Inleiding. Inhoud. Contactgegevens

Transcriptie

1 8 juli juli 2010 Inleiding Halverwege het jaar is hier weer onze Nieuwsbrief. De meldingen van 2009 zijn verwerkt en geanalyseerd en de recente literatuur is bekeken op nieuwe oorzaken, nieuwe risico s en andere relevante wetenswaardigheden. Samenvattingen hiervan zijn toegevoegd. Wij wensen u veel leesplezier. Inhoud Als deelnemer aan het Peilstation willen we u eerst weer deelgenoot maken van het resultaat van uw meldingen met een 5-jaars overzicht. Deze worden besproken naar voornaamste diagnoses, sectoren en blootstelling. Vervolgens een toch niet geheel willekeurige selectie van in onze ogen relevante maar vooral ook interessante informatie over recent verschenen publicaties op het gebied van beroepslongaandoeningen. Als afsluiting volgt de agenda met aankondiging van aan te bevelen In dit nummer Overzicht van de meldingen p.2 Aantal meldingen en aantal teruggestuurde kaarten Diagnosen Interstitiële longaandoeningen Beroepsgerelateerde astma & rhinitis bespreking p. 7 Nieuwe oorzaken, nieuwe risicosituaties Lange termijn gevolgen Occupational Health Surveillance Agenda p. 12 Contactgegevens Dr. T.M. Pal/drs G.J. de Groene Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC Postbus DD Amsterdam Tel: fax: t.m.pal@amc.uva.nl Dr. J.M. Rooijackers Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen Postbus RP Utrecht Tel: helpdesk@nkal.nl Logistiek van het melden p. 13

2 lezing en congressen. We hopen u met de inhoud van deze Nieuwsbrief weer nieuwe inspiratie te geven om uw gevallen te signaleren en aan ons te melden. Overzicht van de meldingen Aantal meldingen en aantal teruggestuurde kaarten In 2009 werd 20% (2008: 18%) van de meldingskaarten teruggestuurd, al dan niet met een melding van longaandoeningen. Na de stijging in 2007 ten gevolge van het bakkersproject was er helaas een daling te zien van teruggestuurde kaarten in 2008 (n=50). Vorig jaar was er wederom een lichte stijging waar te nemen (n=55). Het grootste aantal meldingen is niet onverwacht afkomstig van academische centra met specifieke expertise op het gebied van beroepslongaandoeningen. Figuur 1 Aantal meldingen en aantal teruggestuurde kaarten in 2004 t/m 2009 Diagnosen Aantallen Afgelopen jaar zijn er 54 longaandoeningen gemeld door de aan het Peilstation deelnemende longartsen. De interstitiële longaandoeningen staan met 29 meldingen op de eerste plaats. Dit betreffen in 2009 meer meldingen dan de voorgaande vier jaar bij elkaar opgeteld. Op de tweede plaats staat het beroepsgerelateerde astma met 10 meldingen en op de derde plaats de allergische rhinitis met 7 meldingen. De verklaring voor de gevonden toename van meldingen van interstitiële longaandoeningen en afname van meldingen van beroepsgerelateerde astma en rhinitis lijkt te vinden te zijn in de projecten bij de bakkers en in de bouw. Het bakkersproject is afgerond en het project in de bouw is gaande. 2

3 Het laat duidelijk zien wat er gebeurt wanneer er in een beroep of sector actieve opsporing plaatsvindt. Gaat de dokter naar de patiënt dan leidt dit niet onverwacht tot de ontdekking van meer gevallen dan wanneer men wacht tot de patiënt naar de dokter gaat. Belangrijk bij deze actieve opsporing is overigens wel het gebruik van een voorspellende diagnostische model, aan de hand waarvan een opsplitsing mogelijk is in risicocategorieën waarbinnen vooral nadere diagnostiek moet worden verricht. Een dergelijk model is niet alleen ontwikkeld voor het onderzoek naar meelstofallergie in de bakkersbranche, maar inmiddels ook voor de vroegtijdige signalering van pneumoconiose bij bouwvakkers en wordt hier sinds kort ook toegepast. Diagnose Totaal Beroepsgerelateerde astma Allergische rhinitis Chronisch obstructief lijden Inhalatiekoorts Infecties Interstitiële longaandoening Pleura-aandoeningen Longkanker Overige/ onbekend Totaal Tabel 1 Meldingen van longartsen/ allergologen binnen het PAL project in de periode 2005 t/m 2009 Interstitiële longaandoeningen. De interstitiële longaandoeningen zijn met 29 meldingen het meest gerapporteerd. Deze komen vrijwel allemaal uit de bouw. In de bouwnijverheid is in 2007 gestart met de actieve opsporing van silicose nadat uit eerdere onderzoeken was gebleken dat er in deze sector duidelijk rekening moet worden gehouden met het optreden van deze beroepslongaandoening. Aangezien er geen therapie voor silicose bestaat, is het van belang deze aandoening vroeg op te sporen om verdere expositie en daarmee progressie van de aandoening te voorkomen. Met behulp van een diagnostisch model kan de waarschijnlijkheid van de aanwezigheid van de aandoening worden geschat (Suarthana et al 2007). In dit diagnostisch model wordt gekeken naar de volgende parameters: leeftijd (>40 jaar), rookgewoonten (roker), een functie met een relatief hoge blootstelling, 15 jaar of langer werkzaam in de bouw en een FEV1 < -1 SD ten opzichte van wat voorspeld is. Vervolgens wordt aan de werknemers met een hoog risico nader medisch onderzoek aangeboden met een high resolution CT-scan (HRCT) en longfunctieonderzoek. Tot nu toe wordt bij 10% van deze groep silicose gediagnosticeerd. Dit is conform de verwachting op grond van onderzoek. Suarthana E, Moons KGM, Heederik D, Meijer E. A simple diagnostic model for ruling out pneumoconiosis among Construction workers. Occ Environ Med 2007; 64: et al 2007 Pal TM. Diagnostisch model voor screening op pneumoconiose in de bouwnijverheid. TBV 2008; 4:177. 3

4 Astma en rhinitis In tabel 2 wordt een onderverdeling gemaakt van de diagnose astma in beroepsgebonden astma of wel het door het werk verergerd astma en het beroepsastma veroorzaakt door het werk met de onderverdeling niet-immunologisch t.o.v. immunologisch. De opvallende stijging in 2007 van het aantal meldingen van astma (n=47) en rhinitis (n=42) (tabel 1) komt geheel voor rekening van gevallen van meelstof allergie. Vergeleken met 2007 is er in 2009 voor astma (n=10) en rhinitis (n=7) een forse daling van het aantal meldingen te zien nu het bakkersproject is afgerond. Het aantal meldingen van niet-immunologisch beroepsastma en door het werk verergerend astma (in de meldingen beroepsgebonden astma) (tabel 2) laat vanaf 2005 tot en met 2009 slechts geringe fluctuaties zien. Diagnose Totaal Beroepsgebonden astma Beroepsastma niet-immunologisch Beroepsastma immunologisch Totaal Tabel 2 Specifieke diagnosen van beroepsgerelateerd astma in de periode 2005 t/m 2009 Sectoren astma en rhinitis In de tabellen 3 en 4 wordt een overzicht gegeven van de sectoren waaruit de astma respectievelijk de rhinitis meldingen afkomstig zijn. Wederom is duidelijk de afname van de meldingen uit de voedingssector waar te nemen. Sector Totaal Voedingssector Gezondheidszorg Metaalsector Agrarische sector Cosmetica en lichaamsverzorging Bouwnijverheid Industrie Overige sectoren Detailhandel Schoonmaaksector Transport Publieke dienstverlening Onderwijs Totaal Tabel 3 Sectoren waaruit meldingen van beroepsgerelateerd astma afkomstig waren in de periode 2005 t/m

5 Sector Totaal Voedingssector Gezondheidszorg Metaalsector Agrarische sector Cosmetica en lichaamsverzorging Bouwnijverheid Industrie Overige sectoren Detailhandel Schoonmaaksector Transport Publieke dienstverlening Onderwijs Totaal Tabel 4 Sectoren waaruit meldingen van beroepsgerelateerd allergisch rhinitis afkomstig waren in de periode 2005 t/m 2009 Oorzakelijke blootstelling Een overzicht van de aangegeven oorzakelijke blootstellingen bij de meldingen van astma, rhinitis en interstitiële longaandoeningen is weergegeven in tabel 5. Oorzakelijke blootstelling Beroeps(gebonden) astma Allergische rhinitis Interstitiële longaandoeningen N=10 N=7 N=29 Schoonmaakmiddelen Kapperproducten Klimaat (o.a. koud werk, stoom) Andere esters Asfalt Kiezelgoer (amorfe silica, diatomite) Aluminium en zijn verbindingen Luchtwegirritantia (o.a. ozon) Graan (o.a. rogge)

6 Hout en houtstof Meel, bloem (o.a. tarwe) Voedsel (o.a. groenten, fruit) Planten (o.a. soja) Schimmels (huidinfecties incl. dermatophytosis) Endotoxine Enzymen (o.a. alphaamylase) Zepen en detergentia Conserveermiddelen Leer, huid, vacht (Laboratorium) dieren en riolering (rioolwater) Latex Kleurstoffen Silica (kristallen incl. kwarts, cristobaliet) Talk Isocyanaten (o.a. tolueen di-isocyanaat) Acrylaten Colofonium en soldeerdampen Overige irritatieve stoffen Onbekend Tabel 5 Oorzakelijke blootstellingen bij de meldingen van beroeps(gebonden) astma en allergische rhinitis en interstitiële longaandoeningen binnen het Peilstation Arbeidsgebonden Longaandoeningen (PAL) in 2009 De tabel spreekt voor zich. Duidelijk is dat de meerderheid van de meldingen van interstitiële longaandoeningen meldingen van silicose betreffen. De meldingen van schimmelblootstelling en leer, huid, vacht betreffen meldingen van extrinsieke allergische alveolitis. Van de meldingen van beroepsgebonden astma en allergische rhinitis komen er 11 meldingen van blootstelling aan allergenen aanwezig in de bakkersbranche. Bij de overige agentia, die als oorzakelijk zijn aangegeven bij de meldingen van (beroepsgebonden) astma gaat het steeds om een klein aantal waarnemingen. Het gaat hier dan overigens wel om stoffen waarvan bekend is uit de literatuur dat zij astma kunnen veroorzaken. Hoewel in de ons omringende landen en dan vooral in de UK isocyanaatastma een van de meest voorkomende oorzaken van beroepsastma is, zien we dit door de jaren heen niet terug in de meldingen in Nederland. Het aantal meldingen van isocyanaatastma is al jaren nul. 6

7 Vergelijking met meldingen door bedrijfsartsen In 2009 kreeg het NCvB 117 meldingen van long- en luchtwegaandoeningen tegenover 123 in Van de meldingen is 27,4% ( 2008: 36,6%) gesignaleerd tijdens de verzuimbegeleiding, 26,5% (2008: 30,9%) tijdens het Preventief Medisch Onderzoek (PMO) en 22,2% ( 2008: 21,1%) tijdens het arbeidsgezondheidskundig spreekuur. Tabel 6 geeft de verdeling weer naar type aandoening. Beroepsastma en aandoeningen van de bovenste luchtwegen nemen het grootste deel voor hun rekening. Bij de meldingen van de bovenste luchtwegen is nog een onderverdeling te maken in aandoeningen van de stembanden (9), allergische rhinitis (6), meldingen van de gevolgen van luchtdrukverschillen op neusbijholten en oren (barotrauma) (3) en chronische ontsteking van de neusbijholtes (4). Aandoening (Beroeps)astma Extrinsieke allergische alveolitis Toxische inhalatiekoorts/alveolitis Chronische luchtwegobstructie Aandoeningen van de bovenste luchtwegen Tabel 6 Diagnose overzicht aantal meldingen door bedrijfsartsen van long- en luchtwegaandoeningen van 2005 t/m Stoflongen Tuberculose Overige long- en luchtweginfecties Mesothelioom Longkanker/keelkanker/neus Kanker Overige aandoeningen van de luchtwegen en longen Totaal Veruit de meeste meldingen kwamen uit de sector bouwnijverheid (35,0%). De bijdrage van de overige sectoren binnen de top 5 (gezondheidszorg, voedingsindustrie, weg- en waterbouw, onderwijs en luchtvaart) varieert van 4,3% tot 17,1%. De meldingen vanuit het onderwijs hebben voornamelijk betrekking op aandoeningen van de stembanden, die uit de luchtvaart zijn voornamelijk barotrauma s. De top 5 van beroepen wordt aangevoerd door bouwvakkers en handarbeiders, gevolgd door werkers in de gezondheidszorg en leerkrachten. bespreking Nieuwe oorzaken, nieuwe risicosituaties Astma en schoonmakers Uit de literatuurstudie in opdracht van de European Agency for Safety and Health at Work (2009) over arbeidsrisico s voor schoonmakers, komt naar voren dat schoonmaakwerk op vier 7

8 staat in de ranglijst van beroepen ingedeeld naar de kans op het ontwikkelen of verergeren van astma. Als oorzaken worden genoemd het werken met onder andere chloor, ammonia, quaternaire ammonium verbindingen, amines en latex. Ook andere beroepsgroepen zoals gezondheidszorgmedewerkers staan aan deze risico s bloot omdat schoonmaakwerk en desinfectie deel uitmaakt van hun werkzaamheden. Obadia et al (2009) beschrijven dat er naar specifieke taken moet worden gekeken bij het schoonmaken. Zij vinden significant meer werkgerelateerde astmatische klachten na het waxen van vloeren, het verwijderen van vlekken uit tapijten en het reinigen van tegels en pleisterwerk. In de eindevaluatie van het Arboconvenant Schoonmaak- en Glazenwassersbranche (2007) komen echter astma noch andere klachten van de luchtwegen voor. De discrepantie tussen de aandacht in de arbocatalogie en het vóórkomen van deze klachten volgens de internationale literatuur is opvallend. Een mogelijke verklaring is dat men zich met luchtwegklachten niet snel ziek meldt. In het evaluatierapport staat dat men bij 5,3% van de ziekmeldingen klachten van de luchtwegen als reden opgeeft. The Occupational Safety and Health of Cleaning Workers, European Agency for Safety and Health at Work, 2009 Obadia M, Liss GM, Lou W et al. Relationships between asthma and work exposures among non-domestic cleaners in Ontario. Am J Ind Med 2009;52(9): Beroep ouders als een risicofactor voor ontstaan van astma bij kind Uit onderzoek in een Engels geboortecohort van ruim moeders komt naar voren dat de kans op het ontwikkelen van astma bij het kind verhoogd is wanneer zij werken met latex en/of bestrijdingsmiddelen. Hetzelfde geldt voor blootstelling aan meelstof van een van de ouders (Tagiyeva et al. 2010). Meer aandacht voor deze blootstellingsroute lijkt dan ook gerechtvaardigd. Tagiyeva N, Devereux G, Semple S et al. Parental occupation is a risk factor for childhood wheeze and asthma. Eur Respir J 2010;35(5): Enzymen in de wasmiddelindustrie Van Rooy et al. (2009) beschrijven de resultaten van een dwarsdoorsnede studie onder medewerkers van een fabriek van vloeibare wasmiddelen. Het doel was om de sensibilisatie voor enzymen te onderzoeken en afwijkingen van de luchtwegen. Aanleiding was dat drie werknemers gesensibiliseerd waren voor een wasmiddel protease. Daarvan had één beroepsastma ontwikkeld en twee beroepsrhinitis. Zij vonden dat onder de werknemers met de hoogste expositie significant meer werkgerelateerde klachten voorkwamen van een jeukende neus en niezen. Ook bleek 14,2% van de werknemers gesensibiliseerd voor één of meer enzymen. Het risico van sensibilisatie is al langer bekend, maar vloeibare wasmiddelen met enzymen werden als veilig beschouwd. Men was zich in deze fabriek dan ook niet bewust van het gevaar van expositie. Advies was om de werknemers voor te lichten over het risico en het productieproces aan te passen. Rooy FG van, Houba R, Palmen N et al. A cross-sectional study among detergent workers exposed to liquid detergent enzymes. Occup Environ Med 2009;66(11): Koffie: een (on)gezonde voedingsbodem Onlangs zijn twee ziektegeschiedenissen beschreven van onderhoudsmonteurs aan koffieautomaten. Beiden hadden een blanco voorgeschiedenis met betrekking tot hun luchtwegen. De klachten bestonden uit benauwd- en kortademigheid en piepende ademhaling. Eén had tevens jeuk aan de neus en ogen en last van een verstopte neus. De 8

9 klachten traden op enkele uren na het schoonmaken en opnieuw bijvullen van koffieautomaten. Echter alleen bij automaten die weinig werden gebruikt en daarom weinig werden schoongemaakt. Bij nader onderzoek werd de schimmel Neurospora sitophilo gevonden en bewezen als oorzaak. Deze schimmel heeft een opvallend oranjeroze kleur, is bij ingestie niet giftig en komt wijdverspreid voor. In een warme en vochtige omgeving gedijt hij goed. Andere casussen van beroepsastma met deze schimmel als oorzaak zijn beschreven in de houtverwerkingindustrie in Canada. de Groene GJ, Pal TM. TBV 2010; 18 (5): De bijdrage van het beroep aan exacerbatie van astma Henneberger et al hebben beroepsgebonden risico factoren voor een ernstige astma exacerbatie onderzocht en geschat in welke mate het beroep bijdroeg aan deze exacerbaties. De onderzoekspopulatie bestond uit werknemers met astma die meededen aan de European Community Respiratory Health Survey. Hen werd gevraagd om hun ernstige astma exacerbaties te melden van de laatste 12 maanden. Hun beroepen werden gecombineerd met een beroepenblootstellings matrix om de beroepsmatige blootstelling te berekenen. Van de 966 deelnemers rapporteerden er 74 minimaal één exacerbatie. De één jaar incidentie kwam daarmee op 7.7%. Het relatieve risico bleek significant voor lage (RR=1.7) en hoge (RR=3.6) blootstelling aan biologisch stof, hoge blootstelling aan mineraal stof (RR=1.8) en voor hoge blootstelling aan gassen en rook (RR=3.1). Op deze RR gebaseerd is het populatie attributieve risico (PAR) 14,7% voor werknemers met astma. Dit betekent dat bij één op de zeven astma exacerbaties bij werknemers met astma het beroep een rol speelt. Table: One-year cumulative incidence and relative risk of severe exacerbation of asthma by occupation Number in occupation Severe exacerbation Relative Risk Occupation n % (95% CI) Reference (white collar jobs - legislators, managers, administrators, clerks, and remainder professional) % 1.0 Reference Health care Nurses Other medical & pharmacy (not nurses) % 14.0% 10.5% Agriculture and forestry % Food processing Bakery workers Blue collar Cleaners and caretakers Other metal workers Construction and mining Drivers Other blue collar % 50.0% 9.7% 6.5% 13.0% 15.8% 14.3% 20.0% ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Henneberger PK, Mirabelli MC, Kogevinas M, Antó JM, Plana E, Dahlman-Höglund A, Jarvis DL, Kromhout H, Lillienberg L, Norbäck D, Olivieri M, Radon K, Torén K, Urrutia I, 9

10 Villani S, Zock JP. The occupational contribution to severe exacerbation of asthma. Eur Respir J Published on March 29, 2010 as doi: / Ook luchtwegklachten bij expositie aan metaalbewerkingvloeistoffen onder de toegestane grenswaarde Lillienberg et al hebben een dwarsdoorsnede onderzoek uitgevoerd om de gezondheidsrisico s bij de verschillende blootstellingniveaus aan metaalbewerkingvloeistoffen te bekijken. De onderzoekspopulatie bestond uit 1632 blootgestelde metaalwerkers van vijf verschillende bedrijven en 662 controles in Zweden. Allen kregen een enquête toegestuurd met vragen over gezondheidsklachten, functietaken en blootstelling. Van de metaalwerkers retourneerden 1048 de enquête en van de controles 451, oftewel 67%. Van vier bedrijven waren ook recent gemeten persoonsgebonden blootstellinggegevens bekend. De resultaten gaven aan dat metaalwerkers met een recent blootstellingniveau van gemiddeld 0.4 mg/m³ significant een hogere prevalentie hadden van piepen, chronische bronchitis, chronische rhinitis en oogirritatie ten opzichte van de controle groep. De maximale 8-uurs blootstellingwaarde in Zweden is 1 mg/m³. Deze waarde lijkt de werknemers niet te beschermen tegen genoemde gezondheidsklachten. Lillienberg L, Andersson EM, Jarvholm B, Torén K. Respiratory Symptoms and Exposure- Response Relations in Workers exposed to Metalworking Fluid Aerosols. Ann. Occup. Hyg. 2010; Vol. 54 (4): Lange termijn gevolgen Blijvende afname FEV1 bij brandweermannen van 9/11 Aldrich et al. (2010) onderzochten ruim brandweermannen die beroepsmatig betrokken waren bij de hulpverlening bij de aanslag op het World Trade Center in In het eerstvolgende jaar werd op groepsniveau een significante afname van FEV1 gevonden. Na 7 jaar follow-up bleek deze afname nog steeds te bestaan; op groepsniveau werd geen verbetering geconstateerd. Aldrich TK, Gustave J, Hall CB et al. Lung function in rescue workers at the World Trade Center after 7 years. N Engl J Med 2010;362(14): Astma en COPD door dieseluitstoot Expositie aan grote hoeveelheden dieseluitlaatgassen komt voor in verschillende werkomgevingen. In Engeland zijn 15 medewerkers beschreven met beroepsastma, ontstaan door langdurige expositie aan dieseluitlaatgassen in busgarages. De expositie was hoog omdat de bussen in de garages werden opgewarmd door stationair draaiende motoren alvorens de weg op te gaan (Adewole et al. 2009). In de USA is retrospectief een positieve relatie gevonden tussen sterfte aan COPD en langdurige expositie aan dieseluitlaatgassen bij onderhoudsmedewerkers aan het spoornetwerk. Er werd met name een grotere kans op sterfte gevonden bij een expositieduur van 5 tot 10 jaar ( Hart et al. 2009). Hieruit blijk dat langdurige en hoge expositie aan dieseluitlaatgassen astma en COPD kan veroorzaken of verergeren. Adewole F, Moore VC, Robertson AS, Burge PS. Diesel exhaust causing low-dose irritant asthma with latency? Occup Med (Lond) 2009;59(6): Hart JE, Laden F, Eisen EA et al. Chronic obstructive pulmonary disease mortality in railroad workers. Occup Environ Med 2009;66(4):

11 Occupational Health Surveillance Healthy worker effect Olivieri et al (2010) onderzochten de relatie tussen astma ontstaan voor aanvang van de werkcarrière en het werken in een omgeving met astma gerelateerde inhalatie blootstelling. Zij analyseerden gegevens van bijna volwassenen uit de European Community Health Survey. Daaruit bleek dat mensen met al bestaande astma minder vaak werkzaam waren in beroepen met een inhalatie blootstelling. Dit werd geïnterpreteerd als het healthy worker effect. Nader onderzoek is nodig om adequaat advies te kunnen geven voor aanvang van de beroepsopleidingen en om symptomatische werknemers te kunnen adviseren. Olivieri M, Mirabelli MC, Plana E et al. Healthy hire effect, job selection and inhalation exposure among young adults with asthma. Eur Respir J Voorspellende waarde van luchtwegklachten voor ontwikkelen ziekte in nabije toekomst Peters et al (2010) hebben 15 jaar een groep van 281 leerlingen aan een handelsschool in Canada gevolgd. Tijdens de opleiding werden de leerlingen met een tussenpoos van twee jaar gezien. Zij kregen een vragenlijst over luchtwegklachten en ondergingen longfunctieonderzoek. Daarna werd over een periode van dertien jaar gekeken hoe vaak zij een beroep deden op medische zorg voor luchtwegproblemen. De auteurs constateerden dat klachten van de luchtwegen en in het bijzonder een toename van de bronchiale hyperreactiviteit tijdens de opleiding was geassocieerd met latere consulten bij een longarts. Dit is van belang voor preventie en snelle detectie van arbeidsgebonden luchtwegaandoeningen. Peters CE, Demers PA, Sehmer J et al. Early changes in respiratory health in trades' apprentices and physician visits for respiratory illnesses later in life. Occup Environ Med 2010;67(4):

12 Agenda - Congres NVKA: Ziek door werk: de kliniek van blootstelling door stoffen in het beroep Op donderdag 30 september 2010 vindt in het Rijnstate Ziekenhuis te Arnhem het derde jaarcongres plaats van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Arbeidsgeneeskunde (NVKA). Iedereen die beroepshalve affiniteit heeft met de klinische arbeidsgeneeskunde zoals medisch specialisten, bedrijfsartsen en andere disciplines kunnen lid worden van deze vereniging. De vereniging wil de ontwikkeling van de klinische arbeidsgeneeskunde bevorderen. Klinische arbeidsgeneeskunde wordt gezien als het domein binnen de geneeskunde waarin structureel gebruik gemaakt wordt van arbeid- en bedrijfsgeneeskundige kennis in een reguliere klinische of transmurale setting in de zorg voor patiënten waarbij de factor arbeid relevant is voor de diagnostiek, behandeling en/of prognose. Het jaarcongres heeft de titel: Ziek door werk: de kliniek van blootstelling door stoffen in het beroep meegekregen. Blootstelling aan chemische stoffen in het beroep is een vaak gemiste oorzaak van ziekte in de eerste en tweede lijn. De beperkte kennis over toxicologische aspecten van arbeidsgeneeskunde bij arbozorgverleners en het ontbreken van een tweedelijns arbeidsgeneeskundige infrastructuur vormen een duidelijke lacune in de zorg voor werknemers in Nederland. De zoektocht naar de oorzaak van ziekte bij een blootgestelde werknemer is niet gemakkelijk. Samenwerking tussen meerdere disciplines is vaak gewenst, maar zelden gemeengoed. Het moet beter en kan beter. Daarom is het programma samengesteld dat teruggrijpt op de fundamenten van diagnostiek van beroepsziekten en inzicht geeft in de vaak complexe problematiek. Meer informatie over de vereniging en het congres is te vinden op de website: - Heyermanslezing van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Op vrijdagmiddag 17 december 2010 vindt in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam de Heyermanslezing van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Het onderwerp zal zijn: Actuele ontwikkelingen op het gebied van Beroepsinfectieziekten. Twee keer per jaar organiseert het NCvB een Heijermanslezing. Er zijn geen kosten verbonden aan de lezingen. Op de website van het NCvB en in de Nieuwsbrief van eind september wordt het programma van de lezing in december gepresenteerd. Aanmelding is mogelijk vanaf half september via de homepage van deze site, - International Congress on Tracing New Occupational Diseases: methodology, recent findings an implications for OHS policy. Op 7 en 8 april 2011 wordt bovengenoemd congres gehouden in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam gehouden. De organisatie is in handen van het SCOM Scientific Committee on Occupational Medicine of the International Commission on Occupational Health (ICOH) en NCOD Netherlands Center of Occupational Diseases, Coronel Institute, AMC in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Klinische Arbeidsgeneeskunde (NVKA). The occurrence of new health problems may be the first indication of a new risk in the work situation. The disease-first approach is a way to detect new, adverse health consequences of work by reporting cases or clusters of alleged work-related diseases. After reporting they have to be 12

13 assessed, weighted and translated into preventive actions. The scope of this congress is on the detection of new adverse consequences of work and towards better OHS-vigilance. Logistiek van het melden De datamanager van het PAL project is Erwin Prakken. Gelieve hem uw meldingskaarten toe te sturen: Erwin Prakken Nederlands Centrum voor Beroepsziekten AMC, Coronel Instituut Postbus DD Amsterdam Tel.: fax: Het verzoek aan u om de meldingskaarten na afloop van iedere maand naar ons op te sturen, ook als er geen arbeidsgebonden longaandoeningen zijn aangetoond. 13