Burgemeestersonderzoek. Integriteit raadslid hoorcommissie

Transcriptie

1 Burgemeestersonderzoek Integriteit raadslid hoorcommissie 2 oktober 2017

2 Inhoudsopgave 1. Opdracht en werkwijze Aanleiding_ Werkwijze onderzoek Analyse Wet- en regelgeving_ Relevante feiten en omstandigheden Beoordeling Conclusies, aanbevelingen en intenties Samenvattende conclusies_ Aanbevelingen Ten slotte

3 1. Opdracht en werkwijze 1.1 Aanleiding Als waarnemend burgemeester werd ik vanaf mijn start bij de gemeente Wijdemeren geconfronteerd met vragen ten aanzien van een al langer spelend vraagstuk op het gebied van integriteit. Het betreft de situatie waarin raadslid de heer Martin Vuyk (verder: Vuyk of de heer Vuyk) als burger een zienswijze inbrengt ten aanzien van het ontwerp-bestemmingsplan Horstermeerpolder (verder: HMP). Een zienswijze als deze mag worden toegelicht aan een hoorcommissie, bestaande uit raadsleden. De heer Vuyk neemt al enige jaren zitting in deze hoorcommissie. Tijdens het traject van de totstandkoming van het bestemmingsplan zijn met name door raadslid mevrouw Alette Zandbergen (verder: Zandbergen of mevrouw Zandbergen) vragen gesteld en opmerkingen gemaakt over het handelen van de heer Vuyk in dit traject. Daar deze kwestie de gemoederen blijft bezighouden en dit de sfeer en kwaliteit van de besluitvorming in de raad niet ten goede komt heb ik, in mijn rol als hoeder van de integriteit, besloten tot het doen van een vooronderzoek. Het verzoek tot een dergelijk onderzoek is eerder door zowel de heer Vuyk als mevrouw Zandbergen gedaan. Ik heb de fractievoorzitters van mijn besluit op de hoogte gesteld. Wat mij betreft moet dit onderzoek beschouwd worden als een finale afronding van een kwestie waarin door diverse betrokkenen, niet in de laatste plaats door de griffier en voormalig burgemeester, al veel tijd en energie is gestoken. Dit betekent ook dat met dit onderzoek de op 13 juni 2017 door De Lokale Partij (DLP) ingediende schriftelijke vragen zijn afgehandeld. In dit burgemeestersonderzoek 1 wordt allereerst de volgende vraag beantwoord: Zijn er concrete aanwijzingen voor (de schijn van) belangenverstrengeling door de heer Vuyk op basis waarvan een nader (persoonsgericht) onderzoek zou moeten worden ingesteld? Als burgemeester van Wijdemeren wil ik mij na dit onderzoek graag nadrukkelijk op de toekomst richten. Daarom is in het laatste hoofdstuk een aantal aanbevelingen voor de komende periode opgenomen. Freek Ossel burgemeester Wijdemeren 1 Het betreft hier een zogenaamd vooronderzoek naar aanleiding van een vermoeden van een integriteitsschending uitgevoerd door de Burgemeester. Pagina 1

4 1.2 Werkwijze onderzoek Het burgemeestersonderzoek heeft plaatsgevonden tussen eind augustus 2017 en eind september 2017 en bestond uit de volgende onderdelen: Beschrijving feiten en omstandigheden Voor de beschrijving van feiten en omstandigheden heb ik vooral gebruik gemaakt van feitenrelazen opgesteld door de griffier en twee direct betrokken raadsleden, alsmede een verklaring van de vorige burgemeester. Daarnaast zijn ter verduidelijking gesprekken gevoerd met de twee betrokken raadsleden, twee betrokken ambtenaren 2 en de voormalige burgemeester om nadere van belang zijnde informatie toe te kunnen voegen. Toetsing aan wet en regelgeving Op basis van de beschreven feiten en omstandigheden heb ik het handelen van de heer Vuyk getoetst aan relevante wetgeving en aan de gedragscode van de gemeente Wijdemeren. Conclusies en aanbevelingen Vervolgens heb ik voorlopige conclusies en aanbevelingen opgesteld. De feiten en omstandigheden en de voorlopige conclusies en aanbevelingen zijn ter consultatie voorgelegd aan de klankbordgroep van raadsleden. Na de consultatie heb ik mijn rapport definitief gemaakt. Gedurende de uitvoering van het gehele traject ben ik bijgestaan door externe adviseurs van het bureau Governance & Integrity (G&I), dat in de zomer van 2016 een training over de gedragscode voor de gemeenteraad van Wijdemeren heeft verzorgd. G&I heeft mij ondersteund bij: het samenstellen van de relevante feiten en omstandigheden, zo voerden de adviseurs van G&I namens mij de aanvullende gesprekken; de beoordeling van de feiten en omstandigheden in het licht van wetgeving en gedragscode; de formulering van mijn conclusies en aanbevelingen. Hieronder treft u in paragraaf 2 een analyse en de beantwoording van de onderzoeksvraag in delen. In paragraaf 3 zijn de belangrijkste conclusies opgenomen alsmede aanbevelingen en intenties voor de toekomst. 2 Noodgedwongen heeft de beantwoording van een aantal vragen door de tweede ambtenaar, die bij de gang van zaken omtrent het bestemmingsplan HMP nauw betrokken is geweest, telefonisch plaatsgevonden. Pagina 2

5 2. Analyse Hieronder worden de voor de beoordeling van de onderzoeksvraag relevante feiten en omstandigheden geschetst, waarna een beoordeling plaatsvindt. Deze paragraaf begint met een opsomming van de relevante artikelen uit de wet en de gedragscode. 2.1 Wet- en regelgeving In het navolgende zal de vraag worden beantwoord of in de nader te detailleren kwestie sprake is van de schending van wet- of regelgeving. Voor de helderheid zijn hieronder de relevante teksten uit diverse wettelijke bronnen en de gedragscode van de gemeente Wijdemeren (in twee versies) opgenomen. Artikel 2.4 Algemene wet bestuursrecht 1. Het bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid; 2. Het bestuursorgaan waakt ertegen dat tot het bestuursorgaan behorende of daarvoor werkzame personen die een persoonlijk belang hebben bij een besluit, de besluitvorming beïnvloeden. Artikel 28 lid 1 Gemeentewet Een lid van de raad neemt niet deel aan de stemming over: a. een aangelegenheid die hem rechtstreeks of middellijk persoonlijk aangaat of waarbij hij als vertegenwoordiger is betrokken; b. de vaststelling of goedkeuring der rekening van een lichaam waaraan hij rekenplichtig is of tot welks bestuur hij behoort. Gedragscode integriteit volksvertegenwoordiging gemeente Wijdemeren vastgesteld in maart In deze gedragscode worden bovengenoemde wetsartikelen herhaald. Artikel 3.2 Het raadslid maakt niet ten eigen bate of ten bate van derden gebruik van in de uitoefening van het ambt verkregen niet openbare informatie. Gedragscode voor de raad van de gemeente Wijdemeren 2004 H 1. Onafhankelijkheid Leden van de raad laten belangen niet verstrengelen. Het raadslid heeft een actieve instelling om zelfs de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. H1. Vertrouwelijkheid Kennis en informatie waarover leden van de raad uit hoofde van hun functie beschikken wordt door hen op een zodanige wijze aangewend dat daarbij geen belangen van de gemeente of van derden worden geschaad. Artikel 7 lid 2 Een raadslid maakt geen gebruik van de in de uitoefening van zijn functie verkregen informatie voor zijn persoonlijke betrekkingen of ten eigen bate. Pagina 3

6 2.2 Relevante feiten en omstandigheden Hieronder volgt een weergave van de relevante feiten en omstandigheden, samengesteld uit de verschillende feitenrelazen en aangevuld met hetgeen tijdens de diverse gesprekken aan de orde is geweest (zie ook 1.2 over de werkwijze van onderzoek). Kennis van ambtelijk concept-commentaar op de zienswijzen bij de heer Vuyk De heer Vuyk dient op 15 mei 2016 naar aanleiding van publicatie van ontwerpbestemmingsplan Horstermeerpolder een zienswijze in die betrekking heeft op de in dit ontwerp opgenomen legalisering van de bestaande situatie bij het bedrijfsterrein van zijn buren (CITO). De heer Vuyk dient deze zienswijze in via de toenmalige griffier en stelt tevens de burgemeester daarvan in kennis. Op 13 december 2016 stuurt mevrouw De Heus (nieuwe griffier) een mail met planning hoorzittingen zienswijzen en concept-commentaar nota op de zienswijzen aan alle raadsleden en zet de stukken in Notubiz. Bij mevrouw De Heus is op dat moment niet bekend dat de heer Vuyk ook zelf een zienswijze had ingediend. Naar aanleiding van de vraag van de heer Vuyk aan mevrouw De Heus om een lees- en doorzoekversie op ipad vindt er diverse wisselingen tussen de heer Vuyk en mevrouw De Heus plaats. Uiteindelijk beschikt de heer Vuyk over een volledig en leesbare versie van de concept-commentaar nota. Op basis van mailwisseling met de heer Vuyk wordt het mevrouw De Heus duidelijk dat de heer Vuyk zelf een zienswijze heeft ingediend. Mevrouw De Heus en de heer Martijn Smit, toenmalig burgemeester, bespreken na de kerstdagen dat de heer Vuyk het concept-commentaar op zijn eigen zienswijze en die van CITO heeft kunnen lezen. Mevrouw De Heus consulteerde een collega-griffier. Besloten wordt om geen actie richting de heer Vuyk te ondernemen. Op 10 januari 2017 kaart mevrouw Zandbergen aan bij mevrouw De Heus en de heer Smit dat de heer Vuyk inzage heeft gehad in het ambtelijk advies ten aanzien van zijn eigen zienswijze die hij gaat toelichten aan de hoorcommissie. Zij vraagt zich af of hij daardoor niet in een voordeliger positie komt ten opzichte van de andere belanghebbende, te weten CITO. De heer Smit zegt toe zich de volgende dag in de zaak te verdiepen. Er volgt intern overleg en op 11 januari 2017 besluit de heer Smit om de concept-commentaarnota achteraf nog naar CITO te sturen. De fractievoorzitters van VVD en DLP worden hierover geïnformeerd. De nota wordt nog niet verzonden. De heer Smit geeft mevrouw Zandbergen mee dat het op de hoogte te stellen van de andere commissieleden van de positie van de heer Vuyk, zeker op zijn plaats is met het oog op de transparantie. Mevrouw Zandbergen kaart bij aanvang van de hoorzitting op 10 januari, waar de heer Vuyk zijn eigen zienswijze komt toelichten, bij de andere raadsleden die zitting nemen in de hoorcommissie aan dat de heer Vuyk als burger over informatie beschikt die hij in zijn rol als raadslid heeft kunnen inzien en dat hij daarmee in een voordeligere positie is komen te Pagina 4

7 verkeren dan de andere belanghebbende bij dit onderdeel van het bestemmingsplan, te weten zijn buurman CITO. Zij stelt hen in kennis van het feit dat ze hier melding van heeft gemaakt bij de burgemeester en de griffier. De andere leden van de commissie zien hierin geen probleem. Op initiatief van mevrouw De Heus wordt op 16 januari het al dan niet toesturen van de concept-commentaar nota aan CITO, nogmaals intern besproken. Besloten wordt de nota alsnog te sturen. Een ambtenaar van de vakafdeling stelt CITO telefonisch op de hoogte en het document wordt door de griffier per mail toegestuurd. Bij de gemeente is geen reactie van de zijde van CITO hierop vernomen. Deelname van de heer Vuyk aan de hoorcommissie Gelijktijdig met het melding maken van het feit dat de heer Vuyk als burger beschikte over informatie waarin hij in zijn positie als raadslid inzage had, kaart mevrouw Zandbergen op 10 januari 2017 bij mevrouw De Heus en de heer Smit aan dat zij van de heer Vuyk tijdens de nieuwjaarsreceptie heeft vernomen dat hij van plan is om zowel zijn eigen zienswijze toe te lichten aan de hoorcommissie als op de andere twee avonden op te treden als lid van de hoorcommissie. Zij vraagt zich af of dit wel kan. Voorafgaand aan de hoorzitting heeft de heer Smit contact met de heer Vuyk. De heer Vuyk geeft aan dat hij op de avond dat hij zijn eigen zienswijze toelicht geen zitting zal nemen in de hoorcommissie. Het deelnemen aan de hoorcommissie op de andere avonden wordt na het duiden van eventuele risico s door beiden niet als een probleem gezien. Bij aanvang van de hoorzitting op 10 januari waar de heer Vuyk als burger aanwezig is om zijn zienswijze toe te lichten, heeft mevrouw Zandbergen bij de andere leden van de hoorcommissie gemeld dat zij het onwenselijk vindt dat de heer Vuyk die avond als burger zijn zaak komt bepleiten en de twee volgende avonden, als lid van de hoorcommissie, aan de andere kant van de tafel zit. Zij stelt de vraag of dit kan. De andere leden van de hoorcommissie geven aan hier geen problemen mee te hebben. Mevrouw Zandbergen stuurt op 11 januari een mail naar de heer Smit en mevrouw De Heus met een terugkoppeling van de gang van zaken met betrekking tot hoorzitting van de avond ervoor. Er vindt intern overleg plaats en op basis daarvan concludeert de heer Smit dat het pleidooi van de heer Vuyk geen invloed heeft gehad op de reactie op de zienswijze en er geen sprake is van een integriteitsschending in de vorm van belangenverstrengeling. De schijn van belangenverstrengeling heeft wel kunnen ontstaan doordat de heer Vuyk voor de hoorzitting op de hoogte was van het ambtelijk advies. Reden waarom gekozen is om CITO op de hoogte te stellen en hen ook de adviesnota (achteraf) toe te sturen. De heer Smit beschouwt de kwestie daarmee als afgedaan. De heer Smit informeert de betreffende fractievoorzitters. Hij geeft daarbij aan dat het goed is om op een bepaald moment opnieuw aandacht te besteden aan het onderwerp Pagina 5

8 integriteit. Daarnaast deelt hij de De Lokale Partij (DLP) mee dat als zij deze kwestie in een fractievoorzittersoverleg willen bespreken zij zelf daartoe het initiatief moeten nemen. DLP heeft daar na contact met de heer Smit van afgezien, mede vanwege de veronderstelling dat er vóór de raadscommissie RE-vergadering een evaluatie over deze specifieke kwestie zou plaatsvinden. Er is geen eenduidigheid tussen betrokkenen over of er is toegezegd dat er een evaluatie van deze specifieke kwestie zou plaatsvinden. Op 11 januari aan het begin van de avond heeft mevrouw Zandbergen telefonisch contact gezocht met de heer Vuyk en hem op de risico s gewezen die het zitting nemen in de hoorcommissie naar haar mening meebrengt ten aanzien van het wekken van de schijn van belangenverstrengeling. De heer Vuyk treedt op de hoorzittingen van 11 en 12 januari op als lid van de hoorcommissie. Voorafgaand aan de hoorzitting op 12 januari geeft de heer Vuyk aan dat hij niet het woord zal voeren als de bewonersvereniging van de HMP hun zienswijze toelichten, omdat hij zelf ook lid is van de bewonersvereniging. Mevrouw Zandbergen geeft aan dat ze het niet juist vindt dat hij wel bij de hoorzitting aanwezig is. De andere commissieleden delen deze mening niet. De heer Vuyk blijft aanwezig bij de toelichting op en de bespreking van de zienswijze maar neemt er niet aan deel. De eindbespreking van alle avonden vindt plaats op 12 januari direct na afloop van de hoorzitting. Bij een dergelijke eindbespreking kunnen alle zienswijzen en met name de gevallen waarover nog geen unanimiteit is bereikt, individueel of in onderling verband, aan de orde komen. Zo is het in potentie mogelijk dat de zienswijze van CITO of de heer Vuyk direct of indirect nogmaals ter tafel komt. Om deze reden heeft de heer Vuyk, mede op verzoek van mevrouw Zandbergen, de bespreking verlaten. Mevrouw Zandbergen vraagt op 13 januari aan de griffie naar het reglement inzake de hoorcommissie. Dit blijkt er niet te zijn. De hoorcommissie heeft geen formele status. Gangbare praktijk is: alle raadsleden krijgen de zienswijzen met concept-commentaar, de afgevaardigde raadsleden stellen vragen tijdens de hoorzittingen en bespreken of het commentaar moet worden aangepast. Dit gebeurt in bijzijn van de ambtenaren en de wethouder. In de meeste gevallen wordt het advies van de ambtenaren door de hoorcommissie overgenomen. In de andere gevallen wordt het advies aangepast tenzij de ambtenaren van mening zijn dat dat strijdig is met de wet. Het (aangepaste) ontwerpbestemmingsplan met de reacties op de zienswijzen wordt door B&W voorgelegd aan de raadscommissie RE en vervolgens vindt besluitvorming in de raadsvergadering plaats over de reacties op de zienswijzen en over de vaststelling van het bestemmingsplan. Pagina 6

9 Woordvoerderschap tijdens besluitvormingstraject bestemmingsplan Horstermeerpolder Naar aanleiding van een in te dienen motie door de VVD tijdens de raadsvergadering van 23 maart 2017 over de vernatting van de Horstermeerpolder, heeft mevrouw Zandbergen vooraf aan de vergadering telefonisch contact gehad met de heer Vuyk en hem gewezen op de risico s met betrekking tot het wekken van de schijn van belangenverstrengeling van het woordvoeren bij de behandeling van de motie. Naar aanleiding van het bericht van mevrouw Zandbergen heeft de heer Smit contact opgenomen met de heer Vuyk en zijn fractievoorzitter, mevrouw Vermeulen. Uitkomst van het gesprek was dat zowel de heer Smit, als de heer Vuyk en zijn fractievoorzitter van mening waren dat de heer Vuyk het woord mocht voeren over het bestemmingsplan, zolang het niet zijn specifieke persoonlijke belang aangaande CITO betrof. Op het moment dat de heer Vuyk het woord wilde voeren over de indiening van de motie heeft mevrouw Zandbergen het woord gevraagd en haar standpunt over het woordvoerderschap publiekelijk kenbaar gemaakt. De heer Vuyk heeft wel het woord gevoerd tijdens de behandeling van de motie en toegelicht waarom. Tijdens de raadscommissiebehandeling van het bestemmingsplan HMP op 17 mei 2017 heeft de heer Vuyk 3 het woord gevoerd en heeft mevrouw Zandbergen kenbaar gemaakt dat ze dit niet juist vindt. Haar collega raadsleden van de andere partijen deelden haar mening niet voor zover de heer Vuyk niet over zijn eigen zaak (CITO) het woord zou voeren. Haar verzoek aan de voorzitter om de heer Vuyk het woord te ontnemen werd afgewezen. Omgaan met media Na de behandeling in de raadscommissie RE waarin mevrouw Zandbergen haar melding en standpunt over de handelwijze van de heer Vuyk publiek maakt, brengt de locoburgemeester, Theo Reijn op 19 mei 2017 een persverklaring uit onder de kop: Integriteit raadslid Martin Vuyk niet in het geding. Ook verschijnen er diverse artikelen in de traditionele media en worden er uitlatingen via sociale media gedaan waarin soms nadrukkelijk op de persoon wordt gespeeld. 3 De heren Vuyk en Israël hebben zich rond 8 mei 2017 afgescheiden van VVD. Pagina 7

10 Onderzoek Zowel de heer Vuyk als mevrouw Zandbergen wensen een onderzoek naar deze slepende integriteitskwestie. De Lokale Partij dient op 13 juni 2017 schriftelijke vragen in over de gang van zaken omtrent de hoorzittingen bestemmingsplan HMP. Waarnemend burgemeester de heer Ossel belegt op 6 juli voorafgaand aan de raadsvergadering een fractievoorzittersoverleg en spreekt af een zogenoemd burgemeestersonderzoek uit te voeren. Zijn besluit heeft de heer Ossel heeft in de raadsvergadering van 6 juli 2017 medegedeeld. Daarbij heeft hij aangegeven dat de kwestie of de heer Vuyk wel of niet het woord mag voeren over het bestemmingsplan in deze vergadering, in het onderzoek wordt meegenomen en het nu aan de heer Vuyk is of hij dat wel of niet doet. 2.3 Beoordeling De centrale vraag van dit vooronderzoek door de burgemeester luidt als volgt: Zijn er concrete aanwijzingen voor (de schijn van) belangenverstrengeling door de heer Vuyk op basis waarvan een nader (persoonsgericht) onderzoek zou moeten worden ingesteld? Deze centrale vraag is vertaald naar 3 concrete deelvragen, die aan de hand van bovenstaande feiten en omstandigheden worden beoordeeld en in het onderstaande een voor een worden beantwoord: Zijn er aanwijzingen dat de heer Vuyk zich heeft schuldig gemaakt aan misbruik van informatie voor persoonlijk gewin of aan andere vormen van belangenverstrengeling? (in paragraaf 2.3.1) Heeft de heer Vuyk voldaan aan de vereisten in wet- en regelgeving ten aanzien van het vermijden van de schijn van belangenverstrengeling? (in paragraaf 2.3.2) Mocht de heer Vuyk tijdens openbare vergaderingen het woord voeren en/of meestemmen over het bestemmingsplan Horstermeerpolder? (in paragraaf 2.3.3) Belangenverstrengeling Deelvraag: Zijn er aanwijzingen dat de heer Vuyk zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan misbruik van informatie voor persoonlijk gewin of aan andere vormen van belangenverstrengeling? Pagina 8

11 Deze vraag wordt in twee delen beantwoord: Gebruik van informatie verkregen uit hoofde van raadslidmaatschap voor persoonlijk gewin; Andere vormen van belangenverstrengeling. Gebruik van informatie voor persoonlijk gewin Vast is komen te staan dat de heer Vuyk uit hoofde van zijn raadslidmaatschap als inspreker 4 met betrekking tot het ontwerp-bestemmingsplan Horstermeerpolder (HMP), ten onrechte, voorafgaand aan de hoorzitting, beschikte over informatie aangaande de kwestie Vuyk CITO. Door inzage in zowel het commentaar op zijn eigen zienswijze als in de zienswijze van CITO was Vuyk als inspreker in een voordeliger positie ten opzichte van belanghebbende CITO, die over deze informatie niet beschikte ten tijde van de hoorzitting. Het is niet vast komen te staan dat Vuyk deze voordeliger positie actief heeft nagestreefd. Bovendien is niet gebleken dat de voorinformatie invloed heeft gehad op de inhoudelijke onderbouwing van de toelichting op zijn zienswijze. Deze kwam nagenoeg letterlijk overeen met de inhoud van de door hem ingediende schriftelijke zienswijze, die hij indiende ver voordat hij kon beschikken over het concept commentaar. Overigens heeft het inspreken van Vuyk bij de hoorcommissie niet geleid tot het door Vuyk beoogde effect, te weten het niet legaliseren van de bestaande situatie bij CITO. 5 Andere vormen van belangenverstrengeling Op grond van de genoemde wet- en regelgeving mag een raadslid zijn invloed en stem niet gebruiken om een persoonlijk belang veilig te stellen of het belang van een ander(e) (organisatie) bij wie hij een persoonlijke betrokkenheid heeft. Deze regel dient ervoor om te voorkomen dat een raadslid zijn/haar belangen feitelijk gaat verstrengelen. Dat wil zeggen dat hij/zij zijn/haar positie of informatie gebruikt om zichzelf of bijvoorbeeld een bevriende partij te bevoordelen. De heer Vuyk heeft als inwoner van Wijdemeren een zienswijze ingediend tegen het ontwerpbestemmingsplan Horstermeer. Hij is als raadslid daarnaast, al vanaf zijn start als raadslid, lid van de hoorcommissie bestemmingsplannen van de gemeente Wijdemeren. 4 Met inspreker wordt hier bedoeld degenen die gebruik maakt van de mogelijkheid om zijn zienswijze toe te lichten ten overstaan van een hoorcommissie. 5 Weliswaar is de reactie op de zienswijze gewijzigd van ongegrond naar deels ongegrond/deels gegrond, maar dit was niet het gevolg van de inhoud van zijn pleidooi, maar kwam voort uit het herstellen van een technische omissie in het eerste concept-commentaar. In het geval dat de heer Vuyk geen zienswijze met betrekking tot CITO zou hebben ingediend, dan nog was er opgetreden tegen bepaalde illegale activiteiten en zou dus niet de volledige bestaande situatie bij CITO zijn gelegaliseerd. Pagina 9

12 Uiteraard staat het de heer Vuyk vrij om als burger van Wijdemeren een zienswijze in te dienen met betrekking tot het ontwerp-bestemmingsplan Wijdemeren. Met het indienen van een zienswijze wordt expliciet helder dat de heer Vuyk een persoonlijk belang heeft bij de inhoud van een deel van het bestemmingsplan, te weten de opgenomen legalisering van (een deel van) de bestaande situatie bij zijn buren, het bedrijf CITO. De heer Vuyk heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging omtrent zijn zienswijze noch aan die over zijn buren. Ook heeft hij niet deelgenomen aan de eindbespreking, waarin met name de zienswijzen waarover nog geen overeenstemming binnen de hoorcommissie bestond nog de revue passeren. Dit laatste was overigens op verzoek van mevrouw Zandbergen. Uit niets blijkt dat de heer Vuyk buiten de hoorzittingen om (bijvoorbeeld in en rond om de vergaderingen of in contacten met ambtenaren) op welke manier dan ook getracht heeft invloed uit te oefenen op de inhoudelijke reactie op zijn zienswijze. Beantwoording van de deelvraag ten aanzien van belangenverstrengeling: Uit het vooronderzoek van de feiten en omstandigheden zijn geen aanwijzingen gebleken dat de heer Vuyk zijn positie als raadslid en de informatie die hij uit hoofde van deze functie heeft verkregen, heeft gebruikt om de besluitvorming over zijn zienswijze dan wel die van CITO in zijn voordeel te beïnvloeden. Er is derhalve geen reden tot het instellen van een nader (persoonsgericht) onderzoek Schijn van belangenverstrengeling Deelvraag: Heeft de heer Vuyk voldaan aan de vereisten in wet- en regelgeving ten aanzien van het vermijden van de schijn van belangenverstrengeling? Van een raadslid mag op grond van de genoemde wet- en regelgeving een actieve instelling worden verwacht om uit zichzelf de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. Dit om te voorkomen dat de geloofwaardigheid van het ambt wordt geschaad, ook als er van feitelijke bevoordeling geen sprake is. De heer Vuyk is zich bewust geweest van het risico dat het deel uitmaken van de hoorcommissie bestemmingsplan Horstermeerpolder, terwijl hij zelf één van de indieners van een zienswijze is, de schijn van belangenverstrengeling zou kunnen opwekken. Hij heeft een aantal acties ondernomen om deze schijn tegen te gaan. Zo heeft hij zijn zienswijze ingediend via de griffier en ook de burgemeester daarvan op de hoogte gesteld. Hij heeft tevens actief en uit zichzelf besloten geen deel uit te maken van de hoorcommissie op de avond dat hij en CITO hun zienswijzen toelichtten en tenslotte heeft hij voldaan aan het verzoek van mevrouw Zandbergen om niet deel te nemen aan de eindbespreking, op de laatste avond van de hoorzittingen. De heer Vuyk heeft daarmee een aantal acties ondernomen om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. Hiermee heeft de heer Vuyk blijk gegeven van een Pagina 10

13 actieve instelling, conform hetgeen de gedragscode van hem vraagt. Dit betekent dat er geen sprake is van een integriteitschending. Desalniettemin had hij de schijn van belangenverstrengeling verder en effectiever kunnen voorkomen dan hij nu gedaan heeft. Het meest verregaand had hij dat kunnen doen door af te zien van deelname aan alle hoorzittingen rondom het bestemmingsplan. Maar ook minder verregaande maatregelen hadden effectief de schijn kunnen doen verminderen. Zo had Vuyk actief inzage in het concept-commentaar over de zienswijzen kunnen voorkomen. Met zijn jarenlange kennis en ervaring als lid van de hoorcommissie had hij kunnen voorzien dat hij als raadslid deze informatie zou ontvangen. Tenslotte had Vuyk ervoor kunnen kiezen, toen hij het document eenmaal had ontvangen en kunnen inzien, zelf actief te melden dat hij uit hoofde van zijn raadslidmaatschap kennis had genomen van informatie, die niet voor hem als inspreker bestemd was en die hem mogelijk in een onbedoelde voordeliger positie zou kunnen brengen. Deze actieve melding zou de gemeente de mogelijkheid hebben geboden e.e.a. tijdig te herstellen, bijvoorbeeld door CITO, voorafgaand aan de hoorzitting, van dezelfde informatie te voorzien. Vuyk heeft dus weliswaar acties ondernomen om de schijn te voorkomen, maar heeft een aantal voor de hand liggende maatregelen niet getroffen. Beantwoording van de deel-vraag ten aanzien van de schijn van belangenverstrengeling: Uit de feiten en omstandigheden is voldoende gebleken dat de heer Vuyk actief en grotendeels uit zichzelf actie heeft ondernomen om de schijn van belangenverstrengeling in deze te voorkomen. Daarmee voldoet hij aan wat de wet- en regelgeving van hem vraagt. Hierbij is een kritische kanttekening te plaatsen: Vuyk heeft enkele voor de hand liggende mogelijkheden om de schijn nog verder weg te nemen, met name ten aanzien van het inzien van de voor-informatie, onbenut gelaten. Hij is hierdoor onnodig kwetsbaar geworden voor de lastig weerlegbare beschuldiging van belangenverstrengeling, die uiteindelijk heeft geleid tot het in twijfel trekken van zijn persoonlijke integriteit en negatieve gevolgen voor de geloofwaardigheid van het lokaal bestuur. Het nalaten van binnen zijn bereik liggende extra voorzorgsmaatregelen kan worden beschouwd als een beoordelingsfout van Vuyk, die hem echter maar ten dele is aan te rekenen, omdat hij zich in zijn gemaakte afwegingen gesteund wist door zowel de burgemeester als collega raadsleden. Er is gedurende dit burgemeestersonderzoek voldoende duidelijkheid ontstaan over de schijn van belangenverstrengeling. Er is derhalve geen grond voor nader (persoonsgericht) onderzoek. Nu vast is komen te staan dat er geen aanwijzingen zijn voor een integriteitschending in deze kwestie, rijst de vraag of de melding door mevrouw Zandbergen onterecht was. Dat is geenszins het geval. Het risico van (de schijn van) belangenverstrengeling is door mevrouw Zandbergen terecht aan de orde gesteld. Dit verdient waardering, zoals ook meerdere malen is uitgesproken door de voormalige burgemeester. Daarbij heeft Zandbergen in eerste instantie zorgvuldig gehandeld door een en ander eerst in beslotenheid aan de orde te stellen bij Vuyk en de Pagina 11

14 burgemeester en (in eerste instantie) terughoudendheid te betrachten met het opzoeken van de openbaarheid. De handelswijze van mevrouw Zandbergen kan initieel worden gekwalificeerd als nuttig en adequaat. Ook bij de handelswijze van mevrouw Zandbergen is echter een kritische kanttekening te plaatsen: door zich niet neer te leggen bij de afwegingen die de voormalig burgemeester naar aanleiding van haar melding heeft gemaakt, en vooral door de hardnekkigheid waarop zij gedurende lange tijd de kwestie heeft aangekaart en tenslotte publiek heeft gemaakt, heeft mevrouw Zandbergen zich kwetsbaar gemaakt voor het beeld dat aan haar handelswijze oneigenlijke (politieke) motieven ten grondslag lagen. Dit heeft geleid tot schade aan persoonlijke verhoudingen tussen beide betrokkenen en tussen haar en andere raadsleden en daarmee ook tot negatieve gevolgen voor de geloofwaardigheid van de politiek. Gevolgen die wellicht voorkomen hadden kunnen worden Woordvoerderschap en meestemmen Horstermeerpolder In de raadsvergadering van 6 juli 2017 is toegezegd dat dit Burgemeestersonderzoek naast de hier boven beantwoorde vragen ook inzicht zou verschaffen in een meer algemene vraag (die enigszins los staat van bovenstaande), namelijk of de heer Vuyk in openbare vergaderingen het woord mocht voeren over het bestemmingsplan HMP. Vandaar dat de onderstaande deelvraag is opgenomen. Deelvraag: Mocht de heer Vuyk tijdens openbare vergaderingen het woord te voeren en/of mee stemmen over het bestemmingsplan Horstermeerpolder? Het voorkomen van (de schijn van) belangenverstrengeling vraagt, per casus, steeds opnieuw, een kritische beschouwing. In de aanbevelingen zal aandacht zijn voor het gezamenlijk als raad oefenen met dergelijke soms niet eenvoudige afwegingen. Bij het bespreken van dergelijke casuïstiek zal duidelijk worden dat de specifieke details in de kwestie de beoordeling sterk bepalen en dat maakt het in algemene zin beantwoorden van deze vraag niet eenvoudig. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat de wetgever waakzaamheid vraagt op die punten waar daadwerkelijke belangenverstrengeling of de schijn daarvan kan spelen. Om te kunnen spreken van belangenverstrengeling moet sprake zijn van een concreet persoonlijk belang. Wanneer een dergelijk persoonlijk belang speelt eist de wetgever terughoudendheid in het gehele besluitvormingstraject, waar zowel het woordvoerderschap als het meestemmen tijdens een openbare vergadering onderdelen van zijn. Vertaald naar de casuïstiek van het bestemmingsplan HMP: In het bestemmingsplan HMP wordt de toekomstige inrichting en bestemming van de Horstermeerpolder, een gebied dat een groot deel van de gemeente bestrijkt, vastgelegd. Bij besluitvorming rondom het bestemmingsplan is in zijn algemeenheid niet snel sprake van een concreet persoonlijk belang en staat deelname aan de besluitvorming in de meeste situaties Pagina 12

15 vrij. Anders wordt het als in de raad wordt gesproken over een situatie die een raadslid, in dit geval de heer Vuyk, direct aangaat, zoals de situatie met CITO. In zo n geval dient deelname aan de besluitvorming (zowel het woordvoeren als het meestemmen) achterwege te blijven. Er moet worden gewaakt voor een al te ruime opvatting van dit persoonlijke belang. Het moet Vuyk en andere raadsleden niet onnodig bemoeilijkt worden deel te nemen aan besluitvorming over een bestemmingsplan dat een groot deel van de gemeente betreft. Daarvoor is het te belangrijk dat alle raadsleden, en zeker raadsleden met specifieke kennis van zaken, hun taak als volksvertegenwoordiger kunnen uitoefenen. Beantwoording van de deelvraag ten aanzien van het woordvoerderschap en meestemmen over het bestemmingsplan HMP Raadsleden wordt gevraagd waakzaam te zijn voor situaties waarin belangenverstrengeling of de schijn daarvan zich kan voordoen. In een situatie waarin voor een raadslid een concreet persoonlijk belang speelt dient deelname aan de besluitvorming achterwege te blijven. In de openbare vergaderingen waarin het bestemmingsplan HMP in zijn algemeenheid aan de orde is gekomen, stond het de heer Vuyk vrij het woordvoerderschap voor zijn fractie op zich te nemen als ook mee te stemmen. Dat zou anders zijn geweest wanneer de specifieke situatie rondom CITO aan de orde was geweest. Pagina 13

16 3. Conclusies, aanbevelingen en intenties 3.1 Samenvattende conclusies De centrale vraag van dit Burgemeestersonderzoek luidt als volgt: Zijn er concrete aanwijzingen voor (de schijn van) belangenverstrengeling door de heer Vuyk op basis waarvan een nader (persoonsgericht) onderzoek zou moeten worden ingesteld? De belangrijkste conclusies ten aanzien van bovenstaande vraag luiden als volgt: Er zijn bij het Burgemeestersonderzoek geen aanwijzingen aangetroffen die erop duiden dat de heer Vuyk de voorinformatie waarover hij als inspreker beschikte ten gevolge van zijn raadslidmaatschap heeft gebruikt ten eigen bate. Er zijn geen aanwijzingen aangetroffen die erop duiden dat de heer Vuyk zijn invloed als raadslid anderszins heeft gebruikt om zijn persoonlijke belang bij de inhoud van het bestemmingsplan Horstermeer ten aanzien van het perceel van zijn buren CITO te behartigen. Door actief en grotendeels uit zichzelf een aantal acties te ondernemen om de schijn van belangenverstrengeling in deze te voorkomen heeft Vuyk voldaan aan wat de wet- en regelgeving van hem vraagt. In vergaderingen waarin het bestemmingsplan HMP in zijn algemeenheid ter besluitvorming voor lag, zoals de vergadering van 6 juli 2017, stond het Vuyk vrij het woord te voeren namens zijn fractie alsook mee te stemmen. Gezien het bovenstaande is er geen reden tot het instellen van een nader (persoonsgericht) onderzoek. Deze conclusies dienen echter niet los te worden gezien van de eerder vermelde kritische kanttekeningen ten aanzien van de handelswijze van de heer Vuyk en mevrouw Zandbergen. 3.2 Aanbevelingen 1. Ik adviseer de gemeenteraad van Wijdemeren, en alle individuele raadsleden, de uitkomsten van dit onderzoek voor kennisgeving aan te nemen, het vraagstuk als afgedaan beschouwen en daarmee een streep te zetten onder deze al langer slepende kwestie. 2. Ik adviseer de gemeenteraad van Wijdemeren geen maatregelen te overwegen ten aanzien van de heer Vuyk. Pagina 14

17 3. In lijn met mijn voorganger en conform hetgeen is opgenomen in artikel 7.2 van de nu geldende gedragscode adviseer ik de gemeenteraad van Wijdemeren om te komen tot heldere (proces)afspraken met betrekking tot het omgaan met het vermoeden van een schending (door collega-raadsleden, collegeleden en ambtenaren). Daarbij geef ik in overweging om dit over te laten aan de nieuwe raad. Ik stel voor om in tussentijd bij een geuit vermoeden van een schending de volgende drie principes te hanteren: Onpartijdige handhaving Uit het beginsel van onpartijdige handhaving volgt dat politici van alle partijen de discipline zouden moeten opbrengen om bij de beoordeling van integriteitkwesties boven de partijen te gaan staan en deze niet politiek uit te nutten. Terughoudendheid met publiciteit Ter voorkoming van willekeur, onnodige schade aan personen en aantasting van de geloofwaardigheid van de politiek, is het zaak dat alle betrokkenen bij een integriteitkwestie de grootst mogelijke terughoudendheid betrachten en de kwestie niet in een te vroeg stadium in de publiciteit brengen. Zorgvuldigheid ten aanzien van vermeende schender Iedereen die mogelijk een schending heeft begaan heeft er recht op dat er uiterste zorgvuldigheid wordt betracht in alle fasen van de handhaving. 4. Ik adviseer de gemeenteraad van Wijdemeren in te stemmen met het instellen van een formeel fractievoorzittersberaad, waarin naast de gebruikelijke zaken ook prangende integriteitskwesties en lastige vraagstukken worden besproken. 5. Ik ben voornemens in dit fractievoorzittersoverleg het onderwerp bestuurlijke integriteit regelmatig aan de orde te laten komen. In ieder geval door concrete casuïstiek uit de eigen praktijk te bespreken en kijkend naar de agenda van de raad vooraf de mogelijkheid van belangenverstrengeling of de schijn daarvan (en consequenties voor woordvoerderschap en meestemmen) met de fractievoorzitters te bespreken. 6. Ik ben voornemens in ieder geval één keer per jaar een themabijeenkomst integriteit voor de raad te organiseren en de invulling daarvan in het fractievoorzittersoverleg te bepalen. Ik adviseer alle raadsleden van Wijdemeren om bij dergelijke bijeenkomsten voltallig aanwezig te zijn of in ieder geval vertegenwoordiging vanuit alle fracties na te streven. Pagina 15

18 7. Ik adviseer de gemeenteraad van Wijdemeren de gebruikelijk geworden praktijk rondom de hoorcommissie kort te evalueren en bij een besluit tot handhaving de werkwijze vast te leggen in het reglement van orde. 3.3 Ten slotte Ten slotte hecht ik eraan u te informeren op welke wijze ik, totdat er procesafspraken zijn gemaakt zoals verwoord in aanbeveling 3, invulling zal geven aan mijn taak in geval er twijfel bestaat over een (voorgenomen) handeling: Bij twijfel over een eigen (voorgenomen) handeling, wordt advies gevraagd aan de burgemeester. De griffier wordt hiervan in kennis gesteld. Bij twijfel over een (voorgenomen) handeling van een collega raadslid, wordt dit eerst met de desbetreffende persoon zelf besproken en kan voor advies worden doorverwezen naar de burgemeester. Indien de twijfel niet wordt weggenomen kan advies worden gevraagd aan de burgemeester. Indien de burgemeester dat nodig acht wordt contact gezocht met het betreffende raadslid. Afhankelijk van de uitkomst van dat gesprek beslist de burgmeester over eventuele vervolgacties (zoals instellen vooronderzoek, bespreken in fractievoorzittersoverleg, advies aan raad, nader (persoonsgericht) onderzoek e.d) In geval van een nader onderzoek geef ik een deskundige daartoe de opdracht, vorm ik mij een oordeel over de uitkomsten en breng daarover advies uit aan de raad. Tenzij het belang van een onderzoek zich daartegen verzet, houd ik zowel degene die het vermoeden heeft geuit als degene waar het vermoeden op betrekking heeft op de hoogte van de door mij te nemen stappen. Pagina 16