Utrecht Zuid. Rmit Thesis Plan

Transcriptie

1 Utrecht Zuid Rmit Thesis Plan Delft University of Technology Faculty of Architecture MSc 3 Architecture AR3Ar051 Ir. Lidy Meijers Floris Siebelink

2 Content Introductie Project Context 1.1 Persoonlijke motivatie 1.2 Fascinatie in Architectuur 2.1 Probleemstelling 2.2 Onderzoeksterrein 2.3 Hypothese 2.4 Doelstellingen 2.5 Wetenschappelijke en sociale relevantie Methodologie Organisatie Referentie 3.1 Context analyse 4.1 Methodologie 4.2 Verwachtte eindproducten 5.1 Planning 6.1 Literatuuropgave

3 1 Introductie 1.1 Persoonlijke motivatie Als klein kind werd ik vaak door mijn ouders meegenomen naar musea. In deze musea vond ik altijd de grote meesterwerken of kunstobjecten die daar waren nauwelijks interessant. Wel vond ik de musea als objecten zelf interessant, zeker als deze een verschijningsvorm hadden die refereerde naar de geschiedenis. Ik probeerde me dan altijd in te beelden hoe de mensen vroeger dat betreffende gebouw gebruikt zouden hebben en hoe het er destijds uit zou kunnen hebben gezien. Later begon ik mezelf er op te betrappen dat ik deze interesse ook begon te ontwikkelen, voor ieder ander soort gebouw in mijn directe omgeving. Hierbij doel ik dan op gebouwen in de zin van kantoren of woningen binnen de toenmalige bekende kennissen en vrienden kring. Op een gegeven moment was de nieuwsgierigheid zo aanwezig, dat ik bij binnenkomst al direct vroeg om een rondleiding door het gebouw, waarbij ik dan de eigenaar overviel met allerlei vragen over de geschiedenis en het gebruik ervan. Door de jaren heen ontwikkelde ik een precieze kijk naar verschillende gebouwen en ontdekte ik steeds meer onderlinge verschillen. Langzamerhand begreep ik dat deze aanhoudende interesse, wel eens een teken kon zijn voor een vervolgopleiding voor mijn middelbare school. Uiteindelijk resulteerde dit in een universitaire bachelor studie bouwkunde met een master specialisatie in de richting van Rmit. Dit laatste staat voor restauratie en renovatie of kortweg re-design op het gebied van modificatie, interventie en transformatie. 1.2 Fascinatie in Architectuur Rmit. Een zodanige conservatie en herontwikkeling van gebieden en van bestaande gebouwen, dat ze door middel van architectonische interventies een langer bestaansrecht kunnen verkrijgen. Een zodanige conservatie en herontwikkeling van gebieden en van bestaande gebouwen, dat ze door middel van technische interventie hun kennis en kunde na kunnen laten aan komende generaties. Een zodanige conservatie en herontwikkeling van gebieden en van bestaande gebouwen, dat ze door middel van functie wijzigingen door meerdere generaties in gebruik kunnen worden genomen.

4 2 Project 2.1 Probleemstelling Aansluiten van een binnenstedelijk industrieterrein gelegen aan de Vaartse Rijn in het stadscentrum van Utrecht door middel van interventies in de stedelijke structuur, rond dit industrieterrein op de lange termijn en door middel van interventies in stedelijke structuur rond het gebouwencomplex van de stoelenfabriek genaamd Pastoe op de korte termijn Utrecht is onder te verdelen in een aantal deelgebieden. In het deelgebied Utrecht Zuid ligt een groot industrieterrein, gelegen langs de Vaarste Rijn. Dit industrieterrein ligt ingesloten door de wijken Rivierenwijk, Hoograven, Tolsteeg en Rotsoord. Het industrieterrein met al zijn gebouwcomplexen, zal binnenkort worden herontwikkeld. Reden tot herontwikkeling zijn het wegtrekken van huidige functies en de veranderingen van de bestemmingsplannen en structuurvisies op dit terrein door de betrokken gemeente. Vestegingen van nieuwe functies en nieuwe woning vormen moeten ervoor zorgen dat dit voormalige industrieterrein aansluiting vind bij het huidige stadscentrum van Utrecht. Met de komst van nieuwe Leidsche Rijn en Rijnenburg is het gewenst dat het centrum van Utrecht mee groeit met deze ontwikkelingen. Om dit te kunnen realiseren zullen er enige interventies plaats moeten vinden. Figuur 1: Utrecht in deelgebieden. Zwarte stip is industrie terrein

5 De interventies op het hele industrie terrein langs de Vaartse Rijn zullen zich moeten realiseren op de lange termijn, want het is een te groot gebied om in een keer op alle fronten te transformeren. Op de korte termijn zullen alleen de interventies binnen het terrein rond de nu nog gevestigde stoelenfabriek Pastoe haalbaar zijn. De interventies op het gebouwencomplex Pastoe, kunnen als startpunt fungeren om de lange termijn visies en ontwikkelingen aantrekkelijk te maken voor investeerders. Het terrein rond de Pastoe fabriek bestaat uit een ensemble van het gebouwencomplex zelf, vrijstaande loodsen, kleine bedrijvigheid, wat kleinere woonhuizen en een markante watertoren. Het hoofdgebouw oftewel het gebouwencomplex van Pastoe bevat nog een aantal functies zoals: de productie van stoelen, een toonkamer, het Dutch design center, het Utrechts Manifest en het I did Slow Fashion atelier. Echter door milieutechnische redenen is de productie van de stoelen genoodzaakt te verhuizen naar een andere locatie. Het gebouwencomplex van Pastoe, zal het herontwikkelings project zijn, waar dit onderzoek zich op zal toespitsen. Figuur 2: Situatie industrie terrein. Gebouwencomplex Pastoe in het geel

6 De interventies op dit industrie terrein rond de Pastoe fabriek zullen zich vertalen op het gebied van herstructurering. Daarnaast wordt er gespeeld met verschillende ontwerptechnieken, om zo de gewenste verbindingen te creëren die de aanwezige barrières moeten doorbreken. Deze barrières op gebied van infrastructuur wegen en water zijn overigens kenmerkend voor wederopbouwwijken zoals: Rivierenwijk, Hoograven, Tolsteeg en Rotsoord. Bovendien worden er nieuwe functies binnen de gebouwencomplexen en omliggende bebouwing gehuisvest, die moeten lijden tot betere exploitatie mogelijkheden van het industrie terrein langs de Vaartse Rijn, zodat het gehele gebied aansluiting kan vinden op het stadscentrum van Utrecht. Er zullen architectonische en technische interventies moeten plaatsvinden op alle schalen, om dit gewenste resultaat te kunnen behalen. Bij de herontwikkeling van dit terrein zijn zeer veel actoren betrokken en gemoeid. Naast de gemeente van Utrecht zijn de huidige eigenaar van de stoelenfabriek Pastoe, de ontwikkelaar Rotsoord, monumentenzorg, de omwonenden en tot slot de toekomstige gebruikers. Figuur 3: Barrières door infrastructuur binnen de directe omgeving.

7 2.2 Onderzoeksterrein Hoe kan een interventie in een stedelijke structuur van een voormalig industrie terrein, gelegen binnen een wederopbouwwijk aan de rand van het stadscentrum, zorgen voor een aansluiting, waardoor het terrein behoort tot het stadscentrum? Welke soorten interventies kunnen er gebruikt worden binnen deze stedelijke structuur? Wat zijn de kenmerken van de stedelijke structuur rond het centrum? Wat zijn de kenmerken van de stedelijke structuur aan de rand van het stadscentrum? Wat zijn de huidige gebreken volgens de actoren binnen het centrum van de stad? Wat zijn de huidige gebreken volgens de actoren aan de rand van het stadscentrum? Wat zijn de verlangen en vastgestelde condities van de verschillende betrokken actoren? Zijn er vergelijkbare referentie bekend met deze zelfde soort probleemstelling? 2.3 Hypothese Een analytische benadering en aanpak met een beargumenteerde en een eenduidige richting en of visie die terug te vinden is op elk schaalniveau van een project, zal tot een opeenvolging van interventies met sterke onderlinge verbanden moeten lijden. De rode draad van het desbetreffende project, helder en overzichtelijk gepresenteerd, zal aan elke actor over te brengen zijn en een vruchtbare discussie en mening uitwisseling over het onderwerp bevorderen. 2.4 Doelstellingen Een transformatie van een industrie terrein binnen een wederopbouwwijk, waarbij een nieuwe situatie gecreëerd wordt, nieuwe verkregen producten ontstaan en positieve effecten gegenereerd worden. De niet te voorkomen negatieve bijeffecten van deze transformatie moeten in het kader van de toekomstige positieve effecten, acceptabel zijn voor alle betrokkene actoren. 2.5 Wetenschappelijke en sociale relevantie De conservatie en transformatie van bestaande architectuur is van belang vanwege haar sociale, economische en culturele relevantie. Op dit moment speelt de vraag zich binnen de architectuur af hoe om te gaan tussen de werelden van oud en nieuw. Om dit vraagstuk goed te kunnen beantwoorden moet er in eerste instantie worden gezocht naar een balans tussen beiden, die gebaseerd is op architectonische en culturele waarden van de bestaande gebouwen in hun directe omgeving. In tweede instantie moeten er ontwerpen worden gemaakt voor herontwikkeling, die zijn afgestemd op de esthetisch, technische en functionele vraag. Dit onderzoek kan dienen als een bouwsteen, waarop zou kunnen worden voortgeborduurd, om vervolgens de gezochte balans tussen en oud en nieuw te kunnen specificeren.

8 3 Context 3.1 Context analyse Utrecht is een stad die ongeveer in het middelpunt van Nederland ligt. Op de korte termijn zijn de voorspelling, in tegenstelling tot de voorspellingen voor de rest van Nederland, dat er een groei aan komt voor de Stad Utrecht. De bevolkingsgroei zal binnen Utrecht met 10% toenemen en tevens zal de woningvoorraad van Utrecht toenemen. Bovendien zal daarbij ook nog eens de bevolkingsdruk van de stad gaan toenemen. Daarnaast is er een algemene opkomende vergrijzing voorspeld, waar eventueel rekening mee zou kunnen worden gehouden in de zin van soorten woningbouw en functies. Echter is er spraken van een steeds lagere gemiddelde leeftijd binnen de grote steden. Ten eerste komt dit doordat er steeds meer jongeren naar de stad trekken voor hun eerste baan of werk. Ten tweede komt dit doordat jonge stellen van binnen en buiten de stad, naar de rand van de stad verhuizen, om zo nog steeds te kunnen genieten van de faciliteiten die de stad bied. Figuur 4: Toekomstige uitbreidingen van Utrecht.

9 Ook op de lange termijn, wordt er voor de stad Utrecht groei voorspeld. De groei van de stad Utrecht zal voornamelijk in de westelijke richting uitbreiden. Deze groei zal zich realiseren in de huidige ontwikkelingen van het gebied Leidsche Rijn en de goedgekeurde plannen voor de toekomstige ontwikkelingen in het gebied Rijnenburg. Bovendien liggen er tevens plannen op het gebied van infrastructuur. Zowel de binnen en buiten ring van de stad Utrecht zullen worden verbeterd en uitgebreid. Beide hebben wel al een ringvormige structuur, maar ontsluiten de stad nog niet optimaal, door het ontbreken van de sluiting van de buiten ring in het noordwesten en de algemene slechte staat van de binnen ring. Het openbare vervoer zal zich ook uitbreiden door middel van de aanbouw van een nieuw trein station in het zuiden, langs de Vaartse Rijn. Figuur 5: Toekomstige ontwikkeling infrastructuur binnen Utrecht.

10 Utrecht is onder te verdelen in een aantal deelgebieden. In het deelgebied Utrecht Zuid ligt een groot industrieterrein, gelegen langs de Vaarste Rijn. Dit industrieterrein, ligt ingesloten door middel van de wijken Rivierenwijk, Hoograven, Tolsteeg en Rotsoord. Het industrieterrein met al zijn gebouwcomplexen, zal binnenkort worden herontwikkeld. Het gebied behoorde tot een van de eerste industriële staduitbreidingen van Utrecht langs de voormalige belangrijkste handelsroute de Vaartse Rijn. Op een aantal van de overgebleven grote industriekavels langs de Vaartse Rijn zijn nog steeds industriële gebouwencomplexen aanwezig. Op een van industriekavels is tegenwoordig in een van die gebouwencomplexen een meubel fabriek gevestigd, genaamd Pastoe. Het complex wordt gemarkeerd, ten opzichte van de ander complexen op de andere kavels, door een markante watertoren, die als referentie punt dient. Bovendien heeft het industriële complex Pastoe het gemeentelijk monument status verkregen. Figuur 6: Toekomstige ontwikkeling openbaar vervoer binnen Utrecht.

11 Op de korte termijn zal dit bovengenoemde ensemble bestaande uit het oude industrieterrein gelegen langs de Vaartse Rijn, het toekomstige treinstation Vaartse Rijn en het historische gebouwencomplex Pastoe met de markante watertoren als eerste ontwikkeld worden om het gebied aan te laten sluiten bij het nabijgelegen stadscentrum van Utrecht. De locatie van het terrein heeft grote exploitatie mogelijkheden, vanwege zijn locatie aan het water, de nabijheid van het stadscentrum, en ruime opzet van de verkaveling en de insluiting van het terrein door verschillende wijken er omheen. Pastoe zou als een startproject kunnen dienen die een weg inslaat, die ook gepland staat voor de ontwikkelingen op de lange termijn. Bij het slagen van deze eerste transformaties op de korte termijn, kunnen deze andere investeerders motiveren voor projecten op de lange termijn. Enkele gekoppelde projecten op nabij gelegen locaties binnen stadsdeel Utrecht Zuid zijn bijvoorbeeld het Prozee gebouw, een ruïne van een steenfabriek of een stempel verkaveling ontworpen door Rietveld. Figuur 7: Toekomstige mogelijkheden voor ontwikkeling industrie terrein Pastoe.

12 4 Methodologie 4.1 Methodologie De strategie die ik wil toepassen tijdens het procesontwerp, is een combinatie van twee verschillende methoden tijdens mijn ontwerpproces: Lineaire methode Research by design methode De eerste methode die gebruikt wordt is gebaseerd op een rationele gestructureerde en chronologisch programma. De tweede methode beslaat een intuïtieve ongestructureerde en niet chronologisch programma. Door deze twee verschillende methoden tegelijkertijd te gebruiken, geeft me dit het voordeel om een ontwerp product statisch te maken op elk gegeven moment, maar bied het me tegelijkertijd de ruimte om het ontwerp product in ontwikkeling te houden. Lineaire methode Research by design methode Strategie

13 4.2 Verwachtte eind producten Om de strategie werkend te maken, zijn enkele ontwerp technieken en ontwerp middelen vereist. Ontwerp technieken die gebruikt kunnen worden zijn Microsoft office, Adobe CS5, Autodesk Cad en Maya. Ontwerp middelen kunnen variëren van tekstuele verklaringen tot technische of gereduceerde tekeningen waarin verschillende kleuren, schema s en verschillende lijn-dikten kunnen worden gebruikt. De producten die hieruit voortvloeien zijn: P 1 P 2 stedelijke analyse architectonische analyse waarde stellingen randvoorwaarden uitgangspunten thesis plan concept & programma stedelijk master plan gebouw ontwerp maquette master plan P 3 P 4 draagconstructies maquette draagconstructies installaties exterieur ontwerp interieur ontwerp bouwtechniek maquette gevel fragment maquette gebouw

14 5 Organisatie 5.1 Planning

15

16 6 Referentie 6.1 Literatuuropgave A. Rossi, S. B., E. Kurpershoek, H. Hoeks (2002). De architectuur van de stad. Nijmegen,Sun B.Leupen, C. G., N.Kornig, M.Lampe, P.De Zeeuw (2005). Ontwerp en analyse. Rotterdam, 010 F.Hearn (2003). Ideas That Shaped Buildings. United States of America, Mit Press H.Heynen, A. L., L.De Cauter, K. Van Herck (2001). Dat is architectuur. Rotterdam J.Roos (2002). De ontdekking van de opgave. Delft, VSSD L. Groat, D. Wang (2002). Archtectural Research Methods. Canada, John Wiley & Sons R. Venturi (1966). Complexity and Contradiction in Architecture. New York, Museum of Modern Art