Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden"

Transcriptie

1 Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden José Jacobs Suzanne Spaan Kees Meliefste Vanessa Zaat Frits van Rooy Jos Rooyackers Dick Heederik

2 Inhoud Inleiding Achtergrond, aanleiding en doel Methode Vragenlijsten, chloraminemetingen, NCvB Resultaten Chloraminemetingen, vragenlijsten, vergelijking ELON, NCvB Discussie Conclusie

3 Inleiding Vrij chloor + stikstofhoudend organisch en anorganisch materiaal Desinfectiebijproducten (NCl 3 ) Chloramine (NCl 3 ): mate van chlorering, bevuiling van water door stikstofhoudende bestanddelen, water-/ omgevingstemperatuur, circulatie water, beroering water, ventilatie

4 Inleiding: Eerdere studies Eerdere studies: Tickett (2002) Bernard (2003) Massin (1998)

5 Inleiding Aanleiding: Onderzoek door MinSZW: Een alert van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) Eerdere signalen uit de literatuur en in de branche Doel: Inventariseren van het voorkomen van luchtwegklachten onder werknemers van binnenzwembaden in Nederland en het meten van chloramine niveaus en het schatten van lange-termijn chloramine blootstelling

6 Methoden: opzet At random 60 binnenzwembaden 1066 vragenlijsten personeel Meten chloramine levels in 6 zwembaden 15 meldingen potentieel beroepsastma bij NCvB. Deze gevallen zijn nader geobjectiveerd

7 Methoden: Blootstelling meten 6 zwembaden 3 metingen van 2 uur gedurende 1 dag 1 zwembad gedurende 5 dagen Meetopstelling: monstername op 30 cm en 150 cm hoogte Wedstrijdbad en recreatiebad

8 Methoden: meetopstelling

9 Methoden: Vragenlijsten (1) Vragenlijsten: Gegevens 38 zwembaden, 624 medewerkers Bedrijfschecklist: algemene en technische informatie over het gebouw, de zwembaden, klimaat- en waterbehandelingsystemen, etc Vragenlijsten werknemers: algemene karakteristieken, kenmerken van de werkzaamheden, vragen over de gezondheid

10 Methoden: Vragenlijsten (2) Vragen gezondheid: Algemene luchtwegklachten (ECRHS) Algemene allergische klachten (ECRHS) Huidklachten Werkgerelateerde klachten Vergelijken Elon: Algemene luchtwegklachten

11 Resultaten: Algemene info Zwembad Gemidd elde SD Min-max N 38 Leeftijd bad (jaar) Bezoekersaantal (p/jaar) Aantal werknemers % Part-time werknemers Desinfectie chloor 29 (76%) Desinfectie zoutelectrolyse 11 (29%) Desinfectie ozon 1 (3%) Geschatte chloramine concentraties (mg/m 3 )

12 Resultaten: NCl 3 metingen Soort bad/ hoogte Aantal metingen Aantal zwemmers Gemiddelde (mg/m 3 ) Min-max Overall (0-80) Recreatiebad (0-80) Wedstrijdbad (3-28) cm cm

13 Resultaten: model schatting NCl 3 Chloramine niveau: Aantal baders Vrij chloor in water Hoogte van plafond (desinfectiemethode)

14 Resultaten: vergelijking interne analyses Algemene lwk Werkgerelateerde lwk BHR Atopy Functie Aantal uren p/w -/ Ervaren werkklimaat /+ Chloramines x werktijd

15 Resultaten: vergelijking ELON General respiratory symptoms Problems with breathing Cough last 12 months Phlegm last 12 months Tightness on chest last 12 months Shortness of breath when walking on a flat surface Wheeze last 12 months Wheeze and shortness of breath last 12 months Did you ever had asthma Was it doctor diagnosed? Asthma attack during last 12 months? Wake up by shortness of breath last 12 months? Shortness of breath after exercise last 12 months Asthma medication the last 12 months? OR (95%-CI) 2.2 ( ) 1.3 ( ) 1.8 ( ) 1.4 (> ) 7.2 ( ) 0.8 ( ) 0.9 ( ) 2.4 ( ) 2.1 ( ) 2.6 ( ) 1.5 ( ) 1.0 ( ) 3.6 ( )

16 Resultaten: NCVB-gevallen Waarschijnlijk geen beroepsastma Vooral keel- en neusklachten, door chemische blootstelling en stemgebruik

17 Discussie: chloraminemetingen Waterkwaliteitseisen: Nl mg/l vrij chloor Luchtkwaliteit: Hery et al mg/m 3 NCl 3 (deze studie 0.56 mg/m 3 ) Dus: voldoen aan waternormen wil niet zeggen dat comfortnormen niet worden overschreden - Hygienemaatregelen bezoekers - Veranderen/optimalizeren van waterbehandeling en -desinfectie

18 Discussie: vragenlijsten zelfgerapporteerde omstandigheden van omgevingsklimaat sterk geassocieerd met luchtwegklachten=> verschillen in klagen? geschatte chloramineblootstelling x aantal werkuren per week voor enkele lwk Functie en het aantal uren werken p/w vooral geassocieerd met hogere lwk

19 Conclusie Verhoogde prevalentie van luchtwegklachten in zwembadwerknemers is waarschijnlijk te wijten aan irritatie van de luchtwegen, inclusief verergering van bestaand astma

Klinische Arbeidsgeneeskunde: longaandoeningen

Klinische Arbeidsgeneeskunde: longaandoeningen NVKA 4 december 2007 Klinische Arbeidsgeneeskunde: longaandoeningen Dr. Jos Rooyackers Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen www.nkal.nl Divisie Hart & Longen UMCU IRAS/UU Arbeidsgerelateerde

Nadere informatie

Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders

Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders Gevaarlijk duo bedreigt varkenshouders De blootstelling aan zowel chemische en biologische stoffen als allergenen is in de werkomgeving vaak vele malen hoger dan in het algemene milieu. Hierdoor biedt

Nadere informatie

Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden

Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden Een onderzoek in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Drs. José Jacobs Drs. Suzanne

Nadere informatie

Werkgerelateerde blootstelling aan enzymen; een introductie

Werkgerelateerde blootstelling aan enzymen; een introductie Werkgerelateerde blootstelling aan enzymen; een introductie Tim Meijster 1,2, Inge Wouters 1, Dick Heederik 1, Jelena Bogdanovic 1, Gert Doekes 1 1 Universiteit Utrecht, Institute for Risk Assessment Sciences

Nadere informatie

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht VGO studie Geen aanwijzingen voor meer ziekte door zoönoseverwekkers of

Nadere informatie

Waar rook is... Gevolgen van het inademen van rook bij branden. Frans Greven

Waar rook is... Gevolgen van het inademen van rook bij branden. Frans Greven Waar rook is... Gevolgen van het inademen van rook bij branden Frans Greven ATF-brand, Drachten Aanleiding 12 mei 2000 480 ton chemisch afval Toenmalig medisch beeld: Mogelijk gevolg: voorbijgaande luchtwegklachten

Nadere informatie

Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013. Dr Jos M Rooijackers,

Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013. Dr Jos M Rooijackers, NVvA 2013 Biologische bestrijdingsmiddelen: gezondheidsbewaking bij de producent. En de consument? 17 april 2013 Dr Jos M Rooijackers, Dr ir Remko Houba, Vanessa Zaat Drs Erik Stigter Bernadette Aalders,

Nadere informatie

Terugkeer naar werk 1 jaar na een totale heup of knie prothese

Terugkeer naar werk 1 jaar na een totale heup of knie prothese Terugkeer naar werk 1 jaar na een totale heup of knie prothese C Leichtenberg, BSc, Geneeskunde, PhD student C Tilbury, P Kuijer, S Verdegaal, R Wolterbeek, R Nelissen, M Frings-Dresen, T Vliet Vlieland

Nadere informatie

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt

Nadere informatie

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder Verontreiniging door wegverkeer Peter Hofschreuder Hebben we problemen,en met de luchtkwaliteit in Nederland? Verkorting van de levensduur door blootstelling aan fijn stof Verandering van de bekorting

Nadere informatie

Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen

Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen Onderzoek naar luchtwegklachten bij omwonenden van veehouderijen Floor Borlée, Joris IJzermans, Christel van Dijk, Dick Heederik, Lidwien Smit Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS), Universiteit

Nadere informatie

Gebruik HA registratie in EMPHASIS

Gebruik HA registratie in EMPHASIS Gebruik HA registratie in EMPHASIS Niet-specifieke lichamelijke symptomen in relatie tot werkelijke en beleefde blootstelling aan EMV en onderliggende mechanismen; Een multidisciplinaire benadering. Een

Nadere informatie

Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc

Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Jorrit Harms OSV: Dr. Kees van Boven Inhoud Achtergrond

Nadere informatie

NVVA 22 april 2009. Een korte blootstelling met blijvende gevolgen. Dr ir Remko Houba, ing Vanessa Zaat, arbeidshygiënisten

NVVA 22 april 2009. Een korte blootstelling met blijvende gevolgen. Dr ir Remko Houba, ing Vanessa Zaat, arbeidshygiënisten NVVA 22 april 2009 Inhalatietrauma: Een korte blootstelling met blijvende gevolgen Dr Jos Rooijackers, longarts Dr ir Remko Houba, ing Vanessa Zaat, arbeidshygiënisten Drs Frits van Rooy, drs Erik Stigter,

Nadere informatie

Preventie van werkgerelateerde luchtwegallergieën

Preventie van werkgerelateerde luchtwegallergieën Preventie van werkgerelateerde luchtwegallergieën Advieswaarden en periodiek screening Gezondheidsraad Tjabe Smid De commissie Dr. A Burdorf Prof.dr. R. Gerth van Wijk Prof.dr. D.J.J. Heederik Dr. G.F.

Nadere informatie

! " 0& & 12+3+)(1)*1

!  0& & 12+3+)(1)*1 #! " $ % % & #'((#))* & &, & & 0& & #))*((+) - %. #*/( 12+3+)(1)*1 %% % INHOUD! #( $ 45665"6748 / ## 94485" *! " +( 4:; 694"5#))* < +# 8646== < ++ 8 4554:47 < # 3( ; 845" (+ 3# 5456646; 8 54$ (+ # $ %

Nadere informatie

Evidence-based richtlijn lasrook

Evidence-based richtlijn lasrook NVvA symposium 2013 Evidence-based richtlijn lasrook 18 april 2013 Remko Houba, arbeidshygiënist Andere betrokkenen & beroepsverenigingen bij de opstelling van de richtlijn: Dick Heederik, David Bruinvels,

Nadere informatie

Speed Lifesaving NL Take the challenge.

Speed Lifesaving NL Take the challenge. Speed Lifesaving NL Take the challenge. 9-November-2014 Zwembad De Bandert in Echt Regels SpeedLifesaving (NL) NL-vertaling SpeedLifesaving_Rulebook.pdf (CH) Regel 1: Fairplay! Regel 2: Heb plezier! Regel

Nadere informatie

Handeczeem in de bouw

Handeczeem in de bouw Handeczeem in de bouw Johan Timmerman Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) Dick Heederik Gerard Koppelman Esmeralda Krop Frits van Rooy Thomas Rustemeyer Ton Spee Hicham Zilaout Lidwien Smit IRAS

Nadere informatie

Arbeidshygiëne een belangrijke discipline bij beroepsziekte. Huub Agterberg 035 6880306

Arbeidshygiëne een belangrijke discipline bij beroepsziekte. Huub Agterberg 035 6880306 Arbeidshygiëne een belangrijke discipline bij beroepsziekte Huub Agterberg 035 6880306 Inhoud Huid-longwerkgroep NCVB Doel werkgroep Werkwijze Voorbeeld: bierfabriek Voorbeeld; werkkleding Meest gesignaleerde

Nadere informatie

Endotoxinenblootstelling bij werknemers van rioolwaterzuiveringsinstallaties

Endotoxinenblootstelling bij werknemers van rioolwaterzuiveringsinstallaties Endotoxinenblootstelling bij werknemers van rioolwaterzuiveringsinstallaties Suzanne Spaan Lidwien Smit Maaike Visser Huib Arts (ArboProfit) Inge Wouters Dick Heederik Institute for Risk Assessment Sciences

Nadere informatie

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht IRAS Utrecht, The Netherlands Gezondheidseffecten van luchtverontreiniging Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht February 27, 2011 Luchtverontreiniging Welke gezondheidseffecten zijn

Nadere informatie

Samen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o.

Samen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o. Samen in de lucht Het kind met de piepende ademhaling Guido Bothof, kinderarts i.o. Wat is een piepende ademhaling? - Ouders gebruiken piepen o.a. om moeite met ademhaling en hoorbare ademhaling aan te

Nadere informatie

impact from intervention strategies A case example from the baking industry

impact from intervention strategies A case example from the baking industry Prospective evaluation of the health impact from intervention strategies A case example from the baking industry Samenwerking Nick Warren, Health and Safety Laboratory Dick Heederik, IRAS, Utrecht University

Nadere informatie

Onderzoek naar blootstelling aan endotoxinen in de agrarische sectoren van teelt, be- en verwerking en handel

Onderzoek naar blootstelling aan endotoxinen in de agrarische sectoren van teelt, be- en verwerking en handel Onderzoek naar blootstelling aan endotoxinen in de agrarische sectoren van teelt, be- en verwerking en handel drs. Suzanne Spaan ir. Inge Wouters dr. ir. Dick Heederik Institute for Risk Assessment Sciences

Nadere informatie

luchtconcentratie in de werkatmosfeer NVvA symposium 24 maart 2010

luchtconcentratie in de werkatmosfeer NVvA symposium 24 maart 2010 Huidopname van gevaarlijke stoffen via luchtconcentratie in de werkatmosfeer Daan Huizer NVvA symposium 24 maart 2010 Huidopname: direct / indirect deposition gas evaporation evaporation corneocyt diffusion

Nadere informatie

Contact Dermatitis in the Construction Industry

Contact Dermatitis in the Construction Industry Contact Dermatitis in the Construction Industry Johan Timmerman Promotor: Copromotoren: Prof.dr.ir. D.J.J. Heederik Dr.ir. L.A.M. Smit Dr. T. Spee S Algemene introductie Bouwvakkers werken in een grote

Nadere informatie

Vragenlijst over arbeidsgerelateerde luchtwegklachten.

Vragenlijst over arbeidsgerelateerde luchtwegklachten. Vragenlijst over arbeidsgerelateerde luchtwegklachten. Toelichting bij de vragenlijst De vragenlijst bevat voornamelijk vragen over longklachten, allergische klachten en klachten tijdens en na het werk.

Nadere informatie

Binnenlucht kwaliteit in verzorgingstehuizen

Binnenlucht kwaliteit in verzorgingstehuizen Binnenlucht kwaliteit in verzorgingstehuizen Marije te Kulve Prof.dr. H.S.M. Kort Dr.ir. M.G.L.C. Loomans Binnenlucht kwaliteit en temperatuur Het project: Bezielende omgeving in de Ouderenzorg (registratienummer:

Nadere informatie

Onderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie

Onderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie Samenvatting Gehoor en de relatie met psychosociale gezondheid, werkgerelateerde variabelen en zorggebruik. De Nationale Longitudinale Studie naar Horen Slechthorendheid is een veelvoorkomende chronische

Nadere informatie

Summary & Samenvatting. Samenvatting

Summary & Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De meeste studies na rampen richten zich op de psychische problemen van getroffenen zoals post-traumatische stress stoornis (PTSS), depressie en angst. Naast deze gezondheidsgevolgen van psychische

Nadere informatie

Health Impact Assessment & Kosten-Baten analyse. Tim Meijster

Health Impact Assessment & Kosten-Baten analyse. Tim Meijster Health Impact Assessment & Kosten-Baten analyse Tim Meijster Samenwerking Nick Warren, Health and Safety Laboratory, UK Dick Heederik, Institute for Risk Assessment Sciences Erik Tielemans, TNO Kwaliteit

Nadere informatie

Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen

Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen IRAS Utrecht, The Netherlands Utrecht University Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen Gerard Hoek October 28, 2010 Onderzoeksteam Moniek Zuurbier, Peter v.d. Hazel Jeroen de Hartog, Hanna

Nadere informatie

Di- en triisocyanaten. Nr. 2018/20, Den Haag, 28 november Samenvatting

Di- en triisocyanaten. Nr. 2018/20, Den Haag, 28 november Samenvatting Di- en triisocyanaten Nr. 2018/20, Den Haag, 28 november 2018 Di- en triisocyanaten pagina 2 van 5 Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de Gezondheidsraad een gezondheidskundige

Nadere informatie

Wat doet kinderarts, longarts?

Wat doet kinderarts, longarts? Astma van jong tot oud. Dr. R. Aalbers, longarts Martini Ziekenhuis, groningen Patient 1 Man, 49 jaar. Leraar. Nooit gerookt. Geen dieren. Bij H.A. bekend sinds 36 ste jaar met inspanningsastma. Vermijdt

Nadere informatie

Meer dan 70 jaar producten en technologie voor waterbehandeling. Institutional

Meer dan 70 jaar producten en technologie voor waterbehandeling. Institutional Meer dan 70 jaar producten en technologie voor waterbehandeling Institutional TABEL A. Vereisten van het vulwater en het water in het zwembad PARAMETERS VOOR HET VULWATER EN HET WATER IN HET ZWEMBAD FYSISCHE

Nadere informatie

WELKOM BLOOTSTELLING VAN BENZINEPOMPSTATION MEDEWERKERS AAN BENZEEN, TOLUEEN EN XYLENEN IN SRI LANKA

WELKOM BLOOTSTELLING VAN BENZINEPOMPSTATION MEDEWERKERS AAN BENZEEN, TOLUEEN EN XYLENEN IN SRI LANKA WELKOM BLOOTSTELLING VAN BENZINEPOMPSTATION MEDEWERKERS AAN BENZEEN, TOLUEEN EN XYLENEN IN SRI LANKA Laurie de Werdt Kennismaking Laurie de Werdt Bachelor Gezondheidswetenschappen (Maastricht) Master Biomedische

Nadere informatie

Het aantal volgelingen neemt af?

Het aantal volgelingen neemt af? Onzekerheden bij Beroepsziekten Heijermanslezing 11 december 2009 Teake Pal, Annet Lenderink Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Verspreiders van het ware geloof 1 Het aantal volgelingen

Nadere informatie

Endotoxinen. Het ontwikkelen van een meetprotocol voor endotoxinen. RIsk assessment in the Work Environment (RIWE)

Endotoxinen. Het ontwikkelen van een meetprotocol voor endotoxinen. RIsk assessment in the Work Environment (RIWE) Het ontwikkelen van een meetprotocol voor endotoxinen Endotoxinen Ingrid Links, Jody Schinkel, Erik Tielemans, Evelyn Tjoe Nij, Inge Wouters en Dick Heederik RIsk assessment in the Work Environment (RIWE)

Nadere informatie

Blauwalg in Nederland

Blauwalg in Nederland Blauwalg in Nederland Gezondheidseffecten in een veranderend klimaat Ingmar Janse RIVM, Centrum Infectieziektenbestrijding Ingmar.janse@rivm.nl Groei van blauwalgen Gunstige weersomstandigheden: Windstil

Nadere informatie

De luchtkwaliteit in uw zwembad strak onder controle(?)

De luchtkwaliteit in uw zwembad strak onder controle(?) De luchtkwaliteit in uw zwembad strak onder controle(?) 23 november 2016 Ronald Westers - Sportcentrum De Kalkwijck Tijmen de Groot - BaOpt Benelux bv Introductie Sportcentrum De Kalkwijck Introductie

Nadere informatie

Op de bres voor arbeidshygiëne!

Op de bres voor arbeidshygiëne! Op de bres voor arbeidshygiëne! NVvA 19 maart 2015 Workshop J Op de bres voor arbeidshygiëne! NVvA 19 maart 2015 Workshop J Drie kwarts - maat Deel 1 Deel 2 Deel 3 Gezondheidsbewaking Jos Rooijackers,

Nadere informatie

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N.

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N. VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL Door De Bont, R., Van Larebeke, N. 2004 Luik 1: Beleidsondersteuning MIGRATIE VAN BISPHENOL A UIT VERPAKKINGSMATERIAAL NAAR VOEDSEL EN DRANK

Nadere informatie

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor

Nadere informatie

Blootstellingsrisico's in de gft-verwerking. Hester Dekker, ECTS Arbo Unie; NVvA symposium 29 maart 2012

Blootstellingsrisico's in de gft-verwerking. Hester Dekker, ECTS Arbo Unie; NVvA symposium 29 maart 2012 Blootstellingsrisico's in de gft-verwerking Hester Dekker, ECTS Arbo Unie; NVvA symposium 29 maart 2012 Project Opdrachtgever: Afdeling Bioconversie Vereniging Afvalbedrijven Uitvoering: Expertise Centrum

Nadere informatie

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic

Nadere informatie

PMO stand van zaken. CGC bijeenkomst Rik Menting

PMO stand van zaken. CGC bijeenkomst Rik Menting PMO stand van zaken CGC bijeenkomst 09-06-2016 Rik Menting Wetgeving De werkgever stelt de werknemers periodiek in de gelegenheid een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico's die de arbeid

Nadere informatie

Reproductie-toxische effecten van blootstelling aan pesticiden in de glastuinbouw Reini Bretveld Nel Roeleveld

Reproductie-toxische effecten van blootstelling aan pesticiden in de glastuinbouw Reini Bretveld Nel Roeleveld Reproductie-toxische effecten van blootstelling aan pesticiden in de glastuinbouw Reini Bretveld Nel Roeleveld Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen

Nadere informatie

Ontwikkeling en evaluatie van een re-integratiestrategie ter behoud van werk bij dreigend verzuim door reuma

Ontwikkeling en evaluatie van een re-integratiestrategie ter behoud van werk bij dreigend verzuim door reuma Ontwikkeling en evaluatie van een re-integratiestrategie ter behoud van werk bij dreigend verzuim door reuma Jan Hoving J.L.Hoving@amc.uva.nl Marrit vd Meer Judith Sluiter Monique Frings-Dresen Coronel

Nadere informatie

Hoe een Beweegbare vloer Waterhygiëne beïnvloedt

Hoe een Beweegbare vloer Waterhygiëne beïnvloedt Hoe een Beweegbare vloer Waterhygiëne beïnvloedt Water Hygiëne Aanbevolen voorkennis Water Hygiëne is belangrijk in Openbare baden, en ontzettend belangrijk in Therapiebaden. In onze aparte presentatie

Nadere informatie

Huisbezoek of telefonisch advies. Afhandeling van vocht- en schimmelproblematiek

Huisbezoek of telefonisch advies. Afhandeling van vocht- en schimmelproblematiek Huisbezoek of telefonisch advies Afhandeling van vocht- en schimmelproblematiek Vocht en schimmelproblematiek Gezondheidsklachten vocht en schimmel Verhoogd risico op ontstaan en verergering van astma,

Nadere informatie

Summery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers

Summery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen

Nadere informatie

Signaleren, diagnosticeren, melden en preventie van beroepsziekten: het zes-stappenplan voor bedrijfsartsen. Toelichting en checklists per stap

Signaleren, diagnosticeren, melden en preventie van beroepsziekten: het zes-stappenplan voor bedrijfsartsen. Toelichting en checklists per stap Signaleren, diagnosticeren, melden en preventie van beroepsziekten: het zes-stappenplan voor bedrijfsartsen September 2014 Toelichting en checklists per stap Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Coronel

Nadere informatie

Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG

Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Introductie Disbalans Pro-inflammatoire staat Destabilisatie Gevoeligheid voor stress Monocyt

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting

Rapport Veldsterktemeting Egmond aan Zee - Zeeweg Plaats: Egmond aan zee Aanleiding: Steekproefmeting Datum Meting: 4 juli 2013 Copyright: Agentschap Telecom 2013 Onderdeel Ministerie van Economische Zaken Agentschap Telecom Samenvatting

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting ambulancevoertuig

Rapport Veldsterktemeting ambulancevoertuig Rapport Veldsterktemeting ambulancevoertuig Meetlocatie: Meetveld Leusden Agentschap Telecom Plaats : Amersfoort Aanleiding : Voorlichting Datum : Meting 18 mei 2010 Copyright : Agentschap Telecom 2010

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg

Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg 1 Samenwerking tussen de huisarts en tweedelijns zorg Een beschrijving van de astma/copd dienst in Groningen, de patiënten populatie en crosssectionele verschillen 1 Metting EI, 1 Riemersma RA 1, Boetje

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

Naar aanleiding van uw vragen in december 2017 en januari 2018 adviseer ik het volgende.

Naar aanleiding van uw vragen in december 2017 en januari 2018 adviseer ik het volgende. Onderwerp: Gezondheidsklachten luchtkwaliteit zwembad de Staver Dhr. R. Postema Gemeente Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA Middelharnis Postadres: Postbus 70032 3000 LP Rotterdam Internet: rotterdam.nl

Nadere informatie

Effect van beheersmaatregelen op blootstelling aan dieselmotoremissies bij huisvuilophalers en asfalteerders

Effect van beheersmaatregelen op blootstelling aan dieselmotoremissies bij huisvuilophalers en asfalteerders IRAS, Universiteit Utrecht CE, Delft Effect van beheersmaatregelen op blootstelling aan dieselmotoremissies bij huisvuilophalers en asfalteerders Roy Veldhof, Hans Kromhout, Dick Heederik Institute for

Nadere informatie

DUTCH. Ik heb het te koud. Kan ik een extra deken krijgen? Ik heb het te warm. Ik wil mijn handen wassen. DUTCH DUTCH. Ik wil mijn tanden poetsen.

DUTCH. Ik heb het te koud. Kan ik een extra deken krijgen? Ik heb het te warm. Ik wil mijn handen wassen. DUTCH DUTCH. Ik wil mijn tanden poetsen. Ik heb het te koud. Kan ik een extra deken krijgen? I am too cold. Can I have an extra blanket? Ik heb het te warm. Ik wil mijn handen wassen. I am too hot. I would like to wash my hands. Ik wil mijn tanden

Nadere informatie

GGDFryslan. Gemeente HARLINGEN B« I ngekomen 11 JUNI No oekadres: Hai lingertrekweg 58 Lee uwarden

GGDFryslan. Gemeente HARLINGEN B« I ngekomen 11 JUNI No oekadres: Hai lingertrekweg 58 Lee uwarden 12.001698 GGDFryslan Gemeente Harlingen Ruimtelijke ordening T.a.v. mevr. M. Kremer Postbus 10000 8860 HA HARLINGEN Datum Uw kenmerk Uw brief van Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer E-mailadres Bijlagen

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 126 Uit talrijke studies blijkt dat blootstelling aan luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer leidt tot schade aan de gezondheid van hart, bloedvaten en luchtwegen. In de meeste van deze studies

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Partnerschap van de familie in de behandeling. Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet

Partnerschap van de familie in de behandeling. Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet Partnerschap van de familie in de behandeling Het investeren in de kracht van naastbetrokkenen René Keet Interventie doelen EPA (parallelle zorg) persoonlijk herstel nastreven psychiatrische symptomen

Nadere informatie

Zwembaden Volledig rapport

Zwembaden Volledig rapport Zwembaden 2011 - Volledig rapport In 2011 werden 35 etablissementen maandelijks gecontroleerd. Het aantal gecontroleerde baden per etablissement varieert van 1 tot 4. Onze indeling van de zwembaden is

Nadere informatie

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen

Astma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument

Nadere informatie

Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial

Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial dr. T. Verbeek arts-epidemioloog Afd. Huisartsgeneeskunde en Epidemiologie 22 januari

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

Gezondheidsrisico s bij gebruik formaldehyde?

Gezondheidsrisico s bij gebruik formaldehyde? Gezondheidsrisico s bij gebruik formaldehyde? Paulien Oosterveld, arbeidshygiënist Veiligheid, Gezondheid en Milieu Universiteit Leiden en LUMC Doel presentatie Volgende vragen beantwoorden: Hoe is de

Nadere informatie

Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere

Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere vrouwen: Onderzoek naar de relatie tussen angst, depressieve

Nadere informatie

Kees Halm beleidsadviseur arbeidsomstandigheden I 1

Kees Halm beleidsadviseur arbeidsomstandigheden I 1 Kees Halm beleidsadviseur arbeidsomstandigheden 24-11-2017 I 1 Onderwerpen - Ontwikkelingen gevaarlijke stoffen - DME - Chroom VI / lassen - Wijzigingen Arbowet - VCA 2017? Nieuwe checklist 24-11-2017

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Hydrotherapie

Ziekenhuizen. Hydrotherapie Ziekenhuizen Hydrotherapie Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) als bron wordt vermeld. Controleer altijd of dit de meest recente versie

Nadere informatie

Stof in composteerbedrijven

Stof in composteerbedrijven Stof in composteerbedrijven Wat zijn de gevaren van inademen? Wordt de longfunctie van werknemers na jaren minder? Frans Jongeneelen Themabijeenkomst Afdeling Bioconversie Vereniging Afvalbedrijven Duiven,

Nadere informatie

Minimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer

Minimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer Minimalisatie MDI blootstelling in de gipskamer Amsterdam UMC - locatie VUmc Jan Bakker - klinisch arbeidsgeneeskundige Jan Cees Reijnders teammanager gipskamers gipsverbandmeester Babs van Manen - arbeidshygiënist

Nadere informatie

Inhalatietrauma s vanuit zowel klinisch als blootstellingsperspectief

Inhalatietrauma s vanuit zowel klinisch als blootstellingsperspectief CGC 09 juni 2011 Inhalatietrauma s vanuit zowel klinisch als blootstellingsperspectief Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen NKAL-IRAS: www.nkal.nl Dr Jos Rooijackers, longarts Dr ir Remko

Nadere informatie

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Relatie tussen patiëntkenmerken en inhalatietechniek bij astma en COPD patiënten CAHAG conferentie 19 januari 2017 M.T. Lieshout, E.I. Metting, P. Hagedoorn, S. Schokker, E. Van Heijst, T. Klemmeier, M.R.

Nadere informatie

Projectverslag. Veilig werken met chemicaliën in hotelzwembaden

Projectverslag. Veilig werken met chemicaliën in hotelzwembaden Projectverslag Veilig werken met chemicaliën in hotelzwembaden Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenvatting 4 1 Inleiding 5 1.1 Aanleiding en doelstelling 5 1.2 Risico s bij waterbehandeling 5 1.3 De regelgeving

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

NVVA 13 april 2011. Kassenteelt: Een glazen huis voor werknemers en arbeidshygiënist

NVVA 13 april 2011. Kassenteelt: Een glazen huis voor werknemers en arbeidshygiënist NVVA 13 april 2011 Kassenteelt: Een glazen huis voor werknemers en arbeidshygiënist Dr Jos Rooijackers, longarts Dr ir Remko Houba, ing Vanessa Zaat, arbeidshygiënisten Drs Frits van Rooy, drs Erik Stigter,

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting

Rapport Veldsterktemeting Plaats meting gemeente Drachten Plaats: Drachten Datum meting: 24 januari 2014 Copyright: AgentschapTelecom 2014 Onderdeel Ministerie van Economische Zaken Agentschap Telecom Samenvatting Veldsterktemeting

Nadere informatie

icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence,

icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence, icoach, een Web-based en Mobiele Applicatie voor Stoppen-met-roken: Verschillen tussen Gebruikersgroepen, Beïnvloedende Factoren voor Adherence, en het Verband tussen Adherence en Effect icoach, a Web-based

Nadere informatie

Werk en gezondheid in de toekomst

Werk en gezondheid in de toekomst Werk en gezondheid in de toekomst Vergeten we de human factor niet? Allard van der Beek & Maaike Huysmans HFNL 2018 Wie zijn wij? Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie VUmc Department of Public and Occupational

Nadere informatie

Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek

Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek Publiekssamenvatting van de eerste resultaten uit het VGO onderzoek De eerste resultaten uit het onderzoek Veehouderij en Gezondheid Omwonenden zijn afkomstig van twee deelonderzoeken. Hierbij is op verschillende

Nadere informatie

Karaterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld

Karaterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld Karaterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld Kenniscentrum RIWE (Risk Assessment in the Work Environment) Tim Meijster Department of Food & Chemical

Nadere informatie

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke

Nadere informatie

Peiling Flexibel werken in de techniek 2015

Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Inleiding Voor goede bedrijfsresultaten is het voor bedrijven van belang om te kunnen beschikken over voldoende goede,

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting

Rapport Veldsterktemeting Hoek van Hollan - President J.V. Wierdsmastraat Plaats: Hoek van Holland Aanleiding: Herhalingsmeting Datum meting: 20 maart 2014 Copyright: AgentschapTelecom 2014 Onderdeel Ministerie van Economische

Nadere informatie

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen REACTIEVE AGRESSIE Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve Agressie Pien S. Martens Open Universiteit Heerlen Naam student: Pien Sophie Martens Studentnummer: 850945172

Nadere informatie

Veehouderij & Gezondheid uitkomsten onderzoek

Veehouderij & Gezondheid uitkomsten onderzoek Veehouderij & Gezondheid uitkomsten onderzoek 2016-2017 Renske Nijdam adviseur milieu & gezondheid Regio Hart van Brabant Wat speelt lokaal Landelijke onderzoeken naar effecten veehouderij op gezondheid

Nadere informatie

Samenvatting. Beroepsgebonden luchtwegallergie is een belangrijk probleem

Samenvatting. Beroepsgebonden luchtwegallergie is een belangrijk probleem Samenvatting Beroepsgebonden luchtwegallergie is een belangrijk probleem Veel van de gemelde beroepsziekten van de luchtwegen worden veroorzaakt door blootstelling aan allergenen in de werkomgeving. Dat

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling

Samenvatting. Vraagstelling Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie WGD van de Gezondheidsraad gezondheidskundige advieswaarden af voor stoffen in de lucht waaraan

Nadere informatie

Familieparticipatie in de postoperatieve zorg

Familieparticipatie in de postoperatieve zorg Familieparticipatie in de postoperatieve zorg Het Mantelzorgproject Marthe Schreuder, afdeling chirurgie AMC Patients at home receive care by their loved ones, patients in hospitals are surrendered to

Nadere informatie

Registratie van beroepsluchtwegen longaandoeningen

Registratie van beroepsluchtwegen longaandoeningen Registratie van beroepsluchtwegen longaandoeningen Trefwoorden - beroepslongaandoening - beroepsluchtwegaandoening - beroepsastma - registratie Samenvatting Jaarlijks melden bedrijfsartsen bij beroepsziekten

Nadere informatie

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest. Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met

Nadere informatie

Rapport Veldsterktemeting

Rapport Veldsterktemeting Nieuwkoop - Dennenlaan (nulmeting) Plaats: Nieuwkoop Aanleiding: Voorlichting Datum Meting: 16 januari 2012 Copyright: Agentschap Telecom 2012 Onderdeel Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

Nadere informatie

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences

Nadere informatie