het stimuleren en faciliteren. Omdat De Wolden wel graag wil versnellen en een herkenbare rol in wil nemen, is de consequentie dat we een positie kiezen waarmee de gemeente met de samenleving, in een hoger tempo verduurzaamt. Er is dus een plus nodig op de inzet. De volgende rollen voor de gemeente zijn tijdens de werkbijeenkomsten aan bod gekomen: de regisseur, de aanjager, de facilitator, de deelnemer en uitvoerder. 6

7 Regisseur De regisseur verbindt partijen met elkaar. De regisseur neemt mensen mee op route en toont de verschillende mogelijkheden van energie besparen en energie opwekken. De regisseur ontzorgt en maakt mogelijk. De regisseur weet wat er speelt binnen het thema energie en klimaat en is goed op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen binnen en buiten de gemeente. Aanjager De aanjager enthousiasmeert partijen om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en daarmee snelheid te maken in de eigen verduurzamingsopgave. De aanjager geeft voorbeelden van goed lopende projecten in de hoop mensen en groepen te stimuleren om hierin te volgen. De aanjager zet vragen door naar personen en instanties om hiermee verder te gaan en benut koppelkansen. Facilitator De facilitator stelt mensen optimaal in staat om datgene te doen wat nodig is om succesvol te zijn. De facilitator biedt een podium aan verhalen en ervaringen van anderen en stelt mensen in staat om zelf dingen te doen. Dit kan met startkapitaal of denkkracht, zodat groepen of individuen zich kunnen richten op datgene waar zij zelf goed in zijn. Deelnemer De deelnemer participeert in projecten en initiatieven. Wil bijvoorbeeld een vereniging of school wat doen met energiebesparing, dan gaat de gemeente hier in mee. Willen ondernemers gezamenlijk of alleen een ambitie bereiken, dan beoordeelt de gemeente of ze kan participeren. De deelnemer zorgt ook voor schaalvoordeel, een zonneweide bij een industrieterrein. De deelnemer pakt het moment om in combinatie met anderen om succesvol te zijn. Uitvoerder De uitvoerder heeft een voorbeeldfunctie en zorgt ervoor dat het eigen beleid hierop wordt aangepast. Denk hierbij aan het verduurzamen van het eigen wagenpark, de openbare verlichting, het inzetten van zonne-energie. Ambtelijke capaciteit: externe oriëntatie Elk van deze vijf rollen draagt bij aan het realiseren van energieambities. De gemeente kan ze allemaal kiezen, maar zich ook concentreren op (een combinatie van) enkele. Combineren met deze rollen en de mogelijke activiteiten onder de speerpunten leidt tot vier mogelijke scenario s om in de komende jaren succesvol bezig te zijn met energie. De rollen vragen ook om specifieke kwaliteiten bij de ambtelijke capaciteit. De plus die nodig is op de inzet vraagt bij alle rollen in meer of mindere mate om een sterke externe oriëntatie van de medewerkers en de vaardigheid om partijen met elkaar te verbinden. 7

8 Scenario s De ingrediënten uit de vier bijeenkomsten met stakeholders en onze eerdere ervaringen met beleid in de voorbije jaren zijn in vier scenario s geconcretiseerd. Deze vier routes geven aan wat er bij komt kijken om onze ambities te verwezenlijken. Naarmate het scenario groener kleurt is onze verwachting om de ambitie waar te maken groter, en sluit deze beter aan bij de vraag uit de samenleving. Het laatste scenario, scenario 4, kan alleen in combinatie met de andere drie scenario s gekozen worden, en is een incidentele en extra versnelling. Het gekozen ambitieniveau heeft consequenties voor de noodzakelijke inspanningen en rollen. De routes laten zien wat de rol van de gemeente wordt en haar stakeholders en welke inzet daarvoor nodig is. De volgende vier scenario s zijn uitgewerkt: Introductie De afgelopen zes jaar is er ieder jaar incidenteel budget beschikbaar gesteld voor het thema energie. Daardoor is een praktijk ontstaan waarin feitelijk structureel euro per jaar beschikbaar was, maar was de continuïteit niet gewaarborgd. Met het oog op de lange termijnopgave en ambities is het niet wenselijk om met incidentele budgetten te werken. Voortzetting van de huidige financiële basis onder het energiebeleid ligt daarom niet voor de hand. De scenario s 2 en 3 gaan uit van structurele financiering van onze energieopgave. Het betekent dat we continuïteit kunnen brengen in de uitvoering. Scenario 2 en 3 wijken dus substantieel af van het 1 e scenario, dat slechts incidenteel budget beschikbaar stelt. In scenario 2 en 3 is meer geld en 8

9 menskracht nodig om de juiste rollen in de samenleving te kunnen vervullen. Scenario 2 en 3 kunnen afzonderlijk van elkaar gekozen worden, afhankelijk van de ambities in rol en financiële capaciteit. Gelet op de opbrengst uit de energiedialoog ligt scenario 3 het meest voor de hand. Scenario 4 kan in combinatie met elk van de andere scenario s gekozen worden. Scenario 4 gaat er vanuit dat jaarlijks de mogelijkheid bestaat om vanuit de actualiteit en financiële ruimte een verrijkingsslag te maken. Op basis van het gekozen scenario wordt de energie-agenda in concrete activiteiten en budget door het college uitgewerkt. Hieronder nog een korte toelichting op de inhoud van de vier afzonderlijke scenario s. Scenario 1 - Bestaand beleid De ambitie van de gemeente blijft in lijn met wat er de vorige jaren is gedaan. Geld is incidenteel beschikbaar. Het is aan de markt zelf om energiebesparende en opwekkende maatregelen te treffen. De gemeente heeft een zelfstandige uitvoeringstaak en stimuleert incidenteel initiatieven. Er wordt jaarlijks tot maximaal ,- incidenteel ingezet. Dit betekent dat er per jaar geprogrammeerd wordt en dat de uitvoering elk jaar stop gezet kan worden. Het is niet goed mogelijk om een lange termijn planning te maken of voor een langere periode zaken op te pakken. Scenario 2 Geld versnelt De gemeente zorgt voor financiële middelen en werkt samen in de Drentse Energiedeal. De bestaande subsidies en/of leningen worden voor een langere periode aangeboden om continuïteit te waarborgen en partijen stimuleren om aan de slag te gaan. De ambitie van de gemeente is om mensen in staat te stellen energie besparende maatregelen aan te schaffen of te investeren in het opwekken van energie. Dit geldt ook voor andere klimaat gerelateerde vragen. De gemeente faciliteert en de uitvoering ligt bij de vragende partij. Zij moeten zelf op zoek naar informatie. Belemmeringen wat betreft wet- en regelgeving worden door de gemeente zoveel mogelijk weggenomen. Er is jaarlijks structureel ,- beschikbaar, de continuïteit is hiermee gewaarborgd. Er kan voor een langere periode worden gepland, dit geeft ook gevoel voor continuïteit bij de doelgroepen. Scenario 3 De Energieke Samenleving De medewerker nieuwe stijl wordt geïntroduceerd. Er komt bij de gemeente een vast aanspreekpunt voor energie en er komt een vaste plek op de gemeentelijke website, waar men terecht kan voor vragen en informatie. De gemeentelijke medewerker regisseert als een soort accountmanager de klantvragen (zoals bijvoorbeeld een bedrijvencontactfunctionaris) en is zelf goed op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. De regisseur is een gesprekspartner voor externen met vragen en ambities, maar heeft ook een belangrijke rol om intern tussen afdelingen en personen de noodzakelijke transitie op het gebied van energie te faciliteren. Voor deze regisseur worden 200 uren per jaar gereserveerd. De werkzaamheden worden mogelijk met inzet van een onafhankelijke externe partner uitgevoerd. Er is structureel ,- beschikbaar. 9

10 *Bij zowel scenario 2 als 3 wordt jaarlijks beschikbaar gesteld voor een zonnelening. (totaal is in deze periode beschikbaar om zonneleningen te verstrekken) ). De kosten (rentelast) zijn jaarlijks 1.500, dus in 2017 en max in Hiermee komen de kosten voor scenario 1 in 2017 op en in 2021 op In scenario 3 komen de totale kosten in 2017 op en in 2021 op De kosten voor de inzet van de beleidsmedewerker Milieu/duurzaamheid is opgenomen in de reguliere begroting, dit geldt voor alle scenario s. Scenario 4 De Versnellingsagenda In scenario vier is er ruimte om bij elke kadernota op versnellingen in te zetten, door acties te initiëren als zich kansrijke momenten voordoen en daarvoor extra middelen te reserveren. Als zich kansen voordoen waarop de gemeente aanhaakt, zorgt de versnellingsagenda ervoor dat er aanvullende ambities worden gerealiseerd. Dit geldt ook voor extra kansen die liggen bij de provincie (vanuit de Energiedeal) voor cofinanciering. De versnellingsagenda maakt het mogelijk dat sommige opgaven eerder in de tijd worden bereikt. Incidentele kosten om als plus in te zetten. Matrix scenario s Actie Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Scenario 4 INCIDENTEEL structureel structureel Incidenteel/jaarlijks bekijken Zonnelening (voor 2017 is budget 1.500, ,- p.m. Budget ,- + co prov. samen ,- beschikbaar Rentelast uitvoering van ,- beschikbaar gesteld, rentelast 1.500,- + uitvoeringskosten) (voorgaande jaren + max 7.500,- in 2021) (voorgaande jaren + max 7.500,- in 2021) 5.000, ,- Energiescans , ,- p.m. woningeigenaren 150 elk jaar 100 Energiescan bedrijven , ,- 250,- elk jaar 50 Subsidie ondersteuning , , ,- p.m. lokale initiatieven (voor 2017 laadpalen plaatsen) Rentelast , ,- p.m. duurzaamheidslening 1 miljoen Uitvoeringskosten 5.000, ,- p.m. duurzaamheidslening Voortzetten huidige subsidieregeling wonen ,- p.m. Inhuren projectmatige capaciteit 50 uur 5.000,- 200 uur ,- p.m. Totaal ,- (+ zonnelening 6.500,-) ,- ( ) ,- ( ) Afhankelijk van aanvullende keuzes 10

11 11