Een experiment met een gesloten cannabisketen. Dike van de Mheen, oktober 2018

Transcriptie

1 Een experiment met een gesloten cannabisketen Dike van de Mheen, oktober 2018

2

3 Het probleem In Nederland: 573 coffeeshops in 103 gemeenten De cannabisketen: -> Een gedoogde voordeur en een illegale achterdeur Verkoop aan consumenten gedoogd (AHOJG-I), cannabis productie en toelevering aan de coffeeshops niet Problemen voor openbare orde, veiligheid en risico s voor de volksgezondheid

4 Ministers vragen advies Regeerakkoord Rutte III: er komt een experiment met gesloten coffeeshopketen Keten van teelt tot verkoop aan consument gedecriminaliseerd Minister Grapperhaus (J&V) en Bruins (Medische zorg en Sport) vragen advies aan Commissie Knottnerus

5 Definities Interventie, experiment Uniform Gesloten keten Recreatief gebruik Gedecriminaliseerd

6 Twee hoofdvragen Hoe zou een gesloten keten eruit moeten zien waarbij op kwaliteit gecontroleerde cannabis gedecriminaliseerd toegeleverd wordt aan de verkooppunten die aan het experiment deelnemen? Hoe kunnen de effecten van zo n gesloten keten op volksgezondheid, criminaliteit, veiligheid en overlast worden gemeten en geëvalueerd?

7 De aanpak van de commissie Bestond uit deskundigen op gebied van volksgezondheid, verslaving, toezicht en handhaving, lokaal bestuur, criminologie en recht Ongeveer 3 maanden de tijd We bestudeerden rapporten, wetenschappelijke literatuur, raadpleegden deskundigen en betrokkenen Extra onderzoek Ronde tafel gesprekken met burgemeesters, coffeeshophouders, producenten, toezichthouders, wetenschappers, cannabisgebruikers, verslavingsexperts

8 Goed voorbeeld: de medicinale cannabisketen Mooi voorbeeld : de medicinale cannabisketen Productie, distributie en verkoop in samenhang blijkt mogelijk Producten voldoen aan kwaliteitsnormen (stabiel, geen ongewenste ingrediënten) In verhouding tot marktprijs van recreatieve cannabis niet duur

9 Interventie: een gesloten recreatieve cannabisketen Productie Teelt Opslag Verpakken Testen Distributie Vervoer naar verkooppunt Verkoop Opslag Verkoop aan consument Gebruik door consument

10 Over het telen Voldoende gevarieerd assortiment: 15 soorten wiet, 10 hasj Geen eis aan hoogte THC en CBD Beperkt aantal hooggekwalificeerde telers contracteren: 6-10 Expertise inschakelen Consumentenpanel Kwaliteitsstandaard voor teelt Voorbereidingstijd minimaal 1 jaar

11 Over het vervoer Transport is kwetsbaar onderdeel Distributie van teler naar verkoper zo overzichtelijk mogelijk, goed toezicht, kans op fouten minimaal Teler zelf verantwoordelijk Inmenging van en weglekken naar criminele circuit voorkomen Daarom: aantal transportbewegingen beperken (zie handelsvoorraad)

12 Over de verkoop Term: geen coffeeshops maar verkooppunten Maximale handelsvoorraad afhankelijk van hoeveelheid verkochte cannabis in dat verkooppunt Omzet inzichtelijk maken: handelsvoorraad ten minste voldoende voor 1 dag (nu 500 gram) Alle coffeeshops in gemeente doen mee Verkoopprijs: marktconform Buffer tegen hoge marges tussen kostprijs en verkoopprijs: opslag in fonds voor preventie cannabisgebruik en verslaving

13 Preventieve maatregelen Regulering: beeld dat cannabis veilig en niet schadelijk is? Want overheid ziet toe op kwaliteit? Cannabis gerookt in combinatie met tabak: regulering cannabis vs. scherper anti-rookbeleid? Daarom: bij interventie preventieve aandacht voor gezondheidsschade door cannabis en tabak Voeg P-criterium toe aan AHOJG-I Voorlichting landelijk, niet alleen experimenteergemeenten

14 Toezicht en handhaving Aansluiten bij huidige praktijk: rol voor sector zelf, voor landelijke toezichthouders, gemeenten ( driehoek ), Belastingdienst (FIOD), politie, OM Primair alle deelnemers aan keten houden zelf naleving regels van experiment in de gaten Daarnaast externe toezichthouders: periodieke controles en optreden als nodig Gecoördineerd toezicht: afstemming en samenwerking alle actoren in toezicht en handhaving Grensoverschrijdende effecten: overleg met buurlanden

15 Lukt het om een gesloten keten op te zetten? Is het doel na vier jaar bereikt? -> procesevaluatie Is de keten werkelijk gesloten? Lukt het de verkooppunten illegaal geproduceerde cannabis uit te bannen? Hoe verlopen processen binnen de keten? Kopen gebruikers bij legaal verkooppunt of ook buiten de keten? Wat zijn gebruikerservaringen met cannabis uit de gesloten keten? Meer jonge kopers? Hoe wijst men op gezondheidsschade? Merken buurlanden effect? In welke mate is realisatie gesloten keten gelukt? Wat zijn leer- en verbeterpunten?

16 Welke effecten kunnen optreden? Welke effecten heeft de gesloten keten op: Gebruik cannabis? Gebruik met andere middelen? Optreden van cannabisafhankelijkheid? Cannabisgerelateerde gezondheidseffecten? Rijden onder invloed van cannabis? Criminaliteit? Veiligheid? Overlast?

17 Onderzoeksopzet Aan te stellen team van onderzoekers Best: vergelijking interventie en controle gemeenten Bijvoorbeeld: surveys bij gebruikers, burgers, coffeeshophouders, andere stakeholders Routinematig geregistreerde gegevens (SEH bezoeken, klachten omwonenden, aangifte, veroordelingen) Uitspraken mogelijk over korte termijn effecten Gezondheidseffecten lange termijn niet mogelijk binnen vier jaar Gevolgen totale criminaliteit weinig te zeggen

18 Selectie gemeenten? Regeerakkoord 6 tot 10 gemeenten Onderzoeksteam, niet commissie, komt met opzet proces- en effectevaluatie Opzet leidt tot benodigd aantal gemeenten Waarde experiment afhankelijk van diversiteit gemeenten (inwoneraantal, aantal verkooppunten, geografische spreiding, landsgrens) Verwachting: meer dan 6 tot 10 gemeenten nodig in experiment

19 Wanneer is het experiment geslaagd? Als duidelijk is geworden dat een gesloten keten realiseerbaar is, EN Als de gemeten effecten gunstig zijn, dan wel niet slechter dan nu Dus niet alleen geslaagd bij gunstige effecten, maar ook als het lukt een succesvolle cannabisketen te realiseren zonder negatieve neveneffecten In dat geval: eenduidig resultaat dat pleit voor regulering van de cannabisketen in Nederland

20 Afbouwfase? Afbouwfase na experiment: terug naar situatie van voor experiment? Advies: als experiment slaagt: onlogisch en riskant. Praktische en ethische bezwaren Bij gunstig resultaat: niet afbouwen. Maak vooraf duidelijk: bij gunstig resultaat gesloten, gereguleerde cannabisketen landelijk implementeren

21 En wat als het niet geslaagd is? Als de gesloten keten niet haalbaar is: lastige politieke keuze Situatie laten zoals nu: illegale achterdeur, gedoogde voordeur Volledig verbieden productie, verkoop, gebruik (handhaving is een uitdaging) Volledige legalisering: lekkage naar illegaal circuit bestaat niet (geen illegaal circuit) Herhalen van experiment onder bijgestelde condities Als keten wel mogelijk is maar effecten ongunstig: ook lastige keuze Bijvoorbeeld op korte termijn meer overlast of meer cannabisgebruik. Maar lange termijn effect, of effect bij algehele regulering, onbekend

22 En nu? Reactie kabinet AMVB Bespreking kamer Aanwijzing onderzoeksteam Selectie gemeenten Van start!