Nieuwsbrief infopunt, Jaargang 2, nummer 14, juni Passend kiezen: partijen aan het woord over Passend onderwijs

Transcriptie

1 Nieuwsbrief infopunt, Jaargang 2, nummer 14, juni 2010 Het informatiepunt wil iedereen die zich bezig houdt met Passend onderwijs periodiek informeren over actuele zaken die spelen bij de vormgeving van Passend onderwijs. Dit gebeurt via deze nieuwsbrief, die actief wordt verspreid onder iedereen die via de website op de nieuwsbrief is geabonneerd. Daarnaast wordt de nieuwsbrief geplaatst op de website Passend kiezen: partijen aan het woord over Passend onderwijs Een van de belangrijkste en ingrijpendste maatregelen voor het onderwijs is de nieuwe aanpak van het Passend onderwijs. Het is daarom interessant om na te gaan welke opvattingen de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma s hierover hebben opgenomen. Wij gaan er daarbij vanuit dat als er niets over Passend onderwijs of over speciaal onderwijs is opgenomen, de ingezette lijn wordt gevolgd. Die lijn houdt in dat het totaal beschikbare budget niet uit komt boven het budget voor De meeste partijen melden niets expliciet over Passend onderwijs en/of over het (voortgezet) speciaal onderwijs, hierna kortweg aangeduid als zorgonderwijs. Het programma is soms niet altijd even duidelijk en daarom is het nuttig en nodig om de informatie van het Centraal Planbureau (CPB) bij een beschouwing te betrekken. Dan nog ontbreken bij de meeste partijen nieuwe beleidsvoorstellen over zorgonderwijs. Gegeven deze beperkingen hierbij een overzicht. In de kaders worden de partijprogramma s aangehaald. CDA: Kinderen moeten zich op school kunnen ontwikkelen in overeenstemming met hun begaafdheden. In elk kind schuilt talent, ook leerlingen met leer- en gedragsproblemen en jonggehandicapten. Voor deze zorgleerlingen geldt: regulier onderwijs als het kan, speciaal onderwijs als het moet. De indicatiestelling wordt integraal uitgevoerd voor de terreinen onderwijs, zorg, wonen en arbeidsmarkt. Om de groei van het speciaal onderwijs te beheersen wordt de huidige openeindfinanciering in overleg met de sector vervangen door budgetfinanciering. Het CDA bezuinigt op het budgetteren van het speciaal onderwijs, het niet meer financieren van zittenblijvers en het korten op de gewichtenregeling voor leerlingen met een onderwijsachterstand. De bijlage K in het bijlagenrapport geeft een nadere specificatie en meldt (pg. 140) dat de bezuiniging op het budgetteren van het (voortgezet) speciaal onderwijs 123 miljoen bedraagt. SP: Voor leerlingen met een stoornis of handicap moet speciaal onderwijs beschikbaar zijn. Geld voor zorgleerlingen wordt besteed aan hun begeleiding. Het zogenaamde passend onderwijs is een bezuiniging en moet daarom van tafel. 1

2 Bijlage K geeft de nadere specificatie dat de extra investering van de SP in het speciaal onderwijs 50 miljoen bedraagt (pg. 140). VVD: De VVD heeft oog voor het speciaal onderwijs. De VVD kijkt bij jongeren met een beperking vooral naar wat zij wel kunnen. Wij leggen niet de nadruk op wat zij niet kunnen. Het reguliere onderwijs moet voorwaarden scheppen om leerlingen die onnodig in het speciaal onderwijs terecht zouden komen doeltreffend op te vangen. De VVD wil een betere verdeling van de middelen voor zorgonderwijs in relatie tot het regulier onderwijs. Ieder kind heeft recht op onderwijs dat recht doet aan zijn talenten, en de overheid dient dit te faciliteren. Jongeren uit het speciaal onderwijs verdienen bovendien extra aandacht als het gaat om aansluiting op de arbeidsmarkt, het ontwikkelen van zelfredzaamheid en bij leerlingen met een beperking leerlingenvervoer. Leerlingenvervoer voor kinderen die slechts op geloofsgronden aanspraak maken op bekostigd vervoer van huis naar school moet worden afgeschaft. Geloof is een keuze, een handicap niet. Bijlage K geeft een nauwkeuriger beeld van de bezuiniging van de VVD. Het gaat om een bezuiniging door Plafonnering van het budget zorgleerlingen van 565 mln. (pg. 142). CU: Kwetsbare zorgleerlingen moeten de kans krijgen zich maximaal te ontwikkelen, ook als zij worstelen met meervoudige problematiek. Omdat niet alle kinderen hun plek kunnen vinden in het regulier onderwijs, blijft speciaal onderwijs hard nodig. Ook dient er extra aandacht te zijn voor kinderen met dyslexie en dyscalculie en voor hoogbegaafde leerlingen. Hoogbegaafde leerlingen hebben vaak te maken met een gebrek aan uitdaging, onderprestatie en sociaal-emotionele problemen. Ook al deze leerlingen hebben baat bij een passende plek en begeleiding. Het zorgprofiel van scholen moet aansluiten op de wensen van leraren én ouders. Schoolbesturen hebben de verantwoordelijkheid dat iedere zorgleerling met passende begeleiding, expertise en voorzieningen kan meedraaien in het onderwijs, dat er een aanbod is voor hoogbegaafde leerlingen, dat leerkrachten niet overbelast worden en dat gewone leerlingen niet tussen wal en schip vallen. Het programma van de CU en het CPBrapport bevatten geen informatie over het zorgonderwijs. D66: We willen onderwijs waarin elk kind tot zijn recht komt. Onderwijs dat het beste in ieder kind boven laat komen, kinderen hun talenten helpt ontdekken en ontwikkelen, waardoor ieders potentieel ten volle wordt benut. Onderwijs waarin tijd en aandacht is voor elk kind. Het beste onderwijs is de beste investering in onze toekomst. Ook de programma s van D66 en de PVDA en het CPB-rapport bevatten geen informatie over het zorgonderwijs. PVDA: Kinderen en jongeren brengen hun sores elke dag mee naar school. Om te zorgen dat leraren aan lesgeven toe blijven komen, wil de PvdA de zorg in en om school beter organiseren. De zogenoemde Zorg- en Adviesteams op de scholen passen daarbij. Het schoolmaatschappelijk werk is in VMBO en MBO onmisbaar. Zorg en onderwijs moeten ook beleidsmatig goed samenvallen. Onderlinge inconsistenties tussen Jeugdzorg en Passend Onderwijs moeten we dan ook opheffen. Alle kinderen hebben recht op goed onderwijs, ook kinderen met een handicap, een gedragsstoornis of autisme. De ondersteuning van deze kinderen verdient onze volle aandacht. Zowel het regulier als het speciaal onderwijs voor deze kinderen moet een stuk beter. 2

3 Voorop staan betere docenten en een sterkere positie van de ouders. Kinderen mogen niet zonder onderwijs thuiszitten omdat er geen plek voor ze is op een speciale school. Voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs is de werkschool van grote waarde. Deze werkschool zorgt ervoor dat de zwakste leerlingen langer binnen het onderwijs kunnen blijven en betere aansluiting krijgen op het bedrijfsleven en niet gevangen worden in een uitkering. Bij de overige partijen zijn geen specifieke teksten over Passend onderwijs en zorg aangetroffen. Conclusies De meeste partijen gaan voort op de ingeslagen weg van Passend onderwijs zoals dat in de onderwijscommissie is afgesproken. Het totaal beschikbare zorgbudget dat momenteel geraamd wordt op zo n miljoen blijft dan dus beschikbaar. De SP wijst het beleid Passend onderwijs af. Daaruit wordt ook de consequentie getrokken dat er dan geld bij moet. Verder bevat de website van de VO-Raad een compact overzicht van de maatregelen van de diverse partijen: tabblad Home > Politieke tendensen. Onrechtmatige constructies tussenvoorzieningen Op veel plekken in het land zijn tussenvoorzieningen ontstaan in het kader van Passend onderwijs, waarin regulier onderwijs en speciaal onderwijs samenwerken. Uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs is naar voren gekomen dat op een aantal plekken leerlingen staan ingeschreven bij een (V)SO-school, terwijl deze leerlingen het volledige onderwijs volgen in het regulier onderwijs. Na overleg hierover blijkt dat OCW en inspectie zich wat dit betreft strikt opstellen. De nadere invulling bij het CDA blijkt te gaan om een bezuiniging van 123 mln. op het zorgonderwijs. Uit de doorrekening van het CPB blijkt dat het programma van de VVD leidt tot een bezuiniging van 565 mln. op de beschikbare miljoen. Dat betekent dus 25% van het huidige zorgsysteem. Een uitgebreide notitie over de analyse van de partijprogramma s op het onderdeel onderwijs is te downloaden van de website Tabblad Beleid Passend onderwijs. Meer informatie over de analyse is te verkrijgen bij Bé Keizer, be@passendonderwijs.nl. Dat betekent het volgende: Als een leerling les volgt op een reguliere school moet deze ingeschreven staan op deze school en moet extra ondersteuning bekostigd worden uit rugzakmiddelen Als er sprake is van een (V)SO klas binnen een reguliere school, moet deze als een formele nevenvestiging worden aangemerkt van de speciale school Is er sprake van symbiose dan moet worden voldaan aan de bedoeling van de wet: wat niet mogelijk is op de eigen school kan in samenwerking met het regulier onderwijs worden aangeboden. 3

4 Het bevoegd gezag van de school waarop de leerling staat ingeschreven, is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Het is verstandig tussenvoorzieningen te toetsen aan de wetgeving of hierover advies te vragen bij het infopunt of het departement. Meer informatie is te vinden op de website van de Landelijke Vereniging cluster 3: Van goed, naar beter, best Sardes heeft onderzoek gedaan naar de organisatie, de kwaliteit en de opbrengsten van de leerlingenzorg in het Amsterdamse basisonderwijs 1. Scholen met onvoldoende beoordeling van de leerlingenzorg door de inspectie zijn: overwegend scholen met grote groepen zorgleerlingen in zogeheten aandachtswijken soms scholen in ongunstige omstandigheden bijvoorbeeld door wisselingen in directie en team vaak scholen die minder goed in staat zijn om de aanvraag van een rugzak of een verwijzing te organiseren. Om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, doen de onderzoekers aanbevelingen: zorg dat de basis van het bieden van adequate leerlingenzorg op orde is benut en verbeter deskundigheid en zorgverlening van buiten, vooral de Jeugdzorg voer zelf onderzoek uit door kritische vrienden 1 Jepma, IJ. & L. van der Bolt (2009). Van goed, naar beter, best. Onderzoek naar de organisatie, kwaliteit en opbrengsten van de leerlingenzorg in het Amsterdamse basisonderwijs. Utrecht: Sardes maak twinning mogelijk geef scholen met veel zorgleerlingen meer middelen voor zorg zet geld voor zorg geconcentreerd in investeer in goede voorschool en VVE doe onderzoek naar good practice zorg voor een goede landing van Passend onderwijs investeer in de relatie met de Inspectie Het rapport kan worden gedownload van de website onder Tabblad Kwaliteitszorg. Labelkinderen vragen veel van de leraar Kinderen krijgen steeds meer prikkels te verwerken en leraren signaleren vaker leerof gedragsproblemen. De samenleving wordt steeds ingewikkelder en er is een steeds grotere druk op kinderen om te presteren. Steeds meer kinderen krijgen een probleemlabel opgeplakt. Het tv-programma Rondom 10 en CNV onderwijs hebben onder ruim 2300 leraren van de basisschool een onderzoek gehouden over scholieren met labels. Ruim 63% van de leraren op basisscholen vindt dat zij onvoldoende zijn opgeleid om kinderen met een label goed te kunnen begeleiden. Ruim 80% van de leraren vindt dat dit tot een grotere werkdruk leidt. 4

5 Toch vindt 62% dat het labelen van kinderen een goede ontwikkeling is en dat deze kinderen in hun klas terecht een probleemlabel hebben (77%). Ook vindt ruim 72% van de ondervraagden dat de extra zorg en aandacht voor labelkinderen een positieve invloed op hun leven heeft. basisonderwijs' en 'Zorgleerlingen in het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs'. De Rekenkamer is inmiddels nagegaan wat er is gebeurd met deze rapporten. Specifiek heeft de Rekenkamer gekeken naar toezicht en verantwoording en samenhang in het beleid. Al eerder bleek uit een onderzoek van de Radboud Universiteit dat leraren vinden dat ze onvoldoende zijn opgeleid voor Passend onderwijs. Er zullen investeringen moeten worden gedaan in het verbeteren van de kwaliteit van de lerarenopleiding en een (verplichte) bijscholing van zittende leraren. Buut! Een Boek! Passend Onderwijs is gewoon goed onderwijs. En wanneer het onderwijs goed is, is er voor elke leerling een plekje, zit er geen kind thuis en gaan we met de betrokkenen rond de tafel om dit ook echt voor elkaar te krijgen. Twintig onderwijsprofessionals laten in het boek 2 zien dat Passend Onderwijs morgen kan. Het initiatief kan liggen bij een intern begeleider, een schooldirecteur, een coördinator van een samenwerkingsverband, een individueel bestuur of een dienst ambulante begeleiding. De bal ligt bij het onderwijs zelf. Het spel is simpel en uitdagend. Mits er af en toe Buut!' geroepen kan worden. Zorgleerlingen in het primair en voortgezet onderwijs In 2005 kwamen twee rapporten van de Rekenkamer uit over leerlingenzorg: 'Weer Samen Naar School; Zorgleerlingen in het 2 Mol, P. e.a. (2010). Passend Onderwijs, kom In 2005 deed de Rekenkamer de aanbeveling meer inzicht te geven in de beoogde effecten van zorg, de te leveren prestaties, de financiële middelen en in de realisatie daarvan. De Rekenkamer constateert dat de samenwerkingsverbanden nog steeds niet systematisch worden geëvalueerd. Hierdoor is niet vast te stellen of de middelen efficiënt en effectief worden besteed. In 2005 deed de Rekenkamer de aanbeveling het toezicht ook te richten op de bovenschoolse zorgvoorzieningen. Inmiddels heeft de inspectie het toezicht op de zorg geïntensiveerd. Maar toezicht op het functioneren van de samenwerkingsverbanden ontbreekt. De Rekenkamer beval de minister in 2005 aan om meer samenhang in het beleid voor zorgleerlingen aan te brengen. Het ging daarbij vooral om de aansluiting van de zorgstructuur in het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Sindsdien heeft de overheid wel plannen gemaakt maar deze maar op! Huizen: Pica 5

6 zijn nog niet tot uitvoering gekomen, aldus de Rekenkamer. Ook het open eind karakter van de regelingen rond zorg in het vmbo is sinds 2005 niet gewijzigd. De Rekenkamer beveelt de minister aan: Ga de effecten van het beleid na Versterk de evaluatiefunctie bij scholen en samenwerkingsverbanden Ondersteun de samenwerkingsverbanden in hun rol, opdat hun regiefunctie wordt versterkt Zorg ervoor dat het toezicht op de samenwerkingsverbanden wordt geregeld. Onzichtbaar beperkt Een film over het leerrecht van kinderen met een beperking. Rode draad is de zoektocht van documentairemaker Miranda van Dijk en haar man naar een geschikte school voor hun gehandicapte zoon Marijn. Hun zoektocht maakt duidelijk dat het onderwijs in Nederland niet is ingesteld op de individuele behoefte van het kind. Marijn heeft een aangeboren hersenbeschadiging, kan niet praten en functioneert op niveau van een kind van 17 maanden. In de film wordt duidelijk dat Marijn zich ondanks zijn handicap goed ontwikkelt. Dus vragen zijn ouders zich af of er een school is waar Marijn zich verder kan ontwikkelen. Ze gaan kijken bij verschillende soorten scholen. Wat volgt is een moeizame zoektocht die veel ouders van kinderen met een beperking zullen herkennen. De makers hopen met de film hun steentje bij te dragen aan de discussie over Passend onderwijs en over het leerrecht van gehandicapte kinderen. Voor meer informatie over de uitzending verwijs ik graag naar Lectoraat Passend onderwijs Aan de Hogeschool Leiden en de Pabo Thomas More is een lectoraat Passend onderwijs ingericht. Lector is Annemieke Mol Lous. Het lectoraat richt zich op het ontsluiten van kennis over Passend onderwijs. De lector gaat onderzoek doen om (aanstaande) leraren beter toe te rusten voor de complexiteit van de praktijk van Passend onderwijs: aansluiten op verschillen, handelings- en oplossingsgericht werken, vroegsignalering, ouders als experts en good practices zijn centrale thema s. Internationaal richt het lectoraat zich op de doelstellingen van het Education for All programma van UNESCO en ondersteunt lerarenopleidingen in het Zuiden bij onderwijsinnovatie. Infopunt Passend onderwijs Voor de coördinatie van activiteiten Passend onderwijs is een informatiepunt Passend onderwijs ingericht (infopunt). Het informatiepunt wordt bemenst door: Henk Keesenberg, of Cor Hoffmans, of , Kees Kuijs, of , Rita van der Meulen, Bé Keizer, of