Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Bijlagenrapport

Transcriptie

1 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Bijlagenrapport Bijlagenrapport van het verbreed gemeentelijk rioleringsplan voor de planperiode 2013 t/m 2017

2

3 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Bijlagenrapport Bijlagenrapport van het verbreed gemeentelijk rioleringsplan voor de planperiode 2013 t/m 2017 document: /10 versie: 10 datum: 16 januari 2013 projectnummer: opdrachtgever: werkgroep: auteurs: bijdrage: advies/begeleiding: Ghl001.1 Gemeente Hengelo Leyla Altun, Rob Heukels, Gerrit Knegt, Patrick Zwerink (gemeente Hengelo), Arjan Messelaar, Michiel Löschner (Broks-Messelaar Consultancy) Michiel Löschner en Arjan Messelaar Rob Heukels Broks-Messelaar Consultancy B.V., Postbus 20032, 7302 HA Apeldoorn, K.v.K , BTW-nr NL B01, tel: / 1416, internet: info@broks-messelaar.nl

4 Inhoud Bijlagen A Afkortingen 4 B Begrippenlijst 5 C Regelgeving en beleid 10 C.1 Internationale wetgeving en beleidskaders 10 C.2 Nationale wetgeving en beleidskaders 11 C.3 Regionale wetgeving en beleidskaders 16 C.4 Lokale wetgeving en beleidskaders 17 D Klimaatadaptatie 19 E Aanwezige voorzieningen 21 F Status maatregelen 26 G Activiteitenplanning 28 G.1 Reiniging, inspectie en onderhoud 28 G.2 Vervanging en renovatie 29 G.3 Hydraulische verbeteringen 30 G.4 Beekherstelprojecten 30 G.5 Grondwatermaatregelen 31 G.6 Overige onderzoeken en planvorming 31 H Kostendekking 32 H.1 Uitgangspunten 32 H.2 Lasten 32 H.3 Inkomsten 35 Afbeeldingen afbeelding 1 Voorbeeld bergbezinkbassin 6 afbeelding 2 Riooloverstort 7 afbeelding 3 Bornsebeek 10 afbeelding 4 Wateroverlastlandschapskaart (T=100 jaar) 20 afbeelding 5 Riolering kern Hengelo 21 afbeelding 6 Aanlegjaren riolering 22 afbeelding 7 Aanlegjaren drainage 23 afbeelding 8 Aanlegjaren drukriolering 23 afbeelding 9 Ontwikkeling saldo Voorziening Rioolvervanging 34 afbeelding 10 Ontwikkeling lasten lange termijn 35 Tabellen tabel 1 Voorzieningen in beheer bij gemeente 22 tabel 2 Overstorten gemengde riolering 24 tabel 3 Hemelwateruitlaten 24 tabel 4 Stand van zaken maatregelen tabel 5 Reiniging- en inspectiefrequenties 28 tabel 6 Periodiek onderhoud wadi s 29 tabel 7 Rioolrenovatie 29 tabel 8 Planning hydraulische verbeteringsmaatregelen 30 tabel 9 Planning beekherstelprojecten 30 blad 2 Bijlagenrapport, /10, 16 januari 2013

5 tabel 10 Planning grondwatermaatregelen 31 tabel 11 Overige onderzoeken en planvorming 31 tabel 12 Totale lasten 32 tabel 13 Vaste lasten (prijspeil 2017) 33 tabel 14 Investeringen (prijspeil 2017) 33 tabel 15 Aan te vragen kredieten 33 tabel 16 Kapitaallasten 33 tabel 17 Gebruik Voorziening Rioolvervanging 34 tabel 18 Toegerekende kosten 34 tabel 19 Inkomsten 35 Bijlagenrapport, /10, 16 januari 2013 blad 3

6 Bijlage A Afkortingen Awb Algemene wet bestuursrecht BBV Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (zie circulaire dd. 20 januari 2003 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). dwa GRP IBA KRW MBS NBW OAS rwa rwzi VGRP VROM Wabo WION WRD Wwh WKS Wm Wvo Droogweerafvoer (zie begrippenlijst) Gemeentelijk rioleringsplan Wettelijk verplicht plan waarin het rioleringsbeleid van de gemeente is vastgelegd. Individuele Behandeling Afvalwater Hiermee wordt gedoeld op individuele zuiveringssystemen voor percelen (in het buitengebied) die niet op de riolering zijn aangesloten. (Europese) Kaderrichtlijn Water Monitoring- en besturingssysteem. Nationaal bestuursakkoord water, in het bijzonder het NBW-actueel (Inmiddels is het Bestuurksakkoord Water van 23 mei 2011 relevant.) Optimalisatie afvalwatersysteem Regenwaterafvoer (zie begrippenlijst) rioolwaterzuiveringsinstallatie (ook wel genoemd awzi of afvalwaterzuiveringsinstallatie) Verbreed gemeentelijk rioleringsplan: gemeentelijk rioleringsplan voor de drie gemeentelijke watertaken voor afvalwater, hemelwater en grondwater Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu (Ministerie, of Minister van) Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Wet informatieuitwisseling ondergrondse netten Waterschap Regge en Dinkel WRD is zowel waterkwaliteitsbeheerder als waterkwantiteitsbeheerder. Zij beheert de rwzi Hengelo, alsmede de oppervlaktewateren, met uitzondering van rijkswateren en kleine stedelijke oppervlaktewateren. Wet op de waterhuishouding Waterkwaliteitsspoor Wet milieubeheer Wet verontreiniging oppervlaktewateren Wet van 13 november 1969, houdende regelen omtrent de verontreiniging van oppervlaktewateren Bijlagen, blad 4 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

7 Bijlage B Begrippenlijst Activiteitenbesluit Het activiteitenbesluit is een "Algemene maatregel van bestuur" (AMvB) op grond van de Wet milieubeheer (Wm, artikel 8.40). In het besluit zijn algemene regels opgenomen voor milieubelastende activiteiten, waaronder ook lozingen van (afval)water. Deze algemene regels gelden, tenzij de inrichting expliciet als vergunningplichtig is aangewezen (IPPC-inrichtingen en inrichtingen in bijlage I, onderdelen B en C, van het "Besluit omgevingsrecht" (Bor)). Per 2010 is de reikwijdte van het activiteitenbesluit uitgebreid, waardoor de algemene regels voor meer bedrijven gelden en minder bedrijven een vergunning nodig hebben. Basisinspanning In het Europees Rijnverdrag is afgesproken om de vuilemissie naar oppervlaktewateren met 50% te verminderen. In Nederland is hiertoe de zogenaamde basisinspanning geïntroduceerd, die inhoudt dat zowel waterschappen (via effluent van rwzi s) als gemeenten (via overstorten) hun lozingen met 50% reduceren. De inspanning voor gemeenten wordt veelal opgenomen in de Wvo-vergunning voor de lozingswerken (overstorten). Bij de basisinspanning gaat het om de totale jaarlijkse vuilvracht van effluentlozingen en overstortingen. In eerste instantie werd dit voor gemeenten vertaald in een eis dat de berging in gemengde rioolstelsels gelijk moet zijn aan 7 mm plus 2 mm in randvoorzieningen, of gemengde rioolstelsels dienen zich qua vuilemissie te gedragen als een stelsel van 7+2 mm. Onlangs is, onder de term herdefinitie eenduidige basisinspanning, de technische eis vertaald in een vuilvracht per bruto hectare. De basisinspanning wordt veelal gezien als (de eerste) stap op weg naar de gewenste waterkwaliteit. De basisinspanning maakt echter geen onderscheid in de functie en/of ontvangstcapaciteit van het ontvangende oppervlaktewater. Het reduceren van de vuilemissie ongeacht de effecten op de waterkwaliteit kan leiden tot suboptimalisatie. Technisch gezien is het daarom te prefereren om maatregelen direct af te stemmen op het waterkwaliteitsspoor, waarbij verdergaande maatregelen worden getroffen gericht op het bereiken van de gewenste waterkwaliteit. Bergbezinkbassin (BBB) Een bergbezinkbassin, vaak afgekort als BBB, is een bak achter een overstort van een rioolstelsel. Bij een overstorting stroomt het BBB vol met water. Pas als het BBB vol is stort het water over vanuit het BBB op het oppervlaktewater. Na een overstorting wordt het water uit het BBB teruggebracht in het rioolstelsel, zodat het naar de rwzi kan stromen. Het BBB is bedoeld om de vuilemissie via overstortingen te verminderen. Een BBB heeft een bergingsrendement en een bezinkingsrendement. Het bergingsrendement is afhankelijk van de inhoud van het BBB. Hoe groter de inhoud, hoe kleiner de overstortingen worden. Het bezinkingsrendement geeft aan hoeveel de vuilconcentratie van het overstortende water wordt verminderd door het BBB. In het BBB stroomt het water langzaam, waardoor vuildeeltjes bezinken op de bodem van het BBB. Hoe meer vuil bezinkt, hoe groter het bezinkingsrendement van het BBB is. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 5

8 afbeelding 1 Voorbeeld bergbezinkbassin Droogweerafvoer (dwa) Dwa is de afvoer van afvalwater van huishoudens en bedrijven. In tegenstelling tot rwa B is er altijd sprake van dwa, ongeacht de weersomstandigheden. Dwa bestaat vrijwel volledig uit afvalwater, doordat in droge perioden geen neerslag wordt afgevoerd. In gemengde rioolstelsels is het debiet (afvoerhoeveelheid) tijdens droog weer zeer gering t.o.v. de maximum afvoercapaciteit. Doelmatig(heid) In GRP wordt het begrip "doelmatig" gebruikt voor kosteneffectiviteit en - efficiëntie. Iets is doelmatig als: het daadwerkelijk bijdraagt aan het bereiken van het doel; en efficiënt is, d.w.z. dat er geen goedkopere of effectievere alternatieven zijn; en de kosten in verhouding staan met de opbrengsten en/of het op te lossen probleem. Drukriolering Drukriolering bestaat uit leidingen met een kleine diameter waardoor het afvalwater onder druk wordt afgevoerd. Elke aansluiting is voorzien van een pompunit die het afvalwater in het drukriool pompt. Om grotere afstanden en/of hoogteverschillen te overbruggen worden zonodig tussengemalen toegepast. Het afvalwater wordt afgevoerd naar de rwzi of naar een gemengd of dwa-rioolstelsel B, vanwaar het water onder vrij verval naar de rwzi stroomt. Drukriolering wordt voornamelijk toegepast in het buitengebied, waar percelen op relatief grote afstand van elkaar liggen. Egalisatiereserve Als investeringen niet worden afgeschreven, dan kunnen de kosten van de rioleringszorg sterk variëren per jaar. De rioolheffing wordt daarentegen zo constant mogelijk gehouden. Door een grillig verloop van de kosten ontstaan er tekorten en overschotten in de kostendekking. Vroeger werd hier een egalisatiereserve voor aangehouden. Tegenwoordig worden investeringen afgeschreven (conform de BBV) en zijn de kosten gelijkmatiger over de jaren verdeeld. Er is daarom een sprake van een "geplande" egalisatiereserve. Dit kan ook niet, omdat de rioolheffing niet hoger mag zijn dan de geplande kosten. Alleen als achteraf blijkt dat de kosten lager zijn dan gepland, dan komt het verschil ten gunste van de reserve. In dit GRP wordt daarvoor de term rioleringsreserve B gebruikt. Gemengd (riool)stelsel In een gemengd rioolstelsel wordt overtollig hemelwater en afvalwater van huishoudens en bedrijven door hetzelfde buizenstelsel afgevoerd. Bij droog weer is er alleen afvalwater van huishoudens en bedrijven (dwa). Tijdens neerslag mengt het regenwater (rwa) zich met het vuile water. Dit heeft twee grote nadelen. Ten eerste wordt het relatief schone regenwater gemengd met vuil water en dan naar de rwzi afgevoerd om te worden gezuiverd. Ten tweede wordt de riolering overbelast bij extreme neerslag. Het met vuil water vermengde regenwater komt dan via overstorten ongezuiverd in het oppervlaktewater terecht. Dit zorgt voor vervuiling van het oppervlaktewater en de waterbodem. Bijlagen, blad 6 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

9 Gescheiden (riool)stelsel In een gescheiden rioolstelsel zijn aparte buizenstelsels aangelegd voor vuil water (dwa) en regenwater (rwa). De dwa B wordt naar de rwzi getransporteerd. De rwa B wordt veelal afgevoerd naar nabijgelegen oppervlaktewater. Het nadeel van gescheiden stelsels is dat het regenwater soms tot vervuiling van het oppervlaktewater leidt. Dit is met name het geval als na droge perioden het vuil van wegen en andere oppervlakken met het regenwater in de riolering spoelt. Dit nadeel wordt grotendeels ondervangen in verbeterd gescheiden stelsels. IBA Installatie voor Individuele Behandeling Afvalwater. Hiermee wordt gedoeld op individuele zuiveringssystemen voor percelen (in het buitengebied) die niet op de riolering zijn aangesloten. Indirecte lozingen Er wordt onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte lozingen van afvalwater. Direct wil zeggen dat het afvalwater direct op het oppervlaktewater wordt geloosd. Indirect wil zeggen dat het afvalwater via de gemeentelijke riolering en rioolafvalwaterzuiveringinstallatie uiteindelijk op het oppervlaktewater wordt geloosd. Ook lozingen op een hemelwaterstelsel worden gezien als een indirecte lozing (bron: Voorheen hadden bepaalde categorieën bedrijven, de zogenaamde Amvb-bedrijven, een Wvovergunning nog voor hun indirecte lozing. waarbij niet de gemeente maar de beheerder van het oppervlaktewater het bevoegd gezag was (waterschap). In de nieuwe regelgeving vallen indirecte lozingen onder de Wet milieubeheer en is de gemeente (of provincie) bevoegd gezag. Directe lozingen vallen onder de Waterwet met het waterschap (of Rijkswaterstaat) als bevoegd gezag. Kaderrichtlijn Water (KRW) De KRW is een Europese richtlijn om het water in de Europese Unie te beschermen en duurzaam gebruik te bevorderen. De KRW gaat uit van een stroomgebiedbenadering, waarbij chemische en ecologische kwaliteitsdoelen worden gesteld. De KRW houdt een resultaatverplichting in per Dit moet nog in Nederlandse regelgeving worden vertaald, hetgeen onder andere zal gebeuren middels stroomgebiedbeheersplannen die de waterschappen in 2009 moeten hebben opgesteld. Overstort Een overstort is een uitlaat van een rioolstelsel. Overstorten treden in werking als capaciteit van het rioolstelsel onvoldoende is alle neerslag te verwerken (zie overstorting). de om Overstorting Bij een overstorting wordt water vanuit de afbeelding 2 Riooloverstort riolering (door overbelasting van de riolering) direct op oppervlaktewater geloosd, zonder zuivering in een rwzi. Overstortingen kunnen beperkt worden door de bergingscapaciteit en afvoercapaciteit van het rioolstelsel te vergroten of door het rioolstelsel minder te belasten (bijvoorbeeld door geen schoon regenwater in de riolering te laten stromen). Rwa is de afvoer van overtollig hemelwater. In tegenstelling tot dwa B is er alleen sprake van rwa tijdens en na regenbuien. In gemengde rioolstelsels is het debiet (afvoerhoeveelheid) tijdens rwaomstandigheden zeer groot t.o.v. de droogweerafvoer. Hierdoor kan het rioolstelsel overbelast worden, hetgeen leidt tot overstortingen en in extreme situaties tot wateroverlast. Relinen Relinen is een alternatief voor rioolvervanging. Hierbij wordt een kunststof sok in de rioolbuizen aangebracht, die na uitharding als nieuwe inwendige rioolbuis fungeert. De werkzaamheden worden uitgevoerd via inspectieputten, waardoor de weg of straat niet opengebroken hoeft te Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 7

10 worden. Dit en de lagere kosten zijn de grote voordelen van relinen ten opzichte van vervangen. Nadeel is dat bij het relinen de kolk- en huisaansluitingen niet worden vernieuwd, of apart uitgevoerd moeten worden. Rioleringsreserve De opbrengsten van de rioolheffing zijn gelijk (of lager) dan de geplande kosten in een jaar. Als de kosten achteraf blijken mee te vallen, dan komt het overschot ten gunste van de rioleringsreserve. Deze reserve is vrij inzetbaar, maar in de praktijk gebruikt de gemeente deze reserve voor de riolering. Zo wordt de huidige reserve ingezet om de benodigde stijging van de rioolheffing af te vlakken, door een deel van de kosten uit de reserve te betalen. Voorheen (voordat investeringen werden afgeschreven) werd de reserve gebruikt als egalisatiereserve B, om (geplande) overschotten en tekorten te vereffenen. Stuwgebieden Door het plaatsen van stuwen in de riolering, wordt het rioolstelsel verdeeld in stuwgebieden. In deze stuwgebieden wordt afvalwater langer vastgehouden en worden pieken in de afvoer afgevlakt. De bergingscapaciteit wordt zo beter benut. Stuwgebieden kunnen daardoor een effectieve maatregel zijn voor het voorkomen van wateroverlast en voor het reduceren van riooloverstortingen. Omdat het aanzienlijk goedkoper is dan het vergroten van rioolbuizen en sneller te realiseren dan afkoppelen, kan het tevens een efficiënte maatregel zijn. Telemetrie Letterlijk betekent telemetrie meten op afstand. Binnen het vakgebied riolering wordt de term telemetrie gebruikt voor het geheel aan apparatuur en communicatieverbindingen waarmee gegevens en signalen van kunstwerken worden doorgegeven. Kunstwerken zijn civieltechnische constructies zoals gemalen, stuwen en overstorten. De bekendste toepassing is het automatisch doorgeven van storingen die in rioolgemalen kunnen optreden. Telemetrie kan worden gebruikt voor storingsmeldingen (signalering en alarmering), verzameling van meetgegevens en voor besturing (real-time-control). Verbeterd gescheiden (riool)stelsel (vgs) Een verbeterd gescheiden stelsel is een gescheiden rioolstelsel waarbij het vuilwaterstelsel is gekoppeld met het regenwaterstelsel. Bij gescheiden stelsels komt meegespoeld vuil van wegen en andere oppervlakken in het oppervlaktewater terecht. Dit gebeurt met name aan het begin van een regenbui, na een droge periode. Dit wordt de first flush genoemd. In verbeterd gescheiden stelsels stroomt de first flush door de koppeling naar het vuilwaterriool en vandaar naar de rwzi. De koppeling is zo gemaakt dat alleen water van het regenwaterstelsel naar het vuilwaterstelsel kan stromen en niet andersom. Nadeel van verbeterd gescheiden stelsels is dat (op jaarbasis) relatief veel schoon regenwater wordt vermengd met vuil water en naar de rwzi wordt getransporteerd om te worden gezuiverd. Vrijvervalriolering, - stelsel In de meeste rioolstelsels wordt water onder vrij verval afgevoerd. Dit betekent dat het water door de zwaartekracht van hoog naar laag stroomt. De term vrijvervalstelsel wordt vaak gebruikt in tegenstelling tot drukrioolstelsels, waarbij het water wordt afgevoerd door pompen. Wadi De term wadi is afkomstig uit het midden-oosten en staat voor een rivier die vrijwel altijd droog staat. De naam wadi heeft in de jaren negentig zijn intrede gedaan bij het waterbeheer in Nederland. Een wadi is een (met gras begroeide) ondiepe brede greppel voor infiltratie en eventueel afvoer van hemelwater. Tijdens droog weer heeft de wadi bijna het uiterlijk van een grasveld. Bij neerslag stroomt regenwater in de wadi, waar het in de bodem kan infiltreren. Veelal is de wadi voorzien van een overlaat (slok-op) om overstroming bij hevige neerslag te voorkomen. Bijlagen, blad 8 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

11 Waterketen De waterketen betreft menselijk gebruik van water. Hierbij wordt water uit het watersysteem onttrokken (waterwinning) en gedistribueerd onder de gebruikers. Na gebruik wordt het afvalwater ingezameld en getransporteerd (riolering), gezuiverd (rwzi) en weer geloosd op oppervlaktewater (watersysteem). In Nederland worden de onderdelen van de waterketen veelal door verschillende organisaties beheerd. Waterkringloop De waterkringloop is de gesloten kringloop waarbij water uit de oceanen verdampt, als neerslag valt en door rivieren terugstoomt. Waterkwaliteitsspoor Bij het verminderen van de vuilemissie door riooloverstortingen wordt een 2-sporen aanpak gehanteerd. Het ene spoor is de basisinspanning. Het andere spoor is het waterkwaliteitsspoor (wkw-spoor). Het wkw-spoor maakt onderscheid in de functie en/of ontvangstcapaciteit van het ontvangende oppervlaktewater. De benodigde vermindering van de vuilemissie is afhankelijk van de gewenste waterkwaliteit. Watersysteem Het watersysteem is het natuurlijke systeem van water in onze leefomgeving. Het omvat de oppervlaktewateren (beken, rivieren, meren, etc.) en het grondwater (het ondiep of freatische grondwater en het diepe grondwater). Vaak worden ook de waterbodems en oevers tot het watersysteem gerekend. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 9

12 Bijlage C Regelgeving en beleid In deze bijlage staat de regelgeving die en het beleid dat relevant is voor de gemeentelijke watertaken en het vgrp. Achtereenvolgens komen hier aan bod: Internationale regelgeving en beleidskaders; Nationale regelgeving en beleidskaders; Regionale regelgeving en beleidskaders; Lokale regelgeving en beleidskaders. C.1 Internationale wetgeving en beleidskaders Kaderrichtlijn Water De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van het oppervlaktewater en grondwater in 2015 op orde is. De KRW stelt doelen voor een goede ecologische en chemische toestand van het oppervlakte- en grondwater. De KRW gaat over oppervlaktewaterlichamen, grondwaterlichamen en beschermde gebieden (Natura 2000-gebieden, zwemwateren en grondwaterbeschermingsgebieden). Er geldt een resultaatverplichting waarbij wordt afgerekend op de per stroomgebied of waterlichaam gestelde kwaliteitsdoelen. De kwaliteitsdoelen zijn door de waterschappen uitgewerkt in zogenaamde stroomgebiedbeheersplannen. Binnen het grondgebied van gemeente afbeelding 3 Bornsebeek Hengelo zijn de volgende oppervlaktewaterlichamen benoemd: Bornsebeek, de onderdelen Woolderbinnenbeek en Omloopleiding: De opgaven uit de KRW zijn voor de Bornsebeek vertaald in een laag ambitieniveau, waarbij natuurvriendelijke oevers en voor vissen passeerbare stuwen gerealiseerd moeten worden. Deze opgave ligt bij Waterschap Regge en Dinkel als beheerder van de Bornsebeek. De benodigde ruimte hiervoor wordt gevonden in aangrenzende groengebieden. In samenwerking met gemeente Hengelo wordt het hele groengebied bij de beek betrokken qua uitstraling; Drienerbeek, onderdeel de Koppelleiding: De Drienerbeek_koppelleiding heeft een hoog ambitieniveau, wat vraagt om het opnieuw laten meanderen van het waterlichaam en het realiseren van voor vissen passeerbare stuwen. Bijlagen, blad 10 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

13 C.2 Nationale wetgeving en beleidskaders Wet Milieubeheer Op 1 maart 1993 is de Wet Milieubeheer (Wm) in werking getreden. De Wet Milieubeheer kent de volgende verplichtingen en mogelijkheden: Zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater (Wm, artikel 10.33); Verplichting tot het opstellen van een gemeentelijk rioleringsplan, voor alle drie zorgtaken (Wm, artikelen 4.22 t/m 4.24); Verplichting om rekening te houden met de voorkeursvolgorde voor het verwerken van afvalwater (Wm, artikel 10.29a); Mogelijkheid om regels te stellen aan de wijze waarop burgers of bedrijven omgaan met hemelen grondwater (Wm, artikel 10.32a). De eerste (zorg)plicht houdt in dat gemeenten verplicht zijn om vrijkomend stedelijk afvalwater in te zamelen. Voor enkele gevallen, bijvoorbeeld afgelegen percelen in het buitengebied, kunnen gemeenten ontheffing van de zorgplicht aanvragen bij de provincie. In dat geval zijn bewoners zelf verantwoordelijk voor de verwerking van hun afvalwater. ARTIKEL WET MILIEUBEHEER 1 De gemeenteraad of burgemeester en wethouders dragen zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen, door middel van een openbaar vuilwaterriool naar een inrichting als bedoeld in artikel 3.4 van de Waterwet. 2 In plaats van een openbaar vuilwaterriool en een inrichting als bedoeld in het eerste lid kunnen afzonderlijke systemen of andere passende systemen in beheer bij een gemeente, waterschap of een rechtspersoon die door een gemeente of waterschap met het beheer is belast, worden toegepast, indien met die systemen blijkens het gemeentelijk rioleringsplan eenzelfde graad van bescherming van het milieu wordt. 3 Op verzoek van burgemeester en wethouders kunnen gedeputeerde staten in het belang van de bescherming van het milieu ontheffing verlenen van de verplichting, bedoeld in het eerste lid, voor: a een gedeelte van het grondgebied van een gemeente, dat gelegen is buiten de bebouwde kom, b een bebouwde kom van waaruit stedelijk afvalwater met een vervuilingswaarde van minder dan inwonerequivalenten wordt geloosd. 4 De ontheffing bedoeld in het derde lid kan, indien de ontwikkelingen in het gebied waarvoor de ontheffing is verleend daartoe aanleiding geven, door gedeputeerde staten worden ingetrokken. Bij de intrekking wordt aangegeven binnen welke termijn in inzameling en transport van stedelijk afvalwater wordt voorzien. Daarnaast geeft de Wm algemene regels voor milieuplannen, milieuprogramma's en milieukwaliteitseisen. Zo zijn gemeenten verplicht tot het opstellen van gemeentelijke rioleringsplannen: ARTIKEL 4.22 WET MILIEUBEHEER 1 De gemeenteraad stelt telkens voor een daarbij vast te stellen periode een gemeentelijk rioleringsplan vast. 3 Het plan bevat ten minste: a een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater als bedoeld in artikel 10.33, alsmede de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater als bedoeld in artikel 3.5 van de Waterwet, en maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, als bedoeld in artikel 3.6 van laatstgenoemde wet en een aanduiding van het tijdstip waarop die voorzieningen naar verwachting aan vervanging toe zijn; b een overzicht van de in de door het plan bestreken periode aan te leggen of te vervangen voorzieningen als bedoeld onder a; c een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen, bedoeld onder a en b, worden of zullen worden beheerd; d de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen als bedoeld onder a, en van de in het plan aangekondigde activiteiten; e een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 4 Indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk rioleringsplan. 5 Onze Minister kan, in overeenstemming met Onze Minister van Verkeer en Waterstaat, aan gemeenten de plicht opleggen tot prestatievergelijking ten aanzien van de uitvoering van de taak, bedoeld in artikel 10.33, alsmede de taken, bedoeld in de artikelen 3.5 en 3.6 van de Waterwet. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld over de frequentie, inhoud en omvang van de prestatievergelijking. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 11

14 ATIKEL 4.23 WET MILIEUBEHEER: 1 Het gemeentelijke rioleringsplan wordt voorbereid door burgemeester en wethouders. Zij betrekken bij de voorbereiding van het plan in elk geval: a gedeputeerde staten, b de beheerders van de zuiveringstechnische werken waarnaar het ingezamelde afvalwater wordt getransporteerd, en c de beheerders van de oppervlaktewateren waarop het ingezamelde water wordt geloosd. 2 Zodra het plan is vastgesteld, doen burgemeester en wethouders hiervan mededeling door toezending van het plan aan de in het eerste lid, onder a tot en met c, genoemde instanties, en Onze Minister. 3 Burgemeester en wethouders maken de vaststelling bekend in één of meer dag- of nieuwsbladen die in de gemeente verspreid worden. Hierbij geven zij aan op welke wijze kennis kan worden gekregen van de inhoud van het plan. In de wet zijn alle lozingen van afvalwater op riolering verboden, met een aantal uitzonderingen. De uitzonderingen bepalen dat hemelwater en grondwater alleen mogen worden geloosd op voorzieningen die hiervoor bestemd zijn: ARTIKEL Het is verboden zich, anders dan vanuit een inrichting, van afvalwater of andere afvalstoffen te ontdoen door deze in een voorziening voor de inzameling en het transport van afvalwater te brengen. 2 Het verbod, bedoeld in het eerste lid, geldt niet voor het brengen van: a huishoudelijk afvalwater in een voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater; b afvloeiend hemelwater in een openbaar hemelwaterstelsel of in een voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, die blijkens het gemeentelijk rioleringsplan mede voor afvoer van afvloeiend hemelwater is bestemd, en c grondwater in een openbaar ontwateringsstelsel of in een voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, die blijkens het gemeentelijk rioleringsplan mede voor afvoer van grondwater is bestemd. Bij lozingen van afvloeiend hemelwater en grondwater bestaat een beleidsmatige voorkeur voor het, zo mogelijk, lokaal in het milieu terugbrengen daarvan. Uitgangspunt hierbij is dat deze waterstromen géén, of zodanig geringe verontreinigingen bevatten, dat ze zonder maatregelen direct in het milieu kunnen worden geloosd. ARTIKEL 10.29A WET MILIEUBEHEER 1 Een bestuursorgaan houdt er bij het uitoefenen van een bevoegdheid krachtens deze wet, voor zover die bevoegdheid wordt uitgeoefend met betrekking tot afvalwater, rekening mee dat het belang van de bescherming van het milieu vereist dat in de navolgende voorkeursvolgorde: a het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt; b verontreiniging van afvalwater wordt voorkomen of beperkt; c afvalwaterstromen gescheiden worden gehouden, tenzij het niet gescheiden houden geen nadelige gevolgen heeft voor een doelmatig beheer van afvalwater; d huishoudelijk afvalwater en, voor zover doelmatig en kostenefficiënt, afvalwater dat daarmee wat biologische afbreekbaarheid betreft overeenkomt worden ingezameld en naar een inrichting als bedoeld in artikel 3.4 van de Waterwet getransporteerd; e ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, wordt hergebruikt; f ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d lokaal, zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, in het milieu wordt gebracht en g ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d naar een inrichting als bedoeld in artikel 3.4 van de Waterwet wordt getransporteerd. Voor deze lozingen zijn over het algemeen geen individuele vergunningen of ontheffingen nodig; ze worden toegestaan bij algemene regels. Wanneer een gemeente aanvullende eisen wil stellen aan de lozingen van afvloeiend hemelwater en grondwater kan ze gebruik maken van de gemeentelijke verordeningsbevoegdheid volgens artikel 10.32a Wm. Op grond van dit artikel kunnen regels gesteld worden aan de aanbieding van hemelwater door perceeleigenaren. Deze regels kunnen betrekking hebben op de lozen hoeveelheden of kwaliteitseisen bevatten. De VNG heeft hiervoor een model hemelwaterverordening opgesteld. Bijlagen, blad 12 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

15 ARTIKEL WET MILIEUBEHEER: 1 Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen in het belang van de bescherming van het milieu regels worden gesteld met betrekking tot het brengen van afvalwater en andere afvalstoffen in een voorziening voor de inzameling en het transport van afvalwater, anders dan vanuit een inrichting. Artikel 8.42 is van overeenkomstige toepassing. 3 De gemeenteraad kan bij verordening bepalen dat: a bij het brengen van afvloeiend hemelwater of van grondwater op of in de bodem of in een voorziening voor de inzameling en het transport van afvalwater, wordt voldaan aan de in die verordening gestelde regels, en b het brengen van afvloeiend hemelwater of van grondwater in een voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater binnen een in die verordening aangegeven termijn wordt beëindigd. 4 Van de mogelijkheid, bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, wordt geen gebruikgemaakt, indien van degene bij wie afvloeiend hemelwater of grondwater vrijkomt redelijkerwijs geen andere wijze van afvoer van dat water kan worden gevergd. De in het artikel opgenomen verordeningsbevoegdheid beperkt zich tot de omgang met afstromend hemelwater en grondwater. Andere soorten afvalwater (huishoudelijk afvalwater, bedrijfsafvalwater, etc.) kunnen niet met dit instrument gereguleerd worden. Waterwet Op 22 december 2009 is de Waterwet in werking getreden. Uit deze wet volgen de plichten: Zorgplicht voor inzameling en verwerking van hemelwater (Waterwet, artikel 3.5); Zorgplicht voor maatregelen tegen grondwateroverlast en het verwerken van ingezameld grondwater (Waterwet, artikel 3.6); Verplichting tot afstemming van taken en bevoegdheden tussen waterschappen en gemeenten, voor zover nodig voor een doelmatig en samenhangend waterbeheer (Waterwet, artikel 3.8). ARTIKEL 3.5 WATERWET 1 De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. 5 De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen tevens zorg voor een doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Onder het verwerken van hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater van ingezameld hemelwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk. Volgens de Waterwet is het inzamelen en verwerken van hemelwater in eerste instantie een taak van de perceelseigenaar. Alleen in de gevallen waarin het niet redelijk is om van perceeleigenaren te vragen het hemelwater zelf te verwerken, neemt de gemeente de zorgplicht op zich. De gemeente moet dus beoordelen in welke gevallen redelijkerwijs van de perceelseigenaar gevraagd kan worden het afstromende hemelwater zelf in de bodem of naar het oppervlaktewater te brengen. Als het redelijk is om van perceeleigenaren te vragen het hemelwater zelf te verwerken, kunnen op grond van artikel 10.32a Wm. via verordeningen of een maatwerkvoorschrift regels gesteld worden aan de aanbieding van hemelwater door perceeleigenaren. Als het niet redelijk is om van perceeleigenaren te vragen het hemelwater zelf te verwerken, treedt de gemeentelijke zorgplicht in werking. ARTIKEL 3.6 WATERWET 1 De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort.. 6 De maatregelen, bedoeld in het eerste lid, omvatten mede de verwerking van het ingezamelde grondwater, waaronder in ieder geval worden begrepen de berging, het transport, de nuttige toepassing en het, al dan niet na zuivering, op of in de bodem of in het oppervlaktewater brengen van ingezameld grondwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 13

16 Van gemeenten wordt verwacht om maatregelen te treffen als er sprake is van structureel nadelige gevolgen, maar alleen als deze maatregelen doelmatig zijn. De maatregelen voor het tegengaan van grondwateroverlast zijn beperkt tot: maatregelen in het openbaar gemeentelijk gebied, om structureel nadelige gevolgen voor de bestemming van de grond te voorkomen of te beperken, voor zover de maatregelen doelmatig zijn, en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsplicht. Dat wil zeggen dat de gemeente niet verantwoordelijk is voor handhaving van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. Met het in werking treden van de Waterwet geldt voor een doelmatig waterbeheer een wettelijke verplichting tot samenwerking tussen het waterschap en de gemeente: ARTIKEL 3.8 WATERWET 1 Waterschappen en gemeenten dragen zorg voor de met het oog op een doelmatig en samenhangend waterbeheer benodigde afstemming van taken en bevoegdheden waaronder het zelfstandige beheer van inname, inzameling en zuivering van afvalwater. Gemeentewet Per 1 januari 2008 is artikel 226a van de Gemeentewet aangepast. De aanpassingen hebben er toe geleid dat nu ook kosten voor voorzieningen zoals IBA s, wadi s, bergingsvijvers en drainage uit de rioolheffing gedekt mogen worden. ARTIKEL 228A GEMEENTEWET 1 Onder de naam rioolheffing kan een belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan: a de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater en b de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. 7 Ter zake van de kosten, bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b, kunnen twee afzonderlijke belastingen worden geheven. 8 Onder de kosten, bedoeld in het eerste lid, wordt mede verstaan de omzetbelasting die als gevolg van de Wet op het BTWcompensatiefonds recht geeft op een bijdrage uit dat fonds. Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) In de aard en omvang van de nationale waterproblematiek doen zich structurele veranderingen voor. De klimaatverandering met de bijbehorende zeespiegelstijging en intensievere neerslag, bodemdaling en verstedelijking maken een nieuwe aanpak in het waterbeleid noodzakelijk. In februari 2001 sloten daarom Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de Startovereenkomst Waterbeleid 21e eeuw. Deze samenwerking heeft geleid tot het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Hieruit volgen een aantal beleidsopgaven voor het bebouwde gebied: het voorkomen van overstromend oppervlaktewater binnen stedelijk gebied (trekker waterschap); het voorkomen van overbelasting vanuit de riolering tijdens hevige regenbuien (trekker gemeente); het voorkomen van grondwateroverlast (trekker gemeente). Het beleid is gebaseerd op het principe van niet-afwentelen; bestuurlijk, financieel en geografisch (in de tijd en op elk schaalniveau). In dit kader geldt bij de aanpak de voorkeursvolgorde van eerst vasthouden, dan bergen en in laatste instantie het afvoeren van overtollig water. Voor de aanpak van waterkwaliteit is deze volgorde: schoonhouden, scheiden en tenslotte zuiveren van waterstromen. Bijlagen, blad 14 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

17 Bestuursakkoord Waterketen 2007 De waterketen is het geheel van diensten aan huishoudens en bedrijven dat te maken heeft met het gebruik, afvoeren en zuiveren van water. In de keten zijn drinkwaterpartijen, gemeenten, waterschappen en het Rijk actief. Deze partijen gaan de onderlinge samenwerking versterken. Door samenwerking wordt een extra impuls gegeven aan de ontwikkeling van een meer doelmatige en transparante waterketen. Partijen vinden dit nodig om de lastenstijging voor de burger als gevolg van noodzakelijke extra investeringen in vooral de rioleringszorg zoveel mogelijk te beperken. Speerpunten: Uitvoeren van vergelijkend onderzoek ter verbetering van de uitvoering van taken (benchmarking). Besturen van gemeenten en waterschappen krijgen daardoor meer inzicht in de geleverde prestaties en de kosten, en kunnen op basis daarvan hun invloed doen gelden. Op het gebied van afvalwater zal kennis en capaciteit worden gebundeld. Gemeenten gaan duidelijk maken welke kosten gemoeid zijn met het rioleringssysteem. Gemeenten en waterschappen realiseren een permanente samenwerking in het afvalwaterbeheer en sluiten bestuurlijke overeenkomsten om investeringen tegen de laagste maatschappelijke kosten te realiseren. Het Rijk ontwikkelt in 2007 samen met de koepels een informatiecampagne om het waterbewustzijn en de belevingswaarde van water te vergroten. De burger zal via voorlichting worden geïnformeerd over de manier waarop hij kan bijdragen aan het beschermen van het milieu door verstandig gebruik van water en riolering en over de manier waarop hij zelf de waterketenkosten kan beïnvloeden. Modernisering VROM-regelgeving Momenteel loopt een moderniseringstraject om de regelgeving rond ondermeer de verbetering en vernieuwing van de afvalwaterregelgeving te versoberen, te vereenvoudigen en te uniformeren. De regelgeving zal zoveel mogelijk worden gevat in algemene regels. De oude AMvB s (Wm) en lozingsbesluiten (Wvo en Wbb) worden hierbij samengevoegd tot een beperkt aantal AMvB s. Deze AMvB s gaan regels bevatten voor zowel de lozingen op het riool als de lozingen in de bodem en op het oppervlaktewater. De regels worden meer vanuit het gezichtspunt van de gebruiker geordend. Onder de nieuwe AMvB s vallen: het Activiteitenbesluit (sinds van kracht); Officieel heet het besluit het 'Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer'. In het Activiteitenbesluit zijn tien 8.40 AMvB's, het 'Besluit voorzieningen en installaties' en het 'Besluit opslaan in ondergrondse tanks' samengevoegd. Het Activiteitenbesluit is in opbouw. Meer bedrijfstakken worden onder de werking van het Activiteitenbesluit gebracht. Zo zullen na 2010 ook de nieuwe algemene regels voor lozingen ten gevolge van agrarische activiteiten, zowel binnen als buiten de inrichting aan het Activiteitenbesluit worden toegevoegd. het Besluit lozing afvalwater huishoudens (sinds van kracht); Dit besluit bevat algemene regels voor het lozen van afvalwater door particulieren. Het Besluit lozing afvalwater huishoudens verwijst voor technische voorschriften naar de Regeling lozing afvalwater huishoudens. het Besluit lozen buiten inrichtingen. Sinds 16 maart 2011 zijn de algemene regels voor lozen van buiten een inrichting van kracht. Deze hebben betrekking op een breed scala aan lozingen die buiten inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer plaatsvinden. Het gaat bijvoorbeeld om lozingen uit gemeentelijke rioolstelsels, lozingen van grondwater bij ontwatering van gronden (zoals bronneringswater bij bouwactiviteiten), lozingen van afstromend hemelwater van wegen en andere openbare ruimten en lozingen bij gevelreiniging. De lozingen vinden zowel door bedrijven als overheden plaats. Het besluit heeft betrekking op alle lozingsroutes (bodem, oppervlaktewater, rioolstelsels) en is daarom gebaseerd op verschillende wetten (Wet milieubeheer, Wet bodembescherming, Waterwet). Hieronder staan de artikelen die een directe relatie hebben met het vgrp. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 15

18 ARTIKEL 3.14 Het lozen in een oppervlaktewaterlichaam of op of in de bodem van afvalwater afkomstig uit een openbaar ontwateringsstelsel of een openbaar hemelwaterstelsel is toegestaan, indien het stelsel voorkomt op het in het gemeentelijk rioleringsplan opgenomen overzicht van: a de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater, bedoeld in artikel 3.5 van de Waterwet; b de maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, bedoeld in artikel 3.6 van de Waterwet; c en het stelsel overeenkomstig het gemeentelijk rioleringsplan is uitgevoerd en wordt beheerd. ARTIKEL 3.15 Het lozen in een oppervlaktewaterlichaam van afvalwater vanuit een openbaar vuilwaterriool is toegestaan, indien het vuilwaterriool voorkomt op het in het gemeentelijk rioleringsplan opgenomen overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater bedoeld in artikel van de Wet milieubeheer en overeenkomstig het gemeentelijk rioleringsplan is uitgevoerd en wordt beheerd. Voor de gemeente vervalt de noodzaak voor een vergunning voor de aansluiting van de riolering op de rioolwaterzuivering en voor overstortingen en lozingen op oppervlakteater, mits de betreffende stelsels (met de riooloverstorten en hemelwateruitlaten) in het vgrp zijn opgenomen. (zie bijlage E). C.3 Regionale wetgeving en beleidskaders Omgevingsvisie Overijssel: Waterbijlage De Omgevingsvisie Overijssel bevat het provinciale waterbeleid en is daarmee het Regionaal Waterplan op basis van de nieuwe Waterwet. De Waterbijlage, die integraal onderdeel uitmaakt van de Omgevingsvisie, behandelt de specifieke eisen die de Waterwet stelt aan een Regionaal Waterplan. De Waterbijlage bevat de doelen van de provincie, de kaders en de afstemming met onder andere ruimtelijke ordening. In de Waterbijlage worden onder andere de volgende onderwerpen beschreven: Functietoekenning; Kaderrichtlijn Water; Normering wateroverlast; Beleidskader grondwaterbeheer en grondwaterbescherming; Doorwerking en uitvoering van waterbeleid. De Waterbijlage bevat verder de oppervlaktewaterlichamen, conform de Kaderrichtlijn Water en de ecologische doelen voor de waterlichamen. Voor de KRW dient de provincie een aantal besluiten te nemen, als onderdeel van of bijdrage aan het Nederlandse Stroomgebiedbeheerplan Rijn Delta. Deze besluiten zijn in de Waterbijlage opgenomen. De concrete maatregelen om de doelen binnen de nagestreefde termijn te realiseren zijn uitgewerkt in de waterbeheerplannen van de waterschappen Waterbeheerplan Regge en Dinkel Het waterbeheerplan bevat de kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen voor oppervlaktewater en grondwater in het beheersgebied van Waterschap Regge en Dinkel, waarbinnen ook de gemeente Hengelo valt. Het waterbeheerplan geeft daarmee de kaders voor het gebruik van water bij natuur, recreatie landbouw en nieuwbouw. Een belangrijk thema in het waterbeheerplan is samenwerking tussen waterschap en gemeente, onder andere bij het ontwerp van een goede waterinfrastructuur bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, het oplossen van knelpunten in het stedelijk waterbeheer, optimalisatie van de afvalwaterketen en vergunningverlening. Bijlagen, blad 16 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

19 Per 1 januari 2014 fuseren de waterschappen Regge en Dinkel en Velt en Vecht. Het nieuwe waterschap krijgt de naam Waterschap Vechtstromen en verzorgt het waterbeheer in Zuidoost- Drenthe, Noordoost-Overijssel en Twente. De doelstellingen uit het Waterbeheerplan zullen ook na de fusie gelden. De fusie heeft daarom geen gevolgen voor dit vgrp. Waterwinst TAAK 2.0 Gemeenten in Twente en het waterschap Regge en Dinkel werken binnen Twents Waternet samen in de afvalwaterketen. In 2009 heeft dit geresulteerd in het eerste Twents Afvalwater Akkoord (TAAK). In 2012 is een volgende stap gezet in de samenwerking met de ondertekening van een nieuw akkoord: Waterwinst TAAK 2.0. Hierin hebben veertien Twentse gemeenten en het waterschap geïnventariseerd welke reële kansen er zijn om bij te dragen aan de doelstellingen uit het NBW De doelen die Twents Waternet door samenwerking wil bereiken zijn: een besparing op de autonome stijging van de kosten in 2020 (minder meerkosten) ten opzichte van de raming uit Voor Hengelo houdt dat een besparing in ten opzichte van de stijging die in het GRP was voorzien; het behouden en verbeteren van de kwaliteit van het afvalwaterketenbeheer; het verminderen van de kwetsbaarheid in beheerorganisaties en waterketen zelf. De organisatie van de samenwerking is gebaseerd op de bestaande structuur van het Twents Waternet, met een inrichting in een bestuurlijk en ambtelijk Platform, een Adviesgroep en diverse Werkplaatsen, waaronder de werkplaats Waterloket, de werkplaats Gezamenlijk Grondwatermeetnetbeheer en de werkplaats Monitoren Neerslaggegevens. In de werkplaatsen wordt de haalbaarheid onderzocht, worden ideeën uitgewerkt en uitgevoerd. C.4 Lokale wetgeving en beleidskaders Gemeentelijk Waterplan Hengel eau In 2005 heeft de gemeente het gemeentelijk Waterplan Hengel eau opgesteld in nauwe samenwerking met Waterschap Regge en Dinkel, provincie Overijssel en Vitens. Het gemeentelijk waterplan bevat de gezamenlijke toekomstvisie voor integraal en duurzaam waterbeheer en een basis voor onderlinge samenwerking en afstemming bij inrichting en beheer van het watersysteem en de waterketen. Het waterplan onderscheidt de volgende drie sporen: Het herstel van de Hengelose beken: Grote delen van de Hengelose beken zijn niet meer zichtbaar omdat ze verduikerd zijn. Met name herstructureringsprojecten bieden kansen deze beken weer zichtbaar te maken en weer integraal onderdeel te laten uitmaken van de openbare ruimte. Het gescheiden houden van schone en vuile waterstromen (afkoppelen van hemelwater): Schoon hemelwater wordt niet meer op de gemengde riolering geloosd maar wordt zichtbaar afgevoerd naar oppervlaktewater. In het gebied wordt voldoende waterberging aangelegd, het liefst in de vorm van wadi's omdat deze tevens een zuiverende werking hebben. Het oplossen van grondwateroverlast: De gemeente heeft sinds 2008 een verbrede zorgplicht ten aanzien van het oplossen van structurele grondwateroverlast. Naast deze drie sporen is een belangrijke rol weggelegd voor communicatie en educatie. De nadruk ligt hierbij op kijken en doen. Te denken valt aan het uitzetten van fiets- en wandelroutes langs de beken en het aanleggen van een waterspeelplaats of waterkunstwerk. In 2006 hebben de besturen van Waterschap Regge en Dinkel en de gemeente Hengelo het Waterplan Hengel eau vastgesteld. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 17

20 Grondwaterbeleidsplan In 2012 heeft de gemeente een Grondwaterbeleidsplan opgesteld. Hierin is beschreven hoe de (verbrede) zorgtaak voor grondwater ingevuld wordt. Het Grondwaterbeleidsplan bevat: De bestaande voorzieningen; De visie en de taakopvatting; De grondwateraandachtsgebieden, benoemd op basis van klachten en grondwatermeetgegevens; De functionele eisen, met name ontwateringsdiepten; De aanpak: onderzoeken en maatregelen. Het Grondwaterbeleidsplan is een onderdeel van het nieuwe vgrp ; met de vaststelling van het vgrp is tevens het Grondwaterbeleidsplan vastgesteld voor de periode Bijlagen, blad 18 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

21 Bijlage D Klimaatadaptatie Klimaatadaptie Het klimaat is aan het veranderen. De verwachting is onder andere dat extreme regenbuien vaker zullen optreden en dat ze heviger zullen zijn. Het traditionele rioolstelsel is daar niet op berekend en kan deze grote hoeveelheden neerslag niet meteen op alle plaatsen verwerken. Hierdoor nemen de risico s op wateroverlast toe. Het voorkomen van wateroverlast is een van de prioriteiten in het nieuwe vgrp Dit vraagt om klimaatadaptie. Klimaatadaptie is het verminderen van de effecten van de klimaatverandering. Bovengrondse maatregelen Het is niet efficiënt en praktisch onhaalbaar om de riolering zo groot te maken dat zelfs de meest extreme regenbuien probleemloos verwerkt kunnen worden. Ter illustratie: In het vorige GRP zijn de extra rioolverzwaringen bepaald die nodig zijn om extreme neerslaghoeveelheden als gevolg van klimaatveranderingen af te voeren via de riolering. Deze zouden circa 25 miljoen gaan kosten. Bovendien, water op straat is hinderlijk, maar hoeft geen probleem te zijn zolang het niet gebouwen instroomt of doorgaande wegen blokkeert. Om dergelijke regenwateroverlast te voorkomen, zijn bovengrondse berging en afvoer van regenwater soms onvermijdelijk. WOLK Om de benodigde bovengrondse maatregelen te kunnen bepalen, is inzicht nodig in hoe water zich in een gebied verspreidt bij extreme neerslag. Hiervoor heeft de Stichting RIONED een methode voorgesteld. De eerste stap in deze methode is het samenstellen van een Wateroverlastlandschapkaart (WOLK). Voor dit nieuwe vgrp is een WOLK opgesteld. Hierin zijn met behulp van het rioleringsmodel en GIS-kaarten de bovengrondse afvoer en berging van regenwater in een extreme neerslagsituatie in kaart gebracht. De resultaten hiervan staan in de figuur op de volgende bladzijde. Uitwerking De volgende stap is het verifiëren van de bovengrondse afvoer en berging met de praktijk en het benoemen van de risico s op wateroverlast. Voor de risicolocaties worden in de planperiode van het vgrp maatregelen opgesteld. Deze maatregelen zijn erop gericht het regenwater in extreme neerslagsituaties zo over het maaiveld te leiden dat geen wateroverlast optreedt. Hierbij valt te denken aan het verhogen van trottoirbanden, het plaatsen van drempels of juist het maken van bypasses naast drempels waardoor het water naar een groenvoorziening wordt geleid. De benodigde investeringen voor deze maatregelen is geschat op 4,0 miljoen in de komende tien jaar. Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 19

22 afbeelding 4 Wateroverlastlandschapskaart (T=100 jaar), in de rode cirkels liggen de aandachtsgebieden Bijlagen, blad 20 Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013

23 Bijlage E Aanwezige voorzieningen Overzicht In de onderstaande figuur is de riolering in Hengelo weergegeven. Paars is het gemengde stelsel, rood het gescheiden stelsel, lichtblauw zijn de wadigebieden, drukriolering is oranje en persleiding is donkerblauw. De nummers H1 tot en met H28 geven de globale ligging van de riooloverstorten. afbeelding 5 Riolering kern Hengelo Bijlagenrapport /10, 16 januari 2013 Bijlagen, blad 21