Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel

Transcriptie

1 Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 3 2. Markttoets versie 0.1 afsprakenstelsel 3 3. Stimulering en financiering 3 4. Implementatie en verandering 4 5. Informatiestandaarden 4 6. Governance 5 7. Juridica 5 8. Architectuur en gegevensuitwisseling 6 9. Gefaseerde aanpak 6 Bijlage 1 Toelichting keuze FHIR Inleiding Wens vanuit het veld Voordelen van FHIR boven andere standaarden Consequenties van de keuze van de FHIR-standaard Wat is FHIR? Borging van de MedMij/FHIR-standaarden Tot slot 8 Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 2 / 9

3 1. Inleiding Versie 0.3 van het MedMij Afsprakenstelsel is de eerstvolgende versie voor publicatie buiten het programma MedMij na versie 0.1. De 0.2 versie diende voor interne doeleinden. De 0.3 versie is een tussenversie op weg naar een 0.9 versie. De publicatie van deze 0.3 versie is bedoeld om een terugkoppeling te geven over de verwerking van de marktconsultatie op de 0.1 versie, onder begeleiding van Nederland ICT en OIZ. Het is tevens bedoeld als input voor een proof of concept (POC) fase in samenwerking met Zorgverzekeraars Nederland en het programma gespecificeerde toestemming (GTS). In deze POC worden de beschreven usecases verder uitgewerkt en getoetst waarbij ook gekeken wordt naar de toepassing van enkele centrale voorzieningen die nodig zijn in de werking van het afsprakenstelsel en GTS. Middels deze activiteiten wordt het afsprakenstelsel verder doorontwikkeld. Tussenresultaten worden voortdurend teruggekoppeld via de werkgroepenstructuur van het programma MedMij. Via die weg kunnen diverse belanghebbenden bij het afsprakenstelsel dan ook hun reactie geven op deze documentatie. Verder dient deze versie als startdocument voor een uit te voeren risicoanalyse naar informatiebeveiliging op basis waarvan het normenkader beveiliging voor het afsprakenstelsel ontwikkeld kan worden. 2. Markttoets versie 0.1 afsprakenstelsel Op woensdag 14 juni jl. organiseerde MedMij in samenwerking met Nederland ICT en OIZ een marktconsultatie voor het MedMij Afsprakenstelsel (versie 0.1). Een goede afspiegeling van leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen, zorginformatiesystemen en integratiediensten gingen in gesprek over de haalbaarheid van het huidige ontwerp en hun overwegingen en verwachtingen om al dan niet mee te doen. Belangrijkste boodschap van de vierentwintig leveranciers: Het afsprakenstelsel ligt op de goede koers en het is een passend ontwerp. Vanuit de brede diversiteit van leveranciers ontving MedMij ook advies: om daadwerkelijk in te stappen en mee te doen, is nadere uitwerking of specificering van een aantal onderwerpen nog gewenst en zelfs noodzakelijk. Daar is en wordt nog steeds hard aan gewerkt. Het doel van de marktconsultatie van 14 juni was om op grote lijnen stil te staan bij het juridische en technische ontwerp van het afsprakenstelsel. Belangrijke onderwerpen die tijdens de consultatie aan de orde kwamen: aansprakelijkheden, de verdeling van verantwoordelijkheden, het beheer van het netwerk, het belang van kwalificatie op gebruik van informatiestandaarden, het hergebruik van bestaande audits en eisen, etc. Nederland ICT publiceerde begin juli de rapportage met daarin de bevindingen op al deze onderwerpen. In deze release notes tref je een korte terugkoppeling op de verwerking daarvan door MedMij. 3. Stimulering en financiering Een belangrijk deel van de zorgen en aanbevelingen vanuit de marktpartijen gingen over de stimulering van met name de zorgaanbieders en hun softwareleveranciers om gegevens beschikbaar te stellen. Men is daarom benieuwd naar de financiering plus andere maatregelen die benodigd zijn voor het op gang brengen van de gegevensuitwisseling via het afsprakenstelsel. Dit is geen onderdeel van het afsprakenstelsel, maar wel een belangrijk onderwerp binnen het programma MedMij. Het project financieringsmodaliteiten werkt aan het wegnemen van toetredingsdrempels als gevolg van onduidelijkheid over (duurzame) financiering of businessmodellen. Hiervoor wordt in samenwerking met de overheid en zorgverzekeraars gewerkt aan verschillende vormen van financiering van aanbieders Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 3 / 9

4 van persoonlijke gezondheidsomgevingen, beheerders van registratiesystemen en andere dienstverleners. Het streven is in 2018 te starten met een impulsfinanciering voor dienstverleners die gegevens van huisarts, ziekenhuis en apotheek uitwisselen via de principes van het MedMij Afsprakenstelsel. Komende jaren zal het aanbod van gezondheidsgegevens verder uitgebreid worden naar bijvoorbeeld welzijn, ouderen zorg, publieke gezondheid. In de overgangssituatie wordt ondertussen doorgewerkt aan een duurzame businesscase voor persoonlijke gezondheidsomgevingen. Begin 2018 worden naar verwachting de functionele eisen met name welke standaarden te implementeren gepubliceerd die recht geven op financiering. 4. Implementatie en verandering In de markttoets was tevens veel aandacht voor de benodigde communicatie over en begeleiding van de veranderingen in organisaties, processen en interactie tussen zorgverlener en persoon. Veranderingen die het gevolg zijn van de nieuwe gegevensuitwisseling en de versteviging van regie bij mensen. De tip was vooral ook uitgebreid te oefenen in praktijksituaties en te leren van andere initiatieven. Alhoewel dit geen activiteiten zijn die binnen het afsprakenstelsel vallen (het afsprakenstelsel is een randvoorwaarde voor), werkt het programma MedMij aan stakeholdermanagement en beoefening in de praktijk. MedMij kent veel stakeholders. Met stakeholdersmanagement managen we het proces van de verwachtingen van al deze partijen. Verschillende doelgroepen worden in eigen taal en kanaal aangesproken, bezocht en/of geanalyseerd om een goede en gezonde relatie op te bouwen. De keuzes die MedMij gaat maken op gebied van bijvoorbeeld financiën of standaarden zijn leidend voor het programma en daarmee ook leidend rondom de vervolgactiviteiten. Vanuit stakeholdermanagement worden deze per doelgroep op een daartoe geschikte manier besproken en/ of toegelicht. Andere lopende programma's en/ of activiteiten buiten MedMij overlappen en vullen elkaar op andere gebieden aan. Met programma s zoals ZO!, VIPP, Medicatieproces en GTS wordt zoveel als mogelijk samengewerkt en afgestemd, nu en in de nabije toekomst. Dat geldt ook voor hierin deelnemende partijen, zoals RSO Nederland. Het leveranciersmanagement is in 2017 verstevigd. MedMij initieert en doet actief mee aan gezamenlijke leveranciersbenadering en betrokkenheid. Onder andere samen met VWS, programma s en natuurlijk met VZVZ en OIZ. Tevens is er een landingspage voor deze doelgroep op de website ontwikkeld waar een Q&A wordt toegevoegd. Daarnaast zijn er meerdere presentaties op leveranciersdagen gehouden. Op verzoek van de leveranciers is een MedMij roadmap ontwikkeld. Hiermee heeft deze specifieke doelgroep een deel van zijn eigen middelen, een kanaal en single point of contact bij MedMij, namelijk Sylvia Veereschild. 5. Informatiestandaarden Deelnemers in de markttoets hebben de wens tot duidelijke afspraken over de correcte implementatie van informatiestandaarden voor gebruik in de gegevensuitwisseling uitgesproken. Daarbij is aangegeven dat duidelijk zou moeten zijn wat de minimum gegevensset is. In het afsprakenstelsel is afgesproken dat deelnemers één of meerdere van de door Nictiz gepubliceerde MedMij informatiestandaarden toepast. Het project informatiestandaarden binnen het programma MedMij werkt hard aan de ontwikkeling van diverse informatiestandaarden. MedMij gebruikt zoveel mogelijk bestaande standaarden, uitzonderingen daar gelaten. Aan de Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 4 / 9

5 standaarden worden specificaties toegevoegd zodat informatie ook met persoonlijke gezondheidsomgevingen uitgewisseld kan worden. Deze specificaties worden gemaakt in HL7 FHIR. Om de complexiteit aan de kant van de nieuw te ontwikkelen markt en gegevensuitwisseling bij persoonlijke gezondheidsomgevingen beperkt te houden, is gekozen voor één uitwisselstandaard (FHIR). In de bijlage is een memo opgenomen met een uitgebreide toelichting op deze keuze. In 2016 ontwikkelde MedMij al standaarden voor het uitwisselen van gegevens over medicatie, allergieën, laboratoriumuitslagen en zelfmetingen. Deze vier specificaties voor uitwisseling van informatie zijn ontwikkeld aan de hand van de Basisgegevensset Zorg (BGZ) uit het programma Registratie aan de bron. Vanaf begin oktober is de volledige BGZ gereed gemaakt voor uitwisseling met persoonlijke gezondheidsomgevingen. Daarnaast betrekken we ook andere domeinen waarvoor we uitwisseling van gegevens met persoonlijke gezondheidsomgevingen mogelijk gaan maken, te weten: istandaarden ontwikkeld door het Zorginstituut Nederland Gegevensuitwisseling huisarts patiënt eafspraak, het online maken van een afspraak In 2018 wordt de set weer verder uitgebreid. 6. Governance Marktpartijen gaven aan veel belang te hechten aan een stabiele set van afspraken met aandacht voor releasebeleid en duidelijke verantwoordelijkheden. Verder moet er opgetreden kunnen worden in situaties waarbij partijen zich niet aan de afspraken houden. Binnen MedMij is de afgelopen tijd gewerkt aan het onderwerp governance, oftewel hoe wordt het afsprakenstelsel straks bestuurd en beheerd. Hier heeft onderzoek naar plaatsgevonden, met inbreng van enkele marktpartijen. Op basis daarvan is in de 0.3 versie een eerste voorzet voor de afspraken binnen dit onderwerp gedaan. Het betreft dan met name de beschrijving van de rollen en verantwoordelijkheden betrokken bij de governance van MedMij, waaronder toezicht, evenals de beleidsonderwerpen en enkele uitgangspunten die zijn vastgesteld. De verdere inrichting van de governance en bijbehorende afspraken worden momenteel via een werkgroep nader uitgewerkt voor de 0.9 versie. Hierbij wordt gestreefd naar de minimale afspraken die nodig zijn om het afsprakenstelsel in een pilotfase te implementeren en te beheren, terwijl er tevens sturing is op de verdere doorontwikkeling van zowel afspraken als beheerprocessen. Er zal ook aandacht zijn voor kwalificatieprocessen. In de markttoets is de voorkeur uitgesproken de implementatie van de diverse afgesproken standaarden goed te toetsen. Verder wordt gewezen op hergebruik van bestaande auditstructuren. Een eerste opzet voor het beleid hiervoor is weergegeven in deze versie en wordt verder uitgewerkt. 7. Juridica Belangrijke thema s in de markttoets met een meer juridische achtergrond betroffen vraagstukken rond de volledige aansprakelijkheid voor deelnemers, de relatie met gespecificeerde toestemming en onderwerpen die een relatie hebben met (toekomstige) privacywetgeving, bijvoorbeeld portabiliteit, of daar juist potentieel mee in conflict zijn, bijvoorbeeld bewaarplicht. Op basis van de 0.3 versie zal het programma de overeenkomsten laten beoordelen vanuit contractrecht. Daarbij zal aandacht zijn voor het aansprakelijkheidsvraagstuk voor deelnemers. Het afsprakenstelsel moet geen te grote hobbels voor deelname bevatten. Verplichtingen en consequenties voor zorgaanbieders zijn beschreven in het juridisch kader of in de gebruikersvoorlichting. Voor de relatie met gespecificeerde toestemming is een Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 5 / 9

6 factsheet opgesteld door MedMij. Het onderwerp toestemming verlenen door de persoon voor de gegevensuitwisseling via MedMij wordt nog nader uitgewerkt. Het specifiek genoemde punt rond de bewaarplicht is uitgewerkt in de 0.3 versie. In deze versie is tevens gekeken naar verbeteringen rond de bewerkersovereenkomst. Er vindt verder continue toets op privacywaarborgen plaats, waaronder een eerder uitgevoerde gap-analyse en betrokkenheid van specialisten. Tevens is een risicoanalyse gestart en zal op de 0.9 versie nog een definitie privacy impact analyse plaatsvinden. Hieruit zullen ook de minimale eisen en normen met betrekking tot beveiliging en privacy volgen voor deelnemers. Verder onderzoekt MedMij de relatie met EU-richtlijnen voor medische apparaten en overige tips vanuit de markt voor mogelijke verbanden. 8. Architectuur en gegevensuitwisseling In de markttoets is gepleit voor meer duidelijkheid over de centrale voorzieningen, zoals de gatewaycatalogus en identificatie plus authenticatie. Daarnaast is aangegeven op de aangegeven koers verder te gaan, maar nog vooral behoefte is aan een verdere specificatie van de gevraagde functionaliteit en eisen. Zo zijn de notificatiefunctie en het delen van zelfmetingen met de zorgaanbieder specifiek daarin genoemd. In de 0.3 versie zijn hiervoor enkele beschreven usecases uit de 0.1 versie verder uitgewerkt. Daarin is ook al een en ander toegelicht met betrekking tot de infrastructuur, waaronder rond de vraag van de markt over de relatie met Goed beheerde Zorgnetwerken (GZN) en push versus pull. De uitwerking is tot stand gekomen door op onderdelen een prototype in een testomgeving vorm te geven. Hiervoor is al beschreven wat er is uitgewerkt in 0.3. In vervolg naar de 0.9 versie zullen de overige usecases en de infrastructuur verder worden uitgewerkt, evenals de centrale toepassingen en het gebruik daarvan. Voor een deel zal dit tot stand komen in een bredere proof of concept, zodat de specificaties daadwerkelijk praktijkgericht zijn en duidelijkheid kan ontstaan over de centrale voorzieningen die MedMij niet zelf realiseert. Gebruik van bestaande standaarden en voorzieningen zijn daarin uitgangspunt. Net als het feit dat MedMij niet alleen werkt aan inzicht in gegevens, maar het daadwerkelijk kunnen uitwisselen van gegevens tussen personen en zorgaanbieders. Het onderwerp machtigingen, genoemd in de markttoets, is overigens voor deze versie van het afsprakenstelsel out of scope. 9. Gefaseerde aanpak MedMij hanteert een gefaseerde aanpak, waarbij door middel van realisatie in de praktijk en met betrokkenheid van leveranciers en de belangrijkste stakeholders de specificaties per usecase worden opgeleverd. Er wordt toegewerkt naar de oplevering van versie voor toepassing in pilot/ praktijkomgevingen eind 2017/ begin 2018 van waaruit weer verder doorontwikkeld wordt. De praktijkervaringen daaruit worden daarin dan weer verwerkt. Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 6 / 9

7 Bijlage 1 Toelichting keuze FHIR 1.1 Inleiding MedMij gaat ervoor zorgen dat een persoonlijke gezondheidsomgeving van een patiënt en systemen van zorgverleners op een veilige manier met elkaar kunnen communiceren. MedMij stelt de spelregels op voor het veilig en betrouwbaar uitwisselen en gebruiken van gezondheidsgegevens. Patiënten bepalen welke gegevens ze in een website of app willen zien en welke informatie ze willen delen en met wie, vanuit die veilige plek. Voor uit uitwisselen van gegevens tussen patiënten en zorgverleners zijn standaarden nodig. Dit memo onderbouwt de keuze voor HL7 FHIR (spreek uit als het Engelse woord fire ) als manier om gegevens uit te wisselen tussen verschillende bronnen en samen te laten komen in een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). 1.2 Wens vanuit het veld MedMij ontwikkelt samen met meer dan 100 marktpartijen, zoals leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen, systemen voor zorgaanbieders, apps en patiëntvertegenwoordigers (onderdelen van) standaarden. Deze Partijen spraken de uitdrukkelijke wens uit om zo min mogelijk verschillende standaarden bij een PGO samen te laten komen, zodat de kosten beheersbaar blijven en de voortgang niet in gevaar komt. Daarom hergebruiken we reeds bestaande standaarden en maken deze gereed voor MedMij. De betrokken partijen kozen unaniem voorde uitwisselingstandaard HL7 FHIR. 1.3 Voordelen van FHIR boven andere standaarden Naast HL7 FHIR bestaan er uiteraard meer uitwisselingsstandaarden zoals bijvoorbeeld HL7v2 en HL7v3. De voordelen van FHIR ten opzichte van de andere standaarden zijn: Eenvoudiger want: Maakt gebruik van bewezen technologie. De basis is een set herbruikbare bouwstenen (dit sluit aan op de ontwikkeling van de zorginformatiebouwstenen). Alle oplossingen worden samengesteld uit deze set bouwstenen. Er is robuuste ondersteuning voor terminologie ingebed Goedkoper want: Specificaties zijn uitgebreid en eenduidig. Er is een grote support community om op terug te vallen. Er is een uitgebreide set van open source tooling beschikbaar. Betrouwbaarder want: Er is op alle niveaus goed nagedacht over verdere specificatie op basis van gebruiksscenario s Er zijn referentie-implementaties voor alle grote ontwikkelomgevingen. Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 7 / 9

8 1.4 Consequenties van de keuze van de FHIR-standaard Betekent voor de patiënt: Keuzevrijheid omdat er sneller en meer toepassingen worden ontwikkeld. Betere kwaliteit van zorg, omdat partijen meer toepassingen krijgen die ook beter samenwerken. Betekent voor de zorgverlener: FHIR is in opzet relatief eenvoudig waardoor zorgverleners makkelijker te betrekken zijn in de ontwikkeling van oplossingen. Betere samenwerking en uitwisseling van informatie zorgt voor betere kwaliteit van het zorgproces. 1.5 Wat is FHIR? FHIR is sinds kort beschikbaar als nieuwe HL7 standaard. Onder leiding van HL7 Nederland worden FHIRprofielen beheerd en gevalideerd op kwaliteit. De MedMij-FHIR-profielen zijn bij deze organisatie ter review aangeboden. FHIR is bij uitstek geschikt voor het koppelen van verschillende applicaties en apparaten in een persoonlijke gezondheidsomgeving. Organisaties die een standaard zoeken voor het koppelen van data uit meerdere bronnen blijken in toenemende mate ook in Nederland FHIR in te zetten. 1.6 Borging van de MedMij/FHIR-standaarden Op 11 oktober 2016 hebben de Stichting HL7 Nederland en Stichting Nictiz een convenant ondertekend over het beheer van HL7 FHIR-NL-profielen. Gemeenschappelijke bouwstenen voor communicatie volgens de nieuwe HL7 FHIR-standaard zullen gezamenlijk worden gevalideerd, beheerd en gepubliceerd. Hiermee wordt hergebruik van HL7 FHIR-profielen binnen Nederland gestimuleerd. MedMij kan hierdoor gevalideerde producten in de productencatalogus opnemen. 1.7 Tot slot MedMij heeft samen met het veld weloverwogen de keuze gemaakt voor FHIR. FHIR is een zorgspecifieke standaard en wordt in snel tempo omarmd door zorginstellingen en leveranciers van ICTtoepassingen in de zorg. We merken dan ook dat steeds meer partijen aandacht aan besteden aan FHIR en hierin meegaan. Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 8 / 9

9 Terugkoppeling markttoets MedMij Afsprakenstelsel 9 / 9