MARIN STRATEGIEPLAN BETTER SHIPS, BLUE OCEANS!

Transcriptie

1 MARIN STRATEGIEPLAN BETTER SHIPS, BLUE OCEANS! Versie 2.0 Date : maart 2017 M A R I N P.O. Box AA Wageningen The Netherlands T F E info@marin.nl I

2 MARIN STRATEGIEPLAN Versie 2.0 MARIN Strategieplan i

3 MARIN Strategieplan ii CONTENTS PAGE 1 SAMENVATTING INTRODUCTIE Proces en betrokkenen Inspiratie TERUGBLIK STRATEGISCHE PERIODE Hoofdlijnen Strategisch plan Ontwikkeling van MARIN s activiteiten en faciliteiten Zelfevaluatie en Kennis Impact Audit (KIA) MARIN resultaten evaluatie Toegepast Onderzoek (EMTO) OMGEVINGSANALYSE Globale ontwikkelingen Transities en mogelijke scenario s Maritieme technologische ontwikkelingen Concurrentie MARIN S MISSIE MARIN s hernieuwde missie Ambities en beleidslijnen op basis van deze hernieuwde missie MARIN S VISIE 2021 EN BELEIDSLIJNEN MARIN s Visie Ambities en beleidslijnen op basis van deze vernieuwde Visie Samenvattende ambitie KENNISPARTNER VAN MAATSCHAPPIJ EN OVERHEID Maatschappelijke thema s Maritieme Strategie Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat Ministerie van Defensie MARKTEN EN DIENSTEN Benadering van de huidige moeilijke maritieme markt Bijdrage aan belangrijke toekomsttrends Markten: we helpen bestaande en nieuwe klanten Diensten: we ontwikkelen een bredere dienstverlening Internationale marktbenadering Samenvattende marktbenadering KENNISBASISONTWIKKELING EN INNOVATIE... 47

4 MARIN Strategieplan iii 9.1 Kennisbasis: thema s Kennisbasis: methode ontwikkeling Kennisbasis: Risicodragend Verkennend Onderzoek Samenwerking universiteiten en andere TO2 organisaties JIP s, EU projecten en netwerken Delen van kennis en tools MARIN FINANCIERING TRANSITIE Ontwikkeling Verloop van deze transitie Gevolgen van deze transitie Conjunctuur: pieken en dalen in de markt Flexibiliteit, brede inzetbaarheid en opleiding Investeren in complexe modelproeven en simulatietechnieken GROTE FACILITEITEN Het belang van MARIN s grote faciliteiten en simulatoren De plannen voor het Seven Oceans Simulator (SOS) centrum ORGANISATIE Impact van Missie en Visie op de organisatie Personeelsbeleid en cultuurwaarden Samenwerken in teams Uitvoering van Achtergrond Research & Development Communicatie Kwaliteit en Arbo Duurzaamheid Beveiliging MEERJAREN BEGROTING Verlies & winstrekening Balans Kasstroomoverzicht... 78

5 MARIN Strategieplan SAMENVATTING De komende jaren zijn essentieel voor de toekomst van MARIN. Aan de ene kant is er een crisis in de wereldwijde maritieme sector en stond de financiering van ons onderzoek de afgelopen jaren onder druk. Aan de andere kant geven schoon transport over het water en duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee allerlei mogelijkheden voor innovatie. Toegenomen rekenkracht en hoeveelheden meetdata bieden daarnaast ruimte voor simulatie en digitalisering. Op allerlei manieren is er dus sprake van een transitie. Met dit Strategieplan willen we daarom een heldere koers uitzetten die ons en onze omgeving inspireert en activeert. Eén ding is zeker: de toekomst van Nederland ligt op het water. Het oppervlak van onze Blauwe planeet bestaat voor ruim 70 procent uit water. Nederland is gelegen in een rivierdelta en is onlosmakelijk verbonden met de zee. Over het water hebben we de wereld ontdekt en nog steeds is Rotterdam de mainport van Europa. 90 procent van alle goederen wordt over het water vervoerd. Nederlandse innovaties varen en werken op en in de wereldzeeën. Water biedt ook nieuwe bronnen voor energie, grondstoffen en voedsel. Drijvende oplossingen bieden ruimte in tijden van zeespiegelstijging en overbevolkte steden. Daarvoor moeten we de zee beter begrijpen, benutten en beschermen en willen we economie en ecologie combineren. Het project Blauwdruk 2050 (de maritieme wereld voorbij de horizon) en de Blauwe route binnen de Nationale Wetenschapsagenda leveren hiervoor uitdagende toekomstperspectieven. De kern van onze hernieuwde missie is daarom: MARIN wil maritieme constructies en operaties schoner, slimmer en veiliger maken en bijdragen aan een duurzaam gebruik van de zee. MARIN wil zo met haar kennis en innovaties bijdragen aan duurzaamheid en veiligheid, gekoppeld aan de ontwikkeling van innovaties voor de maritieme maakindustrie, scheepvaart en offshore sector. Minister-President Rutte neemt Blauwdruk 2050 in ontvangst tijdens het Maritime Awards Gala Onze relatie met de nationale en internationale maritieme sector is daarin al sterk. Met onze kennis en innovaties willen we de sector helpen uit de crisis te komen. Door niet alleen de vragen van de sector snel en goed te beantwoorden, maar ook door samen nieuwe gebieden en mogelijkheden te verkennen. Hiervoor is Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO) nodig op laag TRL niveau (Technology Readiness Level). Ook gaan we door met het aanbieden van gratis testperiodes aan innovatieve MKB ers en Start-ups, zodat zij hun innovaties een stap verder kunnen brengen. Verder

6 MARIN Strategieplan richten we ons op nieuwe ontwikkelingen, zoals Renewables en Life at Sea. Maatschappelijke uitdagingen en economische mogelijkheden komen daar samen en zorgen voor Blue Growth. MARIN wil ook daadwerkelijk de kennispartner zijn van overheid en maatschappij, in lijn met de Nederlandse Maritieme Strategie Maritiem toegepast onderzoek is essentieel voor scheepvaartveiligheid, emissiereductie en schoner vervoer over het water, efficiënte havens en vaarwegen en een effectieve Koninklijke Marine. De Nederlandse verantwoordelijkheid en belangen houden niet op bij onze landsgrenzen. Om dit concreet te maken, ontwikkelen we Kennis en Innovatie Agenda s met de Ministeries van Defensie en Infrastructuur & Milieu / Rijkswaterstaat. Hiervoor is versterking van de MARIN kennisbasis door extra overheidsfinanciering essentieel, zoals de EMTO evaluatiecommissie en de motie Jacobi / De Boer hebben aangegeven. De huidige Rijksbijdrage is volgens de EMTO commissie onder de kritieke ondergrens gedaald, waardoor de strategische (fundamentele) kennisbasis van het instituut en de kennispositie van Nederland in gevaar komen. De toekomst van ons instituut is daardoor onzeker, zoals de motie zegt. Dit Strategieplan is geschreven in het vertrouwen dat de overheid MARIN s rol voor de markt, overheid en maatschappij waardeert en daarin investeert. Dan kunnen we ons ontwikkelen van een goede dienstverlener voor de maritieme markt van nu, naar de kennispartner van de maritieme sector, overheid en maatschappij voor nu en voor de toekomst. Voor de ontwikkeling van deze kennisbasis is, als onderdeel van dit Strategieplan, het Technology Plan ontwikkeld in samenwerking met de MARIN Adviesraad. Dit bestaat uit twee delen: sleuteltechnologiën en maritieme onderzoeksthema s als basiskennis en Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO) op laag TRL niveau voor vernieuwing en innovatie. Ze zijn samen de kennisbasis voor MARIN s adviezen voor ontwerp, operatie en beleid, waarvoor MARIN s activiteiten (CFD/Simulaties, Modelproeven, Simulatoren, Monitoring) gecombineerd worden ingezet:

7 MARIN Strategieplan Digitalisering speelt een belangrijke rol bij de toekomst van MARIN. Dit komt door de verbeterde nauwkeurigheid van de voorspellingsmethodes en snel toegenomen rekenkracht. Hierdoor is echt sprake van een transitie. Eenvoudigere modelproeven zullen worden vervangen door Computational Fluid Dynamics (CFD) of simulaties. Complexere modelproeven blijven. Met MARIN s unieke faciliteiten, meettechnieken en expertise kunnen we daar op inspelen. Maar ook op het vlak van CFD en simulaties staat MARIN goed voorgesorteerd. MARIN ontwikkelt en valideert daarvoor haar eigen CFD codes en simulatiemethoden. We passen die toe voor onze klanten om schepen schoner, slimmer en veiliger te maken, maar delen onze CFD codes en expertise ook met de maritieme sector. In die trend naar digitalisering en simulatie past ook de ontwikkeling van het Seven Oceans Simulator (SOS) centrum. Deze geavanceerde simulatorfaciliteit met bolvormige simulator, bewegende simulator en Virtual Reality kamer heeft als doelstelling: Het veiliger en efficiënter maken van maritieme operaties door de meest realistische simulatie van het gedrag van -en de interacties tussen- maritieme constructies, de omgeving en de mens. Goed simulatoronderzoek naar ongelukken, zoals de aanvaring van de LNG carrier Al Oraiq en de Nederlandse Flinterstar, kan helpen dit (en erger) in de toekomst te voorkomen. Maar of het nu een complexe modelproef, ingewikkelde berekening, simulatorstudie met de mens in de loop of big data analyse van ware grootte metingen is: de kennis van MARIN moet het verschil maken! Samengevat willen we een organisatie zijn: met een helder doel dat maatschappelijke en economische uitdagingen verbindt betrokken van concept tot operatie door het effectief inzetten van al onze activiteiten gericht op innovaties voor de toekomst van de maritieme sector door Risicodragend Verkennend Onderzoek die daadwerkelijk kennispartner is van de overheid op basis van gezamenlijke Kennis en Innovatie Agenda s met een versterkte kennisbasis die essentieel is voor de toekomst met moderne faciliteiten en het Seven Oceans Simulator centrum die door een succesvolle transitie complexe modelproeven combineert met simulatie en digitalisering met gemotiveerde en goed opgeleide medewerkers Alles met als doel: Better Ships, Blue Oceans!

8 MARIN Strategieplan INTRODUCTIE 2.1 Proces en betrokkenen Een gedragen Strategie bepaal je niet alleen. We hebben dit Strategieplan daarom ontwikkeld met een groot aantal betrokkenen binnen en buiten MARIN. We begonnen dit proces in 2016 met een oriëntatie fase met onze seniors, de MARIN Adviesraad (leden MARIN Stakeholders Association, overheid en onderzoekers) en onze brede achterban op de MARIN R&D dag. Ook hebben we een speciale heidesessie georganiseerd met jongeren uit alle MARIN afdelingen om hun frisse inbreng mee te nemen. Daarna volgde een synthese van alle input, waarbij het MARIN Management optrok met een aantal vrijwilligers. Parallel hieraan werkten we met onze R&D coördinatoren aan het MARIN Technology Plan , waarin de onderzoekslijnen voor Kennis en Innovatie werden uitgezet. Begin 2017 deelden we onze inzichten met de MARIN Adviesraad voor een eerste reflectie. Dit heeft uiteindelijk geleid tot twee aan elkaar gekoppelde plannen: Dit MARIN Strategieplan Als bijlage het MARIN Technology Plan (in het Engels) Hiernaast werkten we samen met de andere toegepast onderzoek organisaties aan het TO2 Strategisch Kader Hierin beschrijven we onze uitgangspunten en samenwerking op het vlak van toegepast onderzoek. Tot slot is er intensief contact geweest met de bij MARIN betrokken vakministeries van Defensie en Infrastructuur & Milieu / Rijkswaterstaat. 2.2 Inspiratie Naast alle gesprekken met betrokkenen binnen en buiten MARIN, is dit Strategieplan geïnspireerd door een aantal interessante documenten en processen. Want ook buiten MARIN en Nederland is intensief nagedacht over de toekomst van de (maritieme) wereld. Essentiële ontwikkelingen als de energietransitie, de digitalisering van de samenleving en het toekomstige duurzaam gebruik van de zee ( Blue growth ) zijn belangrijk voor de toekomst van de maritieme sector en MARIN. Gelukkig is er ook in ons land de afgelopen tijd veel gedaan aan visieontwikkeling rond de toekomst van Nederland als maritieme natie. Steeds scherper dringt het besef door dat de toekomst van ons land is verbonden aan de zee. De rijksbrede overheid ontwikkelde daarom De Nederlandse

9 MARIN Strategieplan Maritieme Strategie met de volgende ambitie: een internationale duurzame toppositie van Nederland door integrale samenwerking tussen Rijksoverheid en maritieme cluster. Als maritieme sector zelf lieten we ons stimuleren door de woorden van oud-premier Piet de Jong: Voor sommigen is de kust het einde van het land, voor anderen het begin van de wereld. We maakten een gerichte Kennis- en Innovatie Agenda met de TKI Maritiem binnen de Topsector Water met de volgende innovatiethema s: Winnen op zee (energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee) Schone schepen (emissievermindering, alternatieve brandstoffen, onderwater geluid, ballastwater) Slim en veilig varen (speciale schepen, autonoom varen, slimme systemen, veiligheid) Effectieve Infrastructuur (interactie schip en infrastructuur havens en vaarwegen) Op initiatief van het 100-jarige NISS ontwikkelden we als sector daarnaast een echt lange termijn toekomstvisie onder de titel Blauwdruk 2050, de maritieme wereld voorbij de horizon. We formuleerden toekomstscenario s, spraken over de maritieme constructies van de toekomst, brainstormden over nieuwe ontwerp- en bouwprocessen (zoals 3D printen) en dachten na over het daarvoor benodigde onderzoek. Dat leverde inspirerende toekomstplaatjes op, zoals deze: Toekomstperspectief 2050: Duurzame energie ver op zee met drijvende windturbines. Die energie wordt omgezet naar schone waterstof om te kunnen worden vervoerd. Dat gebeurt op een drijvende haven midden op zee. Die waterstof wordt overgeslagen naar autonome vrachtschepen, die hun vracht misschien wel onderwater over de hele wereld vervoeren (Bron: Wärtsilä Nederland). Een aantrekkelijk en stimulerend toekomstplaatje. Duurzame energie en duurzaam vervoer aan elkaar gekoppeld, tot stand gebracht met hypermoderne technologie. Als geheel een aantrekkelijk toekomstperspectief voor de maatschappij en de Nederlandse maritieme sector. Parallel hieraan werkten we aan de Blauwe route binnen de Nationale Wetenschaps Agenda (NWA), samen met onze delta collega s uit de Topsector Water en de mariene ecologen van o.a. het NIOZ.

10 MARIN Strategieplan Want onze toekomst ligt op het water. Het oppervlak van onze Blauwe planeet bestaat voor ruim 70 procent uit water. Water is een voorwaarde voor alle bekende levensvormen. Zonder water geen leven. Nederland is gelegen in een rivierdelta en is onlosmakelijk verbonden met de zee. Over het water hebben we de wereld ontdekt en nog steeds is Rotterdam de mainport van Europa. 90 procent van alle goederen wordt over het water vervoerd. Nederlandse innovaties varen en werken op en in de wereldzeeën. Water biedt ook nieuwe bronnen voor energie, grondstoffen, voedsel en transport. Daarvoor moeten we de zee beter begrijpen, benutten en beschermen en willen we economie en ecologie combineren. De Blauwe route biedt hiervoor vier mooie toekomstperspectieven: Leven in de delta: vervoer van mensen en middelen over het water. Leven op het water: drijvende steden en havens als oplossing voor zeespiegelstijging en overbevolkte stedelijke gebieden. Water als bron: duurzame energie, grondstoffenwinning en voedselvoorziening op zee. Denk aan zeewier, algen en aquacultuur. Water als blauwe weg: veilige havens en vaarwegen, emissieloze en autonome schepen. Leven in de delta Water als bron Leven op het water Water als blauwe weg Deze ontwikkelingen op en in het water bieden nieuwe toekomst perspectieven voor de maritieme sector die het op dit moment moeilijk heeft. Zo kunnen we een bijdrage leveren aan duurzaamheid en veiligheid, gecombineerd met de ontwikkeling van banen binnen de Nederlandse maritieme maakindustrie, scheepvaart en offshore sector. Of, zoals de campagne NL Next Level zegt: Nederland heeft veel in huis. Maar om een beter Nederland te kunnen bouwen welvarend, duurzaam en met kansen voor iedereen is er méér nodig. Met haar kennis en innovatie wil MARIN daar graag aan bijdragen! Dit Strategieplan en Technologieplan zetten hiervoor de koers uit.

11 MARIN Strategieplan TERUGBLIK STRATEGISCHE PERIODE Hoofdlijnen Strategisch plan In ons Strategisch plan stonden twee hoofdlijnen: MARIN wil haar kennisontwikkeling versterken MARIN wil geïntegreerde oplossingen bieden voor concept, ontwerp en operatie en hiervoor al haar activiteiten gezamenlijk inzetten De eerste hoofdlijn was gekozen op basis van de constatering dat MARIN weliswaar veel werk uitvoert voor de markt, maar dat de kennisontwikkeling al langere tijd onder druk staat. Dit betekent dat MARIN als kennisinstituut uiteindelijk haar doel gaat missen: maximale kennis voor een maximale toepassing. MARIN wilde daarom extra tijd en geld investeren in kennisontwikkeling voor de toekomst. In zeilers termen: MARIN wilde overstag om hetzelfde doel voor ogen te houden: Kennis Markt MARIN heeft om deze reden zelf geïnvesteerd in de kennisontwikkeling via het Kennis Stimulerings Fonds (KSF). Hierin werd de winst van MARIN in het ene jaar, de jaren daarna ingezet voor extra kennisontwikkeling. Hiervoor werd de MARIN Academy opgericht, waarin tijdelijke medewerkers (zoals PhD studenten en postdoc s) extra kennis ontwikkelden voor MARIN. Deze aanpak is succesvol geweest en heeft zinvolle kennis en tools opgeleverd. Maar door de lage (en in deze periode nog verder dalende) rijksbijdrage voor MARIN bleef de kennisbasis onder druk staan. Een nadelig effect was ook dat we door deze noodzakelijke eigen investering in kennis, geen reserves konden opbouwen voor moeilijke periodes of investeringen in grote faciliteiten. De tweede hoofdlijn richtte zich op een verbreding. MARIN s activiteiten waren in het verleden vooral gericht op de ontwerpfase van schepen en offshore constructies. We willen toe naar een situatie waarin MARIN betrokken is vanaf de eerste conceptontwikkeling tot de uiteindelijke operatie. Door betrokkenheid bij al die fasen, ontstaat er ook een veel betere terugkoppeling naar klanten. MARIN heeft hiervoor unieke testfaciliteiten, rekenmethoden, simulatoren en meetsystemen. Met deze combinatie onderscheidt MARIN zich van wereldwijde concurrenten. Wanneer we MARIN s verschillende activiteiten combineren, ontstaat er een veelzijdig instituut op het vlak van voorspellingen, validatie en operaties: CONCEPT ONTWERP OPERATIE CFD/Simulaties Modelproeven Simulatoren Monitoring

12 MARIN Strategieplan Hoewel niet bij elke opdracht alle activiteiten van MARIN gecombineerd worden ingezet, is er de afgelopen periode steeds vaker een combinatie gebruikt. Daarnaast wordt MARIN regelmatig gevraagd voor een innovatieve conceptontwikkeling of de analyse van een operatie. De (inter)nationale maritieme sector ziet dus de kracht van de gecombineerde aanpak van MARIN en zet deze steeds vaker in. Deze manier van werken heeft ook de samenwerking binnen MARIN versterkt. Naast deze twee hoofdlijnen zijn er in deze periode twee belangrijke initiatieven genomen: Gratis testperiodes voor innovatieve Start-ups / MKB ers Sinds 2014 stelt MARIN zes keer per jaar testperiodes van twee weken gratis ter beschikking aan innovatieve Start-ups / MKB ers. MARIN wil hiermee de ontwikkeling van innovatieve maritieme concepten door Nederlandse MKB ers stimuleren. Het is bedoeld voor ondernemers die een nieuw maritiem concept willen testen: om te kijken of het werkt, om het te verbeteren of om het te demonstreren. Er werden o.a. projecten uitgevoerd op het vlak van drijvende zonnepanelen, zeewierkweek op zee, getijdenenergie en door de natuur geïnspireerde voortstuwing. Deze aanpak voorziet dus in een behoefte en betrekt MARIN in een vroeg stadium bij vernieuwende concepten. MARIN wil hier daarom ook mee doorgaan in de komende jaren. Voorbeelden van gratis proeven voor innovatieve MKB ers en Start-ups Het ontwikkelen, toepassen en delen van CFD kennis Computational Fluid Dynamics (CFD) neemt een steeds belangrijkere rol in bij de optimalisatie van maritieme constructies. Het is een essentiële methode om schepen schoner en veiliger te maken. Sinds de opkomst van CFD is MARIN betrokken geweest bij de ontwikkeling en het gebruik voor maritieme toepassingen. MARIN heeft daarvoor ook haar eigen codes ontwikkeld, zoals het huidige ReFRESCO. Hiervoor is fundamentele kennis op het vlak van numerieke methoden en vloeistofmechanica binnen de MARIN kennisbasis essentieel. Daarnaast heeft MARIN in 2014 zelf geïnvesteerd in een nieuw groot rekencluster in Gebouw C++ (met rekenprocessoren). Dit nieuwe rekencluster, gecombineerd met de eigen MARIN CFD rekencodes, geeft een nieuwe virtuele MARIN faciliteit voor maritiem onderzoek: het Maritiem cluster. Rekencode + Rekencluster = Virtuele faciliteit (het Maritiem cluster )

13 MARIN Strategieplan MARIN deelt deze kennis en CFD code met bedrijven en universiteiten in de ReFRESCO-operation. Binnen deze samenwerking mogen klanten ook gebruik maken van het MARIN cluster. Uitbreiding MARIN Stakeholders Association In de afgelopen periode werd de samenwerking met de Nederlandse maritieme sector verder versterkt door uitbreiding van de MARIN Stakeholders Association (MSA) met twee leden. De MSA werd in 2003 opgericht. Vanaf dat moment vormen de betrokken bedrijven (en de gemeente Wageningen) een garantiefonds voor het instituut. Ze doen ook actief mee in de MARIN Adviesraad die naast de MSA leden bestaat uit wetenschappers en overheidsvertegenwoordigers (Defensie, I&M en EZ). De MARIN Adviesraad geeft richting aan het onderzoek bij MARIN, zodat dit optimaal is afgestemd met de behoeften van de maritieme sector. In de afgelopen periode traden FEADSHIP (de grootste bouwer van megajachten in Nederland) en het Havenbedrijf Rotterdam toe tot de MSA. Hierdoor wordt de relatie tussen MARIN, deze bedrijven en hun sectoren verder versterkt. Het totaal aantal MSA leden komt nu op veertien bedrijven en de gemeente Wageningen. De andere MSA leden zijn: Royal IHC, Damen Shipyards, A.P. Møller-Maersk, Shell, Heerema Marine Contractors, Bluewater Energy Services, SBM Offshore, Wärtsilä Netherlands, Wagenborg Shipping, RH Marine, Huisman en Boskalis. Toetreding van FEADSHIP / De Voogt (links) en het Havenbedrijf Rotterdam (rechts) tot de MARIN Stakeholders Association (MSA) 3.2 Ontwikkeling van MARIN s activiteiten en faciliteiten In het begin van de afgelopen periode ging het goed met MARIN s onderzoek voor de markt. Ondanks de wereldwijde economische crisis ontwikkelde de maritieme sector zich positief. MARIN s contractonderzoek groeide daardoor en besloeg een breed palet aan gebieden: offshore olie en gas, opkomende duurzame energie op zee, goederentransport over de binnenwateren en op zee, cruiseschepen en jachten, baggerschepen en marineschepen. Ook haalden we jaarlijks een bescheiden positief resultaat. We konden daardoor een aantal van onze faciliteiten, gebouwen en apparatuur vernieuwen. Het gerenoveerde Concept Basin, Kantoorgebouw C++ en het nieuwe rekencluster zijn daar voorbeelden van. Op basis van de laatste FES gelden uit 2009 konden we onze Vacuümtank ombouwen naar het Depressurized Wave Basin. Het Depressurized Wave Basin (DWB) met nieuwe golfopwekkers en geluidsmeetsystemen

14 MARIN Strategieplan Maar de laatste jaren krijgt de internationale maritieme sector harde klappen. De olieprijzen zijn eind 2014 meer dan gehalveerd, wat groot effect heeft op de investeringen in offshore olie en gas. Maar door de overcapaciteit in het vrachtvervoer, hebben ook de reders en scheepsbouwers in de transportmarkt het erg moeilijk sinds Hierdoor gaan internationaal bedrijven failliet en vallen veel ontslagen. Ook de Nederlandse maritieme sector ontkomt hier niet aan. Door scherp en flexibel te reageren op de beperkte mogelijkheden in de markt, lukte het MARIN toch nog steeds om werk binnen te halen. Maar de horizon in de planning waarop de faciliteiten volgeboekt zijn, ligt een stuk dichterbij dan in het verleden en af en toe vallen er gaten. Ook dalen de marges door de moeilijke markt Kennisbasis ARD Basiskennis ARD 5% JIP's (overheids deel) 2% JIP's (privaat deel) 13% Miljoen JIP's (overheids deel) JIP's (privaat deel) Contract onderzoek 77% Maatschappelijke kennisagenda (voor beleid) 2% Maatschappelijke kennisagenda (voor beleid) Contract onderzoek Daarnaast is de al lage vaste rijksbijdrage voor MARIN verder afgenomen tot 3,27 miljoen in 2017, minder dan 7,5% van de omzet. Hiermee daalt de vaste rijksbijdrage onder de 3,7 miljoen zoals die in 2003 in de gouden driehoek is afgesproken bij de opstart van de MARIN Stakeholders Association (MSA) in Dit was 18% van de toenmalige omzet. Hierdoor is in 2017 slechts 2,32 miljoen beschikbaar voor alle kennisbasis ontwikkeling (Achtergrond Research & Development, ARD) en maar 0,95 miljoen voor de ondersteuning van alle publiek-private samenwerking in JIP s. Dit zet de kennisbasis bij MARIN en de mogelijkheden voor publiek-private samenwerking sterk onder druk. Met 2,32 miljoen is het onmogelijk om de kennisbasis en toolontwikkeling op het noodzakelijke niveau te houden voor het hele MARIN kennisgebied. Met 0,95 miljoen voor publiek-private samenwerking kan slechts zeer weinig samenwerking met de maritieme sector worden opgezet, zelfs als het bedrijfsleven het grootste gedeelte betaalt. Ten opzichte van andere instituten en Topsectoren is sprake van een ongelijk speelveld. Bedrag in miljoen Jaar Missiefinanciering Niveau 2003 Inflatie correctie MSA limiet In plaats van regelingen als het Maritiem Innovatieprogramma (MIP), kwam binnen het Topsectorenbeleid de TKI toeslag: een 25% bonus van de overheid op de private bijdrage van bedrijven aan onderzoeksorganisaties in publiek-private samenwerking. Daarnaast ontstond de TKI toeslag op TKI relevante projecten : ook contractonderzoek dat kennis toevoegt aan de +500k

15 MARIN Strategieplan kennisprogramma s binnen de Topsectoren levert TKI toeslag op. MARIN zet deze toeslag, samen met het eigen Kennis Stimulerings Fonds (KSF), in als tijdelijke overbrugging naar een situatie met de overheidsfinanciering op het noodzakelijke niveau. Hierover zijn plannen en afspraken gemaakt met de MARIN Adviesraad en TKI Maritiem in de Topsector Water. 3.3 Zelfevaluatie en Kennis Impact Audit (KIA) 2015 In 2015 heeft MARIN op verzoek van de overheid een Kennis Impact Audit (KIA) uit laten voeren door een internationale audit commissie. In dat kader deden we een zelfevaluatie met daarin o.a. een SWOT analyse: Internal External Positive Strengths: Strong international reputation in hydrodynamic and nautical research Large expertise, knowledge and data bases from all projects performed Modern(ised) unique testing facilities Research for broad range of ships, structures and activities at sea Very dedicated client-oriented and knowledgeable personnel Focus on high quality results High client satisfaction Combination of calculations, model testing, simulators and monitoring Strong in cooperation and networks (JIPs) Active on international conferences Financially healthy Own investment in knowledge (KSF) Efficient use of government funds Free basin slots for innovative SMEs Opportunities: New role in CFD development: development, validation, application and sharing (cluster and own CFD code) with the maritime sector Involvement earlier in the concept development process of ships and offshore structures Coupling between design/engineering and operation Stronger role for society and government with MARIN knowledge Negative Weaknesses: Long term knowledge base under pressure due to very low funding (<10%) for long term research (work is dominated by market activities and required high utilisation of facilities) Following the market, too limited funding for innovation stimulation with own ideas for society and business Too dependent on results from facilities (basins, simulators, tools) Strong industry focus, limited visibility for the general public Activities limited to hydrodynamic and nautical research, whereas maritime research is broader Simulator facilities are old and need modernization Only conference papers, very limited journal publications Threats: Very sensitive to market fluctuations, such as low oil prices Even further lowering of government funds No government funds for renewal (simulator) facilities Strong development of new modern facilities worldwide, especially Asia and Norway Changing role of the classification societies CFD can do all mentality in the maritime sector Daarna kwam de internationale commissie op bezoek voor een audit. Deze kwam tot volgende observaties: MARIN is not just a national resource, it is an international resource MARIN is the largest independent institute of its kind in the world MARIN has a unique assembly of facilities that complement each other Mission, vision, and research agenda are well developed with industry Focus on hydrodynamic and nautical studies MARIN has a professional, dedicated, passionate staff MARIN plays an important role in bringing the (Dutch) maritime sector together Customers like coming to MARIN Open innovation: open cluster and open software Free basin slots for Small and Medium Enterprises (SMEs) En zij kwam tot de volgende aanbevelingen: Further develop the long term dissemination of knowledge Further develop and clarify the strategic aim to move into Concepts & Operations Consider the future role of MARIN (from a traditional model-testing institute towards a new role) MARIN should focus on fundamental and applied research in order not to become a consulting company Reconsider the software developments in JIPs

16 MARIN Strategieplan Strengthen the knowledge base by co-operations with universities Internal transfer of knowledge should remain a focus Be more visible to the wider public. Deze internationale audit commissie heeft ook haar zorgen over de financiering van MARIN onder woorden gebracht: It is important to realise that MARIN s knowledge position is actually at risk because of this lack of governmental R&D funding. Conducting background research is an essential part of MARIN s role in order to keep the knowledge at an international top level standard. Only by keeping this high standard the institute is able to generate its required societal, economic and scientific impact. ( ) So the committee is concerned that MARIN s knowledge base is under pressure. This threatens MARIN s mission to make ships cleaner, safer and smarter, but also affects the position of the Dutch maritime sector in the worldwide maritime market. 3.4 MARIN resultaten evaluatie Toegepast Onderzoek (EMTO) Als vervolg op de KIA is in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken in 2016 de EMTO evaluatie uitgevoerd (Evaluatie- en Monitoringskader Toegepast Onderzoek). Hierin is door één commissie een evaluatie gedaan bij Deltares, ECN, NLR en MARIN. Daarnaast was er een commissie (de commissie Schaaf) die het gehele systeem van toegepast onderzoek evalueerde. Een aantal citaten op het vlak van impact en kwaliteit: Door MARIN gevolgde onderzoeksstrategie is relevant en doeltreffend: MARIN werkt aan relevante onderwerpen, strategische keuzes worden voldoende onderbouwd en de doelen zijn ambitieus (maar tevens realistisch). De missie, visie en onderzoeksagenda van MARIN sluiten daarnaast goed aan bij de vraag vanuit de markt en de maatschappij. We kunnen concluderen dat MARIN zeer goed en hooggewaardeerd onderzoek verricht voor zijn stakeholders en dat het onderzoek in combinatie met zijn unieke onderzoeksfaciliteiten behoren tot de wereldtop. Kennis ontwikkeld bij MARIN heeft een groot strategisch belang voor de maritieme sector. Bovendien levert MARIN een belangrijke maatschappelijke bijdrage aan scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart. Schone scheepvaart: luchtsmering en gebruik van LNG als brandstof Over MARIN s vitaliteit zegt de commissie o.a.: De commissie heeft echter grote zorgen over de financiering van MARIN: zonder investeringen op korte termijn in de strategische kennisbasis van MARIN én middelen voor het vernieuwen en uitbouwen van de onderzoeksfaciliteiten staat de vooraanstaande positie van MARIN onder grote druk.

17 MARIN Strategieplan De Rijksbijdrage is naar de mening van de commissie onder de kritieke ondergrens gezakt (15-20% van de omzet wordt daarbij door de commissieleden als de ondergrens gezien voor het kunnen opbouwen van een strategische kennisbasis). De score 1 op het criterium vitaliteit is een oproep aan de overheid om ervoor te zorgen dat de voorwaarden voor het realiseren van kwaliteit en impact ook in de toekomst in orde zijn. Zij doet de volgende aanbevelingen aan de overheid: De onafhankelijke en zelfstandige positie van MARIN te behouden en te bewaken, zodat MARIN als instituut zichtbaar blijft in de maritieme sector (en daarbuiten) en zijn strategische rol en positie in de toekomst kan behouden. Gezien de maatschappelijke taak van MARIN rondom scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart een lange termijn kennis- en innovatieagenda op te stellen vanuit de vakministeries waarmee richting wordt gegeven aan het (publieke) onderzoek van MARIN en waarmee er een meer heldere inhoudelijke (vraag)sturing plaatsvindt vanuit de overheid. Voldoende middelen beschikbaar te stellen aan MARIN zodat het instituut kan investeren in ontwikkeling van zijn strategische (fundamentele) kennisbasis ( ). Op dit moment heeft de Rijksbijdrage een kritieke ondergrens gepasseerd en bestaat het risico dat de kennispijplijn van MARIN in enkele jaren is opgedroogd. ( ) Zorg te dragen voor voldoende financiële ondersteuning voor het onderhoud en het vernieuwen van grote faciliteiten, zodat een level playing field ontstaat met het buitenland ( ). Tot slot heeft zij aanbevelingen voor MARIN: Te zorgen dat MARIN niet volgend wordt ten opzichte van de industrie, maar leidend blijft op het vlak van kennis en innovatie. De commissie is van mening dat MARIN zich op een kantelpunt begeeft; als het instituut niet op korte termijn ook een impuls geeft aan onderzoeksprojecten met een lage TRL komt de strategische (fundamentele) kennisbasis van het instituut in gevaar en daarmee de kennispositie van Nederland. De samenwerking met (nationale en internationale) universiteiten verder uit te bouwen en de kennisopbouw van het instituut nog beter te verbinden met en te baseren op de kennisopbouw aan universiteiten. Op het gebied van Computational Fluid Dynamics (CFD) door te gaan op de ingeslagen weg, maar hierbij kritisch te kijken naar de mogelijkheden van gedeelde faciliteiten ( ). De impact en toegevoegde waarde van MARIN nog beter over het voetlicht te brengen (bijv. t.a.v. de bijdrage aan maatschappelijke thema s als scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart, maar ook het aantonen van de economische impact) en de (internationale) disseminatie van kennis te versterken. In te zetten op versterking van zichtbaarheid van het instituut buiten de maritieme sector. We willen de maatschappij nadrukkelijker informeren over de activiteiten van MARIN. Onze Open dag in 2016 rond het thema Ervaar de toekomst, met meer dan 7500 bezoekers, was daar een voorbeeld van.

18 MARIN Strategieplan OMGEVINGSANALYSE In het kader van de ontwikkeling van dit Strategie Plan, is uitgebreid gekeken naar de ontwikkelingen in onze omgeving. In dit hoofdstuk geven we daarvan een korte samenvatting. 4.1 Globale ontwikkelingen We zien de volgende globale ontwikkelingen: Groeiende wereldbevolking: De mondiale bevolking neemt nog steeds toe, met de grootste groei in Afrika en Azië. Als gevolg hiervan verwachten we: Toenemende schaarste (voeding en grondstoffen) Groeiend ruimtegebrek en congestie in steden Klimaatverandering: Het huidige gebruik van fossiele brandstoffen, gecombineerd met de eerder genoemde bevolkingsgroei, zorgt voor klimaatverandering. Als gevolg hiervan verwachten we: Toenemende schaarste (drinkwater, voedsel, economische ruimte door zeespiegelstijging) Een sterk duurzaamheidstreven (energie, voedsel, producten) Tijdens de Klimaatconferentie van Parijs (COP21) zijn hierover in 2015 concrete afspraken gemaakt, al ontbreken daarin de maritieme en luchtvaart sector. Wel wordt er binnen de International Maritime Organisation (IMO) gewerkt aan regelgeving als vervolg op de Energy Efficiency Design Index (EEDI). Verschuiving zwaartepunt naar Azië (economisch, wetenschappelijk, ): De bevolkingsomvang van China en haar ambitie om een economische grootmacht te zijn, zorgen ook voor een verschuiving van het zwaartepunt van economische -maar ook wetenschappelijkeontwikkeling naar Azië. Ook India is sterk in opkomst. Geschatte wereldbevolking in 2030 (Bron: Lloyd s register: Global Marine Trends 2030) Haperende globalisering, destabilisering en groeiend protectionisme: Vertraging van de wereldeconomie, gecombineerd met groeiende ongelijkheid tussen arm en rijk en gebrek aan vertrouwen in gevestigde politiek, zorgen voor groeiend nationalisme, populisme en protectionisme. Dit kan de wereldhandel en het duurzaamheidstreven onder druk zetten. Naar data-driven society door digitalisering: Continue groeiende rekenkracht, beschikbaarheid van internet en goedkope sensortechnologie zorgen voor het exponentieel toenemen van data. Deze data kan worden ingezet voor technologische ontwikkeling, economische activiteiten en maatschappelijke doeleinden (zoals opsporing en bewaking).

19 MARIN Strategieplan Transities en mogelijke scenario s Deze globale ontwikkelingen kunnen we voor het maritieme domein vertalen in de volgende transities: Transitie naar duurzaamheid Energie: van fossiel, via transitiebrandstoffen (gas/lng) naar duurzame energie Voedsel: meer voedsel lager uit de (mariene) keten zoals algen en zeewier Productie/producten: herbruikbaar/biologisch afbreekbaar, circulaire economie Leefomgeving: van land, via schaarste (drinkwater, voedsel, ruimte) ook naar zee Transitie naar data driven society door digitalisering Big Data en data science Internet of Things en connectiviteit Augmented en Virtual Reality Transitie naar regionalisering door haperende globalisering Toenemende nadruk op veiligheid op zee Toenemend protectionisme Locale productie en consumptie, zoals 3D printing Locale technologieontwikkeling en daarbij horend onderzoek Verschuiving van intercontinentaal transport naar short sea shipping In het project Blauwdruk 2050, de maritieme wereld voorbij de horizon zijn op dit vlak vier interessante scenario s ontwikkeld. Deze scenario s zijn bepaald door een verdeling over twee assen, die van de energie (fossiel of duurzaam) en geopolitieke stabiliteit (coöperatief of conflict): Scenario 1: Klassieke groei Na ons de zondvloed Veel wereldhandel Vooral gebruik fossiele brandstoffen Meer welvaart Toename toerisme Forse zeespiegelstijging Fossiele Energie Scenario 2: Defensief en protectionistisch Wantrouwen en angst Vooral gebruik fossiele brandstoffen Amper gebruik alternatieve energie Wereld is in machtsblokken uiteen gevallen Wereldhandel stort in Veel aandacht voor defensie Coöperatief Geopolitieke stabiliteit Conflict Scenario 3: Duurzame groei Samenwerking in verantwoordelijkheid Toename technologische ontwikkeling Sterke groei alternatieve energie Minder groei in welvaart Lagere bevolkingsgroei Meer recycling Duurzame Energie Scenario 4: Zelfvoorzienend Ieder voor zich Lokale energievoorziening Alternatieve energie economisch gedreven Grote verschillen wereldwijd in welvaart Wereldbevolking groeit licht Wereldhandel krimpt Groeiend protectionisme MARIN zal flexibel moeten kunnen reageren op deze scenario s. Door de haperende globalisering en de verkiezing van Trump in de VS, lijken de onderste scenario s op dit moment het meest waarschijnlijk. De technologische ontwikkelingen zijn minder afhankelijk van deze scenario s, maar de scenario s hebben wel invloed op het tempo van de technologische ontwikkeling (bijvoorbeeld rond autonoom vervoer).

20 MARIN Strategieplan Maritieme technologische ontwikkelingen De technologische ontwikkelingen in de maritieme sector gaan snel. Classificatie maatschappij DNV GL komt met vier heldere hoofdlijnen: Digitalization of shipping Door enorme toename van sensoren aan boord, ontstaat parallel met het Internet of Things het Internet of Ships. Door big data analyse en machine learning levert dit veel informatie op over de operatie van het schip. Dit kan worden gebruikt voor optimalisatie en terugkoppeling. Het hele schip kan digitaal in een virtuele werkelijkheid worden gesimuleerd als Digital twin. De echte apparatuur van het schip kan vooraf worden getest door het te koppelen aan dit digitale en virtuele simulatiemodel in de vorm van hardware in the loop testen. Energy efficiency and fuel diversification De ambitie van emissieloze schepen vraagt enorme stappen op het vlak van energiebesparing en reductie van schadelijke stoffen. Dit richt zich op de romp en de voortstuwer, maar ook op het hele energiesysteem aan boord en de brandstoffen. LNG is een belangrijke tussenbrandstof, maar uiteindelijk is de zoektocht naar volledig schone brandstoffen als waterstof. Elektrische en hybride systemen zijn hier ook belangrijk bij. Safety enhancement Technologie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de veiligheid op zee. We praten dan over de ontwikkeling van aanboord adviessystemen, via geautomatiseerde systemen naar volledig autonome systemen (die vanaf de wal worden begeleid). De mens zal in alle fasen een rol blijven spelen. Virtual Reality en simulatoren zijn essentieel om mensen te trainen voor complexe en weinig voorkomende situaties. Autonome zelfvarende schepen, gevolgd vanuit een shore control centre (beeld: Rolls-Royce) Novel design and manufacturing Er komen nieuwe ontwerp- en productiemethoden. Naast Computational Fluid Dynamics (CFD) en simulaties, zal Virtual Reality een steeds grotere rol gaan spelen in het ontwerp. Daarnaast zullen geautomatiseerde optimalisaties de rol van de ontwerper gaan veranderen. Ook wordt al in het ontwerp gekeken naar alle condities tijdens de levenscyclus van het schip (design for operation). In het productieproces zal sprake zijn van een vergaande robotisering en een toenemend gebruik van 3D printen.

21 MARIN Strategieplan Concurrentie Modelproef instituten MARIN is op dit moment het grootste onafhankelijke maritieme onderzoeksinstituut ter wereld. Er zijn wel instituten met meer personeel, zoals de marine instituten van de Amerikaanse en Russische marines, maar die zijn niet onafhankelijk. Ze doen ook minder onderzoek per jaar. Maar concurrerende instituten ontwikkelen wel nieuwe modelproef faciliteiten met steun van hun overheden. Dit gebeurt met name in opkomende economieën, zoals Singapore, Korea, Brazilië, Rusland en China. De testcapaciteit in Azië zal de komende jaren sterk toenemen. Maar ook in ontwikkelde economieën, zoals Noorwegen, België en Canada, worden nieuwe faciliteiten gebouwd. De Vlaamse overheid investeert 30,7 miljoen in de testfaciliteiten in Oostende, de Noorse overheid wil 450 miljoen investeren in het Ocean Space Centre in Trondheim. Dit gebeurt binnen de EU steunkaders. Ook zijn met EU subsidies specialistische onderzoeksfaciliteiten ontwikkeld in verschillende Europese landen gericht op duurzame energiewinning op zee. Deze faciliteiten concurreren vaak met niet-marktconforme tarieven in deze nieuwe sector. De Vlaamse overheid investeert 30,7 miljoen in de testfaciliteiten in Oostende Opkomst van simulatie en Computational Fluid Dynamics (CFD) Door de verbetering van de voorspellingsmethoden en de toegenomen rekenkracht, worden simulatie en CFD methodieken steeds belangrijker in het ontwerp van schepen en offshore constructies. Dit betekent dat hydrodynamische voorspellingen niet alleen maar kunnen worden uitgevoerd door onderzoeksorganisaties met grote testfaciliteiten, maar ook door anderen. Dat kunnen de ontwerpers en bouwers van maritieme constructies zelf zijn, maar ook specifieke dienstverleners op dit vlak. We spreken daarom wel van de democratisering van het maritieme onderzoek. MARIN wil zich niet tegen deze ontwikkeling verzetten, maar er proactief op inspelen. Classificatiemaatschappijen die gaan ontwerpen In de maritieme sector hebben classificatiemaatschappijen traditioneel een belangrijke en onafhankelijke rol. Zij ontwikkelen regels voor het ontwerp van schepen om hun veiligheid te garanderen voor eigenaars, overheden en andere betrokkenen (zoals verzekeraars). Regelmatig wordt hierbij gebruik gemaakt van (gezamenlijk) onderzoekswerk van MARIN, dat bijvoorbeeld is ontwikkeld binnen de Cooperative Research Ships (CRS). Daarna worden deze regels toegepast op individuele schepen. De classificatiemaatschappijen doen in feite een verificatie van het ontwerpwerk van anderen. De laatste jaren ontwikkelen ze zich echter steeds meer als ontwikkelaars en ontwerpers van schepen, vaak op basis van CFD technieken. Ook kunnen ze gebruik maken van modelproef resultaten die zij krijgen ter verificatie van het ontwerp. Dit zet echter hun onafhankelijkheid onder druk, omdat ze dan als classificatiemaatschappij uiteindelijk hun eigen ontwerpen verifiëren. Ook brengt dit hen op het traditionele werkveld van MARIN: hydrodynamisch advies tijdens het ontwerp en de operatie. MARIN wil met de classificatiemaatschappijen blijven samenwerken op basis van MARIN s onderscheidende kennis en faciliteiten, maar zal hen wel blijven wijzen op de spanning die bestaat tussen de rol als ontwerper en controleur.

22 MARIN Strategieplan MARIN S MISSIE 5.1 MARIN s hernieuwde missie In MARIN s missie geven we aan waar we met elkaar voor staan. Ten opzichte van het vorige Strategieplan hebben we een aantal dingen aangescherpt: MARIN wil maritieme constructies en operaties schoner, slimmer en veiliger maken en bijdragen aan een duurzaam gebruik van de zee. We willen daarin een onafhankelijke, betrouwbare en innovatieve kennispartner zijn voor de maritieme sector, overheid en maatschappij. We willen oplossingen bieden voor conceptontwikkeling, ontwerp en operatie door de gecombineerde inzet van al onze methoden. Daarom streven we naar een wereldwijde toppositie in het ontwikkelen, toepassen en overdragen van onze hydrodynamische en nautische kennis en de koppeling daarvan met aanverwante vakgebieden. Vanuit onze onafhankelijke positie willen we samenwerking en innovatie in de maritieme sector en kenniswereld stimuleren. 5.2 Ambities en beleidslijnen op basis van deze hernieuwde missie MARIN wil maritieme constructies en operaties schoner, slimmer en veiliger maken en bijdragen aan een duurzaam gebruik van de zee. MARIN wil maatschappelijke en economische uitdagingen verbinden. Schepen schoner, slimmer en veiliger maken is daarom in het kort ons hoofddoel. En dan schepen en scheepvaart in de brede zin van het woord: alles wat drijft en vaart, van binnenvaart tot zeevaart, maar ook havens en vaarwegen. Scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart bereik je alleen wanneer je naar het hele systeem kijkt. En slim staat voor effectief en innovatief, als kenmerken van de producten van de Nederlandse maritieme sector. Inspiratie uit de natuur (luchtsmering en staartvoortstuwing) en voortstuwing door de natuur (Flettner rotors) Daarnaast vragen we extra aandacht voor het verantwoord gebruik van de zee: duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee en leven op het water. Deze ontwikkelingen op en in het water bieden nieuwe toekomstperspectieven voor de maritieme sector! MARIN wil zo met haar kennis en innovatie bijdragen aan duurzaamheid en veiligheid, gekoppeld aan de ontwikkeling van banen binnen de maritieme maakindustrie, scheepvaart en offshore sector.

23 MARIN Strategieplan We willen daarin een onafhankelijke, betrouwbare en innovatieve kennispartner zijn voor de maritieme sector, overheid en maatschappij. En welke rol heeft MARIN in die toekomst? Die van onafhankelijke kennispartner. We willen onpartijdig meedenken en meewerken op basis van onze kennis en ons onderzoek. Juist nu de internationale classificatiemaatschappijen hun onafhankelijkheid lijken te verliezen, is dit een essentieel uitgangspunt voor MARIN. Goed onderzoek naar ongelukken, zoals de aanvaring van de LNG carrier Al Oraiq en de Nederlandse Flinterstar, kan helpen dit (en erger) in de toekomst te voorkomen. Onze relatie met de (inter)nationale maritieme sector is al sterk. Die willen we verder ontwikkelen om het concurrerend vermogen van de sector te vergroten. Onze rol voor de overheid en maatschappij willen we versterken. Maritiem toegepast onderzoek is essentieel voor scheepvaartveiligheid, emissiereductie en schoner vervoer over het water, efficiënte havens en vaarwegen en een effectieve Koninklijke Marine. Ook willen we de maatschappij nadrukkelijker informeren over de activiteiten van MARIN. Onze Open dag in 2016 rond het thema Ervaar de toekomst, met meer dan 7500 bezoekers, was daar een voorbeeld van. We willen oplossingen bieden voor conceptontwikkeling, ontwerp en operatie door de gecombineerde inzet van al onze methoden. In dit alles is het belangrijk om naar de hele levenscyclus van het schip te kijken. Van de eerste innovatieve conceptontwikkeling, via het ontwerp en de bouw naar de daadwerkelijke operatie. CONCEPT ONTWERP OPERATIE CFD/Simulaties Modelproeven Simulatoren Monitoring Op het vlak van onderzeeboten ondersteunt MARIN het Ministerie van Defensie en de Koninklijke Marine in alle fasen en met haar gecombineerde methoden MARIN heeft unieke kennis en methoden om in al deze fasen een bijdrage te leveren en wil hiervoor haar testfaciliteiten, rekenmethoden, simulatoren en meetsystemen gezamenlijk inzetten.

24 MARIN Strategieplan Daarom streven we naar een wereldwijde toppositie in het ontwikkelen, toepassen en overdragen van onze hydrodynamische en nautische kennis en de koppeling daarvan met aanverwante vakgebieden. MARIN kan haar rol alleen spelen met een sterke kennisbasis. Die kennisbasis stond de afgelopen jaren onder druk en het is essentieel dat deze de komende jaren wordt versterkt. MARIN moet een wereldwijde toppositie hebben om de vragen van de toekomst te kunnen beantwoorden. Wij kiezen daarbij voor een specialisatie op het vlak van hydrodynamica en nautiek, maar verbinden die nadrukkelijk met aanverwante gebieden om totaaloplossingen te bieden. Dus niet alleen de romp en de voortstuwer optimaliseren, maar ook kijken naar de motoren of de logistiek. Daarvoor werken we samen met gespecialiseerde partijen. Vanuit onze onafhankelijke positie willen we samenwerking en innovatie in de maritieme sector en kenniswereld stimuleren. Tot slot: een onafhankelijke en zelfstandige rol is essentieel voor MARIN s relatie met de maritieme sector, overheid en maatschappij. Juist vanuit die onafhankelijkheid kunnen we samenwerking en innovatie stimuleren. Want MARIN ontwikkelt haar kennis niet alleen en niet voor zichzelf. We willen deze ontwikkelde kennis ook toepassen en overdragen. De komende jaren zal MARIN daarom doorgaan met het delen van haar kennis en software met de maritieme sector en kennispartners zoals de TU Delft en buitenlandse universiteiten. Onze netwerken in Nederland via Nederland Maritiem Land (NML) en de Topsector Water en de internationale samenwerking binnen Joint Industry Projecten (JIP s), de Cooperative Research Ships (CRS) en Europa zijn hiervoor een sterke basis. MARIN activiteiten in nationale en internationale netwerken.

25 MARIN Strategieplan MARIN S VISIE 2021 EN BELEIDSLIJNEN MARIN s Visie 2021 Op basis van MARIN s hernieuwde missie, de evaluatie van de afgelopen jaren en de ontwikkelingen in onze omgeving, komen we tot de volgende visie als toekomstperspectief: In 2021 heeft MARIN een versterkte kennisbasis, betrouwbare gereedschappen en moderne faciliteiten zoals een vernieuwd simulatorcentrum. Daarmee optimaliseren we de hele maritieme operatie, het schip als systeem en de rol van de mens daarin. Met onze kennis en ideeën stimuleren we open innovaties voor veilige en schone scheepvaart, duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee, leven op het water en autonome systemen. We kijken hierbij ook naar oplossingen in de natuur. We hebben de transitie gemaakt naar minder -maar complexere- proeven en een groei van simulatie en digitalisering. MARIN is hiervoor een flexibele organisatie waarin goed opgeleide en gemotiveerde mensen gestroomlijnd en teamsgewijs samenwerken in een veilige en duurzame omgeving. Onder het motto Ervaar de toekomst gaven we op de Open dag 2016 een beeld van de zee van de toekomst: vaste en drijvende windturbines en drijvend leven en werken. 6.2 Ambities en beleidslijnen op basis van deze vernieuwde Visie 2021 In 2021 heeft MARIN een versterkte kennisbasis, betrouwbare gereedschappen en moderne faciliteiten zoals een vernieuwd simulatorcentrum. MARIN wil bezig zijn met de vragen van nu en de oplossingen voor morgen. Daarvoor is een stevige kennisbasis essentieel. Zoals de verschillende evaluatie commissies hebben aangegeven, staat die kennisbasis bij MARIN onder druk. De EMTO commissie: De Rijksbijdrage is naar de mening van de commissie onder de kritieke ondergrens gezakt (15-20% van de omzet wordt daarbij door de commissieleden als de ondergrens gezien voor het kunnen opbouwen van een strategische kennisbasis). Terecht zegt de Motie Jacobi / De Boer dat hierdoor de toekomst van MARIN als

26 MARIN Strategieplan toonaangevend instituut onzeker is. Dit Strategieplan is geschreven in het vertrouwen dat de overheid MARIN s rol voor de markt, overheid en maatschappij waardeert en daarin investeert. Dit wordt in het volgende hoofdstuk uitgewerkt. De gereedschappen (tools) van MARIN zijn essentieel voor het beantwoorden van de vragen vanuit de maritieme sector, overheid en maatschappij. Dan gaat het bijvoorbeeld om voorspellingsmodellen, simulatiemethoden en big data analysetechnieken. MARIN ziet het ontwikkelen van deze methoden en valideren daarvan met modelproeven of ware grootte metingen als één van haar kerntaken. Ook wil MARIN advies geven over het gebruik van dit soort test- en simulatiemethoden en hun nauwkeurigheid. Dit alles garandeert de betrouwbaarheid van de voorspellingen. Het is daarnaast belangrijk dat deze methoden consistent en breed toepasbaar zijn over de hele keten. De ontwikkeling van tijdsdomein simulaties met XMF (extendable Modelling Framework), is daar een voorbeeld van. Deze modellen zullen consistent en betrouwbaar moeten zijn in alle fasen van de Concept Ontwerp Operatie cyclus. Hoofdsimulator en gekoppelde sleepbootkamers in het Seven Oceans Simulator centrum In deze keten zijn de MARIN simulatoren op dit moment de zwakste schakel. MARIN s simulatietechnieken zijn nog steeds wereldwijd toonaangevend, maar het huidige simulatorcentrum dateert uit 1992 en is verouderd. Om een wereldwijd topinstituut te blijven op dit vlak, wil MARIN daarom het nieuwe Seven Oceans Simulator (SOS) Centrum bouwen. Deze geavanceerde simulatorfaciliteit met bolvormige simulator, bewegende simulator en Virtual Reality kamer heeft als doelstelling: Het veiliger en efficiënter maken van maritieme operaties door de meest realistische simulatie van het gedrag van -en de interacties tussen- maritieme constructies, de omgeving en de mens. Maar MARIN kan deze grote faciliteit niet zelf financieren. Hiervoor is financiering vanuit de overheid noodzakelijk. Dit is belangrijk gezien de rol van dit simulatorcentrum op het vlak van scheepvaartveiligheid en het optimaliseren van marineschepen en -operaties. Daarmee optimaliseren we de hele maritieme operatie, het schip als systeem en de rol van de mens daarin. De kracht van de Concept Ontwerp Operatie cyclus is dat deze het ontwerp koppelt aan het gebruik. Nog te vaak worden schepen ontworpen voor een specifieke ontwerpconditie (diepgang, snelheid, kalm water) die in de praktijk vrijwel nooit voorkomt. Het is belangrijk een schip te optimaliseren voor haar gehele levensduur en voor alle beladings-, snelheids- en omgevingscondities die zij daarin tegenkomt. We noemen dat design for operation.

27 MARIN Strategieplan In een design for operations aanpak wordt het ontwerp geoptimaliseerd voor alle omstandigheden die het schip tegenkomt in haar operationele leven. Het doel van dit soort optimalisaties is vaak het reduceren van het brandstofverbruik en de emissies. Daarvoor is het noodzakelijk om breder te kijken dan alleen de hydrodynamica van romp en schroef. Hiervoor is het belangrijk dat we meer begrijpen van de motoren en systemen aan boord. Koppeling van MARIN s hydrodynamische kennis aan kennis van dit soort systemen is daarvoor noodzakelijk. We willen op dit vlak onze kennis verbinden met die van anderen, zoals de TU Delft. Daarnaast overbrugt de Concept Ontwerp Operatie cyclus de kloof tussen ontwerpers en gebruikers. Op simulatoren kunnen beide partijen daadwerkelijk samenwerken in dezelfde virtuele wereld. Zo kunnen zij samen het gedrag en de operatie van het schip ervaren en optimaliseren tijdens het ontwerp, ver voordat het staal gesneden is. Dit voorkomt ontwerpfouten. Tot slot vraagt een veilig en effectief gebruik van een schip aandacht voor de mens. Nog steeds gebeurt het grootste gedeelte van de ongelukken op zee door menselijke fouten. En dat terwijl operaties op zee steeds complexer worden, bijvoorbeeld omdat er (bij marine en offshore operaties) steeds meer schepen tegelijk varen of samenwerken. Dit vraagt extra aandacht voor de Human Factor. MARIN zal deze kennis in samenwerking met anderen ontwikkelen en gaan toepassen op haar simulatoren en aan boord. Simulatoren, zoals de bewegende Fast Small Ship Simulator, kunnen worden ingezet voor training, maar ook tijdens het ontwerp proces om de bemanning het schip te laten ervaren voordat het gebouwd is. Met onze kennis en ideeën stimuleren we open innovaties voor veilige en schone scheepvaart, duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee, leven op het water en autonome systemen. We kijken hierbij ook naar oplossingen in de natuur. Terecht geeft de EMTO commissie MARIN de aanbeveling om niet volgend te worden ten opzichte van de industrie, maar leidend te blijven op het vlak van kennis en innovatie. De commissie roept MARIN op innovaties op een laag TRL niveau te ontwikkelen. Dat wil MARIN zelf ook. Omdat MARIN nu nog voor 90 procent afhankelijk is van financiering uit de private markt, richt MARIN zich op de belangrijke korte en middellange termijnvragen van de maritieme sector. Dat is belangrijk en daar is MARIN goed in. Maar het is wel een te beperkte rol voor een kennisinstituut. Het remt ook de innovatie in de maritieme sector. We laten zo kansen liggen om schepen schoner, slimmer en veiliger te maken.

28 MARIN Strategieplan MARIN wil daarom haar activiteiten uitbreiden op het vlak van Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO): vroege innovaties op basis van MARIN kennis van het gedrag van de zee en maritieme constructies daarin, gericht op de toekomstige uitdagingen van de sector en de maatschappij. Onderzoek dat niet per direct tot pasklare toepassingen leidt en dus risicovol is voor de sector, maar wel baanbrekende oplossingen kan opleveren. MARIN kiest daarbij voor onderwerpen van groot maatschappelijk belang die ook voor de sector nieuwe mogelijkheden bieden: innovaties voor veilige en schone scheepvaart, duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee, leven op het water en autonome systemen. Het Drijfwind project uit 2003 in samenwerking met o.a. TU Delft en ECN was een goed voorbeeld van Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO). Nu worden ze daadwerkelijk gebouwd (Minifloat). MARIN streeft niet naar eigen Intellectueel Eigendom en wil voorkomen een concurrent te worden van marktpartijen. We kiezen daarom voor een aanpak waarbij sprake is van open innovatie of een open samenwerking met partijen uit de sector. We zijn daarom ook aangesloten bij een organisatie als Our Oceans Challenge. We werken ook graag samen met andere partijen, zoals ECN. Maritieme voortstuwing geïnspireerd door een rog en de dolfijnstaart Ook kijken we hierbij naar oplossingen in de natuur. Deze nature inspired of biomimetic oplossingen zijn vaak risicovol. Voorbeelden zijn dolfijnstaart voortstuwing of luchtsmering. We hebben de transitie gemaakt naar minder -maar complexere- proeven en een groei van simulatie en digitalisering. MARIN heeft zich altijd gericht op de ontwikkeling van voorspellingsmethodieken op basis van maximaal begrip van de onderliggende fysica. We ontwikkelden statistische methoden, berekeningsmethoden op basis van potentiaal theorie, tijdsdomein simulatietechnieken en viskeuze Computational Fluid Dynamics (CFD) methoden. MARIN heeft al vele jaren geleden de stap gemaakt van Nederlands Scheepsbouwkundig Proefstation (NSP) naar Maritiem Research Instituut Nederland

29 MARIN Strategieplan (MARIN). Maar nog steeds geven modelproeven voor het merendeel van onze voorspellingen de doorslag. Maar juist op dat punt constateren we een omslag. Dit komt door de verbeterde nauwkeurigheid van de voorspellingsmethodes, de snel toegenomen rekenkracht en de eerlijke observatie dat ook modelproeven beperkingen hebben (zoals schaaleffecten). Hierdoor veranderen de rollen van de verschillende voorspellingsmethodes en verandert ook de rol van instituten als MARIN. Het hebben van grote testfaciliteiten was altijd voorbehouden aan specifieke onderzoeksorganisaties. De ontwikkeling van simulatiemethodes en CFD berekeningen doorbreekt dat (al is de benodigde rekencapaciteit nog duur). MARIN wil zich niet tegen deze ontwikkeling verzetten, maar er pro-actief aan meewerken. Dat vraagt wel een transitie, want onze rol verandert. Voorbeelden van CFD toepassingen in allerlei toepassingsgebieden Door MARIN s expertise en koppeling van activiteiten, staan we hier goed voor voorgesorteerd. Onze kracht ligt in de combinatie van testfaciliteiten, rekenmethoden, simulatoren en meetsystemen. Door onze betrokkenheid van concept tot operatie hebben we de mogelijkheid van terugkoppeling, voorspelling en vernieuwing. Eenvoudigere problemen, zoals het voorspellen van de weerstand en voortstuwing van schepen, zullen stap voor stap worden overgenomen door CFD berekeningen. MARIN werkt zelf mee aan de ontwikkeling van de methodes hiervoor en de validatie ervan. Dit soort eenvoudigere proeven zullen op den duur verdwijnen. Wat overblijft zijn de complexe problemen. Daarvoor zullen modelproeven nog vele jaren een essentiële rol spelen. Deze worden daardoor zelf ook complexer. Daarvoor willen we onze unieke testfaciliteiten, moderne modelbouw, geavanceerde meetopstellingen en goede analysemethoden inzetten. Meettechnieken en hun nauwkeurigheid krijgen daarom extra aandacht in ons Technologieplan. MARIN zal zich dus moeten richten op deze complexe modelproeven en de ontwikkeling, validatie en toepassing van nieuwe voorspellingsmethodes. Betrouwbaarheid is daarbij het kernwoord, zowel voor de modelproeven als voor de berekeningen. Op het vlak van complexe validatie van rekenmethodes liggen kansen. Moderne lasermeettechnieken, zoals Particle Image Velocimetry (PIV), zullen vaker worden toegepast.

30 MARIN Strategieplan Deze ontwikkeling richt MARIN op haar eigenlijke missie: schepen schoner, slimmer en veiliger maken op basis van haar kennis. Dat vereist een transitie van een dienstverlener met testfaciliteiten, naar een Kennispartner voor de maritieme sector, overheid en maatschappij. Of het nu een complexe modelproef, ingewikkelde berekening, simulatorstudie met de mens in de loop of big data analyse van ware grootte metingen is: de kennis van MARIN moet het verschil maken! Dat vereist een versterking van de kennisbasis, een uitbreiding van het aantal kenniswerkers, de ontwikkeling van methoden voor deze tijd (zoals big data analyse) en het uitbreiden van de samenwerking met de universiteiten en het bedrijfsleven. MARIN is hiervoor een flexibele organisatie waarin goed opgeleide en gemotiveerde mensen gestroomlijnd en teamsgewijs samenwerken in een veilige en duurzame werkomgeving. De huidige onzekere situatie in de maritieme wereld en de transitie in de rol van MARIN, vraagt veel flexibiliteit van de organisatie. De rol van MARIN verandert, het type werk verandert. We moeten snel kunnen inspelen op mogelijkheden in de markt en opkomende vragen bij de overheid. De afgelopen jaren heeft MARIN aangetoond dat zij die flexibiliteit heeft. Maar we moeten die flexibiliteit meer als uitgangspunt nemen. Door mensen meerdere rollen te geven en hen daar dan ook voor op te leiden. Door mensen die nu nog alleen met de uitvoering van modelproeven bezig zijn, te betrekken bij analyse of rekenwerk, bij de voorbereiding van complexe modellen en opstellingen of bij de uitvoering van praktijkmetingen. Dat vereist flexibiliteit en inzet van de medewerkers, maar ook van MARIN op het vlak van goede gerichte opleidingen. Samenwerken als één MARIN is een belangrijke kernwaarde van MARIN. De afgelopen jaren is de samenwerking tussen de verschillende afdelingen versterkt. In die lijn moeten we verder, bijvoorbeeld door beter op elkaar afgestemde werkmethodes, door samenwerking in gerichte teams. Dat werken in teams is de kern van onze samenwerkingsaanpak de komende jaren. Of het nu gaat om de ontwikkeling van CFD of tijdsdomein simulatie methodes, de uitvoering van onderzoekswerk voor de Kennisbasis (ARD) of gewone projecten: samenwerking in teams is de kern. Hiervoor gaan we teamkamers beschikbaar maken. We willen onze medewerkers veilig laten werken in een duurzame omgeving. Niets is zo belangrijk dat het onveilig moet, is ons uitgangspunt als het om veiligheid gaat. We kijken wat dat betreft niet

31 MARIN Strategieplan alleen naar de situatie binnen MARIN, maar ook naar de werkomstandigheden tijdens meetreizen aan boord. En bij veiligheid draait het zowel om techniek als om cultuur. We zullen elkaar aanspreken als we risico s zien. Wat de eigen duurzaamheid betreft gaan we door op de ingeslagen weg. Na de zonnepanelen op onze daken voor onszelf en voor de bewoners in de buurt, stellen we het dak van de Offshore Basin en Seakeeping & Manoeuvring Basin ter beschikking aan onze medewerkers. Ook kijken we naar het verminderen van onze CO 2 footprint in samenwerking met de Blauwe commissie, met name naar het woon-werk verkeer (stimuleren fietsen en elektrisch vervoer) en vliegreizen (compensatie CO 2 uitstoot). 6.3 Samenvattende ambitie Samenvattend willen we een organisatie zijn: met een helder doel dat maatschappelijke en economische uitdagingen verbindt betrokken van concept tot operatie door het effectief inzetten van al onze activiteiten gericht op innovaties voor de toekomst van de maritieme sector door Risicodragend Verkennend Onderzoek die daadwerkelijk kennispartner is van de overheid op basis van gezamenlijke Kennis en Innovatie Agenda s met een versterkte kennisbasis die essentieel is voor de toekomst met moderne faciliteiten en het Seven Oceans Simulator centrum die door een succesvolle transitie complexe modelproeven combineert met simulatie en digitalisering met gemotiveerde en goed opgeleide medewerkers Alles met als doel: Better Ships, Blue Oceans! Onderzoek naar golfklappen tegen offshore windturbines in samenwerking met Deltares en ECN

32 MARIN Strategieplan KENNISPARTNER VAN MAATSCHAPPIJ EN OVERHEID 7.1 Maatschappelijke thema s Met onze missie om maritieme constructies en operaties schoner, slimmer en veiliger te maken en bij te dragen aan een duurzaam gebruik van de zee, combineert MARIN maatschappelijke en economische uitdagingen. Wanneer we kijken naar de Societal Challenges van Europa, dan sluit MARIN aan bij: Voedselveiligheid, duurzame landbouw, marien en maritiem onderzoek en bio-economie: maritieme constructies voor zeewierkweek, drijvende visteelt en het oogsten van algen. Weghalen van plastics in zee. Veilige, schone en efficiënte energie: duurzame energie op zee, zoals vaste en drijvende offshore windturbines, getijdenenergie, golfenergie, Ocean Termal Energy Conversion (OTEC). Het veilig produceren van offshore olie en gas. Slim, groen en geïntegreerd vervoer: autonoom varen, schone zeevaart en binnenvaart in de transportketen, slimme havens en vaarwegen. Klimaat, hulpbronefficiëntie en grondstoffen: leven op het water zoals drijvende steden en grondstoffenwinning op zee (algen, zeewier, duurzame deepsea mining). Veilige samenleving: veilige scheepvaart op zee en door havens en vaarwegen (Safety: voor mensen aan boord en op de wal en het milieu) en effectieve schepen voor de Koninklijke Marine (Security). Samengevat sluiten onze missie en visie direct aan bij Sustainable Development Goal 14 van de Verenigde Naties: Conserve and sustainably use the oceans, seas and marine resources for sustainable development. Binnen de EU wordt dit Blue Growth genoemd. MARIN s betrokkenheid bij het project van The Ocean Cleanup voor het opruimen van plastic in de oceanen: met gratis proeven voor innovatieve Start-ups en het instrumenteren van de 100 meter lange testbarrier op de Noordzee. MARIN sluit zowel via haar contractonderzoek voor de markt, als onderzoek voor de overheid aan bij deze maatschappelijke uitdagingen. Zoals de EMTO commissie terecht opmerkt: MARIN levert een belangrijke maatschappelijke bijdrage aan scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart. De overheid is dus niet altijd zelf de directe opdrachtgever voor het bereiken van doelstellingen rond schoon en veilig vervoer. Voor werk rond de maritieme infrastructuur zijn het veelal semi-overheden en private partijen (zoals havenbedrijven, aannemers en ingenieursbureaus) die MARIN s kennis op dit vlak gebruiken. Ook worden in het kader van de scheepvaartveiligheid alle Nederlandse loodsen getraind op MARIN s simulatoren. 7.2 Maritieme Strategie

33 MARIN Strategieplan In samenwerking met de maritieme sector ontwikkelde de rijksbrede overheid De Nederlandse Maritieme Strategie Deze heeft als ambitie: een internationale duurzame toppositie van Nederland door integrale samenwerking tussen Rijksoverheid en maritieme cluster. De rijksoverheid wil haar bijdrage daaraan leveren door: Een gunstig vestigingsklimaat en een Europees en mondiaal gelijk speelveld. Een sterke kennisinfrastructuur is voor veel innovatieve (maak)bedrijven de reden om zich in een land te vestigen en te blijven. MARIN is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse maritieme kennisinfrastructuur en kan snel reageren op vragen uit de sector. Adequate (internationale) regelgeving, inclusief tijdige implementatie, met een goed werkende keten van beleid, uitvoering en handhaving. Maar ook inspelen op internationale ontwikkelingen voor nieuwe regelgeving en waar mogelijk regeldruk verminderen. Doelgerichte nationale en internationale regelgeving moet gebaseerd zijn op kennis, anders is zij alleen maar belemmerend voor innovatie. MARIN wil de overheid en sector daarbij adviseren op grond van een sterke kennisbasis. Gebruik van MARIN simulatoren bij het onderzoek naar havens en vaarwegen. Gezamenlijke kennisontwikkeling en innovatie alsmede innovatiegericht en maatschappelijk verantwoord inkopen. MARIN is partner van de overheid en het bedrijfsleven in publiek-private samenwerking binnen het Topsectoren beleid. Maar ook voor de overheid als reder via de Koninklijke Marine en de Rijksrederij is MARIN s kennis essentieel rond schone en veilige schepen die hun rol effectief kunnen uitvoeren. Toereikende aanleg en adequaat beheer en onderhoud van de infrastructuur, inclusief betere benutting.

34 MARIN Strategieplan MARIN s nautische kennis rond scheepvaartveiligheid en -risico s is essentieel voor slimme en veilige havens en vaarwegen en hun optimale benutting. De MARIN simulatoren spelen hierin een belangrijke rol. Adequate opleidingseisen (afgestemd op de behoefte van de maritieme cluster) en een samenhangende onderwijsinfrastructuur. Onderzoek op de MARIN simulatoren rond (bijna) ongelukken kan een grote bijdrage leveren aan case studies voor het onderwijs. Daarnaast kan MARIN Human Factor onderzoek helpen bij het bepalen van de beste leermethodes om de noodzakelijke competenties te ontwikkelen. Adequate economische diplomatie en behartiging van vitale Nederlandse maritieme belangen (onder andere door bij te dragen aan de internationale rule of law, regionale stabiliteit en bescherming te bieden tegen zeeroverij). De Koninklijke Marine vaart met schepen die bij MARIN zijn getest en gesimuleerd. Dat maakt ze effectief en efficiënt. Nieuwe simulatie- en simulatortechnieken kunnen dat nog verder versterken. Het ongeluk met de benzeentanker bij Grave Op het vlak van veiligheid en milieu stelt de Maritieme Strategie: Alleen een veilig, milieuvriendelijk en duurzaam opererend maritiem cluster kan zijn economische potentie blijvend waarmaken. Een schone zee- en binnenvaart dragen bij aan de verbetering van het leefklimaat voor omwonenden van havens en aan de ontwikkelruimte voor diezelfde havens. Onverminderde inzet door overheid en bedrijfsleven voor een veilige, milieuvriendelijke en duurzame ontwikkeling van de scheepvaart, zowel in nationaal als in internationaal verband, is daarom noodzakelijk. Vanuit MARIN s gerichtheid op het schoner, slimmer en veiliger maken van schepen en scheepvaart, kan zij een belangrijke bijdrage leveren aan de invulling van de Maritiem Strategie. Op basis van haar kennis kan zij de overheid helpen om te komen tot effectieve en doelgerichte regelgeving en de juiste stimulering van innovatie. Dat geldt ook internationaal: onze maritieme verantwoordelijkheid voor schone en veilige scheepvaart houdt niet op bij onze landsgrenzen! De EMTO evaluatiecommissie deed de volgende aanbeveling aan de overheid: Gezien de maatschappelijke taak van MARIN rondom scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart een lange termijn kennis- en innovatieagenda op te stellen vanuit de vakministeries waarmee richting wordt gegeven aan het (publieke) onderzoek van MARIN en waarmee er een meer heldere inhoudelijke (vraag)sturing plaatsvindt vanuit de overheid. Op basis van dit advies werkt MARIN met de vakdepartementen van I&M/RWS en Defensie aan concrete Kennis- en Innovatie Agenda s. Hieronder worden daarvoor de eerste hoofdlijnen uitgewerkt.

35 MARIN Strategieplan Dit valt in deze Strategie onder het kopje Maatschappelijke Kennisagenda (voor beleid) met een benodigd budget van 3-6 miljoen per jaar. In 2016 was dit nog beperkt tot 0,250 miljoen voor de modelontwikkeling voor Rijkswaterstaat en 0,9 miljoen voor de contouren voor het Ministerie van Defensie. 7.3 Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat De MARIN Kennis- en Innovatie Agenda voor I&M en Rijkswaterstaat zal ook de hoofdindeling schoon, slim en veilig hebben. Daarbij wordt zowel gekeken naar het schip als de maritieme infrastructuur. In volgorde van prioriteit: Veilig Het verhogen van de scheepvaartveiligheid is de kern van MARIN s rol voor het Ministerie van I&M en Rijkswaterstaat. Dat betreft dan zowel de veiligheid van het schip zelf, als de interactie tussen schepen binnen de maritieme infrastructuur in golven, wind en stroming. Het is hierbij belangrijk meer te leren van ongelukken en bijna ongelukken. Gelukkig kwamen er bij de recente aanvaringen van de Nederlandse Flinterstar met een LNG carrier bij Zeebrugge en de benzeentanker met het stuw bij Grave, geen gas of benzeen vrij. Maar dit soort ongelukken geeft helder de risico s aan voor mens, milieu en economie. Goed onderzoek en daarop gebaseerde gerichte regelgeving en opleidingsmethoden kunnen helpen erger te voorkomen. Gerelateerde onderwerpen zijn de veiligheid van cruiseschepen en ferries, bestrijding van olievervuiling en scheepvaartrisico analyses voor havens, vaarwegen en de Noordzee. MARIN s simulaties, modelproeven, simulatoren en AIS analyses kunnen samen een belangrijke rol vervullen op dit vlak: CONCEPT ONTWERP OPERATIE CFD/Simulaties Modelproeven Simulatoren Monitoring

36 MARIN Strategieplan Schoon Vervoer over het water is nog de schoonste vervoersmodaliteit (per ton-mijl) en draagt bij aan het verminderen van de congestie op de wegen. Het is daarom belangrijk dat de overheid vervoer van mensen en goederen over het water op een rationele manier stimuleert in het kader van Smart Mobility. Maar de emissies van de scheepvaart zijn desondanks te hoog. Dit betekent dat er gerichte actie nodig is, zowel gericht op het individuele schip als op de gehele binnenvaart en zeevaart vloot. MARIN kan deze ontwikkeling stimuleren op basis van hydrodynamische en big data analyse. Een voorbeeld hiervan is het CoVadem project waarin we met 250 binnenvaartschepen tegelijkertijd de waterdiepte van de vaarwegen continu in kaart kunnen brengen en de emissies van binnenvaartschepen kunnen verminderen. Ook kan MARIN hieraan bijdragen door gerichte innovaties op laag TRL niveau. Ook op het vlak van schone scheepvaart geldt dat onze verantwoordelijkheid niet ophoudt bij onze landsgrenzen. Er is veel regelgeving in ontwikkeling die een goede evaluatie nodig heeft voor toepassing in Nederlandse wateren. Dit betreft emissies naar de lucht, maar ook bijvoorbeeld onderwater geluid. MARIN kan op basis van haar expertise een bijdrage leveren aan onderzoek en advisering op deze vlakken. Dit geldt heel concreet voor de overheid als reder met 200 schepen in de Rijksrederij. De ambitie van Rijkswaterstaat op het vlak van duurzame leefomgeving is om Parijs waar te maken. Dit betekent voor Rijkswaterstaat -20% CO 2 in 2020, energieneutraal in 2030 en Klimaatneutraal en Klimaatbestendig in Dit vereist een zeer gerichte actie van de Rijksrederij waar MARIN een belangrijke rol bij kan spelen. Slim en efficiënt Een belangrijke bijdrage van MARIN op dit vlak ligt bij de ontwikkeling van efficiënte havens en vaarwegen, maar ook bij het beter benutten ervan. MARIN s simulatie en analyse modellen geven daar belangrijke input voor. Zeker nu de maritieme infrastructuur in Nederland moet worden gerenoveerd, liggen hier kansen voor innovatie. MARIN denkt daar graag over mee. Op het vlak van innovatie kan het Ministerie het initiatief nemen om ons als land en maritieme sector tot de wereldtop te laten behoren. Net als bij zelfrijdende auto s en vrachtwagens, is het belangrijk dat de overheid het voortouw neemt bij de ontwikkeling van zelfvarende schepen. De ontwikkeling van aanboord adviessystemen, via geautomatiseerde systemen naar volledig autonome schepen (die vanaf de wal worden begeleid) kan het vervoer over het water veel veiliger en effectiever maken. MARIN kan de kennis die hiervoor nodig is ontwikkelen, assisteren bij doelgerichte regelgeving en helpen bij het verifiëren van systemen die op de markt komen. MARIN speelt daarom graag een actieve rol in het Smart Shipping (SMASH) initiatief van het Ministerie.

37 MARIN Strategieplan Toekomstbeeld: zelfvarende en zeilvoortgestuwde schepen op weg naar een drijvende stad 7.4 Ministerie van Defensie MARIN heeft een sterke relatie met het Ministerie van Defensie. Samen met TNO en het NLR heeft MARIN daarom een bijdrage geleverd aan de Herijking Kennisportfolio Defensie (HKD), die weer is gebaseerd op de Strategische Kennis en Innovatie Agenda (SKIA) van het Ministerie van Defensie. Deze documenten geven een toekomstvisie op de benodigde kennisontwikkeling. Doel van het MARIN onderzoek voor Defensie is bijdragen aan de vereiste operationele inzet van defensievaartuigen en die van de Koninklijke Marine in het bijzonder. Deze schepen en hun inzet worden steeds gevarieerder en complexer. Er is namelijk steeds meer sprake van multi-schip operaties en interacties, de ontwikkeling van autonome vaartuigen en de reductie van bemanningen. Dit vraagt om versterking van de link tussen het ontwerp en de operatie van het schip, waarbij de mens-machine interactie en teaminzet een belangrijke rol speelt. MARIN wil voor Defensie een bijdrage leveren aan de gehele Concept Ontwerp Operatie cyclus tijdens de hele levensduur en daarvoor de kennis en tools beschikbaar stellen: CONCEPT ONTWERP OPERATIE CFD/Simulaties Modelproeven Simulatoren Monitoring Onderzoek naar Launch & Recovery operaties over de hele cyclus. Daarnaast worden detectiemethoden steeds geavanceerder, wat hogere eisen stelt aan de hydrosignaturen van het schip. MARIN s expertise op dit vlak draagt bij aan een verminderde kwetsbaarheid van de toekomstige vloot. Tot slot richt MARIN s expertise zich op de optimalisatie van de Life Cycle Costs door vermindering van de operationele (brandstof) kosten en onderhoudskosten.

38 MARIN Strategieplan In het verleden richtte de MARIN inzet zich met name op het schip als Platform in de concept en ontwerp fase. Dit deed MARIN vanuit haar hydrodynamische expertise op de vlakken van weerstand & voortstuwing, manoeuvreren en zeegang (inclusief schade). Deze expertise blijft essentieel, maar moet door de toegenomen complexiteit in de toekomst meer worden gekoppeld aan het operationeel gebruik (en het meenemen van operationele aspecten in het ontwerp). In beide groepen speelt het gedrag van de mens een rol. MARIN kan wat dit betreft een rol spelen bij het vergroten en flexibiliseren van de inzetbaarheid, mens-machine-teaming en systeemintegratie, zoals ze in de SKIA worden benadrukt. Schepen Mensen Een optimale operationele inzet van de schepen van de Koninklijke Marine vraagt inzicht in schepen, mensen en hun interactie Uiteindelijk zal deze kennis worden toegepast in de toekomstige vervangingsprogramma s: de onderzeeboten, fregatten en mijnenjagers. MARIN speelt hierbij een belangrijke rol en verwacht hiervoor concrete voorbereidende onderzoeksprojecten. Zo maakt een vernieuwd simulatorcentrum het mogelijk om het gedrag van het toekomstige schip al tijdens de conceptontwikkeling te ervaren, lang voordat het is gebouwd. Dit geeft unieke mogelijkheden voor de optimalisatie van het schip en het operationele concept. De ontwikkeling en inzet van MARIN kennis verlaagt de risico s voor het Ministerie van Defensie in de hele levenscyclus. De MARIN kennis geeft Defensie een strategisch kennisvoordeel in internationale samenwerking. MARIN s kennis zal worden ingezet bij de toekomstige vervangingsprogramma s van de Koninklijke Marine Wel is het noodzakelijk de MARIN kennisbasis voor dit onderzoek te versterken. Met een bedrag van slechts 0,9 miljoen per jaar staat deze kennisbasis op dit moment onder grote druk. Hiervoor is het belangrijk dat MARIN naast NLR en TNO een eigen budget krijgt van het Ministerie van Defensie, gebaseerd op onderzoek dat noodzakelijk is voor de DMO en de operationele commando s van de Koninklijke Marine. Dit betreft zowel de kennisbasis, als het vraaggestuurd onderzoek vanuit het Ministerie van Defensie en het Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO). Met dat laatste kan MARIN bijdragen aan innovaties voor de toekomst van de Koninklijke Marine.

39 MARIN Strategieplan Multi-schip operatie met een dokschip en een FRISC Binnen de Herijking Kennisportfolio Defensie (HKD) heeft MARIN de hoofdlijnen voor de versterking van deze kennisbasis aangegeven. Het is belangrijk dit nu snel in te vullen met concrete programmalijnen in een gezamenlijke Kennis- en Innovatie Agenda, met bijbehorende budgetten. MARIN ziet daarin de volgende programmalijnen: Scheepshydrodynamica: de kennisbasis en toolontwikkeling voor advisering op het vlak van rompvormen, voortstuwers (zoals pumpjets en flexibele composiete schroeven), energiebesparing / emissievermindering (Energy Saving Devices), manoeuvreren, zeegang in golven (en bewegingsreductie systemen), kwetsbaarheid, damage control, hydrosignaturen (schroef en flownoise) en operator guidance (zoals golf- en bewegingsvoorspelling met radar). Onderwater hydrodynamica voor het ontwerp en de operatie van onderzeeboten. Opereren met onbemande systemen in het maritieme domein vanuit hydrodynamisch en nautisch perspectief. MARIN heeft op dit vlak veel ervaring met het autonome testmodel van de Walrusklasse onderzeeboot. Ook heeft MARIN veel kennis rond scheepvaartveiligheid in complexe verkeerssystemen door big data analyse van AIS gegevens. Simulatie, virtual reality en human factors voor complexe multi-schip operaties tijdens conceptontwikkeling, ontwerp en operaties: launch & recovery van autonome systemen en operaties met planerende schepen (FRISCs / RHIBs) en dokschepen. Veiligheid voor de bemanning in brekende golven (bij slecht weer, rond het schip, in het dok, bij de kust) is hier een speciaal aandachtspunt. Geavanceerde maritieme concepten voor toekomstige marine operaties: Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO) gericht op toekomstige marineschepen, zoals nieuwe concepten voor amfibische operaties of operator guidance & training systemen. Kennis van het gedrag in grote golven is essentieel voor de inzetbaarheid en veiligheid.

40 MARIN Strategieplan MARKTEN EN DIENSTEN 8.1 Benadering van de huidige moeilijke maritieme markt De (inter)nationale maritieme sector heeft het zwaar op dit moment. Er is sprake van een Perfect storm : wanneer meerdere depressies bij elkaar komen en slecht weer veroorzaken. In de offshore gaat het slecht door de lage olieprijzen, in de scheepvaart en scheepsbouw is een crisis door overcapaciteit. Dit heeft ook een groot effect op het contractonderzoek bij MARIN en de deelname in JIP s. Die marktsituatie vraagt veel van MARIN en haar medewerkers. We willen scherp en flexibel zijn en samenwerken als één MARIN: Scherp op de kansen die er wel zijn in de markt, scherp op kennis die echt nodig is, scherp op de kwaliteit, scherp op de kosten, scherp op de efficiëntie van onze processen. Flexibel inspelen op de kansen die er wel zijn en nieuwe ontwikkelingen. Onze faciliteiten anders gebruiken en onze kennis en ervaring inzetten op een andere plek als dat nodig is op dit moment. Dat vraag flexibiliteit van de medewerkers. De breedte is de kracht van MARIN. Die moeten we gebruiken door samen te werken tussen de verschillende afdelingen. Samen tools ontwikkelen en gebruiken, samen markten benaderen en kennis combineren. De diepte en lengte van deze crisis in de markt bepaalt of we zullen moeten reorganiseren. 8.2 Bijdrage aan belangrijke toekomsttrends Maar MARIN is er van overtuigd dat er toekomst is voor de maritieme sector. Want zoals we in de inleiding zeiden: de toekomst van onze Blauwe planeet ligt op het water. Blauwdruk 2050 en de Blauwe route hebben daar aantrekkelijke toekomstperspectieven voor geschetst. MARIN kan op basis van haar missie en visie een belangrijke rol spelen bij de volgende toekomsttrends: Energie transitie: van fossiele brandstof naar hernieuwbare energie Behoefte aan energiezuinige en emissieloze voortstuwingsconcepten Veiligheid op zee bij een toenemende activiteit Ontwikkeling van autonoom varen boven en onder water Bevolkingstoename op de blauwe planeet: wonen en werken op water Voedselproductie op zee: ontwikkeling van zeewier- en visteelt Daarnaast is er de digitale transitie door de verbeterde numerieke voorspellingsmethodes en snel toegenomen rekenkracht. Vanuit deze ontwikkelingen is het belangrijk om te kijken welke nieuwe rol MARIN kan spelen. Het doel hierbij is om onze sterke positie te behouden in de gehele maritieme sector. We willen hierbij de bestaande en opkomende markten bedienen en ook een sterkere rol spelen voor de maatschappij. Transitie in de markt en methoden: er ontstaat turbulentie, maar ook verbreding van de mogelijkheden

41 MARIN Strategieplan Markten: we helpen bestaande en nieuwe klanten Vanuit de veranderende omgeving hebben we de markten waar MARIN zich op richt opnieuw ingedeeld. De bestaande markten zullen we benaderen vanuit het al aanwezige klantennetwerk. Voor de nieuwe markten willen we actief nieuwe projecten opstarten en een netwerk van klanten en kennispartners opbouwen. We willen de onderstaande markten vanuit de verschillende business units bedienen met gezamenlijke diensten: De nieuwe MARIN marktindeling Hieronder staat een kort overzicht met de aanpak voor elk van deze markten: Renewables We gaan extra investeren in de ontwikkeling van kennis voor hernieuwbare energie. Naast offshore wind werken we ook aan concepten voor elektriciteit uit getijdenstroming, golven en temperatuurverschillen. Vanuit het MARIN Renewable Energy Team (RENT) initiëren we consortia om samenwerking in de industrie te stimuleren. Oil & Gas De markt voor olie en gas blijven we bedienen met als doel het verbeteren van concepten en veiliger maken van operaties. We blijven bestaande netwerken ondersteunen en projecten uitvoeren. Op het vlak van drijvende LNG op- en overslag liggen hier nog mogelijkheden. Ook op het vlak van decommissioning zijn er nog projecten, zelfs in een moeilijke markt. Life at Sea Dit is een nieuwe markt die zich richt op het leven op zee. Aan de ene kant gaat het hierbij om het ontwikkelen van gecultiveerd leven op zee zoals zeewierteelt en visteelt, maar ook om drijvende steden en havens. Aan de andere kant kijken we ook hoe we kunnen helpen bij het natuurbehoud,

42 MARIN Strategieplan bijvoorbeeld bij het verwijderen van plastics uit de oceanen. Vanuit innovatieve samenwerking met de industrie en de overheid zullen we hier projecten opstarten en ons netwerk versterken. Infrastructure De Infrastructure markt richt zich op het ontwerp en de aanleg van civiele constructies, zoals havens, tunnels, bruggen en vaarwegen. Scheepvaartveiligheid speelt hierbij een belangrijke rol. Belangrijke activiteiten zijn adviesstudies voor installatiewerk, operationele studies in havens en voor de natte aannemerij (baggeren en berging). Authorities & Regulators MARIN breidt haar activiteiten uit voor overheden en andere regelgevers zoals classificatie maatschappijen. We ondersteunen door beleidsadvies en richtlijnen te ontwikkelen en deze waar mogelijk te valideren met berekeningen en metingen. Risico- en veiligheidsanalyses en forensisch onderzoek horen ook tot deze markt. Shipping & Logistics MARIN heeft veel hydrodynamische en nautische expertise op het vlak van transport over het water. We combineren deze kennis met kennis over logistiek en operationele aspecten. Op deze manier kunnen we een meerwaarde leveren om de transportketen te optimaliseren. De Transport & Logistics markt gaat zich richten op schepen voor ladingtransport op zee in havens en op rivieren. Passengers & Yachting Binnen Passengers & Yachting combineren we onze bestaande activiteiten voor cruise schepen, ferries en jachten. Door actieve acquisitie gaan we ons klantennetwerk verder uitbreiden binnen Europa en naar Azië (China). Voor cruise schepen en ferries ontwikkelen we de komende jaren nieuwe kennis en tools op het gebied van lekstabiliteit. Voor Yachting ontwikkelen we efficiënte en multi-disciplinaire werkmethoden die aansluiten bij de dynamische werkmethoden in deze markt. De markten voor cruiseschepen, ferries, jachten en marineschepen zijn de komende jaren nog sterk. Defence Vanwege de geplande vervangingsprogramma s verwachten we de komende jaren veel werk van de Nederlandse Koninklijke Marine. Voor buitenlandse marines zal dit afhangen van het toenemende protectionisme in de VS en hoe de samenwerking binnen NAVO zich verder ontwikkelt. Het is belangrijk om MARIN te blijven profileren als onafhankelijk kennisinstituut dat goed oog houdt voor de dual use problematiek rond voor het Nederlandse Ministerie van Defensie ontwikkelde kennis. Van hieruit kunnen we helpen bij concept, innovatie en complexe operaties binnen NAVO en in Europa. Marine Equipment We willen ons duidelijker profileren op het gebied van (actieve) systemen voor bijvoorbeeld: bewegingscompensatie, anti-slingeren, Energy Saving Devices, stabilisatievinnen en roeren. We zetten daarbij in op een combinatie van simulaties en modelproeven. Het doel is om door middel van complexe control systemen schepen beter en schoner te laten presteren. Dit doen we door samen met onze klanten kennis en tools te ontwikkelen die aan boord ingezet kunnen worden.

43 MARIN Strategieplan Voor de nieuwere markten willen we inzetten op gerichte kennisontwikkeling en actieve acquisitie. Dit doen we door nieuwe diensten te ontwikkelen en hiermee beurzen en conferenties te bezoeken. Vanuit projecten willen we de komende jaren nieuwe netwerken opbouwen en bestaande netwerken met elkaar verbinden. Op deze manier kunnen we nieuwe innovaties stimuleren. Een goed voorbeeld van een initiatief op dit punt is de Blue Week, waarbij we een verbindende rol spelen tussen bestaande netwerken voor hernieuwbare energie op zee en energiezuinig transport. We gaan op zoek naar vormen waarin we het netwerk voor Life at Sea en Infrastructure kunnen opbouwen. Het delen van onze rekentools (ReFRESCO en XMF) via een gebruikersgroep kan een goede manier zijn om deze markten te benaderen. We doen dit in eerste instantie voor de Infrastructure markt door de SHARED JIP (Ship HAndling REsearch & Development) op te zetten. We zetten in op uitbreiding van onze netwerken vanuit projecten 8.4 Diensten: we ontwikkelen een bredere dienstverlening Onze bestaande dienstverlening wordt uitgebreid met een aantal nieuwe aspecten. Hierbij staan nieuwe vormen van samenwerking en onze maatschappelijke rol centraal. Hieronder staat een kort overzicht van de diensten die we de komende jaren willen ontwikkelen en inzetten voor onze klanten: de markt en de overheid. Open innovatie & concept ontwikkeling We ontwikkelen ideeën samen met de maritieme sector om open innovaties te realiseren. Hiermee willen we opkomende markten vooruit helpen. Deze open innovaties worden gedeeld en kunnen daarna door private partijen doorontwikkeld worden. In deze laatste fase blijven we klanten helpen met de ontwikkeling en optimalisatie van hun eigen concepten. Op het vlak van verschijnen allerlei vergezichten

44 MARIN Strategieplan Ontwerp & performance optimalisatie We blijven ons richten op het verbeteren van schepen en constructies op zee. We adviseren bij het optimaliseren van het ontwerp in operationele condities. De aansluiting bij de tools en het proces van de klant is hierbij erg belangrijk. We proberen daarom te werken als onderdeel van het projectteam van de klant. Monitoring & operationele advies systemen We meten aan boord en richten ons hierbij op de interpretatie van deze data. Deze kennis kan dan door de maritieme sector worden gebruikt in aanboord adviessystemen. Onze kennis helpt zo om complexe operaties veilig en efficiënt uit te voeren. Deze adviessystemen zijn de eerste stap richting autonoom varende schepen. Operations & human factors We geven operationeel advies voor verschillende nautische operaties. We onderzoeken de optimale operationele procedure en trainen onze klanten bij de uitvoering hiervan. We ontwikkelen een state of the art simulatie centrum om de operationele vragen van de toekomst te kunnen beantwoorden. We analyseren de rol van de mens in het gebruik van het schip en de offshore constructie. Het doel is om de veiligheid van de operatie op zee te verbeteren. Simulator analyse van een overslag operatie met LNG Gevalideerde numerieke modellen en simulatoren Het leveren van gevalideerde modellen voor maritieme toepassingen. Vanuit gebruikersgroepen voor ReFRESCO en XMF helpen we de klant met het uitvoeren van zijn eigen projecten. MARIN kan deze projecten ook (deels) voor de klant uitvoeren. We voeren specifieke modelproeven en ware grootte metingen uit als onderdeel van de validatie. Risico- en veiligheidsanalyses We voeren risicoanalyses uit voor de overheid, havenbedrijven en eindgebruikers. We adviseren bij het ontwerp van havens en vaarwegen met als doel veiligheidsrisico s te minimaliseren. Ook kunnen we adviseren bij operaties op zee zoals bijvoorbeeld: installatie, decommisioning en bevoorrading.

45 MARIN Strategieplan Beleidsadvies We geven beleidsadvies en richten ons op de overheid als klant. We ondersteunen nieuwe regelgeving van overheden en classificatiemaatschappijen met data en kennis. Hiermee vergroten we de impact van MARIN op de maritieme regelgeving. Training, cursus & publicatie We publiceren onze kennis vaker samen met klanten en geven trainingen en cursussen. We ontwikkelen nieuwe cursussen voor de opkomende markten. 8.5 Internationale marktbenadering De maritieme sector is een sterk internationaal opererende markt. MARIN is wereldwijd actief en internationaal het grootste onafhankelijke maritieme onderzoeksinstituut. De kern van MARIN s internationale aanpak is: ons met unieke kennis en faciliteiten internationaal onderscheiden als onafhankelijk topinstituut. Dit levert contractonderzoek, samenwerkingsprojecten (zoals JIP s en EU projecten) en kennisuitwisseling met internationale universiteiten op. De resulterende kennis is via MARIN direct beschikbaar voor de Nederlandse maritieme sector. Deze sector werkt zelf ook internationaal en doet via MARIN vaak mee in internationale samenwerking. MARIN collega s en een project op de simulator in Houston MARIN heeft een eigen kantoor in Houston met vijf medewerkers en een simulator voor contacten met de offshore sector daar. Daarnaast hebben we een Joint Venture met SSSRI (Shanghai Shipping & Shipbuilding Research Institute). Bij SSSRI in Shanghai zit op dit moment één vaste MARIN medewerkster als contactpersoon en verbinding met de Chinese markt. Tot slot hebben we een agent in Brazilië (Oceânica). Ook daar staat een MARIN simulator. Daarnaast is MARIN trekker van een aantal internationale netwerken, zoals de Cooperative Research Ships (CRS), Cooperative Research Navies (CRNav) en verschillende JIP netwerken. Als best practices heeft MARIN: Zelf internationaal klanten bezoeken en contacten leggen in interessante (ontwikkelende) markten. Zo nodig werken met locale agenten die de markt, taal en cultuur goed kennen. We openen alleen een eigen kantoor wanneer de markt groot genoeg is en het echt noodzakelijk is dat we lokaal aanwezig zijn (tijdzone, eis van overheid). Internationale Joint Industry Projecten (JIP s) opstarten op onderwerpen die ook voor de Nederlandse maritieme sector relevant zijn zodat de financiering deels uit het buitenland komt. Deze JIP s creëren een netwerk van klanten die daarna ook voor vervolg(contract)onderzoek bij het instituut zullen aankloppen. Daarnaast biedt dit betrokken Nederlandse partijen zowel de kennisontwikkeling als het internationale (kennis)netwerk dat zij nodig hebben.

46 MARIN Strategieplan In EU programma s/projecten als Nederlands kennisinstituut de lead nemen, samenwerken met grote internationale partners omdat samenwerking in EU vereiste is en dan Nederlandse (MKB) partners meenemen in het consortium. Niet concurrerende kennisinstituten in ontwikkelende landen en markten helpen bij het opzetten van hun faciliteiten. Dit geeft een netwerk in dit land en zorgt voor inkomsten die weer kunnen worden gebruikt om onze eigen faciliteiten verder te ontwikkelen. Veel specialistische vragen uit de internationale markt bereiken MARIN direct via haar grote internationale netwerk. In ontwikkelende markten kunnen de Innovatie Attachés op de ambassades een verbindende rol spelen. Verder kennen zij de kennisinfrastructuur van hun thuislanden, wat toegang kan geven tot lokale kennis. Naast de al bestaande internationale contacten willen we ons richten op India, Zuid-Amerika en Zuid-Oost Azië. Cursus en presentatie in Singapore en samenwerking met SSSRI (Shanghai Shipping & Shipbuilding Research Institute) in China 8.6 Samenvattende marktbenadering Samenvattend hebben we de volgende hoofdlijnen voor onze marktbenadering: MARIN wil maatschappelijke en economische uitdagingen verbinden door schepen schoner, slimmer en veiliger te maken. Daarnaast richten we ons op het verantwoord gebruik van de zee: duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee en leven op het water. Deze ontwikkelingen op en in het water bieden nieuwe toekomst perspectieven voor de maritieme sector! MARIN wil zo met haar kennis en innovatie bijdragen aan duurzaamheid en veiligheid, gekoppeld aan de ontwikkeling van banen binnen de maritieme maakindustrie, scheepvaart en offshore sector. MARIN wil maatschappelijke en economische uitdagingen verbinden

47 MARIN Strategieplan We gaan daarom: MARIN-breed investeren in een aantal nieuwe markten en diensten. We zetten netwerken op in nieuwe markten en verbinden onze bestaande klantnetwerken. We dragen kennis over tussen markten en we passen deze toe. Door met het aanbieden van gratis testperiodes voor innovatieve MKB ers en Start-ups. Verder verbreden van Concept tot Operatie. Open innovaties starten met een gecombineerd privaat en publiek belang. Een onderdeel van het projectteam van de klant zijn met als doel hun concepten te verbeteren. Hierbij sluiten we naadloos aan op het ontwerpproces van de klant. Modelproeven, simulaties en ware grootte metingen nog beter combineren om geverifieerde en gevalideerde simulatie tools te kunnen leveren. Ons meer richten op het geven van onafhankelijk beleidsadvies aan de overheid en regelgevers.

48 MARIN Strategieplan KENNISBASISONTWIKKELING EN INNOVATIE MARIN s kennisbasis is essentieel om ons doel te bereiken voor de overheid, maatschappij en maritieme sector. Vanuit onze missie en visie hebben we de kennis- en innovatieontwikkeling daarom georganiseerd in de volgende maritieme thema s: Sustainable Propulsion Waves, Impacts & Hydro-Structural Manoeuvring & Nautical Seakeeping, Ocean Engineering & Renewables Autonomy & Control In het onderzoek binnen deze thema s maken we gebruik van de volgende methode-ontwikkeling: Computational Fluid Dynamics (CFD) Time-domain simulations Measurements & big data analysis Operational analysis and human factors Dit zijn de enabling technologies of sleuteltechnologiën voor het MARIN. Het totaalbeeld ziet er dan als volgt uit:

49 MARIN Strategieplan De thema s en methode ontwikkeling zijn uitgewerkt in het Engelstalige Technology Plan , dat een bijlage is van dit Strategieplan. Hieronder wordt een samenvatting gegeven. 9.1 Kennisbasis: thema s Sustainable Propulsion Het thema Sustainable Propulsion kijkt naar de duurzame voortstuwing van een schip. In de afgelopen jaren lag in dit programma, dat toen Resistance & Propulsion heette, het accent vooral op het nauwkeurig kunnen voorspellen van het benodigde vermogen. Die kennis en nauwkeurigheid zijn belangrijk. Maar het uiteindelijke doel van het onderzoek is het verlagen van het brandstofverbruik en de emissies tijdens het hele operationele leven van het schip. De nieuwe naam drukt dit uit. Het programma biedt nu ook ruimte voor nieuwe ideeën, zoals windvoortstuwing en voortstuwing geïnspireerd door de natuur. In 2021 willen we met CFD het gehele snelheid-vermogenverband kunnen voorspellen, willen we windvoortstuwing mee kunnen nemen in het ontwerp van de romp, willen we alternatieve voortstuwers aan de tand hebben gevoeld en kunnen we met metingen een betrouwbare schatting geven van cavitatiehinder en geluid. Waves, Impacts & Hydro-Structural Binnen het thema Waves, Impacts & Hydro-Structural wordt onderzoek gedaan naar golven, golfklappen en de gevolgen voor de constructie. Kennis van golven en golfklappen is erg belangrijk voor de veiligheid van schepen en offshore constructies. Ook kan het klotsen van de lading of brandstof (zoals LNG of waterstof) schade veroorzaken. Voor dit laatste onderzoek is het Multi-phase Wave Lab (MWL) gebouwd. Manoeuvring & Nautical In het thema Manoeuvring & Nautical doen we onderzoek naar het stuurgedrag van een individueel schip, de interactie van het schip met de omgeving en de veiligheid van scheepvaart als geheel. Dit onderzoek is een belangrijke basis voor adviezen over scheepvaartveiligheid en de optimalisatie van havens en vaarwegen. In 2021 willen we de standaard manoeuvreerkarakteristieken met CFD kunnen afleiden voor een schip met aanhangsels in beperkt water, willen we de interactie van roer, schroef en romp mee kunnen nemen in het ontwerp en willen we de nautische veiligheid kunnen kwantificeren, ook in havens en vaarwegen. Ook dragen we bij aan het ontwikkelen en vaststellen van richtlijnen en criteria op het vlak van manoeuvreerbaarheid van schepen. Seakeeping, Ocean Engineering & Renewables

50 MARIN Strategieplan Het thema Seakeeping, Ocean Engineering & Renewables bundelt het onderzoek naar zeegang van schepen in golven met het onderzoek naar het gedrag van offshore constructies en de ontwikkeling van duurzame energiewinning op zee. Door het samenbrengen van dit onderzoek hopen we de synergie tussen deze onderwerpen te kunnen benutten en bij te dragen aan innovaties voor het duurzaam gebruik van de zee. In 2021 willen we de inzet van CFD voor een schip of constructie in golven gestandaardiseerd hebben, willen we complexe multi-body situaties kunnen simuleren en willen we onze hydrodynamische modellen gebruiken voor risico-analyses en het verbeteren van de inzetbaarheid. Autonomy & Control In het thema Autonomy & Control richten we ons op automatisering en autonomie, als belangrijke thema s voor vernieuwing in de maritieme sector de komende jaren. Zelfvarende schepen en Autonomous Underwater Vehicles (AUV s) staan daarbij centraal. MARIN draagt hieraan bij met haar hydrodynamische kennis, ervaring met autonome testmodellen en expertise op het vlak van scheepvaartveiligheid. In 2021 willen we met prototype demonstraties de mogelijkheden en risico s van autonoom vervoer over water in kaart hebben gebracht en met de maritieme sector gezamenlijk innovatieve oplossingen gelanceerd hebben. 9.2 Kennisbasis: methode ontwikkeling Binnen het programma Computational Fluid Dynamics ontwikkelen we numerieke methoden om de omstroming van schepen en constructies op zee uit te rekenen. We werken hier al vele jaren aan, maar we zien nu een versnelling in de ontwikkeling en betrouwbaarheid, gekoppeld aan een verbreding van de toepassing. Een ander belangrijk simulatiegereedschap is tijdsdomein-simulatie: voorspelling van het gedrag van schepen en andere constructies en hun interacties. Deze techniek is belangrijk voor simulaties en simulatoren in de hele Concept Ontwerp Operatie cyclus. MARIN heeft hiervoor het XMF (extendable Modelling Framework) gebouwd. We willen dit simulatieplatform verder ontwikkelen, valideren en documenteren. Ook is het belangrijk om bestaande methoden in andere MARIN tools op te nemen in XMF zodat één consistent, betrouwbaar en onderhoudbaar simulatieplatform ontstaat.

51 MARIN Strategieplan Het programma Measurements & big data analysis richt zich op nieuwe meet- en analysemethoden en hun betrouwbaarheid. Die nieuwe meettechnieken zijn nodig voor de steeds complexere modelproeven en validatiestudies, maar ook voor metingen aan boord. Bijzonder aandachtspunt in dit programma is big data analyse (e-science en machine learning), waarin op basis van grote hoeveelheden data belangrijke trends worden geanalyseerd. Deze technieken kun worden gebruikt voor de analyse van modelproefdata en metingen aan boord en leveren veel informatie over de operatie van het schip. Model driven Da Data driven Errors?? 0???? 0???????????? Validation Learning?! Het laatste programma is Operational analysis and human factors. Offshore en marine operaties op zee worden steeds complexer en het scheepvaartverkeer wordt steeds drukker. Dit programma richt zich op de analyse van deze complexe multi-schip operaties en de rol van de mens daarin. Nog steeds is menselijk gedrag één van de grootste factoren bij ongelukken op zee, in havens en op vaarwegen. We willen meer te weten komen over wat de mens nog wel en niet aankan tijdens dit soort complexe operaties. Dit is ook erg belangrijk voor semi-autonome schepen, waarbij de mens steeds meer rollen moet gaan combineren en steeds later bij mogelijke problemen betrokken wordt. 9.3 Kennisbasis: Risicodragend Verkennend Onderzoek Zoals gezegd in onze Visie, willen we met onze kennis en ideeën open innovaties stimuleren voor veilige en schone scheepvaart, duurzame energie-, voedsel- en grondstoffenwinning op zee, leven op het water en autonome systemen. In de volgende drie thema s wordt daarom specifiek aandacht gegeven aan Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO): Sustainable Propulsion (o.a. nature inspired en wind assisted propulsion) Seakeeping, Ocean Engineering & Renewables (o.a. duurzame energie en drijvende oplossingen) Autonomy & Control (o.a. zelfvarende schepen op of onder water) 9.4 Samenwerking universiteiten en andere TO2 organisaties Om onze kennisbasis te versterken, is het essentieel om nauw samen te werken met universiteiten: daar worden de nieuwste kennis en technieken ontwikkeld. Met een aantal universiteiten bestaat al een lang samenwerkingsverband: de TU Delft, de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit Twente en de Technische Universiteit van Lissabon in Portugal.

52 MARIN Strategieplan Universiteiten We willen deze samenwerking versterken en uitbreiden met nieuwe contacten. Vooral bij de ontwikkeling van CFD werken we samen met steeds meer universiteiten. Voorbeelden zijn de Universiteiten van Southampton, Iowa, Texas en Duisburg. In veel gevallen bestaat de samenwerking uit het samen begeleiden van promotieonderzoek op fundamenteel numeriek vlak, waarbij gebruik wordt gemaakt van de MARIN ReFRESCO code. Om kennis terug te geven aan de academische gemeenschap, doceren verschillende MARIN ers op universiteiten. Vooral op de TU Delft (faculteit 3ME) wordt veel gedoceerd. Prof. Dr. Tom van Terwisga is daar parttime hoogleraar Weerstand & Voortstuwing. We hopen deze sponsoring de komende jaren uit te breiden met een door een MARIN er ingevulde leerstoel op het vlak van Snelle schepen. Maar ook op het vlak van scheepsontwerp, constructies en motoren wordt samengewerkt. MARIN ondersteunt de faculteit daarnaast via het gebruik van MARIN software, zodat studenten met de nieuwste tools kunnen werken in hun projecten. Ook werken we samen met de TU Delft, TU Twente en de Rijksuniversiteit Groningen in het SLING project rond klotsen van vloeibaar aardgas (LNG). Tot slot helpen we de TU Delft bij de vernieuwing van de testfaciliteiten en gaan we meetsystemen met hen uitwisselen via samenwerking in het Delft Ocean Technology Centre (DOTC). Onderzoek naar Varen in slib bij grote diepgang is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen de TU Delft, Deltares en MARIN. Ook het Havenbedrijf Rotterdam is hierbij aangesloten. Als MARIN vinden we het verder belangrijk om mee te helpen studenten op te leiden via afstudeerstages. Gemiddeld zijn er 50 studenten per jaar die bij MARIN hun stage uitvoeren. Ze komen van universiteiten uit binnen- en buitenland, maar ook van Nederlandse HBO s en regionale ROC s (zoals de Duurzaamheidsfabriek in de Drechtsteden). Door de studenten te begeleiden in hun stage, dragen we bij aan kennisverspreiding in de sector en bouwen we tegelijk een netwerk voor de toekomst.

53 MARIN Strategieplan Met HBO studenten van Rotterdam Maritime University (RMU) werken we aan een disruptie in het SmartDP project: Dynamisch Positioneren van een schip op basis van de techniek in een Smartphone (rechts), in plaats van een groot DP systeem (links). Toegepast onderzoek organisaties in TO2 Naast samenwerking met de universiteiten, hebben we een goede samenwerking met de andere toegepast onderzoek organisaties in Nederland (Deltares, ECN, NLR, TNO en de WUR). We hebben ons verenigd binnen de TO2 federatie. Die samenwerking is er op bestuurlijk niveau, maar ook inhoudelijk. We proberen raakvlakken zo optimaal mogelijk te benutten om synergie te creëren voor de verschillende sectoren. Zo werken we samen met ECN aan het ontwikkelen van kennis voor drijvende windmolens en doen we met NLR onderzoek aan windkrachten op schepen en de ontwikkeling van CFD. Het NLR heeft ook geholpen de Operations & Human Factors kennislijn vorm te geven op basis van hun ervaring met luchtvaartsimulatoren. Met Deltares werken we al lang samen in de ontwikkeling van havens en vaarwegen. Sinds kort heeft Deltares de beschikking over MARIN s CFD code ReFRESCO om aan sluizen te kunnen rekenen. Vanzelfsprekend zijn er ook veel relaties met TNO: uitgestraald geluid van schepen, maritieme constructies, human factors zoals bewegingscriteria, logistieke binnenvaart concepten en de reductie van emissies. Met de WUR doen we o.a. onderzoek naar zeewierkweek op zee. In die samenwerking liggen nog mogelijkheden voor door de natuur geïnspireerde oplossingen (biomimetics). Binnen het Maritiem Kennis Centrum (MKC) komt het fundamenteel en toegepast onderzoek bij elkaar. Er wordt samengewerkt door TNO, TU Delft, Koninklijk Instituut voor de Marine, MARIN, IMARES, NIOZ en een aantal grote maritieme leaderfirms om te komen tot afstemming van onderzoek en de lange-termijn agenda s. Het MKC speelt een actieve rol bij het opstellen van voorstellen voor NWO-subsidies voor promovendi.

54 MARIN Strategieplan Met de Wageningse collega s van de WUR wordt gewerkt aan de ontwikkeling van zeewierkweek op zee. 9.5 JIP s, EU projecten en netwerken Vanuit onze onafhankelijke positie willen we samenwerking en innovatie in de internationale maritieme sector stimuleren. MARIN doet dit al heel lang onder het motto samenwerking moet je doen. We richten ons daarbij dus niet eerst op het netwerk en het afsluiten van Memorandums of Understanding (MoU s), maar kiezen voor concrete samenwerking in projecten. De netwerken volgen daarna vanzelf. Maritieme netwerken MARIN participeert actief in het Nederlandse maritieme netwerk via Nederland Maritiemland (NML) en het Topsectorenbeleid via de Topsector Water. MARIN s directeur is voorzitter van de Innovation Council van NML en de TKI Maritiem in de Topsector Water. Met deze betrokkenheid is een goede, wederzijdse afstemming van de programma s geborgd en sluiten de ontwikkelingen binnen MARIN goed aan op de behoeften uit de maritieme sector. S m a r t M a r i t i m e I n d u s t r y e n L a u n c h i n g c u s t o m e r s h i p I n n o v a t i e A g e n d a v a n d e M a r i t i e m e C l u s t e r Fundamenteel Toegepast Innovatie Winnen op zee Schone Schepen Slim en veilig varen Effectieve Infrastructuur J I P s, F i e l d l a b s e n P r o e f s c h e p e n R e s e a r c h e n o n d e r w i j s a g e n d a v a n d e M a r i t i e m e C l u s t e r Ontwerp en Constructies en Systemen en Impact op mariene Maritieme Hydromechanica bouwtechnologie materialen processen omgeving operaties Versterken Versnellen Verzilveren MARIN stimuleert actief de activiteiten in netwerken zoals de TKI Maritiem in de Topsector Water en de Innovation Council van Nederland Maritiemland (NML)

55 MARIN Strategieplan Al sinds 1969 organiseren we als MARIN de CRS: Cooperative Research Ships. Dit is een zeer langlopende publiek-private samenwerking van bedrijven, kennisinstellingen en marines. Als een spin-off hiervan organiseren we ook de CRNavies. Hierin werken de marines nauw samen aan ontwikkeling van kennis die speciaal voor marineschepen van toepassing is. Sinds eind jaren 90 brengen we ook bedrijven samen uit de offshore sector in de FPSO JIP week. In deze week vergaderingen allerlei JIP s op dezelfde plaats en is er één dag ingeruimd voor discussie over nieuwe onderzoeksideeën. Ditzelfde model hanteren we sinds een paar jaar voor het Vessel Operator Forum, waar we scheepseigenaren bijeen brengen. Nieuw is ook de Blue Week waarin we belangrijke spelers rondom schone scheepvaart en winning van duurzame energie op zee bij elkaar brengen. Europa In Europa speelt MARIN een belangrijke rol in ECMAR, de Europese vereniging voor toegepast maritiem onderzoek. ECMAR is een gesprekspartner in Europa in het tot stand komen van kaderprogramma s. Daarnaast is MARIN sterk betrokken bij Vessels for the Future. Deze stichting wil de gehele Europese maritieme sector bij elkaar brengen voor het stimuleren van onderzoek naar vergroening van de scheepvaart. MARIN levert de voorzitter van de vereniging die met de Europese Commissie onderhandelt over het opzetten van een mogelijk Public Private Partnership. Vanuit deze centrale rol willen we zelf initiatieven nemen om EU projecten op te zetten en vroeg betrokken te raken bij initiatieven van andere grote spelers. Aandachtspunt voor de komende periode is dat we ook meer betrokken willen zijn bij EU onderzoek naar scheepvaartveiligheid, duurzame energie, havens en Life at sea. Internationaal Tot slot nemen we actief deel aan een aantal internationale organisaties zoals de International Towing Tank Conference (ITTC) en de International Ship Structure Conference (ISSC). In deze organisaties worden op verschillende deelgebieden de standaarden en kwaliteitsborging voor onderzoek bepaald en vastgesteld. 9.6 Delen van kennis en tools Naast het opbouwen en toepassen van kennis, is het delen van kennis een belangrijk onderdeel van onze missie. Kennisdeling doen we door het schrijven van papers, het geven van cursussen en het delen van sofware. Publicaties We streven er naar om zoveel mogelijk van ons onderzoek openbaar te maken via publicaties. We bezoeken alle belangrijke conferenties in de maritieme sector om onze laatste onderzoeksresultaten te presenteren. Zo zijn we altijd aanwezig op de OMAE (Ocean, Offshore & Arctic Engineering) en de PRADS (Practical Design of Ships) conferenties, maar ook op specialistische conferenties zoals FAST and CAV. In de komende periode zullen we bovendien een grote CFD workshop organiseren, die over de afgelopen decennia beurtelings in Götenborg en Tokyo is gehouden. Naast het publiceren op conferenties, is het ook belangrijk om papers te schrijven in journals. Op conferenties presenteren we vaak de laatste resultaten van het afgelopen jaar, maar soms is het goed om een totale ontwikkeling te documenteren in een journal paper. Daarom zullen we de komende jaren tijd vrijmaken om het onderzoek ook in wetenschappelijke tijdschriften vast te leggen.

56 MARIN Strategieplan Cursussen Cursussen zijn ook een belangrijk onderdeel van de kennisverspreiding. Elk jaar organiseren we een aantal cursussen in Wageningen, Houston en nu ook in Shanghai. Jonge medewerkers van onze klanten worden op deze manier snel geschoold in de geavanceerde hydrodynamica. Ook bouwen we hiermee een netwerk voor de toekomst. De MARIN Offshore cursus heeft bijvoorbeeld al meer dan 800 deelnemers gehad. Het aanbod aan cursussen, zowel qua onderwerpen als qua locaties, passen we regelmatig aan om aan te sluiten bij veranderingen in de markt. Software Zoals gezegd worden CFD berekeningen en tijdsdomein simulatiemethodes steeds belangrijker. MARIN wil proactief meewerken aan deze transitie door de ontwikkeling, validatie en toepassing van dit soort voorspellingsmethodieken, op basis van maximaal begrip van de onderliggende fysica. We willen deze kennis en onze numerieke gereedschappen ook delen met de maritieme sector. We kiezen daarbij niet voor een open source aanpak door onze codes simpelweg op het Internet te zetten. Bij zo n open source aanpak worden vaak wel methoden van andere partijen overgenomen, maar wordt niet per definitie in beide richtingen kennis en ervaring gedeeld. Er is dus geen sprake van echte samenwerking. MARIN kiest daarom voor het concept van Partner Innovatie (PI, ): MARIN deelt haar software met partners waarin in twee richtingen kennis en resultaten worden gedeeld. Wat precies wordt gedeeld (executable code, source code, validatiedata, resultaten), hangt af van het doel van de samenwerking. Op het vlak van CFD doen we dit in de ReFRESCO-operation. Hierbij hebben universiteiten, bedrijven en overheden laagdrempelig toegang tot MARIN s betrouwbare en open maritieme CFD code. Deze code zal samen met de academische en industriële partners verder worden ontwikkeld. We voeren daarna verificatie en validatie studies uit voor een breed scala van toepassingen. Daarnaast krijgen de partners in deze ReFRESCO-operation de mogelijkheid om berekeningen op te schalen naar het MARIN medium cluster. We willen de drempel om hieraan mee te doen verder verlagen. Dit soort samenwerking ontwikkelen we ook op het vlak van tijdsdomein simulaties op basis van XMF. Dit consistente framework biedt mogelijkheden voor betrouwbare simulaties in allerlei maritieme markten en toepassingsgebieden: Ports Het specifieke simulatiemodel hangt af van het toepassingsgebied, maar Renewable Ships alles draait rond dezelfde consistente XMF aanpak (als bladen van een XMF Offshore schroef rond de as). Ook kan er overlap zijn tussen de verschillende toepassingsgebieden. Er is al jaren een samenwerking op dit vlak in de Navy Offshore markt (anysim user group). Parallel daaraan ontwikkelen we nu de SHARED JIP (Ship HAndling REsearch & Development) op het vlak van de maritieme infrastructuur (havens- en vaarwegen). Hiervoor worden ingenieursbureaus, (semi)overheden en aannemers uitgenodigd en wordt samengewerkt met Deltares en de TU Delft.

57 MARIN Strategieplan MARIN FINANCIERING MARIN wil maritieme constructies en operaties schoner, slimmer en veiliger maken en bijdragen aan een duurzaam gebruik van de zee is de missie van MARIN. Dat vraagt een keten aan activiteiten: Het ontwikkelen van de Basiskennis (Achtergrond Research & Development): de kennis en gereedschappen die als basis dienen voor alle adviezen. Risicodragend Verkennend Onderzoek met laag TRL (Technology Readiness Level) om vernieuwing en innovatie in de sector te stimuleren. Gezamenlijke kennis- en toolontwikkeling in publiek-private samenwerking, zoals in Joint Industry Projecten (JIP s). Het ontwikkelen en invullen van een Maatschappelijke Kennis- en Innovatie Agenda: kennis noodzakelijk voor beleid van de vakministeries en maatschappelijke vragen. Contractonderzoek voor ontwerp, operatie en beleidsadvies voor specifieke projecten voor de maritieme markt en overheid. Hierin komt de daarvoor ontwikkelde kennis in contact met de praktijk. De verdeling van de benodigde budgetten hiervoor ziet er dan als volgt uit: Op deze manier kan MARIN haar missie als kennispartner van de maritieme sector, overheid en maatschappij invullen. De gevraagde budgetten zijn dan nog steeds lager dan dat er voor andere sectoren en instituten beschikbaar is. Op dit moment zien de budgetten er echter als volgt uit:

58 MARIN Strategieplan De Basiskennis door Achtergrond Research & Development (ARD) is te dun met slechts 2,32 miljoen voor alle kennisgebieden (5%). Budgetten voor Risicodragend Verkennend Onderzoek met laag TRL ontbreken volledig, terwijl die er voor andere sectoren wel zijn. Dit remt de vernieuwing in de maritieme sector. Er is slechts 0,95 miljoen beschikbaar voor de ondersteuning van alle publiek-private samenwerking in JIP s (2%). De budgetten voor de Maatschappelijke Kennis- en Innovatie Agenda waren in 2016 slechts 0,9 miljoen voor het Ministerie van Defensie en 0,250 miljoen voor Rijkswaterstaat (2%). Zoals de EMTO commissie heeft aangeven, staat de kennisbasis van MARIN en de toekomst van het instituut hierdoor sterk onder druk. Dit Strategieplan is geschreven in het vertrouwen dat de overheid MARIN s rol voor de markt, overheid en maatschappij waardeert en daarin investeert. De huidige en noodzakelijke budgetten staan hieronder, waarbij wordt uitgegaan van een kennisbasis van 15-20% zoals die door de EMTO commissie wordt aangegeven als kritieke ondergrens : Kennisbasis MARIN Activiteiten Huidig Noodzakelijk Basiskennis ontwikkeling 2,3 miljoen 5,0 miljoen (Achtergrond Research & Development) Risicodragend Verkennend Onderzoek - 2,5-4,0 miljoen (laag TRL) Gezamenlijke kennisontwikkeling PPS/JIP s 0,95 miljoen 3,0-5,0 miljoen (overheids deel) Ministeries Maatschappelijke Kennis- en Innovatie Agenda (voor beleid) 1,2 miljoen 3,0-6,0 miljoen 1 Privaat Gezamenlijke kennisontwikkeling PPS/JIP s 5,5 miljoen 5,5 miljoen (privaat deel) Contract onderzoek 34,0 miljoen 34,0 miljoen (volledig privaat) Totaal 44,0 miljoen > 53,0 miljoen Wanneer deze verhoogde Rijksbijdrage er niet komt en op het huidige niveau blijft, is MARIN s toekomst onzeker, zoals de Motie Jacobi / De Boer zegt. Dan gebeurt waar de EMTO commissie voor waarschuwt: De kennispijplijn droogt op en MARIN zal haar internationale toppositie verliezen. We zullen dan de doelen zoals geschetst in de vorige hoofdstukken niet kunnen bereiken: MARIN kan geen Risicodragend Verkennend Onderzoek (RVO) doen op laag TRL niveau, terwijl hier juist mogelijkheden liggen voor veilige zelfvarende schepen, schone scheepvaart (zoals schepen met innovatieve zeilvoortstuwing), Renewables en Life at Sea. Deze onderwerpen verbinden juist maatschappelijke en economische uitdagingen. Hierdoor daalt ook het innovatieve vermogen van de Nederlandse maritieme sector, terwijl die noodzakelijk is om uit de crisis te komen. De Kennisbasis wordt verder verzwakt. Belangrijke nieuwe thema s en sleuteltechnologiën kunnen niet worden ontwikkeld: autonome schepen, big data analyse en de analyse van menselijke gedrag tijdens maritieme operaties vallen weg. Voor de overblijvende onderwerpen zal het twee keer zo lang duren voordat de gestelde onderzoeksdoelen worden gehaald (2025 in plaats van 2021). De advisering van de overheid op het vlak van scheepvaartveiligheid en schone scheepvaart komt in gevaar en MARIN kan onvoldoende bijdragen aan nieuwe (onder en bovenwater) concepten voor de Koninklijke Marine. 1 Kennis- en Innovatie Agenda s met I&M / RWS en Defensie zijn in ontwikkeling

59 MARIN Strategieplan MARIN kan vrijwel geen publiek-private samenwerking opzetten met de maritieme sector, doordat hier geen publiek budget voor is. Dit remt de maritieme bijdrage aan maatschappelijke uitdagingen zoals betaalbare windenergie op zee. MARIN s simulatoren raken verouderd en worden de zwakke schakel in onze onderzoeksketen. Ze kunnen onvoldoende worden gebruikt voor het onderzoek naar menselijke factoren bij ongelukken op het water. MARIN kan de transitie naar digitalisering en simulatie niet snel genoeg maken. Dit heeft ook gevolgen voor de toekomst van MARIN als werkgever. Dan ziet het verzwakte totaalbeeld er als volgt uit:

60 MARIN Strategieplan TRANSITIE 11.1 Ontwikkeling Door de ontwikkeling van steeds betere numerieke gereedschappen en grotere rekenkracht, verwachten we dat een deel van de modelproeven in de toekomst overgenomen zal worden door simulaties. Er is dus sprake van een transitie. We verwachten dat CFD vooral de standaard experimenten zal vervangen. Voorbeelden hiervan zijn weerstandsproeven, voortstuwingsproef met voorraad schroef, appendages, IMO manoeuvreer-proeven en proeven om stroomkrachten te meten. De complexere proeven zullen juist toenemen: schroefontwerp met cavitatie en geluid, niet-lineaire bewegingen zoals koers houden in grote golven, (lek)stabiliteit, golfklappen, multi-body interacties, autonoom varende schepen en proeven met systemen voor bewegingscompensatie of ride control. Daarnaast verbreden we ons verder richting de operaties. Dit zal leiden tot meer werk op de simulator en aan boord Verloop van deze transitie De kern van de transitie is dat in de toekomst steeds meer standaard studies worden gedaan met simulaties in plaats van experimenten. Die transitie gaat in stappen: het moment van de transitie wordt bepaald door de mogelijkheden en nauwkeurigheid van de simulatie. De duur van de transitie wordt bepaald door de acceptatie door de maritieme sector, de kosten en het vertrouwen in de robuustheid van de nieuwe methode. Dit is hieronder schematisch weergegeven: Omzet standaard werk Vlakwater appendage variaties (trimwig, roer, ) Vormfactor bepaling voor extrapolatie Naakte weerstand Vlakwater voorraadschroef programma Sleepproeven voor stroomkracht Zig zag & draaicirkel Toegevoegde weerstand, RAO s Transitie is technisch mogelijk Acceptatie sector De acceptatie is afhankelijk van de kennis van de klant zelf en verschilt per bedrijf, per sector en per geografisch gebied. Dit aspect is moeilijk in te schatten. Door deze transitie zal ook het aantal standaard studies kleiner worden omdat klanten deze steeds meer zelf kunnen uitvoeren. De afname in de standaard studies wordt (deels) gecompenseerd door de toename in complexe modelproeven, geavanceerd rekenwerk, simulator studies en ingewikkelde metingen aan boord. Juist op dit vlak kan MARIN zich internationaal onderscheiden op basis van haar unieke faciliteiten, simulatoren, meettechnieken en eigen numerieke methoden.

61 MARIN Strategieplan Wanneer we deze effecten samenvoegen, ontstaat onderstaand model: 30% NUMERIEK 70% METINGEN 10% 20% 40% 30% Complexe experimenten Standaard experimenten Standaard simulaties Complexe simulaties 30% 20% 10% 40% 50% NUMERIEK 50% METINGEN 5 10 jaar Door de bovengenoemde ontwikkelingen verwachten we dat de verdeling tussen experimentele projecten (70%) en numerieke projecten (30%) zoals die nu is gaat veranderen. Binnen tien jaar verschuift dat naar 50% voor beide projectsoorten Gevolgen van deze transitie Door deze transitie zal de inzet van de testfaciliteiten gaan dalen de komende 5 tot 10 jaar. We verwachten dat de bezetting van de Diepwater Tank (DT) zal teruglopen van twee naar één ploeg en dat de twee ploegen in de Offshore Basin (OB) en Seakeeping and Manoeuvring Basin (SMB) zullen teruggaan naar gemiddeld 1,5 ploeg in beide faciliteiten. De verwachting is dat de bezetting van de DWB gelijk zal blijven. Het is met name de bezetting van de faciliteiten zelf die terugloopt. De bezetting van mensen die zich met de ondersteuning van experimenten bezighouden daalt ook, maar minder snel. Dit komt omdat de overgebleven proeven complexer zijn: de modelbouw en instrumentatie vragen daarom meer aandacht. We verwachten dat daardoor de bezetting van de hele Productie groep 6 FTE lager uit zal komen dan nu. Die afname willen we realiseren door het inzetten van mensen op andere plekken binnen MARIN en door natuurlijk verloop. Voor de dekking uit de faciliteiten betekent deze teruggang 1,3 miljoen minder inkomsten. Dat kan voor 0,6 miljoen gecompenseerd worden door een besparing op ontwikkelingen voor de faciliteiten (EIP s). We moeten wel blijven investeren in de faciliteiten om ze in top conditie te houden. Dat betekent dat er een negatief dekkingsverschil blijft van 0,7 miljoen. Deze kosten zijn noodzakelijk voor de instandhouding van de faciliteiten. We zullen deze problematiek als marktfalen bij de overheid onder de aandacht brengen Conjunctuur: pieken en dalen in de markt Naast de transitie naar minder (maar complexere) proeven en meer rekenwerk, hebben we te maken met de pieken en dalen van de markt: de conjunctuur. De combinatie is in onderstaande figuur weergegeven:

62 MARIN Strategieplan Conjunctuur Manuur Flexibele inzet Transitie Experimenten 5-10 jaar Het is belangrijk, maar moeilijk, om deze twee te onderscheiden. We zitten op dit moment in een diep dal in de markt en we weten niet hoe lang dit zal duren. De transitie is net begonnen, maar zal de komende jaren doorzetten, zelfs als de markt weer herstelt. Er kunnen nog steeds pieken komen in het experimentele werk en dat werk willen we zo veel mogelijk uitvoeren, maar de transitie naar meer numeriek werk zal doorzetten. Bij de lange termijn ontwikkeling van MARIN en onze medewerkers moeten we zowel met de conjunctuur als met de transitie rekening houden. Flexibiliteit, brede inzetbaarheid en opleiding zijn daarbij de kernwoorden Flexibiliteit, brede inzetbaarheid en opleiding Als MARIN zullen we flexibel moeten reageren op het werkaanbod. Schakelen tussen experimenteel en numeriek werk, afhankelijk van de vraag. Van één ploeg naar een dubbele ploeg en andersom. Contractonderzoek, kennisbasis onderzoek (ARD en JIP s) en onderhoud op een verstandige manier inplannen. Wat ingewikkelder is, is dat we door de transitie mensen moeten gaan inzetten op nieuwe en verschillende taken. Mensen die zich nu alleen met experimenteel werk bezighouden, zullen moeten nadenken over een combinatie met andere taken binnen MARIN. Of over een transitie naar een andere rol of andere afdeling. Zoals we aangeven in de figuur op de vorige bladzijde: er zijn ook gebieden waarop we op de lange termijn groei voorzien: complexe modelproeven, simulatie studies, praktijkmetingen op zee en simulatorwerk. Flexibiliteit is dus nodig om iedereen duurzaam inzetbaar te houden binnen MARIN. Hieronder staan een paar mogelijkheden van flexibele inzetbaarheid: Meettechnicus PE analyse Instrumentation Engineer Electrical Engineer Project Engineer PE Model test PE Analyse CFD of simulatie specialist Software Engineer Modelmaker 3D tekenaar Simulator tekenaar PE analyse Project Manager CFD Specialist / Simulatie specialist Software Engineer Researcher Deze flexibele inzetbaarheid vraagt om passende opleidingstrajecten. Op deze manier kunnen medewerkers de stap naar een andere of verbrede functie maken. Zo kunnen we de komende jaren een toekomstbestendig personeelsbestand ontwikkelen.

63 MARIN Strategieplan Investeren in complexe modelproeven en simulatietechnieken Deze transitie naar minder -maar complexere- proeven en een groei van simulatie en digitalisering, vraagt twee type investeringen: In de numerieke gereedschappen die ons helpen deze transitie te maken en een leidend instituut te worden op dit vlak. De CFD en tijdsdomein ontwikkelingen zijn hier een voorbeeld van. In de complexe meet-, test- en analysetechnieken om een leidend instituut te blijven op het vlak van complexe modelproeven. Meettechnieken en (big) data analyse staan daarom heel expliciet in het Technologieplan. Ook willen we bijvoorbeeld investeren in de schroevenfrees om de kwaliteit van onze schroeven te verbeteren. Door de complexe proeven en metingen in het Multi-phase Wave Lab (MWL) kan MARIN een belangrijke rol spelen in het onderzoek naar het vervoer van LNG en Waterstof.

64 MARIN Strategieplan GROTE FACILITEITEN 12.1 Het belang van MARIN s grote faciliteiten en simulatoren Het beheren en gebruiken van grote faciliteiten (testbasins, simulatoren, computers en meetsystemen) voor de overheid en maritieme sector, is één van de belangrijke taken van een toegepast onderzoek organisatie als MARIN. Ze vormen met elkaar de onderzoekinfrastructuur van de maritieme sector in Nederland en zijn essentieel om op het vlak van veiligheid en innovatie verder te komen als land. Investeringen van de overheid in het verleden (bijvoorbeeld in de Offshore Basin, Seakeeping & Manoeuvring Basin en Depressurized Wave Basin) zijn daarom erg belangrijk geweest voor MARIN en de maritieme sector. Door de goede markt van de afgelopen jaren heeft MARIN een zeer hoge bezetting van deze faciliteiten bereikt. Hierdoor was onderhoud en vernieuwing van apparatuur mogelijk op basis van de inkomsten, maar geen afschrijving. Het zelf bouwen van nieuwe grote faciliteiten is niet mogelijk, terwijl deze wel noodzakelijk zijn voor de toekomst van MARIN. De bouw van een vernieuwd simulatorcentrum is wat dit betreft het meest urgent. Dit wordt hieronder toegelicht. Maar ook voor andere grote faciliteiten is aandacht nodig: Het onderhoud van de testfaciliteiten en meetsystemen: 2,0 miljoen per jaar. De aanschaf van een nieuwe schroevenfrees voor hoge kwaliteit testschroeven: 0,7 miljoen in De toekomstige vervanging of uitbouw van het rekencluster, eventueel in samenwerking met andere TO2 instellingen of universiteiten (zolang het confidentieel gebruikt kan worden voor private en publieke partijen): 1,9 miljoen in De afgelopen jaren was de bezetting van MARIN s grote faciliteiten erg hoog (4 faciliteiten in dubbele ploegen). Daarmee lukte het net om het onderhoud uit de opbrengsten te financieren (niet de vernieuwing). Door de crisis in de markt de komende jaren zal de bezetting minder hoog zijn. Dit zet de inkomsten voor onderhoud en ontwikkeling van de grote faciliteiten verder onder druk. MARIN verwacht op de Begroting van de komende jaren een tekort van 0,5-1,0 miljoen per jaar op dit vlak. Gezien het belang van de MARIN faciliteiten, zullen we de overheid benaderen voor een instandhoudingsbijdrage De plannen voor het Seven Oceans Simulator (SOS) centrum Doel en aanpak Recente ongelukken op zee tonen de rol van menselijk gedrag op het vlak van scheepvaartveiligheid. Daarom zijn MARIN s simulatoren een essentiële schakel in onze onderzoeksketen, naast berekeningen, modelproeven en praktijkmetingen. De huidige simulatoren zijn echter sterk verouderd en bieden te weinig mogelijkheden voor onderzoek naar menselijk gedrag.

65 MARIN Strategieplan Om een wereldwijd topinstituut te blijven op dit vlak, wil MARIN het nieuwe Seven Oceans Simulator centrum bouwen. Deze geavanceerde simulatorfaciliteit heeft als doelstelling: Het veiliger en efficiënter maken van maritieme operaties door de meest realistische simulatie van het gedrag van - en de interacties tussen- maritieme constructies, de omgeving en de mens. Het nieuwe simulatorcentrum brengt dus mensen, kennis en techniek bij elkaar. Het slaat een brug tussen het ontwerp en het gebruik van schepen, tussen de ontwerpers en de gebruikers. De unieke bolvormige simulator en een bewegende simulator in het Seven Oceans Simulator centrum geven een extra dimensie aan de gesimuleerde maritieme werkelijkheid. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van 3D brillen in de flexibele Virtual Reality kamer. Voor de evaluatie van simulaties en de observatie van menselijk gedrag, wordt de simulator uitgerust met de laatste observatie- en beeldanalysetechnieken. Flinterstar Al Oraiq Simulatoranalyse van de situatie vlak voor de recente aanvaring tussen de LNG carrier Al Oraiq en de Nederlandse coaster Flinterstar. Ongelukken als deze kunnen zeer grote gevolgen hebben voor de bemanning, bevolking (ontsnappend gas), milieu (vervuiling) en economie (blokkade vaarwater). Alle simulatoren kunnen met elkaar worden gekoppeld, zodat er complexe operaties met meerdere schepen kunnen worden onderzocht. Daarnaast kunnen de simulatoren in de toekomst via internet worden verbonden met andere simulatoren in binnen- en buitenland. Hierdoor kan bij voorbeeld de verbinding tussen het nautisch onderzoek en onderwijs worden versterkt. Tot slot heeft MARIN een belangrijke innovatieve rol in de ontwikkeling van geautomatiseerd en (meer) autonoom varen, waarbij de human factor nog steeds belangrijk is op intelligente bruggen of in begeleidingscentra op de wal. Het Seven Oceans Simulator Centum zal daarbij als proeftuin een belangrijke rol spelen en kan straks zelfs online worden gekoppeld aan schepen op rivieren, zeeën en oceanen. Het MARIN Seven Oceans Simulator (SOS) centrum is belangrijk voor innovatie in de maritieme sector, maar ook voor de volgende maatschappelijke taken van de overheid: Scheepvaartveiligheid voor mensen, milieu en economie Scheepvaartveiligheid is een essentieel onderwerp voor de overheid. Dit draait zowel om de veiligheid van de bemanning en passagiers van het schip (ferries, cruiseschepen), als de veiligheid- en milieurisico s voor de bewoners en natuur rond de natte infrastructuur (olie, gas, chemicaliën). Daarnaast kunnen ongelukken leiden tot blokkades van belangrijke vaarwegen en zo zeer grote economische gevolgen hebben. Recente ongelukken (Costa Concordia, Baltic Ace, Sewol, Flinterstar) hebben aangetoond dat ongelukken vaak het gevolg zijn van menselijk gedrag. Ook werd er niet altijd adequaat gereageerd op noodsituaties. Scheepvaartveiligheid is daarom terecht één van de speerpunten van de rijksbrede Maritieme Strategie

66 MARIN Strategieplan Menselijke factoren zijn belangrijk op de MARIN Brugsimulatoren en Verkeersdienstsimulatoren De MARIN simulatoren spelen op een aantal manieren een essentiële rol op dit vlak. In de eerste plaats bij de competentie ontwikkeling: alle Nederlandse loodsen trainen bij MARIN, MARIN leidt verkeerdienst operators op en reders laten hun bemanningen complexe operaties vooraf trainen bij MARIN. Daarnaast worden de simulatoren ingezet bij het ontwerp van havens en vaarwegen om gevaarlijke situaties te voorkomen en veiligheidslimieten te bepalen. Het onderzoek in het vernieuwde simulatorcentrum richt zich, o.a. op basis van onderzoek naar de oorzaken van ongelukken, op menselijke factoren in scheepvaartveiligheid en de toepassing daarvan in maritieme opleidingen. MARIN kan ook helpen bij het bepalen hoe het gebruik van simulatoren effectief kan worden ingezet tijdens maritieme opleidingen, bijvoorbeeld als alternatief voor een lange stage. Tot slot speelt het simulatorcentrum een belangrijke rol bij het onderzoek naar bemanningsreductie en autonoom varen, waarbij (deels) zelfvarende schepen vanuit controlecentra op de wal kunnen worden gevolgd en overgenomen. Alle Nederlandse loodsen trainen bij MARIN Het optimaliseren van overheidsinvesteringen in havens en vaarwegen Simulatoren worden (door Rijkswaterstaat, havenbedrijven en betrokken private partijen) ingezet bij het optimaliseren van de natte infrastructuur (havens en vaarwegen). Het gaat hier vaak om ondersteuning bij vergunningverlening, de dimensionering van (binnenvaart)havens, doorvaartopeningen van bruggen en andere ontwerpvragen. Hiermee kan de infrastructuur worden geoptimaliseerd op basis van de operationele eisen die worden gesteld en kunnen reële toegangscriteria worden gesteld. Dit vergroot de verkeersveiligheid, maar kan ook tot grote besparingen leiden.

67 MARIN Strategieplan Optimalisatie- en veiligheidsstudie van de haven van Rotterdam op basis van simulator gebruik. De optimale inzetbaarheid van vaartuigen van de Koninklijke Marine Voor het Ministerie van Defensie en de Koninklijke Marine is simulatoronderzoek essentieel om tot een optimale inzetbaarheid van haar schepen te komen. Simulatoren spelen een steeds belangrijkere rol in de Concept Ontwerp Operatie cyclus die de conceptontwikkeling en het ontwerp van marineschepen verbindt aan het operationele gebruik van het schip. Simulatoren bieden de mogelijkheid om tijdens de ontwerpfase al op het schip te varen, zodat het schip optimaal kan worden afgestemd op het daadwerkelijke gebruik. Ook zijn ze noodzakelijk om missies voor te bereiden die steeds complexer worden door multi-schip situaties en het gebruik van autonome (hulp)vaartuigen. Situationeel bewustzijn, menselijk gedrag, mens-machine interacties en teamprestaties kunnen zo worden gekoppeld aan het gedrag van het scheepsplatform in realistische weerscondities tijdens complexe missies. Financiering De investeringskosten voor het Seven Oceans Simulator centrum kunnen als volgt worden samengevat: Gebouw Hardware Eigen investering (zoals software ontwikkeling) Totaal 4,5 miljoen 8,0 miljoen 2,5 miljoen 15,0 miljoen MARIN wil het centrum in 2017 verder ontwikkelen en in 2018/2019 bouwen, zodat het in 2019 in gebruik kan worden genomen. Internationaal voorzien overheden in dit soort grote infrastructuur. Het huidige Toekomstfonds in Nederland is echter alleen een renteloze lening voor slechts 50% van de financiering (die moet worden terugbetaald). Door de noodzakelijke afschrijving op dit soort investeringen komen de kennisinstellingen in financiële problemen. Heel concreet: een investering in het Seven Oceans Simulator centrum van 15 miljoen bij MARIN zou via het Toekomstfonds resulteren in een jaarlijks verlies van 1,3 miljoen. Alleen met een jaarlijkse instandhoudingsbijdrage of daadwerkelijke (deel)financiering door de overheid is het verantwoord deze belangrijke investering voor de scheepvaartveiligheid te doen. Het meten van menselijk gedrag tijdens een simulator studie met een sleepboot

68 MARIN Strategieplan ORGANISATIE 13.1 Impact van Missie en Visie op de organisatie Aan het einde van Hoofdstuk 6 zijn onze Missie en Visie 2021 samengevat. MARIN wil een organisatie zijn: met een helder doel dat maatschappelijke en economische uitdagingen verbindt betrokken van concept tot operatie door het effectief inzetten van al onze activiteiten gericht op innovaties voor de toekomst van de maritieme sector door Risicodragend Verkennend Onderzoek die daadwerkelijk kennispartner is van de overheid op basis van gezamenlijke Kennis en Innovatie Agenda s met een versterkte kennisbasis die essentieel is voor de toekomst met moderne faciliteiten en het Seven Oceans Simulator centrum die door een succesvolle transitie complexe modelproeven combineert met simulatie en digitalisering met gemotiveerde en goed opgeleide medewerkers Alles met als doel: Better Ships, Blue Oceans! Betrokken en enthousiaste medewerkers zijn de kern van MARIN In de hoofdstukken erna zijn de benodigde kennisbasis en faciliteiten besproken, als voorwaarde voor MARIN s bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke en economische vraagstukken. MARIN s rol als strategische kennispartner voor de overheid is uitgewerkt. Er is aangegeven hoe we nieuwe markten willen openen en een bijdrage willen leveren aan innovatie gericht op de blauwe toekomst. Ook is invulling gegeven aan de transitie naar minder -maar complexere- proeven en een groei van simulatie en digitalisering. Dat laatste heeft, zoals we hebben gezien, al een groot effect op MARIN als organisatie. We trekken dit nu door naar de gevolgen voor de organisatie op basis van de afsluitende zin uit de Visie 2021: MARIN is hiervoor een flexibele organisatie waarin goed opgeleide en gemotiveerde mensen gestroomlijnd en teamsgewijs samenwerken in een veilige en duurzame werkomgeving Personeelsbeleid en cultuurwaarden MARIN draait om haar mensen. Op basis van die overtuiging is dit Strategieplan geschreven. De faciliteiten, meetsystemen, rekenmethoden en simulatoren kunnen nog zo goed zijn, zonder goede medewerkers gaat het niet. Zij dragen de kennis, zij zijn de verbinding met onze klanten en met elkaar.

69 MARIN Strategieplan Binnen MARIN willen we op een respectvolle manier met elkaar omgaan (ongeacht nationaliteit, geloof, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, opleiding, functie, etc.). Onze cultuurwaarden: Een echte dialoog met de (interne) klant Kennis is onze basis Echte samenwerking als één MARIN Een betrouwbaar en onafhankelijk advies We werken professioneel: eerst denken, dan doen Iedereen is aanspreekbaar: afspraak is afspraak Eigen initiatief wordt gestimuleerd MARIN heeft in 2015 een Medewerkersonderzoek gehouden. Dit wordt eens per twee jaar gedaan om trends en resultaat van beleid te kunnen volgen. De resultaten waren in het algemeen positief. Er is sprake van een hoge mate van tevredenheid (8,2) en betrokkenheid (8,4) van de MARIN ers. De contacten met de direct leidinggevenden zijn goed (8,1) en er is vertrouwen in het management team (7,3) en directie (8,4). De medewerkers zijn tevreden met hun beloning (7,3) en arbeidsvoorwaarden (7,8). De werkdruk is in het algemeen verminderd (27,6% 19% te hoog, 0% veel te hoog) en de werk-privé balans wordt als beter ervaren (6,9 7,3). MARIN scoort ook goed ten opzichte van vergelijkbare organisaties in de Benchmark en is op basis van deze resultaten negende geworden in de verkiezing van de Beste Werkgever van Nederland. Wel is er nog een aantal aandachtspunten: de werkdruk bij specifieke afdelingen, het omgaan met feedback en de rol van de Software Engineers en Project Engineers. Interne opleiding voor meettechnici MARIN zal voor de periode een Personeelsbeleidsplan ontwikkelen, gebaseerd op dit Strategieplan en in overleg met de Ondernemingsraad (OR). De volgende onderwerpen zullen hierin centraal staan: Flexibele inzet van medewerkers in de huidige moeilijke markt en als gevolg van de transitie naar minder maar complexere proeven en meer rekenwerk. Passende opleidingen om flexibiliteit en duurzame inzetbaarheid mogelijk te maken. Aannemen van specialisten op onderwerpen waarop we willen en kunnen groeien en waar we onvoldoende capaciteit hebben. Leeftijdsfase bewust personeelsbeleid en de duurzame inzetbaarheid van medewerkers (die langer moeten doorwerken). Aandacht voor de werkbelasting van de medewerkers. Veiligheid binnen MARIN en tijdens meetreizen. Feedback geven: om open met elkaar te communiceren en te leren van fouten Samenwerken in teams MARIN projecten worden steeds complexer. Omdat we oplossingen willen bieden voor conceptontwikkeling, ontwerp en operatie door de gecombineerde inzet van al onze methoden, worden onze projecten al snel groter en multidisciplinair. Er wordt samengewerkt tussen verschillende

70 MARIN Strategieplan afdelingen. Daarvoor is het nodig dat werkmethoden en werkprocessen van deze afdelingen beter bij elkaar aansluiten. We leggen onze processen op een transparante manier vast en maken deze goed vindbaar voor alle medewerkers. Op deze manier kunnen we de flexibiliteit tussen afdelingen en de faciliteiten vergroten en onze capaciteit efficiënt inzetten. Samenwerking en ontmoeting zijn daarom de kern van het toekomstig succes van MARIN. Voor grote en complexe projecten gaan we daarom werken met tijdelijke projectteams die ook fysiek bij elkaar zitten. Het team rond Stroomlijnen data analyse en rapportage is daar een goed voorbeeld van. Ook is het belangrijk om in deze grotere samenwerkingsprojecten de processen beter te bewaken. Hiervoor moeten we bij onze multidisciplinaire Project Managers de juiste vaardigheden ontwikkelen Uitvoering van Achtergrond Research & Development Voor de opbouw van de kennisbasis binnen MARIN is een juiste balans noodzakelijk. Tussen de lange en korte termijn, tussen ontwikkeling en toepassing, tussen specialisten en generalisten, tussen de kennisvraag en het kennisaanbod, tussen gepland onderzoek en de spontane vraag, tussen de effectieve voortgang van gefocuste teams en de betrokkenheid van velen. We kiezen daarom voor een gedifferentieerde aanpak: Lange termijn: Tachtig procent van ons onderzoek plannen we voor de start van het jaar in. Dit betreft de lange termijn onderzoekslijnen en de ontwikkeling van belangrijke simulatietechnieken. Deze zijn essentieel voor de voortgang in onze vakgebieden en de ontwikkeling van voorspellingsmethoden. Voor deze ontwikkeling werken we daarom met concrete projectteams zoals hierboven wordt beschreven. Deze ontwikkeling kunnen we niet overlaten aan individuele Project Managers en Researchers die daar beperkt tijd voor hebben. Dan komt de voortgang teveel onder druk te staan. De betrokkenen bij deze teams (zoals onderzoekers, ontwikkelaars, testers en toepassers in de CFD ontwikkeling) worden voor langere tijd (minimaal 4 maanden) gedetacheerd en zitten bij elkaar. Hierdoor is er een directe interactie tussen alle betrokkenen. Ze staan samen voor het behalen van het vooraf bepaalde doel. Iemand buiten deze groep, die de resultaten nodig heeft, functioneert als klant van het project. Korte termijn: Twintig procent van het onderzoek wordt in de loop van het jaar ingepland. Dit zijn kleinere projecten, maar ook projecten die worden opgezet omdat er zich plotseling vragen of unieke kansen voordoen. Dit kan gekoppeld zijn aan contractonderzoek. We snappen een bepaald fysisch verschijnsel niet, of kunnen door een paar extra proeven of simulaties opeens een belangrijke stap maken in onze kennisof toolontwikkeling. Voorwaarde daarbij is altijd dat de resultaten van dit onderzoek breed kunnen worden gedeeld. Dit soort projecten met hun budgetten worden vastgelegd op het moment dat ze zijn ingepland. Dit soort kort cyclische kennisontwikkeling kan erg effectief zijn voor vragen die dicht tegen de toepassing aanliggen.

71 MARIN Strategieplan Voor beide methoden geldt: ze moeten de MARIN kennisbasis binnen MARIN versterken en de doelstellingen van de verschillende onderzoeksprogramma s in het MARIN Technologieplan dienen. Deze zijn leidend in het toekennen van budgetten Communicatie MARIN s primaire communicatie is gericht op de brede maritieme sector en overheid. Deze verloopt met name via beurzen, conferenties en netwerken. Deze communicatie is sterk ontwikkeld bij MARIN en heeft MARIN een wereldwijd bekend instituut gemaakt. MARIN wil dit verder versterken door bij voorbeeld een vernieuwde website en de inzet van nieuwe media. MARIN s modelproefvideo s en visualisatie van numerieke simulaties zijn hier erg geschikt voor. De EMTO commissie roept MARIN op in te zetten op versterking van zichtbaarheid van het instituut buiten de maritieme sector. Dit strategisch plan biedt daar goede aanknopingspunten voor, want het nieuwe Risicodragend Verkennend Onderzoek van MARIN heeft een duidelijke maatschappelijke impact en wordt verricht via open innovatie. Door de natuur geïnspireerde oplossingen en onderzoek op het vlak van duurzame energie op zee lenen zich hier goed voor. Daarnaast zal MARIN: Doorgaan met de twee jaarlijkse Open dag en deze ook breed aankondigen. Bij interessant onderzoek de pers proactief uitnodigen voor een bezoek. Af en toe ruimte bieden aan (groepen) scholieren voor projecten. Regelmatig projecten organiseren voor studenten, zoals de jaarlijkse zeilwedstrijd in samenwerking met de TU Delft. Brugklassers van Technasia testen hun drijvende windturbines bij MARIN 13.6 Kwaliteit en Arbo Op het vlak van kwaliteitsmanagement kiezen we voor een geleidelijke overgang naar de nieuwe ISO 9001:2015 norm. Eind 2018 moeten we aan deze norm voldoen, want dan loopt onze termijn af. Zoals het er nu voorstaat, zullen we weinig aanpassingen hoeven doorvoeren omdat het huidige systeem goed op orde is. Een belangrijk ijkpunt voor MARIN blijft daarnaast de klanttevredenheid, die voortdurend wordt gemeten. We blijven de komende jaren questionnaires versturen en hebben als doel een gemiddelde score goed (7,5) op alle deelaspecten. We willen onze medewerkers veilig laten werken in een duurzame omgeving. Niets is zo belangrijk dat het onveilig moet, is ons uitgangspunt als het om veiligheid gaat. We kijken wat dat betreft niet alleen naar de situatie binnen MARIN, maar ook naar de werkomstandigheden tijdens meetreizen aan

72 MARIN Strategieplan boord. En bij veiligheid draait het zowel om techniek als om cultuur. We zullen elkaar aanspreken als we risico s zien. We willen daarbij meer veiligheidszaken gaan combineren, zodat we een duidelijk beeld hebben hoe het met onze veiligheid gesteld is. Nu we alle faciliteiten hebben geëvalueerd, gaan we geen aparte Risico Inventarisatie & Evaluaties (RI&E s) meer houden. We willen meer naar een dynamische RI&E. Deze zal worden gevoed door meer rondgangen en veiligheidsronden te houden. We zullen tijdens die rondgangen ook aandacht geven aan veiligheidscultuur, gedrag, werkdruk en opleiding Duurzaamheid Wat de eigen duurzaamheid betreft, gaan we door op de ingeslagen weg. Na de zonnepanelen op onze daken voor onszelf en de bewoners in de buurt, stellen we het dak van de Offshore Basin en Seakeeping & Manoeuvring Basin ter beschikking aan onze medewerkers. Ook kijken we naar het verminderen van onze CO 2 footprint in samenwerking met de Blauwe commissie. Naast de eigen zonnepanelen op de Binnenvaarttank (rechts) en die op de Diepwatertank (midden) voor de Coöperatie Wageningen op Zon, worden nu de daken van de SMB en OB ter beschikking gesteld voor zonnepanelen van het personeel (links). De CO 2 footprint van MARIN is de afgelopen jaren al beperkt doordat we onze energie groen inkopen. Dat blijven we in de toekomst doen. Een groot deel van de overblijvende CO 2 footprint wordt veroorzaakt door het woon-werk verkeer en het zakelijk reizen in Nederland. De komende vijf jaar gaan we het commitment aan om de CO 2 footprint van het woon-werk verkeer en het zakelijk reisverkeer in Nederland met 20% te laten afnemen. Daarvoor is het Lean & Green certificaat aangevraagd. Het begint met het creëren van meer bewustzijn op het gebied van duurzaamheid. We gaan het fietsen stimuleren, laden van accu s voor de elektrische fiets of scooter faciliteren. Voor zakelijk reisverkeer in Nederland gaan we het gebruik van openbaar vervoer makkelijker maken. De tweede grote overblijvende veroorzaker van de CO 2 footprint is het zakelijk vliegverkeer. Ook daarvoor zal een plan opgesteld worden om de CO 2 footprint zo veel mogelijk te beperken. Daarbij wordt gekeken naar alternatieven zoals het uitbreiden van teleconferenties, maar ook verifieerbare vormen van compensatie van CO 2 uitstoot Beveiliging Confidentialiteit is één van de grootste randvoorwaarden voor MARIN s werk. Klanten vertrouwen erop dat hun gegevens en ideeën veilig zijn bij MARIN. Dat geldt nog sterker voor de overheid, wanneer het werk betreft voor het Ministerie van Defensie. Dit stelt hoge beveiligingseisen aan MARIN. Dit geldt voor de fysieke beveiliging (van kantoren, werkplaatsen, faciliteiten) en de bijbehorende gedragsregels voor klanten, maar ook voor het data verkeer. Cyber security is daarbij een topprioriteit. MARIN werkt daarom voor het Defensiewerk met een beveiligde kamer zonder netwerkverbinding met de buitenwereld.

73 MARIN Strategieplan MEERJAREN BEGROTING Er is nog veel onzeker over de financiële situatie de komende jaren. Dit betreft zowel de ontwikkeling van de markt, als de financiering door de overheid. In de onderstaande Verlies & winstrekening, Balans en Kasstroomoverzicht is uitgegaan van een stabiele markt en overheidsfinanciering zoals beschreven in Hoofdstuk Verlies & winstrekening Meerjarenbegroting V&W Omzet Kennisbasis Basiskennis 2,320 5,000 5,100 5,200 5,300 Risicodragend verkennen Onderzoek 2,500 2,550 2,600 2,650 MaFu (JIP en PPS) 950 3,000 3,060 3,120 3,180 3,270 10,500 10,710 10,920 11,130 Ministeries Maatschappelijke kennis en inovatieagenda 1,000 3,000 3,060 3,120 3,180 Privaat Gezamenlijke kennisontwikkeling (JIP en PPS) 8,460 8,460 8,630 8,800 8,980 Contract onderzoek 31,095 31,720 32,830 33,490 34,160 39,555 40,180 41,460 42,290 43,140 Totaal gefactureerde omzet 43,825 53,680 55,230 56,330 57,450 Directe projectkosten 3,585 3,660 3,730 3,800 3,880 Netto omzet 40,240 50,020 51,500 52,530 53,570 Kosten Personeelskosten 31,090 40,800 41,610 42,450 43,300 Overige bedrijfskosten 4,850 4,950 5,150 5,350 5,560 Dotatie voorzieningen Afschrijvingen 2,865 2,995 2,995 2,995 2,995 Totale kosten 39,305 49,245 50,255 51,295 52,355 Bedrijfsresultaat ,245 1,235 1,215 Financiele baten en lasten (150) (160) (160) (160) (200) Resultaat voor belasting 1, ,405 1,395 1,415 Vennootschapsbelasting Netto resultaat ,054 1,046 1,061

74 MARIN Strategieplan Balans Meerjarenbegroting balans Aktiva Vaste activa Materiele vaste activa 39,430 49,100 45,020 40,940 36,860 Financiele vaste activa Totaal vaste activa 39,470 49,140 45,060 40,980 36,900 Vlottende activa Voorraden Onderhanden projecten 1,000 1,020 1,050 1,070 1,090 Debiteuren 6,000 6,090 6,280 6,410 6,540 Overige vorderingen 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 Totaal vlottende activa 9,070 9,180 9,400 9,550 9,700 Liquide middelen 16,279 15,662 16,301 17,002 17,688 Totaal passiva 64,819 73,982 70,761 67,532 64,288 Passiva Garantievermogen Eigen vermogen 22,450 23,264 23,965 25,019 26,065 Resultaat lopend jaar ,054 1,046 1,061 Totaal vermogen 23,264 23,965 25,019 26,065 27,126 Voorzieningen 2,100 2,350 2,600 2,850 3,100 Achtergestelde lening 6,807 6,807 6,807 6,807 6,807 Langlopende schulden 21,685 32,175 28,425 24,675 20,895 Kortlopende schulden 10,963 8,685 7,910 7,135 6,360 Totaal passiva 64,819 73,982 70,761 67,532 64,288 Ratio's Solvabiliteit 54% 57% 59% 61% 63% Rentabiliteit eigen vermogen* 4% 3% 4% 4% 4% Current ratio

75 MARIN Strategieplan Kasstroomoverzicht Meerjarenbegroting kasstroomoverzicht Operationele activiteiten Netto resultaat ,054 1,046 1,061 Afschrijvingen 2,865 2,995 2,995 2,995 2,995 3,679 3,696 4,049 4,041 4,056 Veranderingen in werkkapitaal Voorraden Onderhanden projecten 750 (20) (30) (20) (20) Debiteuren 500 (90) (190) (130) (130) Overige vorderingen Voorzieningen (1,900) Kortlopende schulden (176) (2,278) (775) (775) (775) Mutatie werkkapitaal (826) (2,138) (745) (675) (675) Mutatie kasstroom operatie 2,853 1,558 3,304 3,366 3,381 Investeringen Investeringen (1,400) (7,000) (2,000) (2,000) (2,000) Financiering Toekomstfonds (175) 4,825 (665) (665) (695) Toename / (Afname) liquiditeiten 1,278 (617)

76 MARIN Strategieplan