ELEKTRISCHE SCHRIKDRAADINSTALLATIES TOEPASSING BINNEN GEBOUWEN 1979 blz.1

Transcriptie

1 blz.1 1. INLEIDING Sinds enige jaren is een toenemende belangsteliing merkbaar voor de toepassing van elektrische schrikdraadinstallaties binnen gebouwen. Een toepassing is de zogenaamde koetrainerinstallatie. Een elektrische koetrainerinstallatie is een in een stal aangebrachte schrikdraadinstallatie waarbij op een afstand van 30 à 40 mm boven de schoft van de koe, een in hoogte verstelbaar spanningvoerend metalen staafje is aangebracht, hangende aan twee kettingen, die zijn bevestigd aan een in de stal bevestigde schrikdraad. De schrikdraadinstallatie mag uitsluitend worden gevoed door een spanninggever met batterijvoeding. Bij het defaeceren en urineren krommen de koeien de rug en komen in aanraking met de schrikdraad; hierdoor leren de dieren iets naar achteren te gaan staan om dit contact te vermijden waardoor hun uitwerpselen in de groep worden gedeponeerd. Blijkens ervaringen is de juiste afstand van de schrikdraad tot de groep, horizontaal gemeten, voor koeien ongeveer 1,15-1 m en voor pinken en vaarzen 1-0,85 m. Deze verschillende afstanden worden verkregen door toepassing van isolatorgeleiders met diverse bevestigingsmogelijkheden. Uit een onderzoek, dat tezamen met het Zöotechnisch Instituut van de Diergeneeskundige faculteit van de Universiteit van Utrecht is ingesteld, blijkt dat koetrainerinstallaties de stalhygiëne in hoge mate gunstig beïnvloeden, hetgeen uiteraard ook arbeidsbesparend werkt. Een dergelijke installatie biedt tevens de mogelijkheid de standen van de koeien aanmerkelijk te verlengen. Doordat de koeien aldus een grotere bewegingsvrijheid krijgen bij het liggen en opstaan voorkomt men in aanzienlijke mate klauwaandoeningen en tepelbetrappingen. Op grond van artikel 15 van het "Veiligheidsbesluit elektrische schrikdraden" is de toepassing van schrikdraden binnen gebouwen verboden. Wel kan de Minister van Sociale Zaken, op grond van artikel 17 van genoemd besluit, ontheffing van dit verbod verlenen, maar voor zo'n ontheffing zullen dan zeer speciale redenen aanwezig moeten zijn en er zullen strenge veiligheidsmaatregelen in acht moeten worden genomen, ter voorkoming van ongewilde aanraking met de onder spanning staande draad en voor het ontstaan van brand. Voor de toepassing van koetrainerinstallaties worden die redenen geacht aanwezig te zijn vanwege de eerder genoemde voordelen. Voor het verkrijgen van een ontheffing dient, door middel van een speciaal formulier, een aanvraag te worden gericht aan het Directoraat-Generaal van de Arbeid, Balen van Andelplein 2, te Voorburg (Z.H.). Als zodanig formulier kan hoofdstuk 4 van dit blad worden gebruikt. Extra formulieren zijn bij genoemd Directoraat verkrijgbaar. De ontheffing zal alleen kunnen worden verleend indien de gehele installatie voldoet aan de in dit blad genoemde veiligheidseisen en is aangelegd door een erkend vakman (in de regel een erkend installateur of een door de Arbeidsinspectie aangewezen bevoegd deskundige). Deze deskundige moet jaarlijks (voor de stalperiode) ter plaatse nagaan of de installatie nog aan de voorschriften voldoet. De deskundige geeft, ten bewijze dat de keuring heeft plaatsgehad, een bewijs in duplo af. Het bewijs verliest zijn geldigheid op 1 april van het jaar volgende op het jaar van afgifte. De eigenaar moet het originele keuringsbewijs in zijn bezit houden ten bewijze dat de keuring heeft plaatsgevonden.

2 blz.2 Het duplicaat moet binnen 3 dagen na dagtekening - mede ondertekend door de eigenaar van de installatie - worden toegezonden aan het districtshoofd van de Arbeidsinspectie in wiens ambtsgebied het bedrijf van de houder van de installatie zich bevindt. Andere toepassingen van schrikdraadinstallaties binnen gebouwen worden onder andere aangetroffen in varkens-, pluimvee- en kalvermesterijen. Voor wat de aanleg van elektrische schrikdraadinstallaties buiten gebouwen betreft, zie P no AANLEG KOETRAINERINSTALLATIES 2.1 Algemeen De spanninggever met batterijvoeding - die vast opgesteld dient te worden in het gebouw - geeft via de bougiekabel, onder normale omstandigheden voor mens en dier ongevaarlijke hoogspanningsimpulsen van korte duur af op de in de stal gespannen schrikdraad. Via de draadclips en de ophangkettingen worden de impulsen op de trainer overgebracht. De trainer zelf wordt op 30 à 40 mm boven de schoft van de dieren aangebracht. In verband met de variatie in grootte van de dieren zijn de trainers via de ophangkettingen in hoogte verstelbaar. Tijdens het krommen van de rug bij het urineren en defaeceren vermijden de dieren de aanraking met de trainers door iets naar achteren te gaan staan met het gevolg dat hun uitwerpselen in de daarvoor bestemde groep worden gedeponeerd. Normaal kunnen de dieren zich vrij onder de trainers bewegen zodat hiervan geen hinder wordt ondervonden, hetgeen vooral van belang is bij het opnemen van voer. De verbinding tussen één der kettingen en de draadciip bezit een beveiliging die voorziet in de mogelijkheid de aansluiting op de schrikdraad aan één zijde onmiddellijk te verbreken indien bijv. de koe met de hoorns een te grote trek op de trainer zou uitoefenen. Deze beveiliging bestaat uit een metalen ring die klemmend op het onderste deel van de draadclip is geschoven. Normaal zou, indien de trainer wordt losgetrokken, deze op de koe terechtkomen waardoor het dier continu onder de invloed van de door de spanninggever afgegeven impulsen zou komen te staan, met alle gevolgen van dien, doch door de aanwezigheid van een in de andere ketting gemonteerde schakel van isolatiemateriaal wordt de losgetrokken trainer echter automatisch spanningloos. Deze ketting is via de clip deugdelijk met de schrikdraad verbonden en kan niet worden losgetrokken. Om een goede en effectieve werking van de koetrainerinstallatie te garanderen dienen de trainers en de kettingen, i.v.m. in de stallen aanwezige agressieve dampen, uit materiaal te zijn vervaardigd dat doelmatig tegen corrosie bestand is Als de bouw of inrichting van de stal, bij toepassing van een koetrainerinstallatie, het noodzakelijk maakt de schrikdraad zo laag aan te brengen dat de kans op aanraking door de mens groot is, dient de draad op die plaatsen doelmatig te worden geïsoleerd met hoogwaardig isolatiemateriaal.

3 blz.3 De eigenlijke koetrainers dienen op een zodanige wijze met de schrikdraad te zijn verbonden dat zij - wanneer zij onder spanning staan - door de dieren kunnen worden ontweken Indien het plafond in de stal is afgedicht met hooi of stro moet het plafond, boven de plaats waar de schrikdraad is gespannen, worden afgedicht met b.v. stevige planken ter voorkoming van brandgevaar (vonkvorming) door naar beneden hangend of vallend hooi of stro dat op de schrikdraad terecht komt De afstand van de hoogspanningskabel en de schrikdraad tot delen van de elektrische sterkstroominstallatie, alsmede tot metalen constructiedelen die zich in de stal bevinden - m.u.v. de isolatorbevestigingen - moet tenminste 50 mm bedragen. Opmerking Blanke schrikdraad dient t.o.v. de vacuummelkleiding (inclusief de kranen), de draadclips van de trainers en de eventueel aanwezige houten balken in de stal een afstand van tenminste 50 mm te hebben Gelijktijdige toepassing van een schrikdraadinstallatie in afzonderlijke gebouwen kan geschieden door: - in elk gebouw een afzonderlijke spanninggever te plaatsen; - toepassing van slechts één spanninggever. De verbinding tussen de gebouwen onderling dient, met het oog op het gevaar van blikseminslag, dan te bestaan uit een in de grond gelegde hoogspanningskabel (bijv. bougiekabel). De hoogspanningskabel dient in zijn geheel te worden beschermd door middel van een 16 mm (5/8") plastic buis waarvan de in- en uitgangen moeten worden afgedicht met bijvoorbeeld een rubbercompound teneinde indringen van vocht te voorkomen. 2.2 Isolatoren De schrikdraad moet worden bevestigd door middel van deugdelijke eiisolatoren die een grote kruipweg voor vocht ten opzichte van de schrikdraad bezitten. De schrikdraad dient, om slippen te voorkomen, tweemaal door het oog van de ei-isolator te worden gevlochten en d.m.v. een telefoonlas of draadklem te worden vastgezet. De isolatoren moeten regelmatig worden schoongemaakt, teneinde spanningverlies - en daardoor snellere uitputting - van de batterijen te voorkomen. Het gebruik van rolisolatoren is bij koetrainerinstallaties niet toegestaan daar deze constructief niet sterk genoeg zijn om de uitgeoefende trekkracht op de schrikdraad op te vangen.

4 blz Draadspanners Teneinde de schrikdraad steeds strak gespannen te houden dient gebruik te worden gemaakt van corrosiebestendige metalen draadspanners of metalen draadwartels aan het begin of einde van de schrikdraad. Het verdient aanbeveling de draadspanners of draadwartels direct na de montage te menien of in te vetten. 2.4 Lasverbindingen Teneinde spanningverlies op de schrikdraden en storingen op radio en/of televisie-apparaten te voorkomen moeten alle eventueel aan te brengen draadverbindingen bestaan uit zogenaamde telefoonlassen. 3. DE SPANNINGGEVER 3.1 Het installeren van de spanninggever - alsmede de aanleg van de schrikdraad binnen het gebouw - dient om brand en andere gevaren te voorkomen, op de meest veilige wijze te worden uitgevoerd. In verband met de aanwezigheid van agressieve dampen en vochtigheid in de stallen - alsmede de gevaren van blikseminslag en het verhoogde gevaar bij aanraking - is het gebruik van een spanninggever met netvoeding in gebouwen verboden. Het is uitsluitend toegestaan spanninggevers met batterijvoeding voorzien van Rijkskeur te gebruiken. Deze spanninggever mag alleen worden gebruikt voor de schrikdraad binnen het gebouw, dus niet in combinatie met een afrastering die zich buitenshuis bevindt. De spanninggever mag voorts niet worden opgesteld in een stoffige of brandgevaarlijke ruimte. Hieronder wordt verstaan ruimten waarin o.a. hout, hooi, stro, benzine, trekkers en ander brandbaar materiaal worden opgeslagen. De spanninggever dient binnen handbereik te worden geplaatst - teneinde deze onmiddellijk te kunnen uitschakelen - en op een zodanige plaats dat de kans op beschadiging door mens of dier gering is. De spanninggever dient stofvrij te worden gehouden. 3.2 Onderhoud De oorzaak dat een elektrische koetrainerinstallatie na enige tijd niet meer ten volle aan de verwachtingen voldoet, is dikwijls te wijten aan sterke vervuiling van de isolatoren en trainers. Verder zijn slechte aardverbindingen, isolatiefouten en roestige, losse verbindingen de oorzaak dat de spanningsstoten te zwak of in het geheel niet doorkomen. Regelmatig moeten stof en vuil van de draden worden verwijderd, waarna de trainers moeten worden gewassen met heet sodawater. Voor een goed functioneren van de installatie is het noodzakelijk regelmatig huidvet aan de onderzijde van de trainers te verwijderen.

5 blz Aarding De spanninggever dient deugdelijk te worden geaard door middel van een geheel afzonderlijk aangebrachte aardelektrode waarop beslist géén andere elektrische toestellen mogen worden geaard. De aardelektrode moet deugdelijk worden uitgevoerd, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een koperen of verkoperde buis met een diameter van 15 à 20 mm of van gegalvaniseerde stalen buis met een diameter van tenminste 25 mm die zo mogelijk tot de laagste grondwaterstand moet reiken. De aardelektrode moet via een deugdelijke klemverbinding van roestvrij materiaal (koper of messing) en een aardleiding van tenminste 6 mm² met de spanninggever worden verbonden. De afstand van de aardleiding t.o.v. de toevoerleiding van de spanninggever alsmede van leidingen, buizen of kabels van het elektriciteitsnet moet tenminste 50 mm bedragen. De afstand van de aardelektrode voor de spanninggever t.o.v. een voor andere doeleinden dienende aardelektrode moet tenminste 3 m bedragen. Teneinde mechanische beschadiging van de aardleiding te voorkomen, moet deze door en langs muren in een 16 mm (5/8") slagvaste kunststofbuis worden gelegd. De in- en uitgangen hiervan moeten worden afgedicht met bijvoorbeeld een rubbercompound om binnendringen van vocht te voorkomen. 3.4 Aansluiting Voor de toevoerleiding van de spanninggever naar de schrikdraad alsmede voor de verbinding tussen twee afzonderliike schrikdraden dient gebruik te worden gemaakt van een hoogspanningskabel (bijv. bougiekabel). Deze hoogspanningskabel moet in een 16 mm (5/8") plastic buis aan de muren of balken worden bevestigd. Ook hier moeten de in- en uitgangen van de buis worden afgedicht (zie 3.3). Teneinde aantasting van de isolatie van de hoogspanningskabel door agressieve dampen uit de urine te voorkomen, dient de plastic buis zo dicht mogelijk bij de spanninggever en de schrikdraad te worden aangebracht en zo dicht mogelijk bij de trainerlijn te eindigen. De hoogspanningskabel en de schrikdraad moeten d.m.v. een roestvrije aftakklem met elkaar worden verbonden. De schrikdraad van de koetrainerinstallatie dient te zijn vervaardigd uit glad gegalvaniseerd ijzerdraad met een doorsnede van tenminste 2,76 mm (nr. 12). 3.5 Keuring Spanninggevers voor schrikdraden moeten door de N.V. tot Keuring van Elektrotechnische Materialen te Arnhem (Kema) zijn goedgekeurd en zijn voorzien van een Rijkskeurmerk. Lijsten van deze typen spanninggevers zijn bij de Arbeidsinspectie verkrijgbaar.

6 blz.6 4. ONTHEFFINGSAANVRAAG (invullen in blokletters of met een schrijfmachine) ONDERGETEKENDE Ministerie van Sociale Zaken Directoraat-Generaal van de Arbeid Balen van Andelplein 2 VOORBURG Voorletters... Woonplaats... Gemeente... Adres... Verzoekt hiermede hem/haar ontheffing te willen verlenen van het bepaalde in artikel 15 van het "Veiligheidsbesluit elektrische schrikdraden" (Besluit van 2 november 1948, Staatsblad ), voor de toepassing van een schrikdraadinstallatie binnen zijn/haar rundvee/varkens/- pluimveestal 1). Datum 19.. Handtekening BELANGRIJK Een ontheffing als vorenbedoeld kan alleen worden verstrekt als aan onderstaande voorwaarden is voldaan: a De spanninggever moet van het type met batterijvoeding zijn en zijn voorzien van een "Rijkskeur". b De spanninggever mag uitsluitend dienst doen voor de "koetrainer"- installatie en niet gelijktijdig voor een andere schrikdraadinstallatie, ook niet door middel van een omschakelaar. c De spanninggever mag niet in een brandgevaarlijke ruimte zijn opgesteld en moet bovendien vrij zijn gehouden van neerdwarrelende brandbare stoffen, zoals houtstof, hooideeltjes en dergelijke. d De toevoerleidingen vanaf de spanninggever naar de schrikdraden dienen te bestaan uit bougiekabels gelegd in 16 mm (5/8") plastic buis waarvan de in- en uitgangen moeten worden afgedicht met een rubbercompound teneinde het binnendringen van agressieve dampen of vocht te voorkomen. e De gehele koetrainerinstallatie moet door een erkend installateur of een door de Arbeidsinspectie aangewezen bevoegd deskundige worden aangelegd. 1) Doorhalen wat niet van toepassing is. FORMULIER PAS INZENDEN ALS DE INSTALLATIE GEREED IS!