PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL

Transcriptie

1 Verslag Werkbezoek Brussel Provinciale Staten Overijssel 10 & 11 februari 2016 PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr.?6/SLOlb^M^ Datontv.: 2 3 MRT iff*».- Inleiding Op 10 en 11 februari hebben het college van GS en een delegatie uit Provinciale Staten een werkbezoek aan Brussel gebracht. Op 10 februari is in rondetafelgesprekken gesproken over -Energie -Urban Agenda -Europabrief, inclusief Duitslandstrategie (PS/2015/918) De opbrengst van de gesprekken wordt, evenals de opbrengst van de gesprekken die het college voert met partners (Regio's Twente, Zwolle, Deventer), betrokken bij de uitwerking van de Europabrief in een geprioriteerde Europese agenda en Duitslandstrategie/Actieplan. Na vaststelling in het college informeren we u hierover voor de zomervakantie per brief. Uiteraard zijn we graag bereid vervolgens aan de hand van die brief over de gemaakte keuzes en de uitvoering met u in gesprek te gaan. Hieronder treft u het verslag van de rondetafelgesprekken, geordend per beleidsthema. Algemeen Europa richt zich op veel beleidsterreinen. Daarom is focus belangrijk: waar willen we ons op richten? Belangrijk voor de samenwerking met 'Europa/Brussel' is wederkerigheid. Het is niet alleen halen, maar ook brengen. En het is ook belangrijk om samen te werken met anderen. Samen met de partners moetje de doelen benoemen, passend binnen de eigen beleidsdoelen. Er wordt waardering uitgesproken over de wijze van debatteren vandaag. Deze informele kennis- en gedachtewisseling is voor herhaling vatbaar. Energie en duurzaamheid De keynote spreker Leonardo Zannier van DG Energy van de Europese Commissie eindigde zijn presentatie met de vraag of Overijssel wel 'on track' was als het gaat om het halen van de doelstelling om in 2020 de productie van energie voor 20% uit hernieuwbare bronnen komt? Hoe doet de provincie dat? Gedeputeerde Lievers vulde het aan met de vraag hoe de EU daarbij kan helpen. De strekking van de discussie was dat de provincie verder moet kijken dan haar eigen grenzen. De regionale overheden, die over de ruimtelijke ordening en het beheer van de elektriciteitsnetwerken gaan, zijn een belangrijke partner voor de Europese Commissie. Aan de aanbodkant zie je, naast processen van schaalvergroting, ook processen van schaalverkleining: steeds meer iedere consumenten wekken eigen energie op. De ambitie van de provincie zou moeten zijn dat iedereen een energieneutraal huis heeft. De provincie moet daarvoor belemmeringen wegnemen en kleine initiatieven stimuleren, faciliteren en daarover communiceren. Daarnaast sturen op beleid van woningbouwverenigingen om alle huizen één niveau hoger qua energielabel te krijgen in de richting van een energieneutrale woning. Naast de particulieren moet de provincie sturen op het maatschappelijk verantwoord ondernemen van de grootverbruikers zoals Grolsch, Scania en AKZO. 1

2 De kracht van de provincie moet liggen in het faciliteren van de wens van particulieren en ondernemers energieneutraal te willen zijn. Dus niet afdwingen maar initiatieven stimuleren. Hoe kun je particulieren en ondernemers verleiden? Pas innovatieve technieken toe (b.v. Smart grids) en benut daarbij de mogelijkheden die Europese (innovatie)programma s bieden voor ontwikkeling hiervan en maak gebruik van technieken die elders in Europa ontwikkeld worden. De provincie moet tempo maken door financiële mogelijkheden vanuit het Energiefonds en de EIB (o.a. EFSI) optimaal te benutten. Daarvoor moeten we samenwerken met andere provincies en kernallianties aangaan met een aantal grote partijen. Aandachtspunt is hoe we de particulieren en ondernemers kunnen verleiden en ontzorgen. Een van de mogelijkheden is om als overheid als proeftuin en als launching customer op te treden. Verschillende Europese fondsen kunnen worden benut: projecten om te leren van elkaar in Europa. Er lopen verschillende initiatieven waar Overijssel bij betrokken is; energiebesparing, opslag, hergebruik, molens en dakpannen. Hoe ga je om met Europese solidariteit en - in het verlengde daarvan - het koppelen van netwerken over de grenzen? Binnen de EU zijn er interessante combinaties mogelijk en de EU regelgeving wil grenzen weghalen. Op verschillende locaties zijn verschillende technieken optimaal: waar waait het, waar schijnt de meeste zon, etc. Maar wil je in Europa afhankelijk zijn van elkaar? Of is de nationale leveringszekerheid de focus, met alle beperkingen van dien. Want een probleem is de nog steeds bestaande verschillen tussen de landen (bv Duitsland en de Energiewende, waarbij geen rekening is gehouden met noodzakelijke aanpassing van de infrastructuur). Kortom: -Programma Nieuwe Energie breed blijven inzetten -Samen met andere provincies en kernallianties met een aantal grote partijen -Tempo maken door financiële middelen beschikbaar te stellen -Draagvlak creëren door te faciliteren (verleiden en ontzorgen) Urban Agenda Urban Agenda is een Europees initiatief dat beoogt de rol van steden in de realisatie van Europese doelstellingen te verstevigen. De EU heeft 12 thema s benoemd waarvan er nu vier worden uitgewerkt in partnerschappen, te weten: - Migratie/vluchtelingen - Luchtkwaliteit - Urbane armoede - Huisvesting Bij de voorgenomen aanpak gaat het om de volgende drie doelen: - Betere regelgeving - Betere inzet van fondsen - Betere kennisuitwisseling De EU streeft naar grotere betrokkenheid van steden bij de ontwikkeling van Europees beleid, en stimuleert de uitwisseling van best practices. Geïnspireerd door het Europese programma heeft in Nederland het Ministerie van BZK het initiatief genomen voor een Agenda Stad. De doelen zijn vergelijkbaar met de Europese doelen. Concreet wil het Rijk met steden tot Citydeals komen en daarbij over verschillende thema s afspraken maken over slagvaardiger aanpak waaronder deregulering. 2

3 De rode draad in de rondetafelgesprekken was het zoeken naar de concrete betekenis van Urban Agenda voor steden in het algemeen en voor de (samenwerkende) steden in Oost Nederland in het bijzonder, en in relatie daarmee naar een provinciale rol. Er wordtgeconstateerd dat de 12 benoemde thema s weinig onderscheidend zijn, hier valt ongeveer alles onder. Wat zijn de echte knelpunten? Urban Agenda is een abstract instrument. Het gaat om verkenningen naar ontwikkelingen van stedelijke agglomeraties en uitwisseling van praktijkvoorbeelden (bijvoorbeeld het zelforganiserend vermogen binnen Overijssel en de stadsbeweging). Deelname daaraan levert een positie op in het netwerk van steden en nauwe betrokkenheid bij nieuwe inzichten. Aan het programma zijn geen nieuwe fondsen verbonden voor de realisering van stedelijke opgaven, wel probeert Urban Agenda bestaande fondsen beter inzetbaar te maken in stedelijk gebied. Ook worden binnen de huidige programma s al projecten ontwikkeld die stedelijke problemen aanpakken, bijvoorbeeld het Interregproject Catch (steden die slim inspelen op klimaatverandering). Zwolle, Enschede, Waterschap Vechtstromen en de provincie zijn hierbij betrokken. Geconstateerd wordt dat Urban Agenda zich daardoor bezig houdt met administratieve processen en niet met de aanpak van stedelijke opgaven zelf. Urban Agenda is een initiatief dat zich richt op de langere termijn. Effecten op de toepassing van EUfondsen zijn mogelijk pas in een volgende begrotingsperiode, na 2020, te verwachten. Urban Agenda stimuleert ook de interactie tussen steden, bijvoorbeeld aan de hand van best practices. Brabant-stad, waarin de Brabantse steden en de provincie samenwerken, presenteert zich daarbij als één stedelijke agglomeratie. Rol van de provincie kan zijn om de steden bij elkaar te brengen. Zo zouden we in Oost-Nederland de afzonderlijke stedelijke netwerken kunnen bundelen als één stedelijke agglomeratie. N.B. Sommigen menen dat in Europees verband heel Nederland wel kan worden opgevat als één stedelijke regio. Eind mei wordt met het Pact van Amsterdam het kader vastgelegd voor de verdere hantering van Urban Agenda. Dan start het proces van inzameling van best practices. Het Rijk betrekt daarbij in eerste instantie de vijf grootste steden. Anderen kunnen via een open web een inbreng leveren. Alles overwegende blijft de vraag wat Urban Agenda concreet voor de provincie kan betekenen en of we met een provinciale inbreng een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren. Daarover bestaat twijfel, vooral als het over de invulling van de Europese dimensie gaat. Als de Overijsselse steden het de moeite waard vinden zouden we uit de 12 thema s enkele kunnen selecteren die voor de steden en de provincie interessant zijn en eens analyseren welke bijdrage we van daaruit kunnen leveren. N.B. Momenteel is een pamflet over agenda Stad in voorbereiding, dat na vaststelling door het college aan u zal worden toegestuurd. Duitslandstrategie De Duitslandstrategie geeft uitvoering aan moties die door PS Overijssel en PS Gelderland zijn aangenomen, en waarin wordt gevraagd om een actieprogramma voor het verbeteren van de relatie met Noordrijn-Westfalen. De strategie richt zich op twee sporen: investeren in duurzame relaties en aanpakken van beleidsopgaven. Met de Duitslandstrategie willen we: - Voor bewoners van het grensgebied grensoverschrijdend wonen, werken, verzorging etc. gemakkelijker maken; - Orientatie van ondernemers op de Duitse markt vergemakkelijken; - Overleg met Duitse overheden opwaarderen van afstemmingsoverleg naar strategische samenwerking; 3

4 4 - Waar mogelijk samen met Duitse overheden optrekken bij lobby in Brussel. De voor de Duitslandstrategie gekozen benadering wordt herkend in de rondetafelgesprekken. Bepleit wordt om breed te kijken naar de belemmeringen die grensstreekbewoners ervaren. Bijvoorbeeld op het gebied van zorg. Ook als medische zorg in Duitsland gemakkelijker bereikbaar is, omdat de afstand kort is en wachtlijsten minder voorkomen, staan voorwaarden van de ziektekostenverzekering daarvoor in de weg. De provincie moet zich inspannen om dat te helpen oplossen. Onderwijs in Duitse taal op scholen wordt belangrijk gevonden, daarmee wordt de basis gelegd voor meer sociaal contact met de Duitse buren. En ook werken aan de Duitse kant van de grens wordt daardoor gemakkelijker. Ook het bedrijfsleven spant zich in om de kennis van de Duitse taal te verbeteren. Bij het verbeteren van de grensoverschrijdende relaties wordt het beleidsthema economie het belangrijkst gevonden. Daarbij gaat het om te beginnen om het wegnemen van knelpunten die de grensoverschrijdende arbeidsmarkt belemmeren. Diploma-erkenning, verzekeringen en pesioenvoorzieningen worden als voorbeeld genoemd. Geconstateerd wordt dat de grensprovincies en ook het Rijk daar de laatste tijd al druk aan werken. Ook het verbeteren van de exportpositie van bedrijven is een belangrijk aandachtspunt. Hoe kunnen we bedrijven helpen om toegang tot de Duitse markt te vergemakkelijken of samenwerking te zoeken met andere bedrijven? Gezamenlijke handelsmissies worden als voorbeeld genoemd. Het is de moeite waard om bij bedrijven die moeite hebben om ingangen op de Duitse markt te vinden na te vragen tegen welke problemen ze daarbij aanlopen. Yalp in Goor wordt als voorbeeld genoemd. Ook onnodige belemmeringen voor bedrijfsvestiging in het buitenland verdienen aandacht. Het is wellicht de moeite waard eens contact te zoeken met enkele recent in Enschede gevestigde Duitse bedrijven om te praten over hun motieven en de problemen waar ze tegenaan zijn gelopen. Samenwerking met Duitsland op het gebied van innovatie en energievoorziening biedt wellicht nieuwe kansen. Als het gaat om innovatie kan worden gedacht aan samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen in Noordrijn-Westfalen. Ander voorbeeld: Hoe zou de plaatsing van windmolens pal over de Duitse grens zijn verlopen wanneer onderzoek daarnaar gezamenlijk was opgepakt? Mogelijk op andere, vanuit Nederlandse optiek geschiktere locaties? Of in gecombineerde vestigingen aan weerszijden van de grens? Op het gebied van water is gezamenlijk onderzoek naar maatregelen in verband met hoogwaterveiligheid belangrijk. Aan mogelijke doortrekking van het Twentekanaal, in het verleden al onderzocht, wordt nu minder waarde toegekend. Op het gebied van mobiliteit zijn onderzoeken naar verbetering van grensoverschrijdend openbaar vervoer de moeite waard. Provinciale Staten hebben in de bestuurlijke relatie met Duitsland formeel een representatieve rol als provinciaal bestuursorgaan. Waar zinvol zijn statenleden bereid daar invulling aan te geven. Dat geldt ook voor deelname aan werkbezoeken, bijvoorbeeld ook samen met het bedrijfsleven, wanneer daarbij voor statenleden een rol is weggelegd. Omdat voor leden van PS niet altijd goed valt te overzien waar hun betrokkenheid toegevoegde waarde kan hebben vragen ze GS om hen daarvoor actief uit te nodigen. Economie & werkgelegenheid Economie en werkgelegenheid wordt aan alle tafels als prioritair thema genoemd. Aan de ronde tafels wordt met instemming kennisgenomen van de voortgang in het traject dat we met Gelderland, kennisinstellingen en bedrijfsleven doorlopen om als regio meer te profiteren van Europese innovatiefondsen als Horizon MKB-bedrijven worden ondersteund door Oost-NV bij

5 deelname aan deze programma s. Daarnaast worden de sterktes ( vlaggenschepen ) van Oost- Nederland in kaart gebracht (Traject Van Vught ): Op welke innovatieterreinen kunnen we meedoen in de Europese Champions league. Voorlopige werktitels van de Oost-Nederlandse vlaggenschepen zijn Smart and sustainable industries en Concepts for a healthy life. Het traject richt zich vooral op het hogere segment in de arbeidsmarkt, maar ook het lagere segment is belangrijk. Het één beïnvloedt het ander. Als innovaties toegepast worden, komt er in de maakindustrie en toelevering werkgelegenheid op alle niveaus. Verder is relevant: met welke internationale regio s doet het Oost Nederlandse bedrijfsleven zaken? Welke regio s zijn onze partners? Waar kunnen we de Oost Nederlandse innovatieve producten vermarkten? Grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit wordt onder meer bevorderd met Sectorplan Twente werkt. Kennis van Duitse taal is hierbij één van de aandachtspunten. Leefomgeving Asbest: op de agenda zetten in samenwerking met andere provincies. Kennisuitwisseling over aanpak organiseren met andere Europese regio s. Kansen voor Europese financiering? Luchtkwaliteit: Dit pakken we in IPO verband op, maar wij hebben duidelijke andere problematiek dan de Randstad. Bij hen gaat het om fijnstof en bij ons vooral om ammoniak. Kader Richtlijn Water (KRW): Overijssel krijgt steeds rode kaart van de EU hoewel wij veel geïnvesteerd hebben in het voldoen aan de doelstellingen van de KRW. Dat heeft er mee te maken als je onvoldoende scoort op één van de criteria, je voor het geheel onvoldoende scoort. Deze one out is all out moet volgens de provincie van tafel omdat wij in Nederland in de delta een unieke positie innemen. Mobiliteit Overijssel/Twente ligt centraal op de as van Amsterdam/Rotterdam naar Berlijn. Maar er is nog veel te doen aan de aansluiting van de infrastructuur tussen binnen- en buitenland. Ook waterverbindingen vallen hieronder. Positief is de vooruitgeschoven post in Düsseldorf, die kan helpen de verbindingen over de grens (niet alleen fysiek) te verbeteren. Natuur Ten aanzien van biodiversiteit heeft Overijssel/Oost Nederland een goede positie op allerlei niveaus, maar door de statenleden wordt een gebrek aan informatie ervaren. Er wordt binnenkort in Zwolle een expertmeeting hierover georganiseerd. Juist bij dit thema hebben de gezamenlijke provincies de status van mededepartement bemachtigd. We zitten daardoor in Brussel aan tafel, gelijkwaardig met het rijk. En dat is op dit terrein, waar de provincie bevoegdheden heeft, belangrijk. Maar: er is in EU verband al veel vastgelegd; kunnen we daarmee rekening houdend nog oplossingen vinden? Andere landen kijken er vaak anders tegen aan, dat bleek ook duidelijk uit de stemverhoudingen in het Europees Parlement. We zullen moeten zoeken naar slimme combinaties van beleid die winst opleveren voor de natuur. Daar ligt ook een relatie met de Omgevingsvisie. 5