Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Drugbeleid Nr Samenstelling: Leden: Swildens-Rozendaal (PvdA), voorzitter, Van de Camp (CDA), Biesheuvel (CDA), Scheltema-de Nie (D66), Zijlstra (PvdA), Apostolou (PvdA), Middel (PvdA), Van Heemst (PvdA), Dittrich (D66), ondervoorzitter, Rabbae (GroenLinks), Van Oven (PvdA), Kamp (VVD), Rouvoet (ChristenUnie), O.P.G. Vos (VVD), Passtoors (VVD), Van Wijmen (CDA), De Wit (SP), Ross-van Dorp (CDA), Niederer (VVD), Nicolaï (VVD), Halsema (GroenLinks) Weekers (VVD), Van der Staaij (SGP), Wijn (CDA). Plv. leden: Wagenaar (PvdA), Balkenende (CDA), Verhagen (CDA), Van Vliet (D66), Duijkers (PvdA), Kuijper (PvdA), Albayrak (PvdA), Barth (PvdA), Hoekema (D66), Karimi (Groen- Links), Santi (PvdA), Luchtenveld (VVD), Slob (ChristenUnie), Van den Doel (VVD), Rijpstra (VVD), Rietkerk (CDA), Marijnissen (SP), Buijs (CDA), Van Baalen (VVD), Van Blerck- Woerdman (VVD), De Vries (VVD), Van Walsem (D66), De Pater-van der Meer (CDA), Arib (PvdA). 2 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Swildens- Rozendaal (PvdA), ondervoorzitter, Middel (PvdA), Van Lente (VVD), voorzitter, Dankers (CDA), Oudkerk (PvdA), Rijpstra (VVD), Bakker (D66), Rouvoet (ChristenUnie), Van Vliet (D66), Van Blerck-Woerdman (VVD), Passtoors (VVD), Gortzak (PvdA), Hermann (GroenLinks), Buijs (CDA), Atsma (CDA), Arib (PvdA), Spoelman (PvdA), Kant (SP), E. Meijer (VVD), Van der Hoek (PvdA), Blok (VVD), Mosterd (CDA). Plv. leden: Lambrechts (D66), Rehwinkel (PvdA), Apostolou (PvdA), Örgü (VVD), Verburg (CDA), Noorman-den Uyl (PvdA), Weekers (VVD), Ravestein (D66), Slob (ChristenUnie), Van t Riet (D66), Terpstra (VVD), Udo (VVD), Belinfante (PvdA), Harrewijn (GroenLinks), Ross-van Dorp (CDA), Th.A.M. Meijer (CDA), Duijkers (PvdA), Smits (PvdA), Marijnissen (SP), O.P.G. Vos (VVD), Hamer (PvdA), Cherribi (VVD), Eurlings (CDA), Van Gent (GroenLinks), Visser-van Doorn (CDA). VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 20 juni 2001 De vaste commissies voor Justitie 1 en voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2 hebben op 23 mei 2001 overleg gevoerd met minister Korthals van Justitie en minister Borst-Eilers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de stand van zaken van het drugsbeleid aan de hand van: de lijst van vragen en antwoorden inzake de brief d.d. 15 september 2000 over de motie-apostolou c.s. over «Het pad naar de achterdeur» (24 077, nr. 85); de brief van de minister van Justitie d.d. 1 maart 2001 inzake het besluit van de Belgische regering aangaande drugs (24 077, nr. 87); de brief van de minister van VWS d.d. 1 maart 2001 inzake stand van zaken drugsbeleid (24 077, nr. 86); de brief van de minister van Justitie d.d. 9 april 2001 inzake «gezamenlijk Anti Drugs Actieplan» van de VS en Nederland ter bestrijding van de drugssmokkel (J ); de brief van de minister van VWS d.d. 18 april 2001 t.g.v. het verslag van de VN-commissie over illegale drugs (VWS ); de brief van de minister van Justitie d.d. 9 mei 2001 inzake de nota «Samenspannen tegen XTC» (23 760, nr. 14). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Apostolou (PvdA) is niet voornemens een conflict met de regering aan te gaan over de motie-apostolou c.s. over «Het pad naar de achterdeur». De regering dient op grond van argumenten bereid te zijn de motie uit te voeren. Het opportuniteitsbeginsel inzake de achterdeur kan worden toegepast in overeenstemming met de internationale verplichtingen die Nederland is aangegaan. Ook het gemeenschappelijk optreden van de EU vormt volgens artikel 10 hiertoe geen belemmering. De regering heeft deze argumenten dan ook ten onrechte gebruikt. Blijft over het argument van de politiek-maatschappelijke keuze. Volgens de regering zijn door het parlement aanvaarde moties van belangrijke politieke betekenis, hetgeen met zich brengt dat moties waar mogelijk worden uitgevoerd. Toch is de regering niet bereid het opportuniteitsbeginsel toe te passen, terwijl dat wel mogelijk is. KST54071 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2001 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 1

2 Ten opzichte van het uitvoeren van de motie heeft de huidige praktijk betreffende de teelt en toelevering van cannabis veel meer nadelen. In de praktijk wordt grootschalig geteeld en gehandeld, met medeweten van de regering en de fracties in de Kamer. Coffeeshops maken grote winsten, terwijl gemeenten, de politie en het openbaar ministerie niet optreden. Een gemeente heeft zelfs een vergunning voor een hennepkwekerij afgegeven, waarbij de aanvraag is getoetst aan de Wet milieubeheer, terwijl sprake is van een verboden handeling conform de Opiumwet. Door dit inconsistente beleid kunnen de coffeeshops worden bevoorraad. Het beleid zal dan ook drastisch moeten worden veranderd, zoals in de motie is aangegeven. Het bestaan en gedogen van coffeeshops impliceert een circuit van teelt en toelevering. De minister van Justitie wil geen regulering zolang er geen begin van internationale consensus bestaat. Hoelang wil de minister dit beleid van willekeur, inconsistentie en criminele verrijking voortzetten? Wat heeft de minister in het afgelopen jaar afgesproken met de burgemeesters die deze praktijken willen beëindigen? De heer Apostolou pleit voor consistentie in het cannabisbeleid met het oog op de criminaliteitsbestrijding en de geloofwaardigheid van het openbaar bestuur. Twee jaar geleden heeft de regering toegezegd het beleid inzake de verslavingszorg voor allochtonen te intensiveren. Wat is hiervan terechtgekomen? De heer Apostolou pleit ervoor om het Platform multiculturele verslavingszorg een stevigere positie te geven in de verslavingszorg. Hij vraagt een evaluatie van het experiment met methadonverstrekking voordat wordt besloten tot voortzetting hiervan. In dit verband verwijst hij ook naar het experiment met heroïneverstrekking op medisch voorschrift. Hij vraagt hoe volgens de minister van VWS de productie van cannabis als medicijn kan worden gereguleerd en gehandhaafd. De minister van Justitie gelooft immers niet in een gecontroleerd en gesloten systeem. Voorts vraagt hij de minister van VWS de Kamer te informeren over de stand van zaken rond het wetsvoorstel om cannabis als medicijn toe te staan en het functioneren van het regeringsbureau dat wordt belast met de vergunningverlening. Hoe moeten haar uitspraken tijdens het Nationaal jeugddebat over een keurmerk voor cannabis worden gezien? De heer Apostolou onderschrijft de activiteiten om een integraal actieplan tegen XTC te formuleren. Dat de toenemende zorg over de rol van Nederland in de distributie van XTC naar andere landen als voornaamste reden voor het actieplan wordt genoemd door de regering, suggereert dat het buitenland het Nederlandse beleid dicteert, terwijl Nederland dat beleid ook zonder die zorg zou moeten opzetten. Op grond van welk onderzoek is vastgesteld dat Nederland een grote producent van en handelaar in XTC is? Naar zijn mening is de nota «Samenspannen tegen XTC» onvoldragen. Het actieplan dient een vervolg te krijgen in een uitvoeringsplan. Hij stelt zich voor dat er in het najaar een uitwerking komt en dat er in een notaoverleg uitvoerig over wordt gesproken. Ook gaat de nota te veel over justitiële maatregelen, terwijl de gezondheidszorgaspecten onderbelicht zijn. Deze aspecten dienen ook in een uitvoeringsnota te worden opgenomen. Volgens de regering wordt immers nagegaan of de justitiële interventies geen onbedoelde neveneffecten hebben op de volksgezondheid. De heer Apostolou is van mening dat de minister van Justitie te veel achteroverleunt en niet doortastend optreedt. Twee jaar geleden heeft de heer Apostolou gevraagd om maatregelen ten aanzien van de tableteermachines voor de vervaardiging van XTC-pillen. Hij vindt de reactie van de regering op dit punt onbevredigend. In een uitvoeringsnota zullen maatregelen moeten worden opgenomen op basis waarvan de regering op resultaten kan worden afgerekend. Van een gebrek aan slagvaardigheid is ook sprake bij onderwerpen waarover helderheid moet worden verschaft, zoals de affichering en de paddo s. Hij vraagt de regering om de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 2

3 Kamer te informeren over het overleg op 18 april jl. met de Verenigde Staten. Wat is er afgesproken en wat is daarvan opgenomen in het actieplan? De heer Van de Camp (CDA) is geen voorstander van verdere uitbreiding van het gedoogbeleid met de achterdeur en gaat ervan uit dat de uiteenzetting van het beleid terzake door de minister van Justitie door het kabinet wordt gedeeld. De mogelijkheden en onmogelijkheden van een vorm van gedogen van de achterdeur worden correct weergegeven. Hij is het met de minister van Justitie eens dat Nederland de grenzen van het toelaatbare reeds bewandelt. De verdragsruimte, zowel in VN- als in EG-verband, is in zijn ogen nihil. Hij heeft geen behoefte aan opsporingsrichtlijnen en experimenten en gaat ervan uit dat de situatie rond de achterdeur ongewijzigd blijft. In de praktijk blijkt het opportuniteitsbeginsel voldoende ruimte te bieden om op het punt van de achterdeur op te treden. De grootschalige teler moet zich ervan bewust zijn dat hij bezig is met een illegale praktijk. Er mogen op dit punt dan ook geen verwachtingen worden gewekt. Het is onbegrijpelijk dat in Tilburg een grote hennepplantage kon worden gebouwd en dat het energiebedrijf niet heeft gemerkt dat illegaal stroom is afgetapt. Hij vraagt de minister van Justitie om de Kamer in te lichten over de resultaten van het overleg over het softdrugsbeleid in de Benelux, ook gelet op het halfslachtige Belgische beleid om het gebruik van softdrugs te gedogen, maar het kopen ervan niet. Verder gaat hij ervan uit dat de regering zal voorkomen dat de zuidelijke grenssteden worden geconfronteerd met overlastproblemen zoals in Venlo. Tegenover de stabilisering en zelfs lichte daling van het gebruik van cannabis en XTC door jongeren staat dat er door de jeugd steeds meer alcohol wordt gedronken. De heer Van de Camp verwijst in dit verband naar de Alcoholnota. Hij wijst op de spanning tussen de sympathie die hij bespeurt in het beleid van de minister van VWS voor het gebruik van hasj en de afnemende sympathie voor het roken. Hij heeft begrepen dat de opmerkingen van de minister van VWS over een keurmerk geen kabinetsstandpunt vormen. Het hoge THC-gehalte van nederwiet is een toenemend probleem. Ook de kwaliteit van de joints neemt schrikbarend toe. Waarom wordt niet gedacht aan een strafrechtelijke sanctie op een te hoog THC-gehalte, mede ter verdere inperking van het gedoogbeleid? Kunnen er in Amsterdam met de nieuwe burgemeester afspraken worden gemaakt over de affichering? De strafrechtelijke opvang van verslaafden is niet opengesteld voor vrouwen. Moet de afloop van het experiment worden afgewacht of is de minister van Justitie bereid om de SOV tussentijds voor vrouwen open te stellen? Is de minister van VWS bereid de Kamer te informeren over de voortgang van het project afkicken onder narcose? Niet alleen schijnen er goede resultaten te worden bereikt, maar ook andere klinieken willen graag toetreden tot het experiment. De heer Van de Camp nodigt de minister van VWS uit om mededelingen te doen over de ontwikkelingen inzake het internationale cannabisbeleid. Hij pleit voor een zo spoedig mogelijke uitvoering van «Samenspannen tegen XTC». Wel heeft hij begrepen dat er als gevolg van personeelstekort en onderuitputting geen financiële middelen beschikbaar zijn. Hij vraagt in dit verband naar de eigenaardige rol van Israël en bepaalde bevolkingsgroepen die zich bezighouden met de smokkel van XTC. De heer Dittrich (D66) stelt dat een gesloten systeem met een goede regeling van de achterdeur kan helpen bij de aanpak van de georganiseerde criminaliteit, terwijl de kwaliteit van de producten in de coffeeshops en de publieksinformatie kan worden verbeterd. Hij stelt voorop dat de motie moet worden uitgevoerd en vraagt of de regering bereid is om in een wetenschappelijk-sociale context een langjarig experiment te starten Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 3

4 in een aantal gemeenten met een gesloten systeem. Waarom zijn er, zoals eerder door de minister van Justitie toegezegd, geen inhoudelijke gesprekken gevoerd met gemeenten die bereid zijn om experimenten te starten? Welke vorderingen zijn er gemaakt in het Beneluxoverleg sinds de brief van 1 maart jl.? Een goed teken is dat er in de brief over de stand van zaken van het drugsbeleid ook minder negatieve berichten staan over het gebruik van drugs. De vermindering van het cannabisgebruik is wellicht een gevolg van het kabinetsbeleid. Hoe staat het met de tijdens het Nationaal jeugddebat door de minister van Justitie gedane belofte om een proef te doen met het verlagen van de leeftijd voor het binnentreden van de coffeeshops van 18 naar 16 jaar? Hoe staat het voorts met de tijdens hetzelfde debat door de minister van VWS gedane belofte over het keuren van en consumenteninformatie over cannabisproducten? Zijn de bewindslieden bereid deze beloften te bevestigen in een toezegging aan de Kamer? De heer Dittrich vraagt waarom er een besloten seminar over cannabis met ministers van volksgezondheid uit andere landen wordt georganiseerd. Het is immers een relevant onderwerp waarover het publiek nader moet worden geïnformeerd. Bij een openbaar seminar kunnen ook andere belangstellenden aanwezig zijn. De productieketen van XTC in Nederland moet streng worden aangepakt en weggevaagd. Hij is het eens met de maatregelen in het vijfjarenplan in «Samenspannen tegen XTC» en met de uitbreiding van de Unit synthetische drugs. Is hiervoor capaciteit en geld beschikbaar? Los van de harde aanpak van de productieketen is het van belang dat XTC-pillen bij grootschalige evenementen getest blijven worden en dat er geen Prinzipienreiterei plaatsvindt, opdat ernstige gezondheidsproblemen bij jongeren kunnen worden voorkomen. Hij vraagt een bevestiging dat het testbeleid en de opzet van de vliegende brigade doorgang vinden. Hoe kan het gevaar worden gekeerd dat jongeren als gevolg van een hardere aanpak van XTC het gebruik verschuiven naar cocaïne? Wat zijn de resultaten van het A-team op de A16-Hazeldonk en van de samenwerking met België en Frankrijk? De heer Dittrich betreurt het dat in de overzichtsnota van de minister van VWS weinig wordt gezegd over de paddo s. Hij wijst in dit verband op het verschil tussen het kweken van verse paddestoelen en het drogen en aanleveren van paddo s. Wanneer zal de regering meer duidelijkheid geven over deze situatie? De heer Rouvoet (ChristenUnie) steunt de regering in haar verzet tegen de motie-apostolou c.s. Daarbij tekent hij aan dat er geen principieel verschil is tussen het niet vervolgen van de verkoop en het niet vervolgen van de teelt en productie. De motie raakt daarmee de zwakke plek van het Nederlandse drugsbeleid. De redenering van de regering is gekunsteld in die zin dat de motie wordt afgewezen, maar het coffeeshopbeleid overeind wordt gehouden. Overigens zijn de argumenten van de regering tegen de motie exact dezelfde als die welke de fractie van de heer Rouvoet met anderen steeds heeft aangevoerd tegen het gedogen van de voordeur. Er is inderdaad sprake van inconsistentie, dus zou er niet meer moeten worden gedoogd. Hij vraagt een toelichting op de uitspraak van de minister van VWS tijdens het Nationaal jeugddebat dat het hoge THC-gehalte van nederwiet een positief kwaliteitskenmerk is. Gezien de resultaten van het Nederlandse drugsbeleid, is er reden om de zendingsdrang van Nederland te temperen. Nederland komt in Europees verband immers niet verder dan de middenmoot, zoals ook blijkt uit de Nationale drugsmonitor. Er is dan ook weinig aanleiding tot enthousiaste promotiecampagnes, laat staan tot de eis dat een Europees drugsbeleid het Nederlandse drugsbeleid onverlet laat. Het relatief goede sociale Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 4

5 klimaat en de verslavingsopvang en -zorg zijn mogelijk belangrijker voor de resultaten dan het gedogen van de verkoop van softdrugs in coffeeshops. De heer Rouvoet plaatst vraagtekens bij de vergelijking van het gebruik en de effecten van drugs en alcohol. De cijfers van een legaal product kunnen immers niet worden vergeleken met die van een illegaal product, omdat daardoor een vertekend beeld ontstaat. Hij heeft behoefte aan een alomvattend debat over XTC waarbij alle relevante aspecten aan de orde komen. Handhaving van regels is wat hem betreft geen Prinzipienreiterei, maar cruciaal voor het behoud van de geloofwaardigheid van de overheid. Hij pleit ervoor, het experiment afkicken onder narcose te stimuleren en niet onder verwijzing naar de evaluatie op de lange baan te schuiven. In dit verband wijst hij erop dat er wat het heroïne-experiment betreft sprake is van een soepelere houding. De heer Nicolaï (VVD) is van mening dat de door de regering gehanteerde overwegingen mogen leiden tot het niet uitvoeren van de motie- Apostolou c.s. Niet alleen botst de motie te zeer met internationale verdragen en betrekkingen, maar ook is ze in strijd met de afspraken in het regeerakkoord dat de hoofdlijnen van het drugsbeleid niet worden gewijzigd. Een van die hoofdlijnen is het niet gedogen of legaliseren van de productie. Hij ziet ook dat er sprake is van inconsistentie. De overweging om de motie niet te volgen had vooral te maken met de positie van Nederland in internationaal verband. Wordt het beleid inzake de aanpak van grootschalige teelt gehandhaafd? In internationaal verband moet de regering proberen andere landen in eenzelfde richting te krijgen, uitgaande van het Nederlandse drugsbeleid. Uit de cijfers blijkt dat Nederland op het terrein van softdrugsgebruik in de middenmoot zit, maar ten opzichte van andere landen aanzienlijk beter scoort op het gebied van het aantal problematische gebruikers en slachtoffers van harddrugs. De heer Nicolaï vraagt de regering te bevestigen dat de resultaten van het drugsbeleid niet sterk hoeven te worden gerelativeerd. Hoe waardeert de regering de resultaten en hoe schat zij de ontwikkelingen in? Voorts vraagt hij naar de stand van zaken van de contacten met andere landen met het oog op een beter afgestemd beleid, onder andere in Beneluxverband, met Zwitserland en Duitsland en in VN-verband. Hij staat positief tegenover het plan voor een hardere aanpak van XTC. Het ter plekke testen van XTC staat hiermee echter op gespannen voet. Hoe staat de regering tegenover het onderscheid tussen het ter plekke en in een laboratorium testen? Er moet geen pseudo-gedoogbeleid voor XTC worden gecreëerd, niet alleen uit nationale, maar ook uit internationale overwegingen. De aandacht voor gezondheidsrisico s is een hoofdlijn van het beleid, hoewel strafrechtelijk gezien het bezit verboden is. Het testen van XTC-pillen is echter geen hoofdlijn van het beleid. Het controleren van het THC-gehalte van cannabisproducten is logisch; ook de hoeveelheden en de leeftijd van de gebruikers worden gecontroleerd. De heer Nicolaï is echter tegen het gedogen van de productie. Er moet niet worden getest bij de productie, maar bij de coffeeshop. De heer Nicolaï staat achter het beleid van de regering, dat een scheiding van hard- en softdrugs kent. Als gevolg van het gedogen van softdrugs moeten harddrugs harder worden aangepakt. In «Samenspannen tegen XTC» wordt de aanbodkant benadrukt en is de vraagkant onderbelicht gebleven, terwijl in Amerika de aandacht ook begint uit te gaan naar die vraagkant. Naar aanleiding van Kamervragen over pseudo-gedoogbeleid vraagt hij de bewindslieden hun gedachten te laten gaan over bezit en beperking van de vraag, een duidelijkere scheiding tussen soft- en harddrugs en het handhaven van een harde aanpak van harddrugs. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 5

6 Mevrouw Halsema (GroenLinks) sluit zich volledig aan bij de inhoudelijke argumenten voor uitvoering van de motie-apostolou c.s. Als de regering afwijzend reageert op het voorstel van de heer Dittrich om een aantal experimenten te starten, zal zij wellicht een nieuwe motie indienen. Zij miskent geenszins de gevaren van XTC en de gezondheidsproblemen voor gebruikers, maar zij mist een analyse in de nota «Samenspannen tegen XTC», die eenzijdig is gericht op de harde aanpak, opsporing en bestrijding van XTC. Een eenzijdige nadruk op bestrijding van de handel en op opsporing leidt over het algemeen tot verhoging van de dagwaarde van drugs en komt niet ten goede aan de gezondheid van gebruikers. Dit dilemma kan niet rechtstreeks worden opgelost, omdat legalisatie historisch gezien onmogelijk is geworden. Er zal dan ook steeds moeten worden uitgegaan van handhaving en bestrijding van de handel. De vraag is welke prioriteit daaraan wordt gegeven. De nota gaat op een aantal terreinen te ver, met name wanneer er spanning ontstaat met de gezondheidsbenadering. Mevrouw Halsema is van mening dat blijvende aandacht voor de bestrijding van de handel nooit de eerste prioriteit, te weten de gezondheidsbenadering voor de gebruikers, mag verplaatsen. De keuze voor de nauwe samenwerking met de VS is, gezien het langlopende conflict over de uitgangspunten van drugsbeleid, dan ook enigszins zorgwekkend. Tot welke conclusie leidt de zinsnede dat de VS weinig begrip kunnen opbrengen voor de Nederlandse opvattingen over het niet inzetten van criminele burgerinfiltranten bij de opsporing van producenten en handelaren van XTC? Zij zou grote bezwaren hebben tegen onderhandelingen over de juiste strafrechtelijke strategie in dezen. Zij kan zich over het algemeen vinden in de lijn die in de brief van de minister van VWS wordt gevolgd, behalve op het punt van de SOV. Zij sluit zich aan bij de opmerkingen over het Platform multiculturele verslavingszorg in verband met de voorlichting aan en de bescherming van allochtone drugsgebruikers. De fractie van mevrouw Halsema pleit al lang voor de instelling van gebruikersruimten in gemeenten. Hier kunnen gebruikers worden begeleid en kan hun lichamelijke en mentale toestand in het oog worden gehouden. Gebruikersruimten bieden bovendien de mogelijkheid om meegebrachte drugs te testen, met name crack. Is de regering bereid hierin een stap verder te gaan? In de praktijk wordt zeer verschillend omgegaan met gedetineerde verslaafden. Soms wordt methadon alleen verstrekt om af te bouwen, terwijl in andere gevallen methadon wordt gebruikt als behandeling. Mevrouw Halsema vraagt de regering te bekijken of er een consistente lijn mogelijk is, waarbij de mogelijkheid van methadongebruik als behandeling niet moet worden verminderd. Zij pleit voor een volgende stap in de erkenning van de medicinale werking van cannabis, zodat het als homeopathisch middel verkrijgbaar is bij de apotheek voor pijnbestrijding. Tevens is zij zeer geïnteresseerd in het antwoord op de vragen over de paddo s. De heer Van der Vlies (SGP) heeft tot nog toe veel redenen gezien om oppositie te voeren tegen het drugsbeleid van de laatste jaren. Hij is voor symptoombestrijding, terugdringing van de overlast, decriminalisering van de handel in hard- en softdrugs en adequate verslavingszorg. Maar ook bij gunstige gebruikscijfers moet het resterende gebruik worden ontraden en teruggedrongen, al zijn de mogelijkheden van de overheid beperkt. Het gedoogbeleid bevat inconsistenties en inconsequenties en geeft reden tot zorg. Hij memoreert dat de stemmen over de motie-apostolou in eerste instantie staakten en dat bij een volgende stemming als gevolg van de afwezigheid van een prominent lid van de VVD-fractie de motie met een stem verschil werd aangenomen. Staatsrechtelijk gezien moet de motie Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 6

7 worden uitgevoerd, maar hij steunt de regering in haar overwegingen om dat niet te doen. Welke consequenties worden verbonden aan de toename van het gebruik van snuifcocaïne onder jongeren en wat wordt eraan gedaan? Hopelijk leiden de maatregelen tot goede campagnes waarin uitgangspunt is dat het onverstandig is om te gebruiken. De heer Van der Vlies heeft positieve signalen ontvangen over het afkicken onder narcose. Is het mogelijk de toepassing van het experiment te verruimen onder voorwaarde dat de kwaliteitsvereisten worden gehanteerd. De signalen dat frequent gebruik van XTC de hersenen kan beschadigen, moeten serieus worden genomen. De nota «Samenspannen tegen XTC» geeft goede aanzetten om de criminaliteit rond synthetische drugs te bestrijden. Het testen ter plekke is een verkeerd signaal, als daardoor wordt gesuggereerd dat er sprake is van veiligheid en aanvaardbaarheid. In verband met de verscherpte controle spreekt de heer Van der Vlies zijn zorg uit over de instrumentering en equipering van de douane. Hoe reëel zal de slagkracht van de douane worden met deze extra taak? Hij wijst op de toenemende handel in en productie van cannabisproducten in West-Europa als gevolg van de handel via internet en pleit ervoor dat Nederland als eerste deze illegale verkooppraktijken aanpakt en een trend zet. Is het oneigenlijk gebruik van sterke medicijnen, zoals antidepressiva, een gevolg van een ruimhartig voorschrijfgedrag door artsen en, zo ja, wat gaat de minister van VWS daaraan doen? Antwoord van de regering De minister van Justitie benadrukt dat moties van belang zijn, maar stelt dat wanneer de regering overwegende bezwaren heeft tegen een motie, het op zichzelf gerechtvaardigd is dat zij die naast zich neerlegt. Artikel 10 van het gemeenschappelijk optreden geeft lidstaten de mogelijkheid om aanvullende maatregelen te nemen naast de bestaande maatregelen waartoe het gemeenschappelijk optreden oproept. Dit wordt door de regering zodanig uitgelegd dat hiermee verder wordt gegaan in de strijd tegen de teelt. Het gemeenschappelijk optreden legt ook vast dat geen afbreuk wordt gedaan aan de mogelijkheid dat een lidstaat op het eigen grondgebied maatregelen handhaaft of aanvullende maatregelen neemt die geschikt worden geacht om drugsverslaving en illegale drugshandel te voorkomen of te bestrijden. De minister weerspreekt dat op basis van het gemeenschappelijk optreden het opportuniteitsbeginsel toepasselijk is voor de achterdeur. De regering is bereid het Nederlandse beleid in het buitenland uit te dragen, aan te horen hoe anderen daarover denken en te wijzen op de gezondheidsaspecten om aan de hand daarvan tot nadere conclusies te komen. Nederland wil echter niet te ver vooruitlopen, omdat het anders op internationaal niveau niet of nauwelijks zal worden gehoord. Aan het eind van dit jaar zullen in een grotestedenconferentie gegevens worden uitgewisseld met andere landen. De minister gaat ervan uit dat er in internationaal verband niet zonder meer begrip voor de achterdeur zal ontstaan. Vragen omtrent de opportuniteit van het vervolgen van strafbare feiten worden inderdaad volgens de maatstaven van het nationale recht beantwoord. Een van de conclusies van het onderzoek-schutte is weliswaar dat het mogelijk is om met gebruikmaking van het opportuniteitsbeginsel de teelt van cannabis te gedogen, maar de andere conclusies uit dat onderzoek worden vaak gemakshalve niet genoemd. De verdragen laten speelruimte om onderscheid te maken tussen ernstige en lichte gevallen, waaruit de consequenties kunnen worden getrokken voor vervolging en sanctionering. De verdragen kwalificeren gebruik en bezit voor eigen gebruik als minder ernstig; alle andere gedragingen worden gekwalificeerd als ernstig. Omdat bij de achterdeur niet alleen sprake is van handel, maar mogelijk ook van teelt, worden volgens het opportuniteits- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 7

8 beginsel bezit en teelt voor eigen gebruik wel toegestaan, maar alle andere gedragingen niet. Een gesloten systeem vraagt een dubbele en dus te grote handhavingsinspanning. Niet alleen moet alles binnen het systeem worden gecontroleerd, maar ook alles wat buiten het systeem plaatsvindt. Daarvoor is geen capaciteit aanwezig. Het is beter de aanwezige capaciteit te gebruiken voor prioriteiten. «Samenspannen tegen XTC» is een kadernota en zal een nadere uitwerking krijgen door de uitvoerende organisaties. Met de nota wordt een flinke stap gezet door de regering. Nederland moet voorkomen dat het een zodanig slechte naam krijgt als grote producent van XTC, dat men in internationaal verband op beleidsmatig vlak niets van Nederland aanneemt. Het is van belang dat Nederland probeert de handhaving te verbeteren en te versterken. Ter onderbouwing van de stelling dat Nederland een grote producent is, verwijst de minister naar de nota. De communicatie tussen de VS en Nederland over het XTC-beleid is een goede zaak. Op 18 april jl. is door een ambtelijke delegatie duidelijk gemaakt wat de Nederlandse regering heeft gedaan aan XTC-bestrijding. In het Nationaal jeugddebat is alleen sprake geweest van een onderzoek naar de mate van gebruik onder jongeren tussen de 16 en 18 jaar. Een dergelijk onderzoek zal plaatsvinden. De minister stelt voor, de resultaten daarvan af te wachten. In reactie op de suggestie om een proef te starten met een aantal coffeeshops waar jongeren van 16 en 17 jaar cannabis kunnen krijgen, geeft hij aan dat het een verkeerd signaal zou zijn dat 16- en 17-jarigen in coffeeshops softdrugs kunnen kopen. Volgens de stukken is een algemene regeling iets anders dan een sociaal-wetenschappelijk experiment. Er staat echter niet dat een dergelijk experiment zal worden uitgevoerd. Dit wordt ook niet beoogd door de regering. Er zal wel een medisch-wetenschappelijke conferentie plaatsvinden. De eerste resultaten van het A-team, dat in oktober 2000 van start is gegaan, zijn bemoedigend, vooral wat de samenwerking met Frankrijk betreft. Na een jaar zal een evaluatie plaatsvinden. De nota «Samenspannen tegen XTC» bevat een plan voor onderzoek naar eventuele verschuivingseffecten, bijvoorbeeld als gevolg van prijsverschillen of veranderende modes. Er kan niet zonder meer worden gezegd dat er een verschuiving zal plaatsvinden van XTC naar cocaïne. In het kader van het Hazeldonkoverleg wordt door de politie in de zuidelijke grensregio s gemonitord of sprake is van een toename van de overlast. Vooralsnog lijkt hiervan geen sprake te zijn. De kwestie van de plantage in Tilburg is de minister niet bekend. Hij zal dit bij het OM nagaan en de Kamer hierover informeren. In België heeft de minister van volksgezondheid het initiatief genomen tot een nota die sterke overeenkomsten vertoont met het Nederlandse beleid. Wellicht kan met België tot een eensluidend beleid worden gekomen, wat de positie in Europees verband versterkt. Voor een extra handhavingsinspanning van politie en justitie is 18 mln beschikbaar gesteld. Met name zal er aandacht zijn voor de bestrijding van verkoop aan jongeren. Weliswaar gaat het primair om lokaal beleid, maar door de hoofdofficieren van justitie wordt ook toegezien op het bestrijden van de teelt. De minister zal zich steeds laten informeren over de ontwikkelingen en resultaten in de lokale driehoeken. Hij merkt op dat er een zeer goede samenwerking met en betrokkenheid van de Israëlische regering is bij het bestrijden van XTC-criminaliteit. Onder de richtlijnen van het OM wordt het bezit van drugs in kleine hoeveelheden niet vervolgd. De vraag is waar de grens tussen toelaatbaar en niet toelaatbaar moet worden getrokken. Drugs blijven een illegaal product, waarvan het bezit voor eigen gebruik evenwel wordt gedoogd. Dat is de verklaring van de voor sommigen arbitraire grens binnen het algemene verbod op de handel in drugs. De Kamer zal in een later stadium worden geïnformeerd over de resultaten van het beleid inzake Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 8

9 het bezit en gebruik in gebruikersruimten. Het is niet de bedoeling dat daar crack wordt gebruikt, maar het is niet in het geheel uit te bannen. Het principe van de scheiding tussen hard- en softdrugs heeft te maken met de mate van schadelijkheid voor de gezondheid. Door een stuurgroep wordt bekeken hoe de handel via internet kan worden opgespoord en vervolgd. Naar verwachting zal de stuurgroep begin volgend jaar met een rapport komen, waarna erop zal worden toegezien dat er daadwerkelijk opsporing en vervolging plaatsvindt, waarbij de aandacht met name zal uitgaan naar de affichering. De motie daarover is onder de aandacht van het OM gebracht. De resultaten daarvan worden afgewacht. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport merkt op dat er een jaarlijkse subsidie is voor «Resultaten scoren», onder de nadrukkelijke voorwaarde dat er expliciet aandacht wordt besteed aan de positie van allochtone verslaafden. Volgens GGZ Nederland worden alle protocollen en producten aangepast in overleg met allochtone deskundigen en geschikt gemaakt voor de verslaafden uit de allochtone groepen. Door de vertegenwoordigers van de allochtone groeperingen zijn zogenaamde «focusgroepen» gevormd. Voorts worden jaarlijkse subsidies gegeven aan afzonderlijke organisaties. Het Platform multiculturele verslavingszorg is betrokken bij het programma «Resultaten scoren». Daarnaast worden ook allochtone gebruikersgroepen rechtstreeks betrokken. Uit evaluaties blijkt dat methadonverstrekking een stabiliserend effect heeft en de sociale situatie van de cliënten verbetert. De Gezondheidsraad zal aan het eind van dit jaar adviseren over medicamenteuze behandeling van verslaafden, waarbij ook de effectiviteit van methadon wordt betrokken. Het College voor zorgverzekeringen evalueert de huidige subsidieregeling en komt voor de zomer met een evaluatierapport. In februari 2002 worden de eerste resultaten verwacht van experimenten met hoge doseringen methadon. Er worden op dit terrein geen nieuwe stappen gezet voordat een evaluatie heeft plaatsgevonden. De minister verwijst naar de Staatscourant van 18 mei jl. in verband met de oprichting van het Bureau medicinale cannabis. Dit bureau stelt haar in staat om telers te zoeken, aan wie hoge eisen worden gesteld, en een vergunning te geven voor de teelt van medicinale cannabis. Overigens biedt de Opiumwet deze mogelijkheid al. Ook zonder wetsvoorstel kan dus al worden gestart. Zolang in Nederland geen teler is uitgekozen, kan er cannabis worden geïmporteerd vanuit het Verenigd Koninkrijk, waar een dergelijk bureau al langer bestaat. Als er een vergunning is verleend aan een of meer Nederlandse telers, moet door de normale toezichtsorganen erop worden toegezien dat de teelt behoorlijk plaatsvindt en dat een deel van de teelt niet weglekt naar anderen dan de instituten die toestemming hebben om wetenschappelijk onderzoek te doen. Ook uit andere landen komen steeds meer berichten dat patiënten zich heel wel kunnen bevinden bij het gebruik van cannabis, maar eerst zal de werking worden onderzocht alvorens bijvoorbeeld wordt besloten tot opname in het verstrekkingenpakket. De minister staat uit het oogpunt van de volksgezondheid sympathiek tegenover de gedachte van een kwaliteitscontrole. Er vindt jaarlijks een controle plaats naar het THC-gehalte in cannabis. Ook loopt er een onderzoek naar de aanwezigheid van residuen van bestrijdingsmiddelen. In het jeugddebat is uiteengezet dat er problemen van technische aard zijn. Een groot deel van de productieketen onttrekt zich aan de waarneming, waardoor pas in de coffeeshop kan worden gekeken naar residuen van bestrijdingsmiddelen en het THC-gehalte. Formeel-juridisch is het bovendien onmogelijk om een kwaliteitsstempel van de overheid af te geven voor een illegaal middel. De eerste voorlopige berichten van het onderzoek doen vermoeden dat het THC-gehalte van nederwiet in de afgelopen jaren niet is gestegen, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 88 9

10 maar hoger ligt dan van geïmporteerde wiet. De minister stelt dat als het roken van het aantal joints wordt aangepast aan het THC-gehalte, er minder joints met een hoger THC-gehalte zullen worden gerookt en dat men daardoor minder schadelijke stoffen van tabak zal binnenkrijgen. Desgevraagd zegt zij toe dat zal worden nagegaan wat hierover in de literatuur bekend is. Zij wil het THC-gehalte jaarlijks blijven controleren. Bekeken wordt of het mogelijk is om de coffeeshophouder de gegevens uit het onderzoek te laten vermelden op de producten. De Kamer zal hierover naar verwachting nog dit jaar nader worden geïnformeerd. De minister verwacht dat er februari 2002 meer informatie zal zijn over de evaluatie van het experiment afkicken onder narcose. Er zijn weliswaar positieve geluiden, maar het verdient de voorkeur om de normale procedure bij nieuwe behandelingen en geneesmiddelen te volgen. Dat betekent dat er niet wordt besloten om hiermee verder te gaan dan nadat de experimenten zijn gesloten en de uitkomsten zijn bekeken. Voor het continueren van de heroïneverstrekking zijn nog geen maatregelen genomen, omdat de conclusies van de onderzoekers niet bekend zijn. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk wordt het bezit voor eigen gebruik in de praktijk niet meer vervolgd. In Duitsland gebeurt dat zelfs formeel niet meer. In Zwitserland ligt een wetsvoorstel om over te gaan tot de invoering van coffeeshops. Naar aanleiding van een ontmoeting van de minister met haar Zwitserse en Belgische collega s is het idee ontstaan om de Europese ministers van volksgezondheid te laten voorlichten over de huidige stand van de wetenschap over de schadelijke en positieve effecten van cannabis. Inmiddels heeft de Franse minister zich hierbij aangesloten. De conferentie zal begin 2002 plaatsvinden. Het gaat om een besloten wetenschappelijke bijeenkomst. Een openbare bijeenkomst zou te veel een politiek karakter krijgen. De minister deelt mee dat Nederland in VN-verband is gekozen tot lid van de Commission on Narcotic Drugs en dat een Nederlander is gekozen als onafhankelijk lid van de International Narcotics Control Board. Deze benoemingen tonen aan dat er een afnemende weerstand is tegen Nederland en dat er respect is voor de Nederlandse handelwijze. Het testen van XTC-pillen op houseparty s gebeurt nog zeer zelden en alleen als er gevaarlijke pillen zijn gesignaleerd. Ze worden alleen op de kantoren van de instelling voor verslavingszorg getest en eventueel doorgestuurd naar een laboratorium als ze onbekende stoffen bevatten. Het beperken van de gezondheidsschade staat voorop. Ook in Duitsland en Frankrijk worden pillen getest, waar men onder de indruk was van het Nederlandse drugsinformatie en -monitoringsysteem (DIMS). Opiaten worden niet getest, maar XTC wel omdat daarvan bekend is dat producenten gevaarlijke stoffen gebruiken. De minister zal bezien of crack in gebruikersruimten kan worden getest. Op korte termijn wordt een uitspraak van de Hoge Raad verwacht over de vraag of paddo s een preparaat zijn, wat belangrijke consequenties heeft voor de te nemen vervolgstappen. De Kamer zal hierover op de hoogte worden gehouden. Er is geen sprake van opscheppen over het Nederlandse drugsbeleid. Wel scoort Nederland goed op het terrein van de opiaten en zit het in de middenmoot wat cannabis betreft en in de bovenste helft wat crack betreft. Het resultaat is dan ook wisselend. De lage positie van Nederland wat het aantal harddrugsgebruikers betreft, met name van heroïne, kan te maken hebben met de scheiding tussen hard- en softdrugs. Er is echter geen hard wetenschappelijk bewijs voor te geven. Nederland heeft «demand reduction» als eerste op de internationale agenda gezet. Preventie is nog steeds een belangrijk onderdeel van het beleid, onder andere via voortdurende campagnes op de scholen. Het stabiliseren en zelfs verminderen van cannabisgebruik onder scholieren Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

11 heeft hier hopelijk mee te maken. Overigens is de boodschap steeds dat het beter is om er niet mee te beginnen. Dat geldt zeker voor het gebruik van XTC, omdat dit tot hersenbeschadiging kan leiden. De voorzitter van de vaste commissie voor Justitie, Swildens-Rozendaal De voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Van Lente De griffier van de vaste commissie voor Justitie, Pe Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr